ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
ĐẶNG THỊ ANH ĐÀO
QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TẠI
BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN TÂY GIANG, TỈNH
QUẢNG NAM
TÓM TẮT
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 834 04 10 Đà Nẵng - Năm 2021
Công trình đƣợc hoàn thành tại
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHĐN
Người hướng dẫn khoa học: TS. Ninh Thị Thu Thủy
Phản biện 1: TS. LÊ BẢO.
Phản biện 2: PGS.TS. HỒ ĐÌNH BẢO.
Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp thạc
sĩ Quản lý kinh tế họp tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng vào ngày
30 tháng 10 năm 2021.
Có thể tìm hiểu luận văn tại:
Trung tâm Thông tin-Học liệu, Đại học Đà Nẵng
Thư viện trường Đại học Kinh tế, ĐHĐN
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Không phải vô căn cứ mà Chính sách An sinh xã hội là một trong
những chính sách được tất cả các quốc gia trên thế giới quan tâm, đồng thời
còn luôn phát triển chính sách này để trở nên ưu việt nhất có thể.
Trong chính sách ASXH thì nhóm chính sách BHXH được coi là trụ
cột chính và có cách thức thực hiện và quản lý đặc biệt hơn cả. Nhóm chính
sách này rất nhạy cảm, nếu phù hợp sẽ thúc đẩy sự tham gia tích cực của
người dân, tiết kiệm nguồn lực cho Nhà nước, tăng độ bao phủ và bền vững
của hệ thống. Ngược lại, nếu chính sách không phù hợp, người dân sẽ không
tham gia hoặc chính sách sẽ bị lạm dụng. Việc hoạch định lộ trình thực hiện
chính sách BHXH là một nội dung quan trọng trong công tác này. Trong đó
việc thu BHXH bắt buộc là một công việc quan trọng, là đầu vào cho các chế
độ BHXH về sau của người lao động cũng như đảm bảo cho sự bền vững của
chính sách.
Việc thực hiện chính sách BHXH tại huyện Tây Giang trong nhiều năm
qua đã đạt được một số thành tựu nhất định, góp phần đảm bảo an sinh xã hội
trên địa bàn huyện. Đối với công tác quản lý thu BHXH bắt buộc, số lao động
tham gia BHXH bắt buộc luôn ổn định, số tiền thu luôn đạt và vượt kế hoạch
được giao. Tuy nhiên vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại như: công tác tuyên truyền
phổ biến chính sách, pháp luật BHXH đến đơn vị SDLĐ và NLĐ còn hạn
chế; nhiều doanh nghiệp đã thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc trong
nhiều năm nhưng vẫn chưa tham gia, nhiều doanh nghiệp chưa đăng ký tham
gia BHXH bắt buộc đầy đủ số lao động mà họ đang sử dụng; tình hình nợ
đọng tại các doanh nghiệp vẫn còn diễn ra, gây cản trở cho việc giải quyết các
quyền lợi cho NLĐ; công tác thanh tra kiểm tra, xử lý vi phạm vẫn chưa đủ
2
sức răn đe, các đơn vị SDLĐ vẫn còn chủ quan để xảy ra các trường hợp phải
đề nghị truy thu BHXH...
Từ những vấn đề hạn chế nêu trên, việc nghiên cứu và đưa ra các giải
pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại BHXH huyện
Tây Giang, góp phần nâng cao hiệu quả chính sách BHXH, nâng cao chất
lượng phục vụ nhân dân, đảm bảo quyền lợi của NLĐ là điều hết sức cần
thiết. Do đó, bản thân chọn đề tài “Quản lý thu BHXH bắt buộc tại Bảo
hiểm xã hội huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam” để làm đề tài nghiên cứu
và là luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu tổng quát
Trên cơ sở phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản lý thu
BHXH bắt buộc trên địa bàn huyện Tây Giang để đề xuất những giải pháp,
nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội
huyện Tây Giang.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý thu BHXH bắt buộc.
- Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại
Bảo hiểm xã hội huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH
bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý thu BHXH bắt buộc tại
BHXH huyện Tây Giang.
- Phạm vi không gian: Nghiên cứu thực trạng quản lý thu BHXH bắt
3.2. Phạm vi nghiên cứu
3
buộc (nhóm đối tượng tham gia đồng thời BHXH BB, BHYT BB, BHTN,
- Về thời gian: Thu thập số liệu, đánh giá thực trạng quản lý thu tại
BHTNLĐ-BNN) tại BHXH huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam.
BHXH huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam giai đoạn từ năm 2016 đến năm
2020.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
Luận văn sử dụng dữ liệu thứ cấp và sơ cấp gồm:
+ Số liệu thứ cấp:
- Số liệu thu BHXH bắt buộc (là số liệu phản ánh về số đơn vị SDLĐ
tham gia, số NLĐ tham gia đồng thời các quỹ BHXH bắt buộc, BHYT bắt
buộc, BHTN, BHTNLĐ-BNN, và số tiền thu được không bóc tách theo từng
quỹ mà theo dõi chung và gọi chung là số thu BHXH bắt buộc) được thu thập
từ báo cáo thu hàng năm của cơ quan BHXH huyện.
- Thông tin về số lượng doanh nghiệp và số lao động trong các doanh
nghiệp được cung cấp từ Chi cục Thuế Đông - Tây Giang và Chi cục Thống
kê Tây Giang
- Thông tin về số lao động trên toàn huyện được cung cấp từ Phòng
Lao động - Thương binh & Xã hội huyện.
- Số liệu về dân số trên địa bàn huyện được cung cấp từ Chi cục Thống
kê Tây Giang.
+ Số liệu sơ cấp: Được thu thập bằng phương pháp điều tra khảo sát,
tác giả đã gửi bản câu hỏi gồm 150 phiếu khảo sát để đánh giá về mức độ hài
lòng của người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc về các nội dung liên quan
đến công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện trong
thời gian qua. Trong đó, đối tượng tham gia khảo sát gồm: chủ sử dụng lao
động, Chủ tịch Công đoàn của đơn vị SDLĐ và người lao động.
4
4.2. Phương pháp phân tích
- Phương pháp thống kê mô tả: Dựa trên các số liệu thống kê được từ
báo cáo các năm về số lao động tham gia BHXH bắt buộc, số đơn vị SDLĐ
tham gia BHXH bắt buộc và tình hình thực hiện kế hoạch để mô tả sự biến
động các chỉ tiêu này trong công tác quản lý thu BHXH bắt buộc.
- Phương pháp so sánh: So sánh tương đối các chỉ tiêu thể hiện kết quả
của công tác quản lý thu BHXH bắt buộc về số NLĐ tham gia, số tiền thu của
năm sau so với năm trước, thực hiện so với kế hoạch. So sánh tương đối các
chỉ tiêu NLĐ đang tham gia BHXH bắt buộc với số lao động thuộc đối tượng
tham gia BHXH bắt buộc, NLĐ đang tham gia BHXH bắt buộc với số dân
trong độ tuổi lao động trên địa bàn huyện.
5. Tổng quan nghiên cứu
6. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ
lục, nội dung chính của luận văn gồm có 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý thu BHXH bắt buộc
- Chương 2: Thực trạng công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại
BHXH huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam
- Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH bắt buộc
tại BHXH huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam.
5
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THU BHXH BẮT BUỘC
1.1 Khái quát về quản lý thu BHXH bắt buộc
1.1.1. Một số khái niệm:
Bảo hiểm xã hội
“Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập
của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn
lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ
bảo hiểm xã hội”.
“Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước
tổ chức mà người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia”.
Quản lý thu BHXH bắt buộc
“Quản lý thu BHXH là quá trình tác động của các cơ quan BHXH một
cách có hiệu lực, hiệu quả thông qua việc xây dựng, ban hành chính sách,
pháp luật về thu BHXH; tổ chức bộ máy và quy trình thu BHXH; thanh tra,
kiểm tra việc chấp hành thu BHXH nhằm đạt được mục tiêu thu đúng, thu đủ,
thu kịp thời số tiền đóng BHXH từ các đối tượng tham gia BHXH.”
1.1.2. Đặc điểm của quản lý thu BHXH bắt buộc
- Đối với các loại đơn vị SDLĐ khác nhau thì cách quản lý thu cũng có
phần khác nhau, về chế độ tiền lương, phương thức đóng.
- Quản lý thu đúng, thu đủ, thu kịp thời.
- Quản lý tập trung, thống nhất, công khai, minh bạch.
- Sử dụng đúng mục đích, hạch toán độc lập theo các quỹ thành phần.
1.1.3. Vai trò của quản lý thu BHXH bắt buộc.
Tạo sự thống nhất trong quản lý thu đối với công tác thu BHXH bắt
buộc
6
Tăng số thu và tăng số người tham gia vào hệ thống BHXH, đảm bảo
quỹ được bền vững, cân đối quỹ BHXH, góp phần ổn định an sinh xã hội.
Bảo đảm thực hiện đúng quyền lợi của người lao động theo quy định
của chính sách BHXH.
Kiểm tra, đánh giá, tổng kết để có được những kế hoạch phù hợp cho
hoạt động thu.
Quản lý thu BHXH góp phần vào việc phân phối lại thu nhập quốc gia
một cách hợp lý, góp phần tạo ASXH bền vững.
1.2. Nội dung quản lý thu BHXH Bắt buộc
1.2.1. Tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp luật về BHXH bắt
buộc
Trên cơ sở hệ thống các văn bản pháp luật về BHXH bắt buộc gồm:
Luật, Nghị định, Thông tư, Quyết định… và các văn bản dưới luật do các cơ
quan chức năng xây dựng và ban hành để có sự thống nhất trong thực hiện
luật BHXH trên cả nước, cơ quan BHXH là đơn vị tổ chức thực hiện. Do đó,
việc rà soát, cụ thể hóa nội dung các văn bản quy phạm pháp luật về BHXH
bắt buộc là nội dung rất quan trọng trong công tác quản lý thu BHXH.
Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về BHXH bắt
buộc, các chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về chính
sách BHXH theo kế hoạch và theo các chuyên đề.
Các tiêu chí đánh giá
- Số lượng hội nghị được tổ chức, số lượng bài báo, băng rôn, áp phích,
tờ rơi tờ gấp được phát hành.
- Hình thức tuyên truyền phong phú, đa dạng.
- Số lượng người lao động tham gia BHXH bắt buộc.
- Nhận thức của đơn vị và người lao động về BHXH bắt buộc.
1.2.2. Lập dự toán thu BHXH bắt buộc
7
Dự toán thu phải đảm bảo tính khách quan, trung thực; đảm bảo tính
tích cực, chủ động, phù hợp với tăng trưởng kinh tế và quy luật tăng trưởng
thu trên địa bàn, thể hiện nổ lực của đơn vị trong thực hiện nhiệm vụ được
giao.
Việc lập dự toán thu cho năm sau thường hoàn thành trong quý 3 hằng
năm. Trong quý 1 của năm cơ quan BHXH cấp trên sẽ ban hành quyết định
giao dự toán thu của năm cho các đơn vị BHXH trực thuộc.
Quy trình, nội dung, phƣơng pháp lập dự toán
Việc lập dự toán thu phải thực hiện theo quy trình, đúng phương pháp,
đảm bảo các nội dung theo hướng dẫn và hoàn thành đúng thời gian quy định.
Xác định số lượng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, gồm người lao
động và đơn vị sử dụng lao động theo quy định tại Luật BHXH.
Xác định quỹ tiền lương, tiền công tại các đơn vị SDLĐ thuộc đối
tượng tham gia BHXH bắt buộc.
Xác định tỷ lệ thu đối với từng loại đối tượng
Các tiêu chí đánh giá:
- Chấp hành thời gian quy định của việc lập dự toán.
- Thực hiện đầy đủ các nội dung của văn bản hướng dẫn lập dự toán.
- Sự khách quan, trung thực, sát với thực tế của dự toán.
- Kết quả thực hiện dự toán.
1.2.3. Tổ chức thu BHXH bắt buộc
Bộ máy quản lý thu BHXH được tổ chức và quản lý theo ngành dọc,
tập trung, thống nhất từ Trung ương đến địa phương. Cơ quan cao nhất là Bảo
hiểm xã hội Việt Nam có Ban thu, tại Bảo hiểm xã hội các tỉnh, thành phố
trực thuộc trung ương (Bảo hiểm xã hội tỉnh) có Phòng thu, tại Bảo hiểm xã
hội các quận, huyện, thành phố trực thuộc tỉnh (Bảo hiểm xã hội huyện) có
Bộ phận thu. Nghiệp vụ thu BHXH bắt buộc được hướng dẫn thống nhất từ
8
trên xuống dưới, có sự phản hồi và điều chỉnh cách điều hành cho phù hợp
với yêu cầu thực tế đời sống xã hội, có sự phối hợp qua lại với các công tác
quản lý khác trong thực hiện chính sách như Sổ thẻ, Chế độ, Kế hoạch tài
chính…
- Tổ chức bộ máy quản lý thu BHXH BB
- Phối hợp với các cơ quan chức năng
- Thực hiện thu BHXH bắt buộc
Số tiền phải đóng hàng tháng đối với người tham gia BHXH bắt buộc
được xác định theo công thức sau:
= × Tỷ lệ đóng Số tiền đóng BHXH bắt buộc hàng tháng của NLĐ Mức lương tháng của NLĐ
- Quản lý tiền thu BHXH bắt buộc.
Các tiêu chí đánh giá:
- Thu đúng, thu đủ, thu kịp thời: Số tiền thu BHXH bắt buộc qua các
năm; tỷ lệ hoàn thành dự toán thu BHXH bắt buộc hàng năm, tỷ lệ nợ đóng
BHXH bắt buộc…
- Sự khoa học trong tổ chức thu BHXH bắt buộc.
- Sự phối hợp giữa đối tượng tham gia và cơ quan BHXH trong công
tác thu BHXH bắt buộc.
- Năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của cán bộ thực hiện công tác
thu.
1.2.4. Thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về thực hiện BHXH bắt
buộc.
Công tác thanh tra kiểm tra trong ngành được thực hiện thường xuyên:
Hằng năm BHXH tỉnh xây dựng kế hoạch thanh tra kiểm tra và gởi BHXH
Việt Nam; đồng thời căn cứ kế hoạch để thực hiện các hoạt động thanh tra –
kiểm tra trong năm, giải quyết khiếu nại, tố cáo khi có phát sinh.
9
BHXH huyện cũng thường xuyên đối chiếu, kiểm tra theo kế hoạch về
việc thực hiện luật BHXH, BHYT, BHTN đối với các đơn vị SDLĐ về số lao
động cũng như quỹ tiền lương tại đơn vị, các loại hợp đồng lao động…
Các tiêu chí đánh giá
- Số lượng các cuộc thanh tra, kiểm tra được thực hiện;
- Kết quả thanh tra, kiểm tra: Số vụ vi phạm đóng BHXH bắt buộc
được phát hiện, số tiền đóng BHXH bắt buộc bị thất thoát…
- Sự nghiêm minh trong thanh tra, kiểm tra: Số vụ vi phạm đóng
BHXH bắt buộc được xử lý; số tiền vi phạm được thu hồi…
1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý nhà nƣớc về thu BHXH
bắt buộc
1.3.1. Hệ thống văn bản chính sách, pháp luật
Hệ thống các văn bản chính sách, pháp luật càng có tính thống nhất cao, càng
rõ ràng, chặt chẽ và phù hợp với thực tiễn thì việc tổ chức thực hiện càng hiệu
quả.
1.3.2. Điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương
Chính sách tăng trưởng kinh tế của địa phương càng tốt thì càng thu hút được
đầu tư của các doanh nghiệp, tạo việc làm cho người lao động, số người tham
gia BHXH bắt buộc cũng do đó mà tăng lên; hoạt động kinh doanh của các
doanh nghiệp càng tốt thì tình trạng trốn đóng BHXH, nợ đọng BHXH được
hạn chế, đảm bảo quyền lợi an sinh xã hội cho người lao động. Đời sống được
nâng cao thì nhận thức của người dân về chính sách BHXH cũng được nâng
lên.
Năng lực quản lý của cơ quan BHXH các cấp; năng lực công tác của cán
bộ, nhân viên thực hiện công tác thu của cơ quan BHXH các cấp có ảnh hưởng
rất lớn đến hiệu quả của công tác quản lý thu; nhân viên cấp dưới phải có năng
1.3.3. Nguồn nhân lực quản lý thu
lực chuyên môn nghiệp vụ tốt đồng thời phải có khả năng tham mưu tốt với cấp
trên về những vướng mắc trong công tác; cán bộ cấp trên cần có năng lực tư duy
tốt, giải quyết tốt các vấn đề phát sinh thì công tác quản lý thu mới hiệu quả.
10
Sự quan tâm lãnh đạo và phối hợp của các cấp ủy Đảng và chính quyền
địa phương cũng như các cơ quan ban ngành liên quan là một yếu tố quan trọng
trong thực hiện quản lý thu BHXH bắt buộc.
1.3.4. Sự phối hợp của các cấp cơ quan ban ngành
Nhận thức của người dân nói chung và người thuộc đối tượng tham gia
BHXH bắt buộc nói riêng có ảnh hưởng rất lớn đến thái độ tham gia BHXH của
họ.
1.3.5. Nhận thức và ý thức của người tham gia BHXH bắt buộc
1.4. Kinh nghiệm của các địa phƣơng trong công tác quản lý nhà nƣớc về
thu BHXH
1.4.1. Kinh nghiệm của huyện Đông Giang
1.4.2. Kinh nghiệm của huyện Điện Bàn
1.4.3. Bài học rút ra cho huyện Tây Giang
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1
11
CHƢƠNG 2
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH BẮT BUỘC TẠI
BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN TÂY GIANG
2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội của huyện Tây Giang ảnh hƣởng
đến công tác quản lý thu BHXH bắt buộc
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên
a. Vị trí địa lý
b. Khí hậu - thời tiết
Với địa hình đồi núi, thời tiết trong năm phân chia thành hai mùa rõ rệt,
khoảng cách từ trung tâm huyện đến một số xã là khá xa với đường đi quanh co
theo sườn núi, thì việc lên kế hoạch đi công tác ở các đơn vị SDLĐ hoặc đi
tuyên truyền tại các xã là phải tính toán rất kỹ lưỡng để vừa đảm bảo thực hiện
tốt nhiệm vụ của đơn vị vừa thuận lợi và an toàn cho các chuyến công tác. Nhất
là vào mùa mưa bão, đường trơn, nguy cơ sạt lở núi cũng làm gián đoạn các nội
dung công việc liên quan đến công tác thu BHXH bắt buộc rất nhiều.
c. Đất đai
2.1.2. Đặc điểm xã hội
Tỷ lệ người dân tộc Cơtu chiếm trên 93% tổng số dân trên địa bàn
huyện, người kinh chiếm khoảng 6%, số rất ít còn lại là người thuộc các dân
tộc thiểu số khác; lực lượng lao động dồi dào.
2.1.3. Đặc điểm kinh tế
Kinh tế chủ yếu là tự cung tự cấp, đất đai cằn cỗi chưa phù hợp với
chuyên canh, sản phẩm làm ra khó tiêu thụ; làm nương rẫy, lúa không có
năng suất cao.
12
2.2. Thực trạng công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội
huyện Tây Giang
2.2.1. Thực trạng công tác tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp
luật về BHXH bắt buộc
Trong những năm gần đây công tác tuyên truyền trực tiếp tuy có thực
hiện nhưng chưa sâu sát đến người dân mà chủ yếu là các cán bộ cấp xã, các
đơn vị tại trung tâm huyện, chủ yếu thực hiện tuyên truyền theo kế hoạch
được lập từ đầu năm và kết hợp tham gia tuyên truyền với đơn vị ký kết hợp
đồng là Bưu điện Tây Giang.
2.2.2. Thực trạng lập dự toán thu BHXH bắt buộc
Để đảm bảo lập dự toán kịp thời theo văn bản chỉ đạo. Ngay sau khi
nhận được văn bản hướng dẫn lập dự toán, cán bộ quản lý thu BHXH bắt
buộc tiến hành các bước công việc lập dự toán.
2.2.3. Thực trạng tổ chức thu BHXH bắt buộc
a. Tổ chức bộ máy và nguồn nhân lực:
b. Phối hợp với các cơ quan, ban ngành
c. Thực hiện thu BHXH bắt buộc
d. Quản lý tiền thu BHXH bắt buộc
2.2.4. Thực trạng công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về thu
BHXH bắt buộc.
Hàng năm BHXH huyện lập kế hoạch và thực hiện kiểm tra theo kế
hoạch đối với các đơn vị sử dụng lao động; nhất là đối với các đơn vị có số nợ
lớn, các đơn vị ít có liên hệ phối hợp công tác với cơ quan BHXH.
Công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Tây
Giang, thực trạng thực hiện chính sách BHXH đối với BHXH bắt buộc trên
địa bàn huyện; càng cụ thể được những ưu điểm, hạn chế trong từng nội dung
13
của công tác quản lý thu mà cơ quan BHXH cũng như chính quyền địa
phương cần phát huy và khắc phục.
2.3. Đánh giá chung về công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại
Bảo hiểm xã hội huyện Tây Giang
2.3.1. Thành công
Huyện ủy, UBND huyện luôn quan tâm lắng nghe và tạo điều kiện tốt
nhất cho các nội dung công tác của cơ quan BHXH. Ban hành các văn bản chỉ
đạo kịp thời các vấn đề liên quan đến chính sách BHXH cần triển khai.
- Công tác tuyên truyền: được BHXH tỉnh đặc biệt quan tâm, đầu tư
kinh phí hàng năm; in ấn cấp phát tài liệu tờ rơi, hướng dẫn nội dung tuyên
truyền thường xuyên và kịp thời, thiết kế slide các nội dung tuyên truyền….
UBND huyện, UBND các xã luôn tạo điều kiện về bố trí địa điểm, chuẩn bị
các điều kiện cơ bản cần thiết cho các hội nghị tuyên truyền về chính sách
BHXH.
- Về công tác lập dự toán thu BHXH bắt buộc: Hầu hết các đơn vị
SDLĐ phối hợp tốt trong việc cung cấp số liệu về lao động, tiền lương của
đơn vị cho cơ quan BHXH huyện khi cần, giúp rút ngắn thời gian thu thập số
liệu.
Chi cục Thuế, chi cục Thống kê luôn sẵn sàng cung cấp số liệu cho cơ
quan BHXH phục vụ công tác khảo sát, điều tra về tình hình hoạt động của
các doanh nghiệp và người lao động.
- Công tác tổ chức thu BHXH bắt buộc: được lãnh đạo đơn vị quan tâm
đúng mức, hỗ trợ nhân viên cấp dưới rất nhiều các nội dung đôn đốc thu, thu
nợ, hồ sơ kiểm tra, nghiên cứu văn bản mới và trao đổi kịp thời với nhân
viên….
Có đội ngũ nhân viên trẻ, năng động, nhiệt tình trong công tác; bắt nhịp
nhanh với những yêu cầu đặt ra của ngành, thích nghi với khí hậu môi trường
14
và phong tục của bà con nhân dân, cán bộ, nhân viên trong đơn vị phối hợp
tốt và sẵn sàng hỗ trợ nhau trong công việc.
BHXH tỉnh luôn cung cấp đầy đủ phương tiện làm việc, cập nhật và
hướng dẫn kịp thời các phần mềm phục vụ cho công tác của BHXH huyện.
Quy trình thủ tục thực hiện thu BHXH bắt buộc chặt chẽ, thực hiện
đúng quy định; hồ sơ lưu trữ tập trung, đầy đủ, rõ ràng.
- Công tác thanh tra kiểm tra: đã mang lại hiệu quả rõ rệt, phát hiện và
khắc phục một số sai phạm của đơn vị sử dụng lao động, số vụ sai phạm cũng
ít hơn so với các năm trước.
BHXH cấp trên luôn hỗ trợ rất tốt và kịp thời về hướng dẫn nghiệp vụ;
hồi đáp, giải quyết kịp thời các vấn đề vướng mắc phát sinh trong công tác.
Chính quyền địa phương quan tâm tạo điều kiện, khuyến khích thực
thanh tra kiểm tra đối với các đơn vị SDLĐ trên địa bàn huyện, đề cao việc
thực hiện tốt chính sách BHXH, BHYT tại địa phương.
Hầu hết các đơn vị SDLĐ và NLĐ phối hợp tốt với cơ quan BHXH
trong công tác thanh tra kiểm tra, nghiêm túc cung cấp hồ sơ, tài liệu có liên
quan của đơn vị trong các cuộc kiểm tra của cơ quan BHXH.
2.3.2. Hạn chế
Mặc dù công tác quản lý thu BHXH bắt buộc qua các năm dần hoàn
thiện, số thu hằng năm tăng lên, không xảy ra nợ đọng kéo dài, nợ khó đòi, có
những thành công nhất định. Tuy nhiên vẫn còn nhiều tồn tại hạn chế sau:
- Công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách BHXH: tuyên truyền trực
tiếp về chính sách BHXH cho người dân và doanh nghiệp trên địa bàn huyện
chưa sâu rộng, chưa kết hợp được với các tổ chức hội, đoàn thể, các tổ chức
công đoàn cơ sở trong hình thức tuyên truyền đối thoại trực tiếp; đối tượng
tuyên truyền chưa phong phú.
15
- Trong công tác lập dự toán thu BHXH bắt buộc: Một số các doanh
nghiệp ngoài nhà nước vẫn chưa phối hợp tốt với cơ quan BHXH, chưa kịp
thời cung cấp số liệu khi cơ quan BHXH có đề nghị, cung cấp số liệu chưa
chính xác về tình hình lao động tiền lương của đơn vị.
- Trong tổ chức thực hiện thu BHXH bắt buộc còn một số bất cập nhất
là đối với các DN ngoài nhà nước:
Một số trường hợp các loại hợp đồng phát sinh tại đơn vị, không đưa
vào thu BHXH bắt buộc được mặc dù thõa mãn điều kiện hợp đồng một tháng
trở lên, nhất là đối với nhân viên cấp dưỡng tại các trường.
Các đơn vị sử dụng lao động thường xuyên luân chuyển, thay đổi người
phụ trách công tác BHXH tại đơn vị; một kế toán kiêm nhiệm công tác kế
toán tại nhiều đơn vị HCSN chưa quan tâm đúng mức đến công tác BHXH ở
đơn vị kiêm nhiệm, làm cho chính sách BHXH không được thực hiện tốt tại
một số đơn vị.
Chưa thể thực hiện giao dịch điện tử với tất cả các đơn vị tham gia
BHXH. Đối với các xã vùng cao Axan, Tr’hy, Ch’ơm, Gari điện lưới và
đường truyền Internet chưa bao phủ nên chưa thể thực hiện giao dịch điện tử,
cán bộ thu phải mất nhiều thời gian để hỗ trợ, hướng dẫn, kiểm tra hồ sơ cho
các đơn vị này.
Cán bộ thực hiện công tác thu mất rất nhiều thời gian hỗ trợ cho các kế
toán xã trong việc thu BHXH bắt buộc khối UBND các xã.
- Công tác thanh tra kiểm tra còn một số hạn chế như sau:
+ Chưa tổ chức được các cuộc thanh tra kiểm tra liên ngành tại các đơn
vị nhất là các DN ngoài nhà nước.
+ Chưa tham mưu được với cơ quan chính quyền địa phương có biện
pháp can thiệp răng đe đối với các DN cố tình để nợ đọng, làm ảnh hưởng đến
quyền lợi của người lao động.
16
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế
Chưa phát huy được vai trò của tổ chức Công đoàn cơ sở tại các doanh
nghiệp trong việc bảo vệ quyền lợi cho NLĐ về thực hiện chính sách BHXH.
Nội dung, hình thức tổ chức tuyên truyền chưa thu hút được nhiều
người quan tâm.
Nguồn nhân lực thực hiện công tác chưa được đào tạo, chưa có kỹ năng
nên hiệu quả tuyên truyền chưa cao.
Đường giao thông khó khăn, nhất là mùa mưa bão làm cho các kế
hoạch công tác đến tận xã thôn không thể dàn trải trong cả năm mà chủ yếu
tập trung vào mùa nắng. Do vậy các công việc thực hiện không được thường
xuyên, nhất là công tác tuyên truyền cần lặp đi lặp lại để nâng cao hiệu quả
thì không thể thực hiện.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2
17
CHƢƠNG 3
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH BẮT
BUỘC TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN TÂY GIANG
3.1. Cơ sở tiền đề cho việc đề xuất các giải pháp
3.1.1. Quan điểm, định hướng về thu BHXH bắt buộc tại huyện Tây
Giang
Thực hiện nghiêm các quy định của Luật và các văn bản dưới luật về
thu BHXH bắt buộc.
Đẩy mạnh công tác phát triển đối tượng, tăng độ bao phủ tham gia
chính sách BHXH, góp phần tiến tới hệ thống ASXH bền vững.
Thực hiện mục tiêu của ngành trong thời gian tới về cải cách thủ tục
hành chính, chất lượng đội ngũ cán bộ công chức, viên chức trong việc thực
thi nhiệm vụ công, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, mục tiêu về bảo
đảm an toàn quỹ BHXH, hạn chế tình trạng thất thu, lạm dụng quỹ…
Tăng cường công tác tuyên truyền về chính sách BHXH, nghiên cứu
nội dung phù hợp tập trung truyên truyền theo nhóm đối tượng.
Thực hiện hiệu quả chương trình phối hợp đã được ký kết và tiếp tục ký
kết theo quy định của ngành đối với các cơ quan phối hợp.
Xử lý nghiêm, tăng cường tính răn đe trong công tác thanh tra, kiểm tra
và xử lý vi phạm về thực hiện chính sách BHXH.
3.1.2. Mục tiêu, quan điểm, định hướng hoàn thiện quản lý thu
BHXH bắt buộc tại huyện Tây Giang.
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức và hiểu biết của
người dân về chính sách BHXH nói chung và BHXH bắt buộc nói riêng, tiến
tới tạo được ý thức tự giác trong việc tham gia BHXH.
Hạn chế tình trạng lách luật, trốn đóng gây thất thu quỹ BHXH; thực
hiện thu đúng, thu đủ, thu kịp thời.
18
Phấn đấu đạt và vượt kế hoạch giao; phấn đấu giảm nợ và đạt tỷ lệ nợ
bằng hoặc thấp hơn quy định, không để xảy ra tình trạng nợ đọng kéo dài, nợ
xấu; hạn chế số nợ phát sinh tiền lãi.
Tranh thủ sự quan tâm lãnh, chỉ đạo của chính quyền địa phương, sự
phối hợp của các cơ quan ban ngành địa phương trong thực hiện chính sách
BHXH, nhất là trong việc thực hiện chính sách BHXH bắt buộc cho các lao
động tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước.
Nâng cao năng lực công tác của cán bộ viên chức cả về trình độ chuyên
môn lẫn lý luận chính trị; cử cán bộ tham gia đầy đủ các lớp tập huấn, bồi
dưỡng chuyên môn nghiệp vụ do BHXH Việt Nam, BHXH tỉnh và các sở,
ban, ngành tổ chức.
Chú trọng công tác cải cách thủ tục hành chính, tăng cường thực hiện
giao dịch điện tử, tạo thuận lợi và tiết kiệm chi phí cho người dân và đơn vị
SDLĐ trong giao dịch với cơ quan BHXH.
Hạn chế những hành vi vi phạm trong thực hiện chính sách BHXH bắt
buộc, đảm bảo quyền lợi cho người tham gia, thực hiện tốt mục tiêu cuối cùng
của chính sách là ASXH.
3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH
Bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Tây Giang
Từ thực trạng công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại BHXH huyện
Tây Giang cùng với các nhân tố ảnh hưởng; để hoàn thiện công tác quản lý
thu BHXH nói chung và BHXH bắt buộc nói riêng trên địa bàn huyện Tây
Giang thì cần có sự chung tay của chính quyền phương, các cơ quan ban
ngành trên địa bàn huyện, cơ quan BHXH huyện và người dân cùng đồng
lòng thực hiện một số giải pháp sau:
3.2.1. Hoàn thiện công tác tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp
luật về BHXH bắt buộc
19
Cơ quan BHXH huyện tiếp tục tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa
phương tăng cường chỉ đạo các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể ở địa phương
trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về BHXH bắt buộc; chỉ đạo
UBND các xã quan tâm hơn đến công tác phổ biến chính sách đến với người
dân, các hội, đoàn thể cấp xã và các cán bộ thôn bản cũng cần phải nắm ý
nghĩa cơ bản của chính sách BHXH để tuyên truyền đến tận người dân.
Tăng cường ban hành các văn bản hướng dẫn kịp thời, cụ thể các nội
dung mới về thực hiện chính sách BHXH.
Tiếp tục đổi mới, xây dựng nội dung và hình thức tuyên truyền phong
phú, phù hợp với từng loại đối tượng; tăng cường hình thức tuyên truyền trực
quan.
Hình thành mạng lưới, chuỗi cộng tác viên tuyên truyền tại các cơ quan
phối hợp có liên quan, cộng tác viên từ huyện đến xã, thôn bản để kịp thời cập
nhật chia sẻ và trao đổi nội dung tuyên truyền, phù hợp với tập quán sinh hoạt
của người dân, đảm bảo nội dung chính sách đến với người dân và được áp
dụng kịp thời.
Tăng cường đầu tư trang thiết bị cho công tác truyền thông, tuyên
truyền; trang bị loa, máy chiếu, hội trường, phương tiện chuyên chở…. Đáp
ứng cho các hình thức tuyên truyền đối thoại trực tiếp hay tuyên truyền lưu
động…, trang bị phương tiện liên kết, cập nhật thông tin cho cán bộ phụ trách
và các cộng tác viên tuyên truyền…
3.2.2. Hoàn thiện công tác lập dự toán thu BHXH bắt buộc
Đầu tư cho công tác thu thập, phân tích số liệu, dự báo tình hình phát
triển kinh tế - xã hội.
Thực hiện thu thập thông tin ngay từ đầu năm, thường xuyên cập nhật,
chắt lọc những thông tin đáng tin cậy.
20
Đổi mới công tác thu thập thông tin; cần mở rộng phạm vi thu thập
thông tin từ nhiều nguồn, các thông tin về phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh
của huyện, chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước…
Cần khảo sát kỹ càng về tình hình hoạt động của các DN ngoài nhà
nước; bằng mọi biện pháp phải liên hệ làm việc trực tiếp với chủ sử dụng lao
động, trong trường hợp cần thiết thì cần mời chính quyền địa phương và các
cơ quan phối hợp cùng vào cuộc để làm việc.
3.2.3. Hoàn thiện công tác tổ chức thu BHXH bắt buộc
Tăng cường tham mưu với cơ quan chủ quản cấp trên cũng như Huyện
ủy, UBND huyện trong công tác thực hiện chính sách BHXH tại địa phương.
Cần bố trí, phân công số lượng cán bộ làm công tác thu phù hợp với sở
trường, đủ về số lượng để đảm bảo thực hiện kịp thời và sâu sát tất cả các nội
dung công tác thu.
Đào tạo, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thực hiện công tác quản lý
thu; chú trọng cán bộ có khả năng tốt trong quan sát, tổng hợp, thu thập và
phân tích thông tin, nhạy bén trong công tác…
Tăng cường trang bị máy móc, trang thiết bị đảm bảo phục vụ tốt công
tác quản lý thu, nhất là các thiết bị hỗ trợ ổn định đường truyền internet, các
máy móc và nhiên liệu thay thế mỗi khi bị mất điện, các loại máy chống ẩm
để bảo quản hồ sơ tài liệu giấy và để hạn chế sự giảm tuổi thọ của các loại
máy móc thiết bị dùng điện…
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, khai thác triệt để các chức
năng của phần mềm quản lý dữ liệu tập trung.
3.2.4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về
thu BHXH bắt buộc
21
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác thanh tra,
kiểm tra, linh hoạt trong tra cứu tìm kiếm thông tin, liên kết, trích xuất dữ
liệu...
Đào tạo nghiệp vụ thanh tra, kiểm tra cho cán bộ làm công tác này, cán
bộ làm công tác thanh tra kiểm tra cần có kỹ năng khai thác, thu thập thông
tin, có kinh nghiệm công tác chuyên môn trong lĩnh vực thanh tra kiểm tra.
Xây dựng nội dung thanh tra, kiểm tra phù hợp với từng loại hình đơn
vị, nội dung kiểm tra càng sát với đặc điểm cơ cấu tổ chức, lao động tiền
lương của đơn vị thì kết quả kiểm tra càng toàn diện, cuộc kiểm tra càng hiệu
quả.
Khen thưởng xứng đáng, biểu dương kịp thời đối với các đơn vị, cá
nhân thực hiện tốt chính sách BHXH bắt buộc.
3.2.5. Một số giải pháp khác
- Đẩy mạnh công tác cải cách thủ tục hành chính
- Thay đổi phong cách phục vụ
- Đẩy mạnh giao dịch điện tử
- Hoàn thiện tổ chức bộ máy hoạt động
- Tăng cường công tác phối hợp
- Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý
3.3. Một số kiến nghị
3.3.1. Đối với các cơ quan quản lý nhà nước về chính sách BHXH
Cần hoàn thiện hệ thống pháp luật về chính sách BHXH; chính sách
BHXH hiện hành chưa hướng đến bao phủ toàn dân, còn bỏ sót một số nhóm
đối tượng có nhu cầu và có khả năng nhưng chưa được luật hóa để tham gia
như chủ hộ kinh doanh cá thể; người quản lý doanh nghiệp, người quản lý
điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương, người lao động làm việc theo
22
chế độ linh hoạt. Cần ban hành sửa đổi luật theo hướng mở rộng đối tượng
tham gia BHXH bắt buộc.
3.3.2. Đối với BHXH tỉnh Quảng Nam
Cần bố trí thêm cán bộ, viên chức cho BHXH huyện để đảm bảo các
nhiệm vụ được quan tâm đầy đủ, sâu sát, thực hiện hiệu quả với việc phân cấp
nhiệm vụ chuyên môn ngày càng nhiều trong những năm gần đây; hạn chế và
chấm dứt tình trạng kiêm nhiệm cùng lúc các nhiệm vụ quan trọng của cán
bộ, viên chức.
3.3.3. Đối với Huyện ủy, UBND huyện
Quan tâm hơn nữa đến chính sách thực hiện BHXH tại địa phương, có
tác động cụ thể đối với UBND các xã trong việc phối hợp, thực hiện chính
sách BHXH; chỉ đạo, hướng dẫn UBND các xã thành lập ban chỉ đạo thực
hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN để có sự nắm bắt tình hình, thực hiện
nhiệm vụ xuyên suốt từ huyện đến thôn, bản.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3
23
KẾT LUẬN
Công tác quản lý thu BHXH bắt buộc là một trong những công tác
quan trọng trong thực hiện chính sách BHXH, là đầu vào cho mọi hoạt động
chi trả các chế độ BHXH cho người lao động. Thực hiện hiệu quả công tác
quản lý thu BHXH nói chung và quản lý thu BHXH bắt buộc nói riêng sẽ
giúp cho việc hoạch định lộ trình, hoàn thiện hệ thống chính sách BHXH nói
riêng và hệ thống an sinh xã hội của nước ta nói chung; góp phần ổn định,
phát triển kinh tế - xã hội đất nước.
Qua phân tích số liệu và tình hình thực hiện công tác quản lý thu
BHXH bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Tây Giang, luận văn đã đạt được
những kết quả như sau:
Hệ thống hóa được cơ sở lý luận về công tác quản lý thu BHXH bắt
buộc; nêu lên được các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu BHXH
bắt buộc.
Phân tích, đánh giá được thực trạng công tác quản lý thu BHXH bắt
buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Tây Giang, qua đó nêu lên được những thành
tựu và hạn chế, đồng thời nguyên nhân của những hạn chế, bất cập trong công
tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Tây Giang.
Từ cơ sở lý luận và kết quả phân tích thực trạng, luận văn đã đề xuất
một số giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH
bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội huyện Tây Giang trong thời gian đến.
Huyện Tây Giang là một huyện nhỏ, số thu tương đối ổn định, ít có
những yếu tố đột xuất tác động lên quá trình thực hiện chính sách BHXH; tuy
đã cố gắng thật nhiều song luận văn cũng chưa thể phản ánh hết được sự đa
dạng, chi tiết của số liệu cũng như nghiệp vụ thu BHXH bắt buộc tại Bảo
hiểm xã hội huyện Tây Giang, còn có rất nhiều vấn đề cụ thể phát sinh trong
24
thực tế trong công tác quản lý thu BHXH bắt buộc cần được các cấp, các
ngành có liên quan và cán bộ thực hiện công tác luôn quan tâm nghiên cứu
khắc phục.
Sau gần 20 năm thực hiện chính sách BHXH, BHYT tại huyện Tây
Giang, trải qua không ít khó khăn về điều kiện sinh hoạt, nguồn nhân lực,
giao thông, phương tiện thông tin,… đến nay công tác quản lý BHXH, BHYT
dần đi vào nề nếp và đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên để thực
hiện tốt chính sách BHXH thì thách thức vẫn còn nhiều mà không phải có thể
khắc phục được trong thời gian ngắn; cùng với sự điều chỉnh bổ sung về
chính sách của Đảng và Nhà nước, trên cơ sở kế hoạch, chương trình hành
động của ngành và của địa phương, với các giải pháp phù hợp, sự quan tâm
của đảng uỷ, chính quyền địa phương và sự nổ lực BHXH huyện trong thời
gian đến, tin rằng tình hình thu BHXH sẽ tăng đáng kể trên tất cả các chỉ tiêu
số thu và số lao động tham gia, việc thực hiện chính sách BHXH tại huyện
Tây Giang cũng sẽ đạt được nhiều kết quả tốt hơn.
Trong quá trình học tập và nghiên cứu, bản thân đã rất cố gắng, tuy
nhiên kiến thức và kinh nghiệm còn hạn chế nên không thể tránh khỏi những
thiếu sót, và những nhận định chưa phù hợp. Bản thân rất mong nhận được sự
đóng góp ý kiến của các thầy cô, để bản thân tiếp thu và luận văn được hoàn
thiện hơn.
