1
Đề tài " Quan điểm của chủ nghĩa Mác
- Lênin về vấn đề mâu thuẫn và sự vận
dụng quan điểm này trong sự nghiệp
đổi mới đất nước hiện nay "
2
MỤC LỤC
TRANG
LỜI NÓI ĐẦU .......................................................................................4
CHƯƠNG I - QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊ-NIN VỀ VẤN
ĐỀ MÂU THUẪN ..................................................................................6
I. Vị trí của quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối
lập (Quy luật mâu thuẫn) ..................................................................... 6
II. Nội dung quy luật........................................................................... 6
1. Một số khái niệm.......................................................................... 7
2. Tính chất chung của mâu thuẫn ................................................... 8
3. Quá trình vận động của mâu thuẫn ............................................ 13
III. Ý nghĩa phương pháp luận...................................................... 17
3
CHƯƠNG II - SỰ VẬN DỤNG QUY LUẬT MÂU THUẪN VÀO SỰ
NGHIỆP ĐỔI MỚI ĐẤT NƯỚC HIỆN NAY ........................................ 18
I. Vận dụng quy luật mâu thuẫn trong xây dựng và phát triển
kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa...................... 18
1. Kinh tế thị trường và những đặc điểm ....................................... 18
2. Chuyển từ nền kinh tế tập trung quan liêu sang nền kinh tế thị
trường là một một tất yếu khách quan ở nước ta............................... 19
3. Vận dụng việc kết hợp các mặt đối lập của mâu thuẫn trong phát
triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa................. 21
II. Vận dụngquy luật mâu thuẫn trong hội nhập kinh tế quốc tế và
khu vực ................................................................................................. 26
III. Những vấn đề đặt ra khi vận dụng tư tưởng biện chứng về
mâu thuẫn trong quá trình đổi mới đất nước hiện nay................... 31
1. Xây dựng nhận thức đúng đắn về kết hợp các mặt đối lập trong
quá trình đổi mới ............................................................................... 31
2. Quán triệt phương pháp luận kết hợp các mặt đối lập ............... 32
3. Vấn đề thực hiện công bằng xã hội trong quá trình xây dựng kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ........................................ 33
4. Vấn đề chống “diễn biến hòa bình” trong quá trình hội nhập
quốc tế………………………………………………………………35
5. Vấn đề giữ gìn bản sắc dân tộc trong quá trình hội nhập quốc
tế…………………………………………………………………….35
IV. Những định hướng cơ bản của Việt Nam trong quá trình đổi
mới…………………………………………………………………….36
1. Về kinh tế................................................................................... 36
2. Về văn hóa – xã hội.................................................................... 37
3. Về quốc phòng, an ninh.............................................................. 38
4. Về đối ngoại ............................................................................... 38
ª KẾT LUẬN .....................................................................................39
TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………….…………...........40
4
LỜI NÓI ĐẦU
Mâu thuẫn là hiện tượng có trong tất cả các lĩnh vực: tự nhiên, xã
hội và cả tư duy của con người. Nó tồn tại trong các sự vật, là điều kiện
cho sự vật tồn tại và thúc đẩy sự vật phát triển.
Mâu thuẫn phổ biến là vậy, nhưng không phải ai cũng có cái nhìn
đúng đắn về mâu thuẫn. Đã có nhiều quan điểm khác nhau về vấn đề
này, song quan niệm biện chứng về mâu thuẫn là đầy đủ và chính xác
nhất. Theo đó, mâu thuẫn là một hiện tượng tất yếu khách quan, mang
tính phổ biến và đa dạng, phong phú. Triết học Mác – Lê-nin cũng chỉ
ra rằng: mâu thuẫn được tạo nên bởi các mặt đối lập, đây là những thành
phần vừa đấu tranh, vừa thống nhất với nhau lại vừa chuyển hóa cho
nhau, giúp cho sự vật tồn tại và phát triển. Đặc biệt, V.I.Lê-nin nhấn
mạnh tới sự thống nhất của các mặt đối lập, từ đó cho chúng ta cái nhìn
toàn diện hơn về mâu thuẫn, cũng như việc vận dụng quan niệm biện
chứng về vấn đề này một cách linh hoạt trong sự nghiệp xây dựng, phát
triển và đổi mới đất nước.
Thực tế cho thấy, từ năm 1986, Đảng và Nhà nước ta đã đề ra
đường lối đổi mới, chuyển nền kinh tế từ cơ chế quan liêu bao cấp sang
cơ chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế
quốc tế, kinh tế khu vực. Đó là một đường lối đúng đắn, tuy nhiên,
trong quá trình đổi mới, chúng ta đã gặp không ít khó khăn. Nguyên
nhân là do trong xã hội vẫn còn tồn tại những quan niệm không đúng
về mâu thuẫn, về các mặt đối lập, coi đó là hiện tượng bất bình thường
cần phải loại trừ; hoặc có những sai lầm cực đoan, không chú trọng tới
5
bản chất trái ngược của các mặt đối lập và kết hợp không có nguyên tắc
giữa chúng, dẫn tới nguy cơ chệch hướng, như nguy cơ “diễn biến hòa
bình”,... Vì thế, việc giải quyết mâu thuẫn trở nên khó khăn, làm ảnh
hưởng tới việc kết hợp các mặt đối lập một cách đúng đắn nhằm đem lại
những lợi ích thiết thực trong sự nghiệp đổi mới của nước ta hiện nay.
Từ thực tế đó, đòi hỏi chúng ta phải biết vận dụng một cách sáng
tạo, linh hoạt quan niệm biện chứng về mâu thuẫn, biết kết hợp các mặt
đối lập đúng đắn trong công cuộc đổi mới đất nước, nhằm thúc đẩy nền
kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Trước yêu cầu thực tế đó, nên em chọn đề tài: Quan điểm của chủ
nghĩa Mác – Lê-nin về vấn đề mâu thuẫn và sự vận dụng quan điểm
này trong sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay làm đề tài tiểu luận.
Mặc dù có nhiều cố gắng, song do trình độ nhận thức còn hạn chế,
nên bài viết không thể tránh khỏi những thiếu sót. Vì thế em rất mong
nhận được ý kiến đóng góp từ thầy và các bạn để bài viết được hoàn
thiện hơn.
Qua bài viết, em cũng xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới TS
Trần Nguyên Ký – người đã tận tình hướng dẫn em hoàn thành bài tiểu
luận này!
Xin chân thành cảm ơn!
TP. Hồ Chí Minh ngày 06/11/2010
