Tài liệu Quản lý Nhà nước về đô thị: Tập 2 bao gồm những câu hỏi và trả lời về phân biệt nông thôn - đô thị, bất cập trong quản lý nhà nước về đô thị và nông thôn, phân cấp quản lý đô thị. Mời các bạn tham khảo tài liệu để bổ sung thêm kiến thức về lĩnh vực này.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Quản lý Nhà nước về đô thị: Tập 2
- QLNN về đô thị (tập 2)
Câu 1: Phân biệt nông thônđô thị? Những bất cập trong quản lý nhà nước
về đô thị và nông thôn
Sau khi từ bỏ cuộc sống du canh du cư, con người định cư trong các điểm
dân cư tập trung như làng, bản, ấp…gọi chung là điểm dân cư nông thôn, do
biết khai thác thiên nhiên mà sản phẩm lương thực ngày càng dư thừa so với nhu
cầu nên xuất hiện nhừng người tách ra khỏi SX nông nghiệp để thực hiện trao
đổi hàng hóa. Do nhu cầu cuộc sống ngày càng đòi hỏi cao hơn, một bộ phận
người khác nữa tách ra khỏi sản xuất nông nghiệp để sản xuất tiểu thủ công
nghiệp, làm dịch vụ và quản lý XH, những người lao động này và gia đình của
họ đã tập trung lại tại địa điểm thích hợp, thay đổi môi trường định cư thành các
điểm dân cư mơí chủ yếu là lao động phi nông nghiệp, đó là điểm dân cư đô thị.
Sự hình thành và phát triển các điểm dân cư đô thị là do sự phát triển của
phân công lao động xã hội, là do sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ lao động nông
nghiệp sang lao động phi nông nghiệp.
Đô thị là các điểm dân cư tập trung với mật độ cao chủ yếu là lao động phi
nông nghiệp, họ sống và làm việc theo phong cách sống văn minh, hiện đại hơn,
khoa học và có hiệu quả kinh tế, văn hóa cao. Đó là phong cách, lối sống thành
thị, lối sống công nghiệp.
Dưới khía cạnh xã hội học đô thị và nông thôn là hai khái niệm về mặt nội
dung có hàng loạt đặc điểm có tính đối lập nhau. Các nhà xã hội học đã đưa ra
rất nhiều cơ sở khác nhau để phân biệt đô thị và nông thôn. Sự phân chia đó có
thể dựa trên cơ sở các lĩnh vực hoạt động sống của xã hội như lĩnh vực công
nghiệp, nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp, giao thông, vận tải, dịch
- vụ,... hoặc dựa trên các thiết chế chủ yếu của xã hội như thiết chế kinh tế, văn
hóa, giáo dục, gia đình.. hoặc theo các nhóm, các giai cấp, tầng lớp xã hội, hay
theo bình diện lãnh thỗ.
Cũng có một số nhà quản lý lại cho rằng, để phân biệt giữa đô thị và nông
thôn theo sự khác biệt giữa chúng về các mặt kinh tế, xã hội và môi trường.
Như về mặt kinh tế thì giữa đô thị và nông thôn có sự khác biệt về lao động,
nghề nghiệp, mức độ và cách thu nhập về dịch vụ, v.v... Về mặt xã hội thì đó là
sự khác biệt trong lối sống, giao tiếp, văn hóa, gia đình, mật độ dân số, nhà ở,
v.v... Về mặt môi trường thì chủ yếu ở đây là môi trường tự nhiên, mức độ ô
nhiễm, v.v...
Nhấn mạnh từ góc độ xã hội thì cả đô thị và nông thôn đều được coi là
những hệ thống xã hội, những cộng đồng xã hội có những đặc trưng riêng biệt
như những xã hội nhỏ và trong đó có đầy đủ các yếu tố, các vấn đề xã hội và
các thiết chế xã hội. Vì vậy, trước hết đô thị và nông thôn cần được xem xét
như một cơ cấu xã hội, trong đó có hàng loạt các yếu tố, các lĩnh vực nằm trong
mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
Để xác định đô thị và nông thôn dễ dàng được chấp nhận, là việc coi đô thị
và nông thôn như các hệ hệ thống xã hội được phân biệt dưới các đặc trưng cơ
bản sau: (tự kẻ bảng nhé)
+ Về quy mô dân số
Quy mô dân số của đô thị lớn hơn, mật độ dân cư đông đúc hơn so với
nông thôn. Ở nước ta theo quy định tại nghị định 42/2009/NĐ – CP , các đô thị
chia thành 5 loại, lớn nhất là đô thị đặc biệt quy mô dân số từ 1,5 triệu trở lên,
mật độ dân số 15.000 người/km2 trở lên, nhỏ nhất là đô thị loại 5, dân số từ
4.000 người trở lên, mật độ dân số từ 2.000ng/km2 trở lên. Hiện nay ở nước ta
- thủ đô HN và TPHCM là 2 đô thị đặc biệt có quy mô và mật độ dân số cao nhất.
Về các nhóm giai cấp, tầng lớp xã hội thì ở đô thị đặc trưng chủ yếu là giai cấp
công nhân, ngoài ra còn có các tầng lớp giai cấp khác như tư sản, thợ thủ công,
viên chức, trí thức, v.v...
Còn đối với nông thôn thì đặc trưng chủ yếu ở đây là nông dân, ngoài ra ở
từng xã hội còn có các tầng lớp khác như nhóm thợ thủ công nghiệp, buôn bán
nhỏ, v.v...
+ Về mật độ dân số
Đô thị có mật độ dân số lớn, dân cư tạp trung đông đúc
Nông thôn có mật độ dân cư thưa thớt, dàn trải
+ Về cơ cấu lao động
Đô thị có đặc trưng là sản xuất công nghiệp; ngoài ra, còn có các lĩnh vực
khác như dịch vụ, thương nghiệp, sản xuất tinh thần, v.v... ( Lao độg phi nông
nghiệp)
Còn đối với nông thôn thì đặc trưng rõ nét nhất là sản xuất nông nghiệp;
ngoài ra, còn phải kể đến cấu trúc phi nông nghiệp bao gồm: dịch vụ, buôn bán,
tiểu thủ công nghiệp mà có vai trò rất lớn đối với lĩnh vực sản xuất nông
nghiệp.
+ Về cơ sở hạ tầng: cơ sở hạ tầng ở đô thị phức tạp hơn và phát triển hơn
nhiều ở nông thôn (Đơn giản, kém phát triển)
+ Về lối sống, văn hóa:
Đối với nông thôn thường rất đặc trưng với lối sống văn hóa của cộng
đồng làng xã mà được phân biệt rất rõ ràng với lối sống thị dân đặc trưng cho
khu vực đô thị.
- Đặc trưng này có rất nhiều khía cạnh để chỉ ra sự khác biệt giữa đô thị và
nông thôn: từ hệ thống dịch vụ, sự giao tiếp, đời sống tinh thần, phong tục, tập
quán, hệ giá trị, chuẩn mực cho hành vi,... đến khía cạnh dân số, lối sống gia
đình, sinh hoạt kinh tế,... ngay cả đến hệ thống đường xá, năng lượng, nhà ở
đều nói lên đây là hai cộng đồng có các khía cạnh văn hóa, lối sống tách biệt
nhau. Đây là đặc trưng cơ bản nhất về mặt xã hội học khi phân tích sự khác biệt
giữa đô thị và nông thôn. Chính đặc trưng này đã tạo ra bản sắc riêng, diện mạo
riêng cho ta phân biệt rõ nét hơn giữa hai hệ thống xã hội đô thị và nông thôn.
+ Trình độ dân trí
Đô thị cao hơn nhiều so với nông thôn
+ Khả năng sinh lời
Đô thị lớn hơn nông thôn
* Phân tích những bất cập trong quản lý NN về đô thị và nông thôn:
Đô thị và nông thôn là hai loại đơn vị hành chính có nhiều đặc điểm rất
khác nhau ai cũng biết vì rất dễ nhận thấy. Vì thế nếu thiết kế một bộ máy
quản lý hành chính nhà nước cho đô thị và nông thôn giống nhau là một việc vô
cùng phi lý.
+ QLNN về đô thị:
Cơ sở pháp lý còn thiếu cụ thể và không đồng bộ, rõ ràng trong phân cấp
quản lý, đồng thời lại thiếu tính thống nhất giữa trung ương và địa phương,
giữa các ban, ngành có khi lại cồng chéo, mâu thuẫn nhau.
Bộ máy QLNN về đô thị còn cồng kềnh, chuyển đổi chậm so với sự phát
triển và nhu cầu quản lý kinh tế thị trường. Một phần lớn cán bộ công chức
- quản lý chưa vững nghiệp vụ và chuyên môn, một bộ không nhỏ còn thái hóa,
biến chất
Chưa có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các cơ quan, ban, ngành cùng
tham gia quản lý đô thị. Thực thi công tác quản lý còn chồng chéo để trống. đối
lập nhau còn xẩy ra trong điều hành, trong thanh tra xử lý vi phạm. Còn nhiều
biểu hiện dây dưa, đùn đẩy trách nhiệm.
Thủ tục hành chính còn phiền hà, cửa quyền, độc đoán tham nhũng đã hạn
chế không nhỏ hiệu lực của công tác quản lý NN trong các đô thị.
Trong công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật để nâng cao ý thức chấp
hành luật còn yếu, thiếu tính thường xuyên liên tục và rộng rãi trong cộng đồng
dân cư đô thị.
+ QLNN về nông thôn: Cơ cấu kinh tế chuyển dịch chậm, việc ứng dụng
khoa học công nghệ nhất là cây, con giống còn hạn chế, công nghiệp chế biến
và ngành nghề thủ công kém phát triển, thị trường tiêu thụ hàng hóa gặp nhiều
khó khăn, khả năng cạnh tranh của nông sản hàng hóa yếu, lao động dư thừa
nhiều, cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông thôn và đời sống ở một số vùng
còn rất thấp, quan hệ sản xuất nông thôn chậm đổi mới, tiềm năng to lớn về
đất đai, rừng biển và lao động một số vùng còn chưa được khai thác có hiệu
quả, đời sống một số bộ phận nhân dân, nhất là vùng sâu, vùng xa còn nhiều
khó khăn. Việc xây dựng nông thôn mới còn tiến hành tự phát, chưa có quy
hoạch nên còn nhiều bất hợp lý, lãng phí đất đai vật liệu xây dựng. Mặc khác
cũng còn trình trạng xây dựng lộn xộn, phong cách kiến trúc và cảnh quan chẳn
có chất lượng, không những ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, ăn ở, nghỉ
ngơi, đi lại, giao tiếp của nhân dân mà còn ảnh hưởng đến vệ sinh môi trường.
- Câu 2:Tại sao nhà nước phải phân cấp quản lý đô thị. Hiện nay đô thị Việt
Nam được phân cấp quản lý như thế nào?
Thực tiễn cho thấy việc phân loại, phân cấp quản lý đô thị đã góp phần
thúc đẩy phát triển hệ thống đô thị Việt Nam. Chúng ta phải phân loại, phân cấp
quản lý Nhà nước về đô thị là nhằm mục đích phù hợp với sự phát triển của các
đô thị đang ngày càng gia tăng.
Thứ nhất, phân cấp quản lý đô thị là căn cứ xác thực để Nhà nước hoạch
định chính sách đầu tư phát triển đô thị để có định hướng phát triển và quản
lý thích hợp với mỗi giai đoạn.
Phân cấp quản lý đô thị luôn được gắn với tổ chức chính quyền địa
phương của mỗi quốc gia, song tuỳ theo kinh nghiệm lịch sử và hệ thống chính
trị của mỗi quốc gia mà có sự phân loại, phân cấp đô thị khác nhau. Việt Nam
ngay từ sau thời kỳ “Đổi mới” đã nhận thấy cần phải chấn chỉnh công tác quản
lý đô thị và đặt ra một số nhiệm vụ cấp bách là:
Nhận thức rõ vị trí chiến lược và vai trò quan trọng của hệ thống đô thị.
Đổi mới công tác quy hoạch và quản lý đô thị.
Huy động mọi nguồn tài chính vào phát triển đô thị, xoá bỏ bao cấp tràn
lan nhưng phải đảm bảo các chính sách xã hội.
Xác định rõ quyền hạn, trách nhiệm của từng đô thị.
Thứ hai, quy định thẩm quyền quản lý quy trình thực hiện điêù chỉnh phân
loại đô thị khi có nhu cầu điều chỉnh loại đô thị
- UBND tỉnh, thành phố trực thuộc TW tổ chức nghiên cứu lập hồ sơ, đề án
để phân loại đô thị, trình cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.
+ Đối với các đô thị loại 1,2, đặc biệt tiến trình này được tiến hành theo
quy trình sau:
Trường hợp đô thị là thành phố thuộc TW, thì UBND thành phố giao cho
cơ quan quản lý kiến trúc quy hoạch thành phố chủ trì và lập hồ sơ đề án phân loại đô
thị, trình UBND thành phố thuộc TW xem xét và trình HĐND cùng cấp thông qua
trước khi trình chính phủ hoặc thủ tướng chính phủ theo quy định tại NĐ72/CP Bộ
xây dựng sau đó sẽ tổ chức thẩm định đề án phân loại đô thị trước khi trình chính phủ
hoặc thủ tướng chính phủ quyết định, công nhận loại đo thị.
Trong trường hợp đô thị là thành phố thuộc tỉnh thì UBND tỉnh giao cho
UBDN thành phố lập hồ sơ trình duyệt đề án phân loại đô thị, trình hội động ND
cùng cấp thông qua trước khi trình UBND tỉnh. UBND tỉnh xem xét trình HĐND tỉnh
thông qua bằng nghị quyết trước khi trình thủ tướng chính phủ, Bộ xây dựng tổ chức
thẩm định dự án trước khi trình thủ tướng chính phủ xem xét quyết định loại đô thị.
+ Đối với đô thị loại 3,4 UBND tỉnh, thành phố trục thuộc TW giao cho
UBND cấp huyện lập đề án phân loại đô thị, trình HĐND cùng cấp thông qua
trước khi trình UBND cấp tỉnh. Cơ quan quản lý kiến trúc, quy hoạch cấp tỉnh
tổ chức thẩm định trước khi trình UBND tỉnh, UBND cấp tỉnh xem xét và trình
HĐND cùng cấp thông qua trước khi trình Bộ xây dựng, Bộ xây dựng tổ chức
thẩm định đề án trước khi quyết định công nhận loại đô thị.
+ Đối với đô thị loại 4, UBND cấp tỉnh giao cho UBND cấp huyện lập hồ
sơ trình duyệt đề án, trình HĐND huyện thông qua trước khi trình UBND cấp
- tỉnh, cơ quan quản lý quy hoạch cấp tỉnh tổ chức thẩm định đề án trình UBND
tỉnh xem xét quyết định công nhận đô thị.
Thứ ba, xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn
Thực tiễn trên cho thấy việc phân cấp quản lý đô thị đã góp phần thúc đẩy
phát triển hệ thống đô thị Việt Nam, chất lượng đô thị từng bước được nâng
lên, diện mạo đô thị có nhiều thay đổi và nhất là khẳng định đô thị có vai trò
động lực phát triển kinh tế xã hội.
* Việc phân cấp quản lý hành chính đô thị được xác định:
Thành phố trực thuộc Trung ương là đô thị đặc biệt hoặc đô thị loại I.
Thành phố thuộc tỉnh là đô thị loại I, hoặc II, III.
Thị xã là đô thị loại III, IV.
Thị trấn là đô thị loại IV, V.
Việc phân loại đô thị trước tiên là để phục vụ cho công tác phân cấp quản
lí đô thị, về mặt hành chính Nhà nước được cụ thể hóa như sau :
Thành phố trực thuộc Trung ương tương đương cấp tỉnh phải là đô thị
loại I hoặc loại II do Trung ương quản lí.
Các thành phố thuộc tỉnh, các thị xã tương đương với cấp huyện đa số
thuộc đô thị loại III và loại IV, một số ít có thể thuộc loại V và do tỉnh quản lí.
- Các thị trấn tương đương cấp xã thuộc đô thị loại V chủ yếu do huyện
quản lí.
Do tình hình phát triển không đồng đều giữa các đô thị trong toàn quốc và
trong từng vùng, cho nên vị trí vai trò và tính chất đô thị đối với từng vùng lãnh
thổ cũng khác nhau. Trong nhiều trường hợp đặc biệt một số đô thị được phân
cấp quản lí cao hơn hoặc thấp hơn một bậc so với quy định trên. Ví dụ có đô thị
loại IV nhưng vẫn là thành phố tỉnh lị và có đô thị thuộc loại V nhưng vẫn là thị
xã do tỉnh quản lí.
Việc nâng cấp loại đô thị và cấp quản lí đô thị cũng như việc thành lập các
đô thị mới phải được tiến hành trên cơ sở lập hồ sơ và tờ trình xin phép Nhà
nước phê duyệt. Hồ sơ chính là luận chứng kinh tế – kĩ thuật xin thành lập đô
thị mới. Trong luận chứng cần nêu rõ lí do thành lập đô thị mới và việc xác định
tính chất vai trò chức năng, quy mô dân số, tỉ trọng lao động phi nông nghiệp,
mật độ dân số đô thị … chủ yếu của 5 năm đầu phát triển đối chiếu với các chỉ
tiêu quy định của Nhà nước
Phân cấp quản lý đô thị có vai trò quan trọng là động lực để phát triển hoàn
chỉnh hệ thống đô thị Việt Nam có chất lượng và để tạo điều kiện phát triển
kinh tế xã hội ở các địa phương, do vậy rất cần xác định rõ định lượng thích
hợp của từng tiêu chí (như số dân, tỷ lệ % tương ứng…) để khuyến khích phát
triển các đô thị vừa và nhỏ (loại III, IV và V) và đô thị đặc thù (du lịch, khoa
học, giáo dục…).
Câu 3: Vai trò của phát triển đô thị vừa và nhỏ?
Câu 4: Phân tích các yếu tố của đô thị Việt Nam?
- Câu 5: Phân biệt mức độ đô thị hóa và tỷ lệ đô thị hóa?
Câu 6: Nguyên nhân hình thành đô thị cực lớn tại các nước đang phát triển.
Định hướng phát triển của Việt Nam để kiểm soát đô thị lớn
Câu 7: Những thách thức đối với phát triển kinh tếxã hội của Việt Nam
trong quá trình đô thị hóa hiện nay?
Câu 8: Nhà nước đang làm gì để điều tiết sự gia tăng dân số ở ĐT lớn?
Câu 9: Tại sao phát triển đô thị phải phù hợp với nguồn lực?
Câu 10: Việt Nam có những lợi thế và nguồn lực nào để xây dựng và phát
triển đô thị?
Câu 11: Phân biệt 3 loại quy hoạch đô thị
Câu 12: Khó khăn trong thu hồi đất hiện nay?
Câu 13: Quy hoạch treo? Các nhóm nguyên nhân dẫn đến quy hoạch treo?
Câu 14: Trình bày về nhũng công trình xây dựng được coi là vi phạm trật
tự xã hội?
Vân: 12
Xuân: 35
Linh: 67
Thu: 89
- Thúy: 1012
Lan:1314
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
