Quản lý dịch bệnh hại lúa - Bệnh
do vi-rút
Bệnh vàng lụi
Transitory yellowing
Bệnh được ghi nhận sớm nhất (1958)và chỉ có ở các tỉnh phía Bắc còn
goi là bệnh vàng lá di động. Môi giới truyền bệnh là rầy xanh đuôi đen.
Khi mới bị bệnh cây lúa chuyển màu vàng từ ngọn xuống gốc, từ mép
lá vào giữa lá. Một số trường hợp trước khi chuyển màu vàng lá có màu
xanh đậm. Lá lúa ngắn lại và xoè ngang. Cây lúa lùn hẳn xuống, rễ lúa
kém phát triển có màu đen và mùi tanh. Bệnh nặng cây lúa lụi đi và
chết.
Bệnh virut lúa cỏ
Rice grassy stunnt virus (RGSV).
Bệnh được phát hiện đầu tiên ở vùng khu bốn cũ và được gọi là bệnh
“lại mạ”. Sau này bệnh được ghi nhận lần lượt ở các tỉnh miền Trung
và đồng bằng sông Cửu Long từ 1978 – 2000. Môi giới truyền bệnh là
rầy nâu.
Bệnh lùn xoắn lá
Rice ragged stunt virus (RRSV)
Bệnh được phát hiện đầu tiên ở Việt Nam vào năm 1977 tại Tiền Giang.
Năm 2006, bệnh đã gây hại nghiêm trọng trên các vụ lúa hè thu, lúa
mùa, lúa đông xuân ở nhiều tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long,
Đông Nam bộ, Nam Trung bộ và Tây Nguyên..
Môi giới truyền bệnh là rầy nâu (Nilaparvata lugens), một cá thể rầy
nâu mang virus gây bệnh chích hút trên cây lúa một vài giờ là khiến
cho cây lúa bị bệnh. Do đó, thường hay thấy ở thời gian nào, ở một nơi
nào có nhiều rầy nâu gây hại thì ở nơi đó xuất hiện bệnh lúa lùn xoắn lá.
Cỏ lồng vực (Echinochloa Crus-galli) và cỏ đuôi phượng (Leptochloa
chinensis) là 2 loại ký chủ trung gian quan trọng của bệnh. Do đó trừ
các loài cỏ này cũng góp phần hạn chế nguồn bệnh lùn xoắn lá trên
đồng ruộng.
Những kết quả nghiên cứu cũng ghi nhận vi rút lùn xoắn lá lúa không
truyền lan qua hạt giống, đất, tiếp xúc cơ giới dịch cây, và không truyền
bệnh qua trứng rầy nâu.
Cây lúa bị bệnh lùn xoắn lá sinh trưởng cằn cọc, cây thấp lùn, chiều
cao cây, chiều dài lá, rễ, cổ áo đều bị giảm sút, co ngắn lại khoảng 40-
60% so cây khoẻ. Số dảnh/khóm tuy có nhiều song hầu hết không có
bông hoặc trỗ bông muộn, trỗ bông không thoát. Bông lúa ngắn, ít hạt,
lép lửng, dẫn đến thất thu hoặc giảm năng suất nghiêm trọng.