Chuyên đề: Rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí

Ụ Ạ PHÒNG GIÁO D C VÀ ĐÀO T O BÌNH XUYÊN

ƯỜ TR NG THCS PHÚ XUÂN

CHUYÊN ĐỀ

Ị Ậ Ạ Ệ Ế RÈN LUY N KĨ NĂNG VI T ĐO N VĂN NGH LU N

Ề Ộ Ấ Ề Ư ƯỞ V M T V N Đ T T Ạ NG Đ O LÍ

Ữ MÔN: NG VĂN 9

ễ ị Giáo viên:Nguy n Th Lan

Tổ: KHXH

ọ Năm h c 20212022

1

Ậ CHUYÊN ĐỀ Ạ Ế RÈN LUY N KĨ NĂNG VI T ĐO N VĂN NGH LU N

Ệ Ề Ộ Ấ Ề Ư ƯỞ V M T V N Đ T T Ị Ạ NG Đ O LÍ

ả ứ ụ ơ ị ề I. Tác gi chuyên đ , ch c v , đ n v công tá c

ả ề ễ ị Tác gi chuyên đ : Nguy n Th Lan

ơ ị ườ Đ n v công tác: Giáo viên tr ng THCS Phú Xuân – Bình xuyên – Vĩnh Phúc.

II. Tên chuyên đề

Ậ Ệ Ị

Ề Ộ Ấ Ạ “RÈN LUY N KĨ NĂNG VI T ĐO N VĂN NGH LU N V M T V N Ề Ư ƯỞ Ế Đ T T Ạ ” NG Đ O LÍ

ạ ấ ượ ủ ơ ị ụ ớ ể ng giáo d c thi tuy n sinh l p 10 c a đ n v năm

ọ ự III. Th c tr ng ch t l h c 20212022.

ằ ầ ữ ứ ụ ầ ổ ớ

ọ ề ế ề

ứ ầ ườ ọ ộ

ế ộ dung hòa hai cách vi t, hai l

ể Nh ng năm g n đây, nh m đáp ng yêu c u đ i m i giáo d c và phát tri n ư ệ ề toàn di n cho h c sinh v ki n th c cũng nh kĩ năng, đ thi môn văn có rât nhi u ọ ị ậ ị ậ ề ớ ổ đ i m i. Đ bài th ng có 2 ph n: Ngh lu n văn h c và ngh lu n xã h i. H c ố ư ẽ ả ự i t duy khác nhau trong cùng m t bài sinh s ph i t vi t. ế

ạ ự ế ả ộ ạ

Qua th c t ệ

ạ ị ậ ầ ạ ề

ụ ế

ữ ế ở ậ ư ễ ị ậ ư ạ

ư ưở t ề ể Ế Ạ Ị

ề ủ Ề Ư Ư ƯỞ Ấ ậ ổ ế ở ế ấ gi ng d y, chúng tôi nh n th y có m t h n ch ph bi n ể ế ọ ị ậ ấ h c sinh hi n nay là bài văn ngh lu n thi u ch t văn. Bài văn ngh lu n có th ề ộ ứ ạ ng nh ng nh t v tình m ch l c, rõ ràng, đáp ng yêu c u v n i dung t ạ ặ ế ả c m, nghèo ngôn ng , thi u tâm huy t ho c v ng v trong di n đ t, nghĩa là ấ ề ấ ch t văn còn h n ch . B i v y,trong r t nhi u các ki u bài ngh lu n nh ng tôi ọ Ậ ch n cho chuên đ c a mình là: RÈN KĨ NĂNG VI T ĐO N NGH LU N Ề Ộ V M T V N Đ T T T Ạ NG Đ O LÍ

1. Thu n l ậ ợ i

ố ớ ọ ổ

ế ụ ề ư ị c sang tu i thanh thi u niên, ơ ả duy nên hình thành ý th c và xác đ nh c b n m c đích

ướ Đ i v i h c sinh THCS, các em cũng đã b ể ứ ố đa s đã phát tri n v t ố ọ ậ ươ ng đ i cao. h c t p t

ể ọ ỡ ừ ề c s giúp đ t nhi u phía: gia đình, nhà

ặ ọ ậ ừ ạ ườ ộ ậ H c sinh có th nh n đ ng và xã h i ho c h c t p t tr ượ ự b n bè.

ệ ệ ỡ ọ t tình, thân thi n và quan tâm giúp đ h c

ế ộ Đ i ngũ giáo viên luôn nhi ọ ệ ặ sinh đ c bi t là h c sinh y u kém.

ố ợ ủ ượ ự ệ ể Đ c s quan tâm, ph i h p c a Ban giám hi u cùng các đoàn th .

2

ấ ầ ể ậ ụ ữ ả i thích các

ề ặ Đ c thù môn Ng văn cũng r t g n gũi, có th v n d ng gi ấ v n đ trong th c t ự ế .

Khó khăn 2.

ố ớ ọ * Đ i v i h c sinh:

ố ượ ọ ệ ề ậ ng h c sinh y u kém có nh ng khác bi t v cách nh n th c;t ứ ư

ữ ố ọ ậ ế ể ố Đ i t ạ duy kém;sao chép trên m ng đ ch ng đ i h c t p.

ố ớ * Đ i v i giáo viên:

ậ ươ ụ ạ ọ Ch a v n d ng linh ho t các ph ng pháp d y h c, các bi n pháp t

ạ ư ử ụ ệ ả ứ ệ ọ ổ ươ ng

ả ư ứ ch c gây h ng thú cho h c sinh, giáo viên còn ch a s d ng hi u qu ph ậ pháp th o lu n nhóm.

ủ ườ ủ ọ ế ả 3.K t qu thi vào 10 c a năm h c 20202021 c a tr ng THCS Phú Xuân

6.5 tr ở

ể ừ TS đi m t lên

TS dự thi Môn Đi mể l chệ TS đi mể iướ d Tb (<5) Đi mể Tbm CN TS đi mể tệ li

SL SL % % Đi mể Tb thi vào 10 THP T

92 35 38.04 15,22 Ng vănữ 5,48 0,36 0 14 5,12

ố ượ ự ế ố ế ạ ọ IV. Đ i t ng h c sinh, d ki n s ti t d y.

ố ượ ọ ớ Đ i t ng h c sinh: L p 9

ự ế ố ế ạ D ki n s ti t d y: 6 ti ế t

Ắ Ề A.TÓM T T NÔI DUNG CHUYÊN Đ

ấ ế ặ ệ ậ

ệ ố ủ ể ề

ậ ặ ạ t đ c tr ng) các d ng bài t p đ c ề ư ưở ề ộ ấ t ng ỹ ạ ng đ o lí; Rèn k năng

ộ ề ấ ị ậ ạ ạ I. H th ng (phân lo i ,d u hi u nh n bi ặ ủ ư tr ng c a chuyên đ . (Đ c đi m c a bài văn ngh lu n v m t v n đ t ạ ị ậ đ o lí; Cách làm bài ngh lu n xã h i v v n đ t ế vi ư ị ậ ề ư ưở t ạ ng đ o lí.) t đo n văn ngh lu n xã h i v v n đ t ộ ề ấ ề ư ưở t

ươ ơ ả ể ả ư ặ ạ ậ ng pháp c b n, đ c tr ng đ gi i các d ng bài t p trong

ệ ố II. H th ng các ph chuyên đ .ề

ệ ố ậ ụ ể ờ ả ọ i gi ề i minh h a cho chuyên đ .

ụ III. H th ng các ví d , bài t p c th cùng l ấ ạ + Thành công và th t b i

+ Tài và đ cứ

ươ ệ + Tình th ng và trách nhi m

3

+ Tình b nạ

ự ọ ọ + H c và t h c

ả ể ề ạ ơ ế ườ VI. K t qu tri n khai chuyên đ t ị i đ n v nhà tr ng

Ộ Ầ PH N B: N I DUNG

ấ ế ặ ệ ậ ạ

ủ ề ặ

ộ ề ấ ủ ạ

ộ ề ấ ế ạ ệ ố ậ ạ ư I. H th ng (phân lo i ,d u hi u nh n bi t đ c tr ng) các d ng bài t p ể ư ặ ề ị ậ ề ộ ấ đ c tr ng c a chuyên đ . (Đ c đi m c a bài văn ngh lu n v m t v n đ ư ưở ị ậ ạ ề ư ưở ng đ o lí; ng đ o lí; Cách làm bài ngh lu n xã h i v v n đ t t t t ạ ề ư ưở ị ậ ỹ t ng đ o lí.) t đo n văn ngh lu n xã h i v v n đ t Rèn k năng vi

ị ậ ộ ệ ề 1. Khái ni m v văn ngh lu n xã h i.

ậ ạ ị ậ : ngh (xem xét, trao đ i; lu n: bàn b c, đánh giá) dùng lý l

ị ứ ậ ề ộ ể ậ ậ

ẽ ổ , Ngh lu n ứ ẫ d n ch ng và cách th c l p lu n đ phân tích, bàn lu n, đánh giá v m t (các) ề ấ v n đ nào đó.

ờ ố ế ọ ử ị t h c, l ch s , kinh t ế ,

ườ ử ấ ệ ứ ề ủ Xã h iộ : các v n đ c a đ i s ng con ng ậ ố ố ọ ạ ứ đ o đ c, văn h c ngh thu t, l i (tri i s ng, cách ng x …).

ị ậ ề

ự ờ ố ị ậ ấ ng đ i s ng, v n đ v l ấ ề ủ i s ng c a con ng

ố ộ ệ ủ

ủ ầ ạ ữ

ộ ế ề ấ ữ i con ng ữ ộ là nh ng bài văn ngh lu n bàn v các v n đ xã h i ộ ệ ượ ườ ề ề ố ố i, ộ ằ ườ ể ệ i trong xã h i…) nh m th hi n suy nghĩ, thái đ , ề ặ ườ t v v n đ đ t ra, góp ph n t o nh ng tác i vi ẩ ự ế ị ồ ắ i, b i đ p nh ng giá tr nhân văn và thúc đ y s ti n

ộ Ngh lu n xã h i ạ (th c tr ng xã h i, các hi n t các m i quan h c a con ng ủ ế ti ng nói ch quan c a ng ườ ự ớ ộ đ ng tích c c t ủ ộ b chung c a xã h i.

ộ ồ ề ộ ư ưở ề ơ ả ị ậ

ề ộ ấ ờ ố t ề ị ậ ạ ạ ng đ o lí; ộ ặ ng đ i s ng; ngh lu n v m t v n đ xã h i đ t ra

ị ậ ị ậ ộ Ngh lu n xã h i g m ba d ng đ c b n: Ngh lu n v m t t ệ ượ ề ộ ngh lu n v m t hi n t ọ ẩ trong m t tác ph m văn h c.

ề :

ữ ệ ầ ọ

ề ộ ợ ị ậ ể ị ậ ế ư ưở ề ộ ư ưở 2.Các d ngạ ị ậ đ ngh lu n ạ ể Có th chia làm ba d ng ạ Ngh lu n v m t câu nói, ý ki n,t D ng 1: hi uể → Đ c hi u tích h p ngh lu n v m t t ọ t t ng trong ph n ng li u đ c ạ ng, đ o lí.

ầ Ngh lu n v m t hi n t c đ c p đ n trong ph n

ờ ố ng đ i s ng đ ệ ượ ệ ượ ề ộ ị ậ ọ ể ợ ượ ề ậ ờ ố ế ộ ạ D ng 2: ọ đ c hi u ề ộ ể → Đ c hi u tích h p v m t hi n t ng đ i s ng, xã h i.

ợ

ệ ề ộ ề ộ ợ ị ậ ể ị ậ ệ ợ ọ Ngh lu n v m t thông đi p, ý nghĩa rút ra, g i ra trong ph n đ c ừ ầ ọ ph n

ể ầ ạ D ng 3: hi uể → Đ c hi u tích h p ngh lu n v m t thông đi p, ý nghĩa g i ra t ọ đ c hi u.

ị ậ ề ộ ư ưở ủ ể ặ 3. Đ c đi m c a bài văn ngh lu n v m t t t ạ ng đ o lí :

4

ề ộ ấ ề ạ ộ ng đ o lí là bàn v m t v n đ thu c lĩnh v c t ự ư

ề ư ưở t ố ố ườ ị ậ Ngh lu n v t ạ ứ ưở ng ,đ o đ c , l t ủ i s ng… c a con ng i .

ầ ả ỏ

ạ ấ các v n đ ,t ế ố

ề ộ ả ằ ng, đ o lí b ng cách: Gi ỗ ủ ẳ ị ủ ề ư i thích , ch ng minh, so sánh, đ i chi u ,phân tich… ư ị ậ ứ ộ ư ưở t ằ ng nào đó, nh m kh ng đ nh t

ườ ế Yêu c u v n i dung c a bài ngh lu n ph i làm sáng t ưở t ể ỉ đ ch ra ch đúng ( hay ch sai ) c a m t t ưở t . t ỗ ủ ng c a ng i vi

ị ậ t

ề ậ ầ ườ ườ ế ộ ng nhân m t câu danh ể i vi ậ t bàn lu n và th

ệ ư ưở ộ ủ ể ạ ề ộ ư ưở ng, đ o lí th D ng đ ngh lu n v m t t ể ị ngôn, m t nh n đ nh, đánh giá nào đó đ yêu c u ng ng, quan đi m, thái đ c a mình. hi n t ạ ộ t

ộ ề ấ ề ư ưở ị ậ 4.Cách làm bài ngh lu n xã h i v v n đ t t ạ ng đ o lí.

ộ ề ấ ề ư ưở ạ ị ậ a. Cách làm bài ngh lu n xã h i v v n đ t t ng đ o lí đúng

ướ ả B c 1: Gi i thích t ư ư ưở t t ạ ng, đ o lí.

ầ ả ữ ả ả i thích nh ng t tr ng tâm, sau đó gi

ừ ọ ệ ữ ậ

ủ ư ưở ườ ủ ể ạ ả ả i thích c câu nói: gi ế qua câu nói (th ng, đ o lý; quan đi m c a tác gi t

ầ Đ u tiên, c n gi i ừ ữ ng , thu t ng , khái ni m, nghĩa đen, nghĩa bóng (n u có); rút ra ý thích các t nghĩa chung c a t ng dành cho đề

ữ ế

ạ ng, đ o lý đ ườ ể ệ ỏ ể ư ưở t bài có t ữ ạ ng n ng ,…). Th ượ ả ờ ng tr l ụ c th hi n gián ti p qua câu danh ngôn, t c ng , ệ ụ ể ư ế i câu h i: Là gì? Nh th nào? Bi u hi n c th ?

ướ ậ B c 2: Bàn lu n

ứ ả ờ ặ ạ ng, đ o lý (th ng tr l i

ẫ

ư ế ọ ỏ ạ ỉ ụ ầ ạ ườ t ộ ể ứ ộ ố i sao nói nh th ? Dùng d n ch ng cu c s ng xã h i đ ch ng minh. ố ớ ờ ố ủ ư ưở ng, đ o lý đ i v i đ i s ng xã t

ủ ư ưở – Phân tích và ch ng minh các m t đúng c a t ứ câu h i t ừ T đó ch ra t m quan tr ng, tác d ng c a t h i).ộ

ỏ ệ ể ế ấ

ệ ế ư ưở ư ạ ng, đ o lý vì có nh ng t t

ể ạ ề ữ ờ ạ ế ạ

ờ ạ ư ư ả ả ẫ ợ

ứ ọ ữ ỏ ệ Bác b (phê phán) nh ng bi u hi n sai l ch có liên quan đ n v n đ : bác b ệ ữ nh ng bi u hi n sai l ch có liên quan đ n t ư ưở ng, đ o lý đúng trong th i đ i này nh ng còn h n ch trong th i đ i khác, t đúng trong hoàn c nh này nh ng ch a thích h p trong hoàn c nh khác; d n ch ng minh h a.

ướ ở ộ B c 3: M r ng

ở ộ ả ứ ằ M r ng b ng cách gi i thích và ch ng minh.

ở ộ ằ ấ ề M r ng b ng cách đào sâu thêm v n đ .

ở ộ ằ ậ ượ ấ M r ng b ng cách l t ng ề c v n đ .

ườ ủ ậ ủ ấ

ượ ằ ư ế ấ ậ ậ ậ i tham gia ngh lu n đ a ra m t trái c a v n đ , ph nh n nó là công nh n c b ng cách đ a ra t ng

ề ặ ị ậ ư i ,n u v n đ bình lu n là sai hãy l ủ ị ệ ượ ạ c l ả Ng ề cái đúng, ng ề ấ v n đ đúng, b o v cái đúng cũng có nghĩa là ph đ nh cái sai.

5

ở ộ ườ ủ ả ợ ỳ c m r ng, tu vào t ng tr ng h p và kh năng c a mình mà áp

ứ ắ ừ ướ Trong các b ố ụ d ng cho t t, không nên c ng nh c.

ướ ứ ộ ậ B ọ c 4: Nêu ý nghĩa, rút ra bài h c nh n th c và hành đ ng.

ị ậ ủ ệ

ấ ữ ề ơ ả ủ ậ ụ ở ườ ọ ự ễ ộ ể ụ ế ế

ị ậ Đây là v n đ c b n c a m t bài ngh lu n b i m c đích c a vi c ngh lu n là ờ ụ rút ra nh ng k t lu n đúng đ thuy t ph c ng i đ c áp d ng vào th c ti n đ i s ng.ố

ộ ề ấ ề ư ưở ạ ị ậ b. Cách làm bài ngh lu n xã h i v v n đ t t ng đ o lí hay.

ầ ủ ắ i vi

ượ t c n xác đ nh đ ắ ề ắ ầ ủ ề

ầ ủ ế ườ i vi ứ ị ắ ướ ắ

ị c đ nh h ể ệ ả ấ ề ế ầ ườ Ng ị ả Ph i xác đ nh trúng, n m b t chính xác yêu c u c a đ bài thì ng ế ượ ể th có đ ứ ẫ d n ch ng đ bi n gi ề c yêu c u c a đ , n m b t tinh th n c a đ bài. ớ t m i có ạ ng suy nghĩ đúng đ n, khoanh vùng ki n th c, ph m vi i v n đ .

ữ ứ ậ ộ

ự ớ ườ ị

ể ườ ữ i nh n th c và tình c m con ng ộ ng và thái đ đúng đ n ẩ ậ ự ạ ứ ư ẩ ả ườ i, ắ trên c sơ ở ủ t v chu n m c đ o đ c cũng nh các chu n đánh giá chung c a

ế ề ậ ự ệ ườ ọ ụ ế ậ ắ ộ ế t có nh ng tác đ ng tích c c t Đ bài vi ế ầ ng t c n xác đ nh cho mình l p tr i vi ể nh ng hi u bi ớ xã h i. Có v y s bi n lu n m i đúng, s c và thuy t ph c ng i đ c.

ể ệ ủ

i vi ườ ộ ữ ề ượ c cái nhìn, đánh giá c a riêng mình v ề ố ố … Nh ng đi u đó không có trong i s ng

ầ ự ả ủ ể ủ ả ườ ế Tuy nhiên, ng t ph i th hi n đ ờ ề ụ i, v m c đích, l cu c đ i, con ng ệ ở sách v mà c n s tr i nghi m c a chính ch th .

ộ ả ủ ượ ườ ể ệ i vi c thái đ , tình c m, nhi

ả ủ

ạ

ế ườ i vi

ệ i vi

ố ề t c n t o cho mình tâm th c a ng ườ

ằ ẫ ủ ấ ả ệ

ữ ọ

ườ ư ớ

ệ ủ ượ ố ự ấ ộ

ỉ ặ ẫ ự ễ

ề ặ ặ ợ

ề ộ ấ

ệ ấ ươ ể ế ườ i vi ề nhi u ph

. Khi đó, bài văn ngh lu n xã h i d tìm đ

ị ậ ườ ọ ở ườ ọ ụ ệ ả ữ ế Nh ng c m t tình c a ng Ph i th hi n đ t. ộ ế ồ ộ ố ạ xúc chân thành chính là rung đ ng c a tâm h n khi ch m vào cu c s ng, khi n ế ả ộ ư ưở t ng đ o lí khô khan mà bài bài văn không ph i là bài thuy t giáo cho m t t ữ ủ ả ế ề ẻ ự t v nh ng gì mình tr i qua, mình t là s chia s chân thành c a ng vi ườ ặ ộ ế ủ ế ầ ạ ườ i trong cu c, đ t chiêm nghi m. Ng ữ ế ẽ ả t s có nh ng i vi mình trong hoàn c nh, tình hu ng c a v n đ . Khi đó, ng ủ ả ẽ ề suy ng m, đánh giá b ng chính nh ng tr i nghi m c a b n thân, đi u này s chi ộ ả ữ ọ ế ườ ố t. Đ c nh ng bài văn ph i thái đ , c m xúc, suy nghĩ, gi ng đi u c a ng i vi ế ạ ự ế ả ườ ọ ẽ c đ i tho i tr c ti p v i ng t, i vi i đ c s có c m giác nh đang đ này, ng ộ ố ộ ấ ố ẽ ệ Tuy nhiên, nhiên mà s ng đ ng. ch t s ng, “ch t xã h i” s hi n lên m t cách t ữ ừ ể ử ụ ườ ế ộ i trong cu c, s d ng đi m nhìn t n u ch đ t mình là ng bên trong thì nh ng ộ ữ ủ suy ng m mang tính ch quan, nh ng đánh giá d mang tính c c đoan, m t ở ậ ộ B i v y, ứ ề chi u, ho c là ng i ca đ cao quá m c, ho c là phê phán lên án quá đ . ầ ể t cũng c n xác đ đánh giá v n đ m t cách chính xác, toàn di n thì ng ề ừ ệ ị đ nh cho mình đi m nhìn khách quan, xem xét v n đ t ng di n, ạ ượ ự ồ ộ ễ khía c nh khác nhau c s đ ng ồ ả ng c m, đ ng tình ế i đ c, thuy t ph c ng i đ c.

ườ ọ ể ấ ụ ớ ồ

ể ề, thuy t ph c ng ế ị ậ ỉ ầ ể ậ ộ ể Đ giúp ng ườ ủ đi m c a ng ườ ọ i đ c hi u v n đ ế i vi i đ c đ ng tình v i quan ạ t, bài văn ngh lu n xã h i không ch c n lu n đi m m ch

6

ậ ặ ứ ể ẫ ợ ầ s c bén, d n ch ng tiêu bi u, phù h p mà còn c n

ẽ ắ ứ ậ ấ ễ ẫ ạ ẽ ạ l c, l p lu n ch t ch , lí l ề ấ có ch t văn h p d n v hình th c di n đ t.

ử ụ ể ạ ế ộ + S d ng linh ho t các ki u câu

ượ ; phong phú, chính xác, tinh t ể ể ờ i chuy n ý sao cho khéo léo, uy n chuy n, m t mà… và vi , đ c đáo ngôn ế t ữ ế ờ ẫ t l

i d n, l ể ả ấ ch t văn ể ng ; vi văn có hình nh đ nâng cao cho bài vi tế .

ả ữ ướ c gi + Sau b

ọ ệ 2 – 3 ví d c th , b ọ , nên l y t ừ ng quan tr ng). Trên th c t

ượ ấ ừ ự ế ướ ấ ng quan tr ng ữ ả

ả ố c không ch tâm h n, c m xúc mà còn c l ụ ổ ủ ừ h “

ưở ắ ưở

ả

gà mái và con su i nhố ụ ụ ể – Raxun Gamzat p làm ví d c th hoá cho vi c

ư ỏ t mình là ai

ố

ườ ạ

ườ ạ ẻ ớ ẻ ầ thì k bi quan b o ng ở ố ườ cu i đ i l c quan ng h m

ụ ụ ể i thích t ơ ủ ừ c này đã kh i hoá khái ni m (nghĩa c a t ả ỉ ồ ậ i hành văn r t hình nh. Có d y đ ạ ấ ứ ụ ụ ể ể ấ ng th ”:Bu i sáng th c gi c, b n th l y ví d c th hoá nghĩa c a t ụ ạ ử ổ ể ờ ậ ậ ng th , b n đang b t tung c a s đ đón nh n khí tr i và n ng mai. Đó là h ỏ trong cu nố ấ Hay l y hình nh ấ ụ ừ ẹ ưở M Trái Đ t. h ng th t iườ ệ con ng ố ủ Đaghextan c a tôi ơ ấ ự ế ta không t : gà mái m th y mình là chim ng, nó bay kh i vách bi ỏ ơ ấ đá và ngã gãy cánh. Con su i nh m th y mình là dòng sông l n, nó tràn vào ế v iớ k bi quan: n u ặ ậ ứ ị bãi cát và l p t c b hút khô...; ho cso sánh ả sẽ ẽ ng i l c quan nói s có ánh sáng có con tàu đâm vào chúng ta m t....ấ

ế ữ ố ợ

ớ ế

ứ ặ ừ ề ệ ể ạ ể ế ạ ự ố ạ t m t s câu ghép, câu dài v i nhi u v t o s trùng đi p, câu m ầ ệ ệ ặ

ữ ế

ở ị ậ ữ ắ ấ

ể ả

ớ ạ ả ườ ườ ạ

ể ằ ề ứ ề ế

ữ ủ ạ ấ t nhìn v n đ ắ ệ ử ụ + Trong vi c s d ng ph i h p, linh ho t gi a các ki u câu, khuy n khích ộ ố ọ ở h c sinh vi ẽ ữ ộ quan h đ t o m i liên h ch t ch gi a r ng thành ph n, câu ch a các c p t các v . (ế Không nh ng … mà còn; Càng… càng; B i th …cho nên, Tuy … nh ngư ). Đây là nh ng ki u câu giàu màu s c ngh lu n, r t phù h p v i phong ợ ỉ ị ậ cách ngôn ng c a văn b n ngh lu n. Ki u câu này không ch đem l i c m giác ộ ư ự ự ố ế i vi cân đ i, m ch l c, mà nó cũng nói nên r ng ng t th c s có tr ng đ t ộ ơ ặ ề ấ ề ở nhi u m c, nhi u c p, nhi u m t ngay trong m t đ n duy (bi ị ấ v r t ng n là câu….)

ặ ể ế ừ + Nên vi

ọ ạ ấ ượ

ả ứ ề ị ộ ể ị ị ư ố ụ

ơ ữ ượ ư ơ

ề ơ ể ệ c nhi u nhà to h n, v ng chãi h n, nh ng gia đình thì nh i, h nh phúc gia đình thì mong manh h n. Chúng ta t o ra nhi u máy tính đ

ạ ượ ư ề ả

ườ ớ ạ ặ

ữ ư ế ấ ề

ề ữ ấ ả i quy t đ

ề ư ự ạ ạ c c a nhân lo i ngày nay l i mà do chính chúng ta gieo ra…”.

nhiên đem l ộ ấ ờ ố ườ ệ ấ ừ ế ộ t các ki u câu có n i dung hai ho c ba v v a phát tri n v a ữ ng (T m g i đó là nh ng câu ch a ngh ch lí). nh đ i ngh ch nhau đ gây n t ạ ủ ố Ví d “Cu c s ng hi n đ i c a chúng ta đang n y sinh quá nhi u ngh ch lí. ỏ ề Chúng ta đã xây đ ạ ể ạ l ơ ề ế ố ề i càng ít đi c nhi u thông tin, nhi u k t n i, nhi u b n sao h n, nh ng l có đ ồ ể ườ ữ i v i ng i. Chúng ta có th bay lên m t trăng r i nh ng giao ti p gi a ng ố ể ạ ẽ ạ i ng i r qua con ph đ sang nhà hàng xóm. quay v trái đ t, nh ng chúng ta l ố ỉ ổ ổ Nhi u khi chúng ta không ch kh vì nghèo mà còn kh vì quá giàu có. Đa s ả ạ ế ượ ủ i không ph i do nh ng v n đ ch a gi ư ậ ể khách quan t Ki u câu nh v y ế . ủ ấ t cho th y rõ nh t m t cái nhìn có tính ch t phát hi n đ i s ng c a ng i vi

7

ế ữ ể ậ

ấ ặ ấ ủ

ệ ẽ ấ ụ ế ế

ớ ộ + Dùng liên ti p các câu có chung m t ki u c u trúc ng pháp, th m chí ữ ể ạ ự ấ ầ ệ có chung ch ng đ t o s trùng đi p bi n pháp l p c u trúc, góp ph n nh n ế ế ợ ạ ễ ạ m nh ý. Cách di n đ t này cũng s r t thuy t ph c n u chúng ta bi t k t h p ớ v i cách nói l p lang.

ị ủ ờ ?”, tác gi ả ủ c a

t “ế Làm th nào đ bi ế ố ậ ụ t đ ễ Trong bài vi ế bài vi t đã v n d ng thành công l ể ế ượ c giá tr c a th i gian ạ i di n đ t này:

ế ị ậ ự ủ ộ ọ ộ ỏ ố Mu n bi ớ ạ ọ t giá tr th t s c a m t năm, hãy h i m t h c sinh thi r t đ i h c

ế ị ậ ự ủ ỏ ộ ườ ẹ ố Mu n bi t giá tr th t s c a m t tháng, hãy h i ng i m đã sanh con non

ế ị ậ ự ủ ộ ạ ủ ầ ậ ỏ ộ t giá tr th t s c a m t tu n, hãy h i biên t p viên c a m t t p chí

ố Mu n bi ra hàng tu nầ

ộ ờ ữ ỏ ườ ị ậ ự ủ t giá tr th t s c a m t gi , hãy h i nh ng ng ờ ợ i đang yêu ch đ i

ế ố Mu n bi ể ượ ặ đ đ c g p nhau

ế ị ậ ự ủ ộ ỏ ườ ừ ế ỡ ố Mu n bi t giá tr th t s c a m t phút, hãy h i ng i v a nh chuy n tàu

ị ậ ự ủ ộ ỏ ườ ừ ỏ t giá tr th t s c a m t giây, hãy h i ng ạ i v a thoát kh i tai n n

ể ế ố Mu n bi hi m nghèo

ị ậ ự ủ ầ ộ ỏ ườ ừ ạ t giá tr th t s c a m t ph n trăm giây, hãy h i ng i v a đo t huy

ế ạ ố Mu n bi ươ ch ng b c Olympics

ờ ộ ủ ờ ộ

ấ ậ ố ủ ủ ộ

ỉ ộ ủ ể ắ

ờ ố ế ườ ộ ờ ố ẽ ổ M t giây là th i gian, mà th i gian là vòng xoáy b t t n, m t giây c a hôm nay ư ộ không nh m t giây c a hôm qua và càng không gi ng m t giây c a ngày mai. ỉ ộ ể Hãy s ng đ không bao gi h i ti c dù ch m t giây ng n ng i. Có th ch m t giây s thay đ i cu c đ i con ng i …

ừ

ế ễ ứ

ượ ừ ạ ủ ị ậ ớ

ả ế ể ỏ ạ ượ ố ạ ừ ể ệ ổ ậ c ý mu n làm n i b t, v a th hi n Cách di n đ t này v a xoáy sâu đ ế ạ ườ ộ ệ ặ ượ t, t o ra đ c ki n th c phong phú c a ng t trong m t c nét đ c bi i vi đ ừ ạ ể ậ ộ đo n văn b n. V a ngh lu n m t cách t p trung v a t o ra đi m m i trong ườ ọ ễ i đ c không th b qua. di n đ t, khi n ng

ả ễ

ế ư ư

ị ệ ề

ộ ị ậ ộ ể ạ ộ

ệ

ụ Ng ọ ử ụ ố ườ ườ ụ ộ

ườ ấ ủ ế ố ờ

ỉ ị ậ ố ượ ừ ữ ợ

c g i lên t ấ ự

ồ i già, ng i tr … ạ ị ậ ạ ầ + Cách di n đ t trong văn ngh lu n không c n ph i “vang nh c, sáng ả ế ặ ọ ơ ữ t đ t nh ng câu văn có hình nh, có hình” nh trong th . Nh ng n u h c sinh bi ấ ệ ạ ợ ườ ả ớ ng th y nh p đi u m t cách h p lí đôi khi l i có hi u qu l n. M t đi u th ễ ạ ị ậ ấ trong văn ngh lu n, nh t là ngh lu n xã h i chính là: đ t o cách di n đ t hình ườ ả ườ ng i ta th ng hay s d ng bi n pháp so sánh.Ví d “ i ta th nh, ng ồ ậ ộ ư ờ i nh trái núi, s ng là m t cu c chinh ph ng ng n núi y. Th t bu n ví đ i ng ư ữ ộ cho nh ng ai ch a lên đ n đ nh đã tu t xu ng cái d c bên kia c a đ i mình ”. ườ ề ệ ủ ị nh ng câu văn nhi u Còn nh p đi u c a văn ngh lu n th ng đ ấ ố ợ ắ ế ớ ộ B t kì đàn ông, đàn bà, b t v v i đ dài ng n khác nhau, s ph i h p các âm “ ườ ẻ ”. (H Chí Minh) ườ kì ng

ế ộ ề ấ ạ III.Cách vi ị ậ t đo n văn văn ngh lu n xã h i v v n đ t ề ư ưở t ạ ng đ o lí

8

ế ộ ề ấ ề ư ưở ạ 1. Cách vi ị ậ t đo n văn văn ngh lu n xã h i v v n đ t t ạ ng đ o lí

ướ ấ ề + B c 1: Nêu v n đ :

ướ ự ế ề ầ ẫ ấ ậ Trong b c này, các em d n tr c ti p vào v n đ c n bàn lu n.

ướ ế ế ộ ề ộ ư ưở ị ậ ạ Các b c ti n hành vi t đo n văn ngh lu n xã h i v m t t t ạ ng đ o lí.

ướ ấ ề ể + B c 2: Tri n khai v n đ :

ươ ả ừ ụ ể ế – Ph ng pháp gi i thích: t c th đ n khái quát.

ệ ả ể ưở ậ ng pháp phân tích, bàn lu n: Nêu bi u hi n, nh h ng, nguyên nhân…

ươ – Ph ề ủ ấ c a v n đ .

ươ ố ủ ề ấ ấ ng pháp đánh giá: Đánh giá tính đúng, sai; t t, x u… c a v n đ . Th ể

ủ ể – Ph ệ hi n rõ ràng quan đi m c a mình.

ệ ả – Liên h b n thân.

ế ạ ấ ướ ổ + B c 3: T ng k t l ề i v n đ .

ế ộ ề ấ ề ư ưở ị ậ ạ ỹ 2.Rèn k năng vi t đo n văn ngh lu n xã h i v v n đ t t ạ ng đ o lí.

ạ ệ 2.1 Khái ni m đo n văn.

ủ ề ố ả

ế ấ ề ặ ộ ấ ừ ỗ ế ầ

ữ

ộ ộ ậ ủ ỉ ạ ấ Đo n văn là b ph n c a văn b n có ch đ th ng nh t ,có k t c u hoàn ch nh ể ấ ạ ượ t hoa lùi đ u dòng,có th th y v m t n i dung,đo n ch vi c đánh d u t đ ể ề ở ứ ộ ỉ ộ m c đ nh t đ nh nào đó v logich ng nghĩa,có th văn là m t ý hoàn ch nh ươ ắ ượ ắ n m b t đ c m t cách t ấ ị ố ễ ng đ i d dàng.

ứ ạ 2.2 Cách th c trình bày đo n văn

ễ ị Di n d ch

Quy n pạ

Song hành

Móc xích

ổ ợ T ng phân h p

ị ậ ề ấ ề ư ưở ể ạ 2.3 Cách tri n khai đo n văn ngh lu n v v n đ t t ạ ng đ o lí.

ở ạ (1).M đo n

ề ầ ị ậ ấ ắ ẫ – D n d t vào v n đ c n ngh lu n

ề ầ ị ậ ấ ẫ – Nêu v n đ c n ngh lu n ra (trích d n)

ề ư ề ấ ị ậ ể ả – Ph i làm gì v v n đ đ a ra ngh lu n (có tính chuy n ý)

(2). Thân đo nạ

ả ậ ầ ạ * B c 1ướ : Gi i thích t ư ưở t ng, đ o lí c n bàn lu n (…).

9

ữ ể ề ầ ả Tùy theo yêu c u đ bài có th có nh ng cách gi i thích khác nhau:

ả ơ ở ệ ấ ả i thích v n đ b ng cách nêu khái ni m, trên c s đã gi i thích

ề ằ ấ ộ ượ – Gi ề c ý nghĩa, n i dung v n đ . đ

ả ả +Quy trình gi i thích:+ Gi i thích nghĩa đen c a t ủ ừ ữ ng ,

ả ơ ở ả i thích nghĩa bóng, trên c s đó gi i thích ý

+Gi ấ ộ ề nghĩa, n i dung v n đ .

ề ệ ả i thích m nh đ , hình nh trong câu nói, trên c ơ

+Gi ộ ủ ấ ề ậ ề ị ả ở s đó xác đ nh n i dung, ý nghĩa c a v n đ mà câu nói đ c p.

ư ắ ừ ữ ừ ự * L u ý: Tránh sa vào c t nghĩa t ng (theo nghĩa t v ng).

ủ ấ ứ ề ặ ị

ạ * B lu n v t ướ c 2: ậ ề ư ưở t ữ Phân tích và ch ng minh nh ng m t đúng c a v n đ ngh ng, đ o lí (…)

ấ ủ ả ả i nghĩa

ọ ể ề ượ ặ ả ấ ủ ấ ị ậ ả Giúp h c sinh hi u b n ch t c a thao tác ngh lu n này là: Gi ng gi ề ủ ấ i cùng b n ch t c a v n đ . ể c đ t ra đ làm sáng t lí c a v n đ đ ỏ ớ t

ầ ả ờ ấ ề ượ ự Ph n này th c ch t là tr l ể c bi u

ư ế ỏ ẫ ể ấ ạ ứ ệ ấ i câu h i: T i sao? (Vì sao?) V n đ đ ỏ ữ hi n nh th nào? Có th l y nh ng d n ch ng nào làm sáng t ?

ề ấ ở ộ ế ậ ạ * B c 3ướ : Bình lu n, đánh giá (bàn b c, m r ng, đ xu t ý ki n…)

ủ ấ ứ ộ ề ề ấ – Đánh giá v n đ : Nêu ý nghĩa c a v n đ , m c đ đúng – sai, đóng góp –

ề ế ủ ấ ạ h n ch c a v n đ .

ữ ể ệ ế ệ ề ấ ỏ – Phê phán, bác b nh ng bi u hi n sai l ch có liên quan đ n v n đ đang

ậ bàn lu n (…)

ở ộ ấ ề – M r ng v n đ

ứ ộ ọ * B ậ c 4ướ : Rút bài h c nh n th c và hành đ ng

ọ – T s đánh giá trên, rút ra bài h c kinh nghi m trong cu c s ng cũng nh

ộ ố ả ư ự ứ

ỏ ừ ấ ể ề ậ ả ờ l

ư ệ ấ ư ưở ng, tình c m, …(Th c ch t t ấ ề v n đ bàn lu n, hi u ra đi u gì? Nh n ra v n đ gì có ý ồ ố ớ ừ ự ậ ọ ậ trong h c t p, trong nh n th c cũng nh trong t i câu h i: t tr nghĩa đ i v i tâm h n, l ậ ề ả ố ố i s ng b n thân?…)

ề ấ ươ ắ ươ ộ – Bài h c hành đ ng – Đ xu t ph ng châm đúng đ n, ph ng h ướ ng

ọ ụ ể ộ hành đ ng c th

ấ ả ờ ự ỏ (Th c ch t tr l ả i câu h i: Ph i làm gì? …)

ế ạ (3)K t đo n.

ẳ ị ậ ở ạ – Kh ng đ nh chung v t ề ư ưở t ng, đ o lí đã bàn lu n thân bài (…)

ọ ờ ườ ắ ử ế – L i nh n g i đ n m i ng i (…)

10

ở

ắ ừ ệ

ự ờ ố

ể ớ

ể ượ

ừ

ệ

ề

ấ

*S đơ ồ ẫ ạ :D n d t t

hi n th c đ i s ng ,,t

ư ưở t

ộ ng xã h i đ gi

ị ậ i thi u v n đ ngh lu n.T đó ta hi u đ

ề c đi u

ể

M đo n gì? (Chuy n ý)

ả

ệ

ề

Thân đo nạ

Gi

i thích t

ư ưở t

ng

t

ư

ả Gi ưở t

i thích khái ni m v ấ ẩ ng,ph m ch t

ứ

ư

ư ưở t

ng: đúng hay sai;t

ấ t

ậ Phân tích ,bàn lu n ch ng minh t ngưở t

Đánh giá t hay x uấ

i thích vì sao mà có t

ư ưở t

ng nh

ư

ả Gi v y?ậ

ạ

ặ

ế

ẽ ẫ

ứ Ch ng minh m t đúng ho c h n ch ứ ằ b ng lí l

ặ ,d n ch ng

ệ ậ ụ

ở ộ

Liên h ,v n d ng,m r ng

ị

ượ ể ng trái ng c đ ợ ng khen ng i/phê

ệ ế ư ưở t ư ưở t

ế

ể

ng th nào cho

ư ưở t

ứ

ậ

ọ

Rút ra bài h c ọ

ư

Liên h đ n t ẳ kh ng đ nh t phán gì? ầ C n hi u t ầ ủ đúng cho hay và đ y đ . ứ Bài h c nh n th c:nh n th c t ưở t

ậ ư ế ng nh th nào

ọ

ề

ầ

ụ

ể

ộ Bài h c v hành đ ng : c n có hành ư ộ đ ng c th gì đ phát huy t ưở t

ng?

ế

ẳ

ị

ườ

ạ K t đo n

Kh ng đ nh ý nghĩa c a t

ủ ư ưở t

ng,con ng

ộ i và xã h i

ậ ụ ể ệ ố ọ ụ IV. H th ng các ví d ,bài t p c th cùng l ờ ả i gi i minh h a.

ấ ạ + Thành công và th t b i + Tài và đ cứ

ươ ệ + Tình th ng và trách nhi m

+ Tình b nạ

ự ọ ọ + H c và t h c

ưở ố ố + Lí t ng và l i s ng

ấ ạ ụ ẹ ề ế ể VÍ DỤ ữ Ví d 1ụ : Em hi u th nào v câu t c ng sau: “ Th t b i là m thành công”:

11

ớ ậ ấ ệ ụ ề ầ ấ ạ ẹ ữ i thi u câu t c ng : “ Th t b i là m c 1ướ : Nêu v n đ c n bàn lu n:Gi

ấ ề c 2ướ : Tri n khai v n đ :

ả ấ ạ

ấ ệ

ệ ữ ả ư ộ ố ố c k t qu nh mong mu n.

ố ả ạ ượ c theo ý ta mu n, và công

ệ ấ ạ là nh ng l n v p ngã, khó khăn trong công vi c và cu c s ng. Là ị ạ ượ ế ế ữ c nh ng k t qu đ t đ ấ ắ ố ẹ t đ p, xu t s c.

ả ừ ườ ộ ầ ấ ạ

ố ớ ư ườ ấ ạ ượ i chúng ta ai cũng t ng tr i qua th t b i m t l n. V t ạ ng có hai lo i t, nh ng th t b i th

ườ

ạ ẹ ấ ạ

ự ẫ ủ

ẽ ỗ ầ ấ ạ

ượ ệ ấ ạ ượ ớ c v i “th t b i”. ế ẫ c nguyên nhân d n đ n ữ c nh ng sai

ệ ế ế c ti p đ n thành công.

ấ ạ ấ i d n n chí: ch p nh n, s hãi khó khăn, th t b i. (Có ng ườ ỏ i b

ợ ậ ấ ế

ả ợ t y u ph i s cung) ớ ố ầ ườ ử

ượ ể ạ ượ ề ấ i có ý chí: v i quy t tâm đ đ t đ

ể ế ụ

ệ ớ ớ i có nh ng kinh nghi m l n, thành công l n.)

ứ

ỗ ầ

t đi. ướ ấ ạ ạ ọ ế c khi ông sáng t o ra chi c

ổ

ủ ớ ề i v n đ . ắ ủ ấ ị

ả

ấ ạ ụ ữ

ế ư ộ ớ ỉ ườ i i khuyên vô cùng quý giá. Chúng ta hãy ghi nh nó nh m t kim ch nam

ộ ố B thành công”: ể B :* Nghĩa đen:+ “Th t b i” i thích Gi + “Thành công” * Nghĩa bóng: ầ ữ + “Th t b i”: ạ nh ng công vi c ta v ch đ nh không đ t đ ạ ượ +“Thành công” là đ t đ ượ vi c đó đ c hoàn thành t ỗ +Nghĩa bóng: M i ng ư ế ấ ạ qua th t b i nh th nào m i là cách t ả ứ ng i và hai ph n ng khác nhau. Phân tích, bàn lu n:ậ T i sao “th t b i là m thành công”? +S mâu thu n c a câu nói: “thành công” hoàn toàn trái ng ượ + Nguyên nhân: Vì sau khi m i l n th t b i ta s tìm đ ủ sai sót c a công vi c, giúp ta có kinh nghi m và giúp ta tránh đ ướ ầ l m và b Đánh giá ườ ễ ả ố ớ + Đ i v i ng ộ ư ộ cu c nh m t con chim trúng tên thì t ố ớ ữ +Đ i v i ng t qua khó khăn, đ i đ u v i th thách.(Có nh ng ổ ế ườ ấ ạ ọ ng c thành công. Khi th t b i h đem v n đ ra m ẻ ữ ệ ủ x , phân tích, tìm nguyên nhân đ ti p t c công vi c c a mình. Và đó là nh ng ữ ườ ng ẫ D n ch ng: ẽ ế ậ ỏ +Lúc nh ta t p xe, sau m i l n té đau là ta s bi ầ +Nhà bác h c Edison đã th t b i hàng ngàn l n tr bóng đèn. ả ầ ả ế + k t qu kh o sát l n 1 c a l p 9 ế ạ ấ ướ c 3: B T ng k t l ẳ ề Kh ng đ nh tính đúng đ n c a v n đ . ệ ừ ữ T nh ng phân tích rút ra kinh nghi m cho b n thân. ẹ ư ậ (Nh v y, câu t c ng “Th t b i là m thành công” đã đem đ n cho con ng ộ ờ m t l ể ố ắ đ c g ng trong cu c s ng.)

Bài m uẫ

12

ỗ

ườ ộ ố ề ấ ạ ườ ữ i. Có ng

ẻ ờ ạ ự ỏ

ậ ả ữ ườ

ầ ữ ữ ấ ạ ấ

ữ

ả ấ ị ệ ư ạ ượ ộ ố ố ấ ạ ượ ầ ạ

ạ ượ c hoàn thành t

ộ ố ư ượ

ố ể

ả ữ ướ c đó con ng

ễ

ả ệ ọ ề ể

ụ ỉ ậ ấ ỳ ự ố ắ ặ ẳ

ạ ượ ự ỏ

ủ ủ ế ề ắ ắ

ạ

ấ ạ ơ ạ ừ ế ầ

ượ ấ ạ ề ậ

ộ ố ừ ọ

i ch ng nào và h ch p nh n t ườ

ờ ế ữ ẽ

ườ ấ ệ ơ ộ ở ữ

ả ừ ượ ỷ

ớ ộ ọ

ớ

ộ ỷ ừ ấ ằ

ể ử ụ ướ ỷ ụ ợ ộ ỷ ư ừ i đàn ông đ ng kia không? Ông y đã t ng là m t t ở ủ ộ

ờ ườ ợ

ườ ạ ơ

ấ thì ông y đang ấ ạ ấ ệ ự i không dám th c hi n nó. Nh ng con ng ả ỗ

ọ i s hãi th t b i mà không dám d n thân. H có th ữ ư ậ i nh v y s ậ ấ ạ ế ọ ậ ố ắ ứ ậ

ỉ ể ệ ể ả

ồ ạ ữ ệ ư ậ ụ

ế ư ộ ớ

ơ ộ ờ i m t l ể ố ắ ộ ố ỏ ấ ạ ư ừ Trong cu c s ng m i chúng ta có ai ch a t ng th t b i. Nh ng th t b n dù nh ể ộ ỗ ế ộ ớ ấ ớ hay l n đ u có m t tác đ ng r t l n đ n m i con ng i đã không th ả ấ ự ứ đ ng lên sau v p ngã. Đã bao gi h i thành công là gì mà bao k ph i t b n t ể ộ ỏ i chán n n. V y đ có nh ng thành b cu c, th t b n là gì mà đã làm bao ng ấ ả t qua nh ng th t b i y ta ph i làm nh ng gì? Đ u tiên, “th t công đó hãy v ữ ạ b i” là nh ng l n v p ngã, khó khăn trong công vi c và cu c s ng. Là nh ng ệ ế c k t qu nh mong mu n. Còn “thành công vi c ta v ch đ nh không đ t đ ệ ố ế ữ ả ạ ượ công” là đ t đ c theo ý ta mu n, và công vi c đó c nh ng k t qu đ t đ ế ố ượ ấ ắ ố ẹ ấ ạ hoàn đ t đ p, xu t s c. Th t b i và thành công là hai y u t ẹ ệ ớ ừ ặ ạ ượ c đ t trong m t m i quan h v i t “m ”. toàn trái ng i đ c nhau. Nh ng l ả ể ể ạ ườ ẹ ơ i đã sinh ra, chăm sóc và nuôi d y con Có th hi u đ n gi n, “M ” là ng ằ ấ ạ ườ ẹ ượ ng c thành i. Cách nói “Th t b i là m thành công” ý mu n nói r ng đ có đ ấ ờ ấ ạ ả ế ườ i đã ph i n m tr i nh ng th t b i. Chính nh có th t công, tr ứ ọ ệ ớ ể ừ ế ạ đó hoàn b i mà chúng ta m i có thêm kinh nghi m, h c thêm ki n th c đ t ệ ườ ỗ ạ ẹ ệ ườ ư ố ấ ạ i thi n mình h n. Th t b i cũng gi ng nh “ng i m hi n” d y d con ng ủ ọ ế ưở ộ ng thành. Không có b t k s thành công nào c a h đ n m t cách d dàng. tr ụ ả ồ ả B n thân h đ u ph i luôn c g ng trau d i, rèn luy n b n thân đ chinh ph c ượ c m c tiêu mà mình đã đ t ra. Không ch v y, ch ng có thành công nào là đ ễ ệ c thành công chúng ta không nên t mãi mãi nên khi đ t đ th a hi p mà d ế ẳ dàng ng quên trên chi n th ng c a ngày hôm qua. Ch c h n chúng ta đ u bi t ầ ừ ọ ộ ế đ n Thomas Edison m t nhà khoa h c vĩ đ i đã t ng th t b i h n 10.000 l n ớ c chi c bóng đèn đ u tiên cho nhân lo i. Ông t ng nói m i phát minh ra đ ề ấ ằ ằ i ta không nh n ra r ng r ng: “R t nhi u th t b i trong cu c s ng đ u do ng ậ ừ ỏ ệ ớ ớ ự ầ ọ b công vi c h đã g n v i s thành công t ệ ế ủ c a mình”. N u không nh có lòng say mê và trí tu h n ng i, li u ngày nay ụ ể chúng ta s có nh ng chi c bóng đèn đ s d ng? M t ví d đi n hình khác ổ ố ề ệ chính là câu chuy n v ông Donald Trump. Tr c khi s h u kh i tài s n kh ng ế ồ USD và đ lên đ n 4,5 t c ghi vào sách k l c Guiness, ông đã t ng là con l ử ị ấ ợ ủ USD. M t ngày n , ông n kh ng nh t trong l ch s tài chính v i món n m t t ằ ộ ườ ề ỉ ừ i đàn ông vô gia c v a nói v i con gái mình r ng v a ch tay v phía m t ng ấ ườ phú “Con có nhìn th y ng ạ ơ ả đáy bùn c a xã h i”. Bên c nh giàu có h n c cha. Và bây gi ể ữ ẫ đó, v n có nh ng con ng ẽ ư ướ có c m nh ng l ắ mãi mãi chìm đ m trong chu i ngày chán n n, th t b i. Chính vì v y, khi còn là ộ ọ m t h c sinh, tôi luôn c g ng h c t p th t chăm ch đ nâng cao ki n th c, tích ố ứ ự c c rèn luy n kĩ năng, trau d i đ o đ c đ hoàn thi n b n thân ngày càng t t ẹ ấ ạ ẹ đ p h n.Nh v y, câu t c ng “Th t b i là m thành công” đã đem đ n cho con ỉ ườ ng i khuyên vô cùng quý giá. Chúng ta hãy ghi nh nó nh m t kim ch nam đ c g ng trong cu c s ng.

13

ế ạ t đo n văn bày t

ề ứ ể quan đi m ụ ườ i vô d ng.

ứ ỏ ứ Ví d 2:ụ Quan sát b c tranh trên em hãy vi ồ “Có tài mà không có đ c là ng ủ ủ c a mình v câu nói c a Bác H ệ Có đ c mà không có tài thì làm vi c gì cũng khó”.

ồ ậ ề ề ầ ữ

ọ ấ ể ề ố

ệ ữ ứ ứ ườ ụ ứ

ệ ấ ể ề c 2ướ : Tri n khai v n đ :

i thích câu nói

ấ ớ c 1ướ : Nêu v n đ c n bàn lu n: Gi i thi u v Bác H và nh ng câu nói b t B ạ ề ủ ủ h c a Bác: Đ nói v m i quan tr ng gi a đ c và tài và đ cao nhân cách, đ o ứ i vô d ng. Có đ c mà đ c Bác đã có câu nói:“Có tài mà không có đ c là ng không có tài thì làm vi c gì cũng khó”. B ả Gi Tài là gì?

ứ Đ c là gì?

ứ ườ ụ Có tài mà không có đ c là ng i vô d ng là gì?

ứ ệ Có đ c mà không có tài làm vi c gì cũng khó?

ườ ứ ư ỉ i không có đ o đ c thì ch là ng

ạ ế ư ạ i có tài năng nh ng l ứ ườ ệ c vi c. Ng ạ i có đ c nh ng l ụ i vô d ng, có ệ ẽ ấ i thi u tài năng thì khi làm vi c s r t

ườ => Ng ượ làm đ khó khăn.

ệ ữ ứ ố M i quan h gi a đ c và tài

ệ ố ớ Có m i quan h khăng khít v i nhau

ứ ề ả ộ ườ ả ứ i có c đ c và tài thì

ườ Đ c và tài luôn ph i đi li n v i nhau. Vì khi m t con ng ớ đó m i là ng ớ ộ i có ích cho xã h i

Phân tích, bàn lu n:ậ

14

ứ ạ ườ H:T i sao có tài mà không có đ c là ng ụ i vô d ng?

ườ ườ ọ ạ ứ ọ i có tài năng nh ng h l i không có đ c. H dùng cái tài đó

i có tài là ng ệ ữ ạ Ng vào nh ng vi c sai trái, làm h i ng ư ườ i khác.

ỉ ụ ụ ọ ượ ờ c cho đ i thì ch ỉ

ườ ụ Cái tài đó là ch ph c v cho cá nhân h mà không giúp ích đ ộ là m t ng i vô d ng.

ườ ư ậ ướ ả ộ ị ữ Nh ng ng i nh v y thì tr c sau gì cũng b đào th i ra xã h i.

ứ ẫ D n ch ng

ứ ệ ạ H: T i sao có đ c mà không có tài thì làm vi c gì cũng khó?

ệ ở ọ

ọ i có đ c mà không có tài năng thì h làm vi c gì cũng khó. B i h ả ượ ườ ể ứ ệ ệ ộ ọ ộ M t ng không th làm vi c đó m t cách có hi u qu đ c vì h không có tài.

ườ ế ế ọ ẽ ắ ắ ấ ấ ư ữ i này, n u bi t ph n đ u ch c ch n sau này h s thành

Nh ng nh ng ng c.ượ công đ

ứ ẫ D n ch ng

ủ ờ ạ i d y):

ắ ố ớ ệ ệ ưỡ ứ ạ ng đ o đ c

ệ ả ở ườ ừ thành ng ạ i v a có đ o

ả ể ệ ả Đánh giá:(Ý nghĩa c a l ờ ạ ủ + L i d y c a Bác có ý nghĩa sâu s c đ i v i vi c rèn luy n, tu d ủ ừ c a t ng cá nhân. ừ +Chúng ta ph i không ng ng rèn luy n b n thân tr ộ ệ ứ đ c, có tài, đ làm vi c m t cách hi u qu

ướ ề ỗ ườ ổ ể ở ố i mu n thành công đ tr thành ng ườ i c 3:

T ng k t l ộ ả ế ạ ấ i v n đ .M i ng B ả ứ ầ có ích cho xã h i thì c n ph i có c đ c và tài.

Bài m uẫ ố ộ ồ ệ ủ ị

ộ ụ

ờ

ầ ể ế ệ ứ ưỡ ệ ộ ấ

ể ờ ạ ủ

ượ

ể ổ ế ế ọ ố ướ ứ ủ ộ

ố ụ ủ ể ặ ắ

ứ ế ề ệ

ủ ộ ạ

ả ặ ủ ạ ạ ả t

ủ ẩ i Vácxava, th đô c a Ba Lan, quê h

ấ ắ ể i nh t trong kì thi âm nh c qu c t ạ ấ ắ ủ ử ụ ủ

ố ế ươ ứ ộ ổ ớ ọ Ch t ch H Chí Minh khi còn s ng, trong m t cu c nói chuy n v i h c ứ ứ ườ i vô d ng. Có đ c mà không có tài sinh có nói: “Có tài mà không có đ c là ng ặ ọ ủ thì làm vi c gì cũng khó”.L i nói c a Bác đ t ra cho thanh niên, h c sinh chúng ả ề ấ ụ ể ta m t v n đ r t c th và c n thi t. Ph i tu d ng, rèn luy n đ có đ c, có ứ ế ế i d y c a Bác th nào cho đúng?Có tài là có ki n th c, tài. Chúng ta nên hi u l ệ ố ệ c giao dù công t m i công vi c đ có kĩ năng, kinh nghi m đ hoàn thành t ẳ ế ứ ạ ệ vi c có khó khăn, gian kh th nào, dù tình hu ng có ph c t p đ n đâu. Ch ng ặ ế ạ h n, trong cu c kháng chi n ch ng Mĩ, c u n c, các chi n sĩ binh ch ng đ c công c a chúng ta đã khéo léo ng y trang đ che m t gi c, dùng tài năng và tinh ầ ể ấ th n dũng c m chi n đ u c a mình đ tiêu di t nhi u căn c ngay trong lòng ặ ễ ơ gi c. Anh Đ ng Thái S n, m t nh c sĩ pianô có tài đã bi u di n xu t s c các ấ ố ế ổ ạ ạ nh c ph m c a nh c sĩ Sôpanh, đo t gi ươ ủ ứ ạ ng c a nh c sĩ thiên tài. Anh Lê ch c t ể ả i xu t s c các bài toán trong Bá Khánh Trình đã s d ng tài trí c a mình đ gi ố ng vàng cho T qu c…Có đ c là cu c thi toán qu c t ề ấ , đem v t m huy ch

15

ọ ư ụ ụ

ấ

ị ứ cách đ o đ c, tác phong t ả ả

ộ ườ ộ ầ ồ ủ ng đ o đ c, Bác H c a chúng ta là m t ng

ố ạ ủ ườ ạ ấ ự ứ ấ

ả ủ ươ

ủ ứ

ươ ế ọ ủ

ễ ộ ớ ớ ườ ọ ạ i h c sinh, b n luôn luôn l

ẳ ữ ờ ố ạ ườ ộ ấ ầ ớ

ấ ắ ứ ứ ổ ứ ỉ ậ

ụ ứ ế ộ ẩ ườ ự ở ẽ

ẳ ấ ướ

ấ ữ i vô d ng, b i l ả ộ

ẳ ớ

ộ ả ư i nh ng tham ô, h i l

ủ ơ

ỏ ế ự ế ẳ ụ ướ i mà vô t ướ ổ ứ ch c, k lu t thì ch ng có tác d ng gì trong l p…Ng

ỉ thì ch gây thi ị ớ ệ ệ ạ

ụ ố ứ ấ ố

ứ ả ế ờ ố ị ụ ở ự ấ

t thì m i ý đ nh dù t ả ọ ấ ố ng s n xu t t

ể ạ ạ ẫ ư ụ ấ ố

ư ộ ọ ượ ụ ạ

ế ố ớ ườ ứ ổ

ể ệ ả

ố ọ

ư ể ụ ệ ả ố ắ ự ỗ ự ọ ố

ẳ ụ ụ ổ ứ ể ố ấ ả ấ

ể ự ủ ể ị

ộ ế ướ ế

ể ờ ơ ưỡ ạ ớ

ừ ướ ả ọ ế

ờ ạ ủ

ọ ữ Thanh thi u niên chúng ta không th th c tiên ti n. ọ ế ự ọ ậ ộ ề ự ế ộ ố ầ ờ ạ cu c s ng c n thi

ế ứ ưỡ ỗ t cho m i ng ươ ng, v

ườ ọ ả ườ ộ ấ i h c sinh, m t ng

ờ ạ ệ ư ớ ướ ố ứ ủ ộ ạ ườ ộ ủ ừ ế ể ả ố ạ ế t; tôn tr ng và b o h t lòng ph c v nhân dân, có t ữ ớ ế ấ ẽ ả ệ ph i; kiên quy t đ u tranh v i nh ng v cái đúng, dũng c m đ u tranh cho l ấ ộ ố ề ự t m V sai l m, tiêu c c trong xã h i; trung th c, gi n d trong cu c s ng. ể ả ờ ươ i tiêu bi u. C đ i Bác hi g ờ ố i mà sinh, ph n đ u cho h nh phúc c a gi ng nòi, cho đ i s ng c a con ng ấ ề ứ ế ng sáng v đ c t bao t m g quên b n thân mình. Xung quanh chúng ta, có bi ườ ị ệ ẻ ả ộ ộ i b t k gian c u ng hi sinh c a các chi n sĩ b đ i, công an dũng c m di ề ạ ạ ạ ng sáng v đ o n n.Trong l p h c c a em, b n Lan Anh cũng là m t t m g ỡ ạ ứ ủ đ v i th y cô giáo, giúp đ b n bè đ c c a ng ế ấ ọ ậ i bi ng, trong h c t p và đ i s ng, th ng th n đ u tranh v i nh ng b n l ặ ủ thi u ý th c t ch c k lu t….Tài và đ c, ph m ch t và năng l c là hai m t c a ườ m t con ng có tài mà không i. Có tài mà không có đ c là ng ụ ụ ụ c há ch ng ph i là vô d ng sao? Có tài mà làm đem ra ph c v nhân dân, đ t n ố ế ạ ứ ổ ả ẻ ệ vi c x u, trái đ o đ c, ti p tay cho k ph n b i T qu c thì ch ng nh ng vô ả ạ ạ ứ ườ ộ ụ i có tài mà đ o đ c kém thì tác h i càng l n, càng ph i i. Ng d ng mà còn có t ệ ố ộ ỏ ộ t phê phán, lên án. M t cán b qu n lí gi ộ ọ ẫ ạ c sau cũng d n đ n s y u kém c a đ n v . M t h c h i cho Nhà n c và tr ỉ ậ ượ ọ c sinh h c gi ả ớ ạ i hi u qu l n i, có đ c mà không có tài thì làm vi c gì cũng khó, không đem l l ư ế t nh ng không có trong s n xu t và đ i s ng. N u có đ c, mu n ph c v t ộ ộ ệ ố ế ể hi u bi t đ n m y cũng khó tr thành hi n th c. M t đ i ế ẽ ẫ ậ ưở tr t nh ng không am hi u kĩ thu t, làm mò m m s d n đ n ọ ả ể t, nh ng h c kém thì s n xu t th t lùi. M t h c sinh x p lo i h nh ki m t ẽ ặ ể ứ c tác d ng đ i v i các b n.Đ c và tài liên quan ch t ch không th phát huy đ ệ ế ị ế ố ẫ ớ quy t đ nh i toàn di n. Đ c là y u t v i nhau, b sung l n nhau cho con ng ứ ụ ả ừ ượ ng mà đ c ph i th hi n c nh ng không ph i là cái gì chung chung, tr u t ụ ạ ả ệ ệ ệ t m i nhi m v , đ t hi u qu cao.Ngày nay, khi th trong vi c hoàn thành t ữ ỗ ỏ ấ ướ c đòi h i m i chúng ta ch ng nh ng nhi m v xây d ng và phát tri n đ t n ế ứ ế ỏ ph i c g ng, n l c, khiêm t n h c h i, h t lòng h t s c ph c v T qu c và ữ ừ ọ ậ nhân dân, mà còn ph i ph n đ u h c t p không ng ng đ đáp ng nh ng đòi ủ ạ ỏ ủ h i c a trình đ khoa h c cao, đ theo k p nh ng thành t u c a nhân lo i, c a ạ , ch y theo các n ấ ẩ ố ố ng ph m ch t i s ng m i sa đ a, thi u đ o lí, mà ph i không ng ng tu d l ạ ả ể ứ đ o đ c, tích c c h c t p văn hóa, khoa h c, ti ng n c ngoài đ có kh năng ọ ề ộ ế ủ ế ậ ti p c n trình đ tiên ti n c a th i đ i. L i d y c a Bác là m t bài h c v nhân ờ ạ ườ ế ọ i chúng ta.L i d y sinh, bài h c v th c t ủ ầ ộ ủ c a Bác đ ng viên, ti p s c cho chúng ta tu d n lên trên t m cao c a ử ủ ị l ch s , c a th i đ i mà mình đang s ng. Riêng em, em th y mình ph i không i thanh ng ng rèn luy n t ứ ố ắ ng Xã h i Ch nghĩa, c g ng đ luôn luôn x ng thi u niên m i d cách, đ o đ c c a m t ng i mái tr

16

ố ộ

t. Ch có th làm m t h c sinh t ớ ỉ ườ ố ố i, đ i viên t ộ ộ ộ ọ t sau này, m i có th

ế ệ ớ ơ ướ ủ ả ệ ể t hi n ể ộ i lao đ ng t ự ầ c c a b n thân, góp ph n cùng th h m i xây d ng

ươ ệ ạ c ta giàu m nh trong t ng lai.

ươ ệ

ệ ể ấ ng và trách nhi m. i s ng có trách nhi m và tình th ươ ng ậ : l ướ : Nêu v n đ c n bàn lu n.

ấ ỏ đáng là con ngoan, trò gi ộ ộ nay, m t công dân và m t cán b , m t ng ự ầ góp ph n th c hi n m ấ ướ đ t n Ví d 3ụ : Em hi u th nào câu nói :Tình th ế ố ố ề ầ B c 1 trong xã h i.ộ . ể c 2ướ : Tri n khai v n đ B ề.

ả : Gi i thích

ệ ệ ố * Khái ni m s ng có trách nhi m.

ớ ộ ố ậ ệ ụ ổ

ả ệ ề ữ

ả ắ ế ế ệ ử ế t t ph i trái, bi t hành x đúng đ n, bi

ậ

ệ t phân bi ả i h a, dám làm dám ch u h u qu . ự ệ c giao, ch đ ng làm nh ng vi c

ữ i khác.

ứ hay đùn đ y trách nhi m cho ng ị ủ ộ ệ ọ ươ ủ ề ệ ị

ồ ừ

ủ ư ả ệ

ự ượ ỏ ố ượ ấ ỳ ế ng ra làm cho đ n n i, đ n ch n, v

ơ ả ễ ẩ ộ ỏ

ậ ầ ố

ệ ả ỉ ộ ộ

ẻ ẹ ộ ấ ẻ ươ ọ ẩ ng là m t khái ni m ch m t ph m ch t tình c m, v đ p tâm ườ ng yêu, chia s và đùm b c m t cách i. Đó là tình c m th

ớ ườ ng l p, + S ng có trách nhi m là làm tròn nghĩa v , b n ph n v i xã h i, tr ủ ộ ị gia đình và b n thân...; dám làm, dám ch u trách nhi m v nh ng hành đ ng c a ả b n thân. ệ ố + S ng có trách nhi m là bi ử ế ữ ờ ứ ố ị đ i nhân x th , gi l ự ự ệ ụ ượ giác th c hi n nhi m v đ + Tích c c và t ườ ẩ ờ ơ ầ c n làm, không né tránh hay th ệ ắ ng v , v trí công vi c. + Ý th c đúng đ n v trách nhi m c a mình trên m i c ặ ả ệ ầ Bác H t ng nói: "Tinh th n trách nhi m là gì? Là khi Đ ng, Chính ph ho c ễ ấ c p trên giao cho ta vi c gì, b t k to hay nh , khó hay d , ta cũng đ a c tinh ọ ế ầ t m i khó khăn, làm cho th n, l c l ệ thành công. Làm m t cách c u th , làm cho có chuy n, d làm khó b , đánh ặ ỏ tr ng b dùi, g p sao làm v y,… là không có tinh th n trách nhi m". ệ ươ *. Tình yêu th ả ủ ồ h n c a con ng ế ắ th m thi t.

ươ ườ ố ớ ự ng con ng ữ ỡ ủ i là s quan tâm, giúp đ c a chúng ta đ i v i nh ng

+ Yêu th ườ ng i xung quanh

ề ố ẹ ườ ữ ườ ặ t đ p cho ng ấ i khác và nh t là nh ng ng i g p khó

ữ ạ + Là làm nh ng đi u t ạ khăn ho n n n.

ể ệ ả ươ ế ườ + Là th hi n tình c m yêu th ng và quý m n ng i khác.

ệ

ự ể ố ộ ự ưở ng thành

ườ ẻ ệ ườ i. ố ấ ầ ộ ộ ữ ủ ẹ ạ Phân tích, bàn lu n:ậ ả ố ầ H:Vì sao c n ph i s ng có trách nhi m? ẩ ệ S ng có trách nhi m là m t chu n m c đ đánh giá nhân cách, s tr ủ c a m t ng ẩ Là m t nét s ng đ p, là ph m ch t c n có c a nh ng ng i tr hi n đ i.

17

ị ả ệ ấ

ẳ ớ ộ ơ ả ở ộ ố ố ẹ ệ ơ ọ t đ p h n.

ộ ậ ả ươ ị ủ Là hành đ ng kh ng đ nh giá tr b n thân, d u hi u c b n, quan tr ng c a ồ vi c hòa nh p v i c ng đ ng, giúp cho cu c s ng chung tr nên t ng: *Vì sao ph i có tình yêu th

ệ

ể ố ớ ọ

ị ậ ẩ ề ớ ướ ọ ậ ố c khi t, hoàn thành bài t p v nhà và chu n b bài m i tr

ị ủ ườ ng

ỉ ầ

ố ướ ớ ạ

ị ệ ề ộ ướ ng lai ngh nghi p rõ ràng.

ả ướ ụ ủ ụ ố ớ ự c giao cho

ệ

ườ ụ ệ ị i cá nhân mà làm cho ng i khác b thi ả t thòi, nh

ướ ủ

t quy đ nh c a nhà n ớ ọ

i xung quanh. ể ậ ườ ạ ộ ẻ

ự ọ ậ ế ế ứ ữ ổ ị ệ ố ớ ả ệ t chia s và yêu th ỏ t gi ớ t cách h c t p, đ i m i và tích c c ph n đ u. ươ gìn s c kh e, bi

ngTích c c tham gia các ho t đ ng t p th ấ ế ớ ố ẹ ớ ữ ệ ớ ờ ị ự ấ i nói mà mình nói ra

ả ố ố

ệ

ữ ấ ặ ng, ngăn ch n nh ng hành vi x u xa...

ệ ủ ố Bi u hi n c a s ng có trách nhi m Đ i v i h c sinh: + Chăm lo h c t p t ế ớ đ n l p ệ ự + Nghiêm ch nh th c hi n các quy đ nh c a nhà tr c... + Có tinh th n yêu n ồ ậ + S ng hòa nh p v i b n bè c ng đ ng ọ ậ ươ + Có m c đích h c t p đ nh h ng t ứ Đ i v i công ch c: ệ ệ + Th c hi n đúng nhi m v c a Đ ng và nhà n ụ ấ + Hoàn thành nhi m v c p trên giao cho ư ợ + Không vì m c đích t l ưở h ng. ố ớ Đ i v i công dân: ậ ủ ự + Th c hi n t c, c a pháp lu t + Có trách nhi m v i b n thân, v i gia đình và m i ng + Bi + Bi + Có trách nhi m v i b m , v i anh ch em, v i nh ng l ố ớ ọ ằ h ng ngày đ i v i h . ầ ệ + Khi làm vi c gì đó sai l m, không nên ch i cãi, c tình l ng tránh mà nên có ữ ỗ ầ ử i l m. trách nhi m s a ch a l ườ ứ ả ệ ế + Bi t ý th c b o v môi tr ươ ệ ủ ể *Bi u hi n c a tình yêu th ng:

Trong gia đình:

ươ ẹ ươ ươ ẹ + Ông bà th ng con cháu, cha m th ng con, con th ng ba m

ấ ả ự ệ ể ấ ậ ạ ọ

+ Cha m ch p nh n hi sinh, c c nh c đ làm vi c v t v và nuôi d y con cái nên ng ẹ iườ

ờ ươ ể ệ ẹ ươ ế i, yêu th ng cha m là th hi n tình yêu th ủ ng c a

t nghe l ẹ + Con cái bi ố ớ mình đ i v i ba m

ươ ể ệ ở ự ữ ậ ng còn th hi n ế ẫ s hòa thu n quý m n l n nhau gi a anh em

+ Tình yêu th ớ v i nhau.

Trong xã h i:ộ

18

ươ ể ệ ở + Tình yêu th ng th hi n ứ tình yêu đôi l a

ươ ườ ề ạ ố + Tình yêu th ng con ng i là truy n th ng đ o lí

ươ ữ ườ ổ ấ ạ ậ ố + Tình th ng dành cho nh ng con ng i có s ph n đau kh , b t h nh.

ữ ấ ườ ố ế ố ầ i s ng khó khăn, thi u th n, c n

ỡ ở ẻ ậ + Quan tâm, chia s v t ch t cho nh ng ng ự s giúp đ quanh mình.

ấ ố ạ ế ự ữ ọ ộ ượ i nh ng th l c đày đ a, bóc l t, ng c đãi con

+ Lên án, đ u tranh ch ng l ng i.ườ

ệ

ệ ệ

ụ ượ ệ ơ t công vi c và nhi m v đ ố ẹ

c giao ả t đ p, hoàn thi n b n thân mình h n. ọ ỡ ườ i xung quanh yêu quý, kính tr ng và giúp đ

ườ ọ i

ủ ườ ể ộ ố ệ ợ i ích c a mình và ng ầ i khác góp ph n phát tri n và

ữ ề c.

ươ ủ ố Ý nghĩa, vai trò c a s ng có trách nhi m ố Hoàn thành t Giúp chúng ta ngày càng t ọ ượ Đ c m i ng ủ ượ Có đ c lòng tin c a m i ng Thành công trong công vi c và cu c s ng ạ ả ả Đ m b o quy n h n, l ấ ướ gìn đ t n gi ủ *.Ý nghĩa c a tình yêu th ng:

ồ ề ổ ấ ạ i cô đ n, đau kh , b t h nh, truy n cho h ọ

ưở ấ i m tâm h n nh ng con ng ị ự ể ượ ạ ả ữ S ứ s c m nh, ngh l c đ v ơ ườ t lên hoàn c nh.

ố ớ ệ ạ ả ầ i “l m đ

ữ ơ ộ ể ạ ứ ạ ườ ộ ố ạ ố ng l c l i”; ơ ề ề ạ T o s c m nh c m hoá kì di u đ i v i nh ng ng mang l i ni m h nh phúc, ni m tin và c h i đ có cu c s ng t ườ ố ẹ t đ p h n;

ơ ở ộ ố ẹ ộ ự Là c s xây d ng m t xã h i t t đ p, có văn hóa.

ả ữ ươ ườ

ỗ ộ ố ạ ư ử ng, vô c m, d ng d ng ộ ố ỉ ế t lo cho cu c s ng c n i đau chung c a đ ng lo i; nh ng k ích k , ch bi

ữ ẻ ố ế ẻ ấ ứ ế ố ớ ả ệ

ọ ậ

ả ượ ổ ộ ắ ầ ệ i s ng đúng đ n c n ph i đ ự c c đ ng và th c

ố ệ ộ

ự ứ ệ ể

ấ ướ

ạ ộ ớ ờ ườ ẽ ư ạ i s đ a b n

ố

ệ i n i b n mong mu n. ươ ộ ố ấ ọ *. Ph n đả ề: i trong xã h i s ng thi u tình th Phê phán nh ng ng ữ ỉ ủ ồ ướ tr ế ủ ả c a b n thân mình mà không quan tâm đ n b t c ai. ỷ ậ Phê phán, lên án nh ng k s ng vô k lu t, thi u trách nhi m đ i v i b n thân và xã h i.ộ ộ ứ Bài h c nh n th c và hành đ ng ộ ố ố S ng có trách nhi m là m t l ồ ổ ế hi n ph bi n trong c ng đ ng. ả ố ườ ầ ỗ i c n ph i s ng có trách nhi m đ góp s c mình xây d ng quê M i con ng ươ ng, đ t n h c. ố Hãy s ng có trách nhi m v i cu c đ i mình vì chính b n là ng ớ ơ ạ t Tình yêu th ng có vai trò r t quan tr ng trong cu c s ng

19

ạ ố ươ ế ẻ ng, bi t s chia,

ộ ờ ữ ả ớ Chúng ta hãy nâng niu h nh phúc gia đình; hãy s ng yêu th ộ ả ồ đ ng c m v i nh ng c nh ng trong cu c đ i.

ổ

ồ

ấ ướ ự ể ộ ộ ờ ạ ề ố ố i s ng có trách : Trong th i đ i ngày nay, l i v n đ ấ ướ ấ ầ ớ ộ ớ ả c r t c n ng v i b n thân, v i c ng đ ng và đ t n c và xây d ng văn hóa xã h i lành

ế ạ ấ ướ B c 3: T ng k t l ươ ệ nhi m và tình yêu th ở ự ể ế thi t, tr thành đ ng l c đ phát tri n đ t n ộ ế ạ m nh, ti n b .

ề ủ ộ ố

ố

ờ

ưỡ ư

ứ

Mở đo nạ

ệ ể ớ ể

ữ

ồ

ố

Thân đo nạ

ạ trong cu c s ng. Ví d 4ụ :Trình bày suy nghĩ c a mình v tình b n ầ ườ ớ ế ư ự ắ ừ ẫ i hôn l n ,th y ng con ng Gia đình là chi c nôi nuôi d hi n th c đ i s ng ,,t D n d t t ờ ế ế ườ ữ ị ề ệ ưở ấ ộ i lái đò đ a ta đ n b n b tri th c còn cô là nh ng ng i thi u v n đ ngh t ng xã h i đ gi ạ ẻ ườ ạ ề ượ ậ ừ i cùng ta chia s bu n vui .Tình b n b n bè là nh ng ng c đi u gì? lu n.T đó ta hi u đ ườ ố ớ ọ ể có ý nghĩa quan tr ng đ i v i m i ng i. (Chuy n ý) ạ ủ i thích khái ni m c a ả

ệ ấ ẩ ng ,ph m ch t

ả Gi ư ưở t t

ả

ệ ượ

Gi

i thích hi n t

ng

ườ

ấ

ể ế

ạ

ờ

Đánh giá t ố hay sai ;t

ư ưở ng đúng t ấ t hay x u

ộ ẽ

ớ

ệ ủ ư ưở

ể

ờ

Bi u hi n c a t

t

ng

ẽ

ẻ

ồ

ề ộ

ữ

ố

ạ

ả ồ

ề

ỏ ạ

ậ ơ ể ắ

ả ỏ

ữ c gi

ồ

ỏ

ế ườ

ươ

ự

ỗ ệ Tình b n là m i quan h ữ ườ i tình c m gi a hai ng ồ ể ơ ở ấ có c s th u hi u,đ ng ẻ ả chia,yêu c m,s ẫ ỡ ươ l n ng ,giúp đ th ả ẹ ạ nhau.Tình b n đ p ph i ừ ả ấ tình c m vô xu t phát t ư sáng,chân ,trong t ộ ụ ợ i.M t thành ,không v l ạ ọ i ta ch n làm b n ng ợ ự khi tìm th y s hòa h p ở ố trong quan đi m s ng ,s thích,năng khi u…. ấ Tình b n có ý nghĩa r t ớ l n lao,cu c đ i không có ố ạ t b n bè s không co gì t ư ẹ đ p và ý nghĩa cũng nh ặ ế th gi i không có m t tr i.ờ ộ Ai trong cu c đ i mà ạ không có b n thì s cô ế ư ơ đ n ,bu n t nh th ẻ ạ nào!B n giúp ta chia s ỗ ni m vui,n i bu n trong cu c s ng .Nh ng khi ta ậ vui,b n cùng ta c m nh n ẽ ni m vui,tâm h n ta s ạ tràn ng p h nh phúc.khi ệ ta cô đ n,m t m i,b n có th l ng nghe tâm tình ấ ữ ỗ cùng ta.Nh ng lúc y n i ơ ư ườ ồ bu n d ng nh v i ề ộ đi,nh ng mu n phi n ượ ả ử ế s n u i t a.Gi đ ẻ ạ ư nh không có b n chia s ả ấ ỗ n i bu n kia ph i d u kín ệ trong lòng thì m t m i và ấ t bao. u u t bi ằ i nói r ng:Không Có ng ẻ ể ạ có b n,ta có th chia s ậ ự ớ v i gia đình.Th t s gia ấ đình luân ôm p ,yêu ở ng ,che ch cho th ự ư khác ta,nh ng th c s

20

.Nên s

ệ

ặ

ấ

ế

ứ Ch ng minh m t đúng ọ ạ h c h n ch

ễ ộ

ớ

ươ

ươ ễ

ươ

ế

ế ư

ẻ

i

ườ ơ

ề

ệ

ễ

ỗ

ơ

ứ

ặ ầ

ỡ

ư

ế

ệ

ở

t

ậ Liên h ,v n dung,m r ngộ

ề ạ

ệ ế ư ưở ng trái Liên h đ n t ư ị ẳ ượ ể c đ kh ng đ nh t ng ợ ưở ng khen ng i/phê phán t ư ể ư ưở ng nh gì/Càn hi u t t ầ ế th nào cho đúng và đ y đ .ủ

ượ

c l ộ

ạ

ả

Rút ra bài h cọ

h c v

ượ

ậ nh n ứ ư ưở ng t

ọ ề Bài ứ ậ th c:Nh n th c t ư ế nh th nào?

ứ

ầ

ườ ổ ề ộ ng nhau v đ tu i th ự ỏ ể khó đ ta bày t ổ ồ ề ộ ươ t ng đ ng v đ tu i ể ,quan đi m cũng giúp ta ầ ơ ẻ g n gũi ,s chia h n ữ ố nh ng m i quan h khác. ạ ự ế cho th y tình b n Th c t ế ả ẹ đ p khi n chúng ta c m ế ụ ộ đ ng.C Nguy n Khuy n ạ ư x a kia có m t tình b n ế ẹ đ p v i D ng Khuê,đ n ứ m c khi D ng Khuê ế ấ m t đi ,Nguy n Khuy n ượ ồ bu n th ng “R u ngon ề ạ không có b n hi n /Không mua không ph iả ề không đi n không ắ ơ mua/Câu th nghĩ đ n đo t đ a ai ai t/Vi không vi ấ ư ế t mà đ a” m t đi bi ườ ấ ạ i b n là m t đi ng ườ ,tâm i chia s ng ể ấ th u hi u tình,ng ả mình h n chính b n thân mình.Hya chuy n v đôi ạ ư b n thân L u Bình – ế ươ D ng L cũng khi n ườ ớ i ta nh mãi .Chàng ng ạ ươ D ng khi đ t đ ạ ế t b n thân mình cao,bi ế ườ i bi ng ham ch i nên l ể ẻ v bên ngoài coi khinh đ ố ậ ạ b n t c gi n mà c ươ ắ g ng .M t khác,D ng ợ ễ L âm th m cho v mình ể ư giúp đ ,chăm sóc đ L u Bình ôn thi thành tài .Tình ạ ả c m đôi b n L u Bình ươ ễ D ng L dành cho ta ạ ế bi n thân quý tình b n ế t bao!;Các Mác Lê bi ử Nin;Ba NhaT Kì….Vfa ườ i khác cho t bao ng bi ị ủ ấ chúng ta th y giá tr c a ạ ả ậ tình b n th t cao c . ậ ườ ạ ố t th t có i b n t Có ng ự ư ý nghĩa nh ng trong th c ườ ế i ,cũng có nhi u ng t ể ụ nhân dnah tình b n đ v ợ i ,không chân thành… l ệ ượ ng đi Đó là hi n t ị ữ ạ i nh ng giá tr ng ạ ủ c a m t tình b n đúng ậ ự nghĩa .Tình b n th t s ề ự ph i xây d ng trên n n ả t ng chân thành ộ ễ ờ Trong cu c đ i ,không d ố ạ ườ c ng tìm đ i b n t t ọ ẫ ư nh ng h v n luôn quanh ượ ậ c ta .C n nh n th c đ

21

ộ

ườ

ọ

ộ

ề ể

ọ

ụ ư

ẻ

Bài h c v hành đ ng c ể th gì đ phát huy t ưở t

ng?

ể

ả

ự

ẹ

ạ

ủ ư ưở

t

ố ớ ng đ i v i

ạ ồ

ữ

ạ

ị ườ

ạ ằ r ng tình b n có ý ngĩa ờ ấ ớ r t l n lao và cu c đ i ể i không th con ng ạ ế thi u tình b n. ạ ượ Khi tìm đ c tình b n ậ ự th t s hãy trân tr ng tình ỡ ả c m;giúp đ chia s chân thành đ duy trì tình c m. ậ ệ nguy n.Th t Tình b n đ p là ình b n chân thành và t ậ ự đáng bu n cho nh ng ai không có tình b n th t s .

ẳ Kh ng đ nh ý nghĩa c a t con ng

ộ i và xã h i

K tế đo nạ

ủ ọ ầ ự ọ Ví d 5ụ :T m quan trong c a h c và t h c.

ủ ọ ề ắ ẫ ự ọ h c B ấ c 1ướ : D n d t, nêu v n đ : vai trò c a h c và t

ự ắ ậ ọ ế ệ ọ ậ ộ ố ữ ủ ườ h c và s g n bó m t thi ớ t gi a vi c h c t p v i cu c s ng c a con ng i.

ầ ự ọ ọ tinh th n t h c có vai trò vô cùng quan tr ng.

ướ B c 2:

ọ ả ọ

ọ ậ ậ ệ ộ

ọ ổ ậ ứ ế ớ ỹ ị

ệ ọ ữ ầ ủ ọ ọ i thích h c là gì?: "Vi c h c" hay chính là "h c t p", "h c hành" hay "h c *Gi ế ồ ỏ h i", nói chung đây là m t quá trình ti p thu, thu nh n, b sung và trau d i ẻ ệ ứ nh ng ki n th c, k năng, kinh nghi m, giá tr và nh n th c m i m . T m quan tr ng c a vi c h c:

ườ ậ ồ

ộ ồ

ố ớ ư ớ ọ ậ ẽ ế ứ ệ ạ ượ ệ ả ọ ớ ộ ọ ậ i hòa nh p v i c ng đ ng và + Đ i v i cá nhân: H c t p giúp cá nhân con ng ệ ệ giao l u v i xã h i, vi c trau d i ki n th c, kĩ năng và kinh nghi m trong quá trình h c t p s giúp cho m i công vi c đ t đ c hi u qu cao.

ố ớ ứ ỉ

ư ườ ộ ố ọ ố ứ + Đ i v i xã h i: Tri th c là ti n đ quan tr ng nh t đ s ng trong k nguyên ố s , có tri th c gi ng nh ng ấ ể ố i mà có đèn soi sáng. ề ề i đi trong đêm t

ườ ườ ườ i

ọ ậ ẽ ở i không h c t p s tr thành ng ộ ệ ớ ế + N u con ng ạ ậ l c h u, tách bi ọ ậ i không h c t p?: Con ng ể ộ t v i xã h i và không th đóng góp cho xã h i.

ả ủ ườ ọ ữ

ả ọ ậ i h c sinh chúng ta ph i c ứ ế

ơ ộ

ể ỗ ự ả ở ng mà c ể ữ ố ắ ơ ộ ượ ả ở ồ ừ

ữ ị ữ ả ố Quan đi m c a b n thân: B n thân nh ng ng ế ỉ ế ắ g ng và n l c h c t p h n n a, không ch ti p thu ki n th c trên gh nhà ệ ườ ngoài xã h i, c g ng hoàn thi n b n thân và giúp ích cho xã tr ố ọ ậ ộ h i, đ ng đ lãng phí nh ng c h i đ c h c t p b i r i khi chúng ta có h i ậ h n cũng không còn k p n a.

ả ệ ủ ầ ự ọ ể *Gi i thích và nêu bi u hi n c a tinh th n t h c.

ế ầ ự ọ ể ả h c”? Tinh th n t

ế c h t ta ph i hi u th nào là “tinh th n t ứ ự ể ầ ự ọ ỹ ế ệ ậ h c là ý ả rèn luy n tích c c đ thu nh n ki n th c và hình thành k năng cho b n

ướ Tr ứ ự th c t thân.

ự ọ ạ ả ộ ọ

ữ ự ề ằ ạ h c cũng có ph m vi khá r ng: khi nghe gi ng, đ c sách hay làm Quá trình t ầ ầ ậ bài t p, c n tích c c suy nghĩ, ghi chép, sáng t o nh m rút ra nh ng đi u c n

22

ứ ề ế ữ ả t, h u ích cho b n thân. T h c cũng có nhi u hình th c: có khi là t

ể ẫ ủ ở

ặ ự ủ ộ ướ ứ ủ ậ ầ ng d n c a th y cô giáo… Dù ọ ườ ọ ấ ự mày ứ hình th c ấ ự ọ thi ự ỉ ả mò tìm hi u ho c có s ch b o, h ế nào thì s ch đ ng ti p nh n tri th c c a ng i h c v n là quan tr ng nh t.

ậ ề * Bàn lu n v tinh th n t ầ ự ọ h c

ầ ự ọ ẹ Tinh th n t h c có ý nghĩa cao đ p.

ả ữ ầ ự ọ ươ ấ ng t

ố ề t v tinh th n t ầ ữ

ấ ng sai l ch. Đó là nh ng thành ph n không th y đ ọ ậ ệ ọ ệ ẫ ế ầ h c, chúng ta c n phê ượ ầ c t m ỷ

ọ ớ ườ ề ạ Ph n đ :Bên c nh nh ng t m g ư ưở ữ phán nh ng t t ủ ọ quan tr ng c a vi c h c d n đ n không có tinh th n ch đ ng h c t p. Luôn ị ự ạ i nhác, không có ý chí, ngh l c, h c t i, ù lì, l l ủ ộ ầ ớ i đâu hay t i đó.

ậ ọ ộ ứ *Bài h c nh n th c và hành đ ng.

ọ ả ự ọ ả

ề ả ỗ h c trên n n t ng c a s say mê, ham h c, ham hi u bi

ườ ừ ụ

ự ỗ

ứ ể ươ ớ ủ ộ ượ ớ ạ i nh ng c tri th c đ v n t

ủ ơ ự T h c có ý nghĩa quan tr ng nên b n thân m i chúng ta ph i xây d ng cho ế ể ọ ầ ự ọ ủ ự mình tinh th n t t, ọ ả ứ giàu khát v ng và kiên trì trên con đ ng chinh ph c tri th c. T đó b n thân ộ ậ ị ự ườ ầ i c n có ý chí, ngh l c, ch đ ng, tích c c, sáng t o, đ c l p m i con ng ữ ướ ế ư ậ ọ ậ trong h c t p. Có nh v y m i chi m lĩnh đ c m , hoài bão c a mình.

ệ ữ ọ ố ự ọ *M i quan h gi a h c và t h c.

ế ấ ướ ổ ề B c 3: T ng k t v n đ

ẽ ự ệ ế ầ ớ Trên đây là m t sô ví d minh h a cho ph n lí thuy t tôi s th c hi n v i

ườ ụ ố ượ ọ h c sinh tr ộ ng tôi. Các đ i t ọ ng thi vào 10.

ả ể ề ạ ơ ị ế ườ ư ể V. K t qu tri n khai chuyên đ t i đ n v nhà tr ng (ch a tri n khai.)

23

Ậ Ế C. K T LU N

ấ ế t đúng, hay và

ứ ố

giàu ch t văn là c n thi ư ế ụ ọ ồ ả ườ ọ ư

ộ ườ i, chinh ph c ng ụ ượ ề ị c trái tim ng

ế ầ Vi t và quan tr ng trong bài văn ể ớ ị ậ ị ậ ngh lu n xã h i. Có nh th , bài văn ngh lu n m i có linh h n, s c s ng đ đi ườ ằ ng tình c m – mà x a nay i đ c b ng con đ vào lòng ng ị ẩ ườ ọ khi đã chinh ph c đ i đ c thì tác ph m có giá tr lâu b n, giá tr nhân văn sâu s c.ắ

ộ ự ố ớ ọ

ề ọ ạ ộ

ệ ọ

ệ ế ằ

t ầ ủ ữ ệ

ạ ộ ọ ế ấ ế ắ ắ ậ ỏ

ế ủ ồ ữ ế Đây là m t chuyên đ có ý nghĩa thi t th c đ i v i công tác d y h c Ng nói riêng. Trên đây là m t vài kinh Văn nói chung và ôn thi h c sinh vào 10 ệ ấ ỏ ủ nghi m nh c a chúng tôi trong vi c giúp h c sinh t o ch t văn trong bài văn ế ị ậ v m t t ạ ề ộ ư ưở nh m mang đ n m t bài vi t hoàn thi n, đáp ngh lu n ng đ o lí ạ ứ . Chuyên ng nh ng yêu c u c a công tác d y ôn luy n cho h c sinh thi vào 10 ượ ự ữ ề c s đ ch c ch n không tránh kh i nh ng khi m khuy t, r t mong nh n đ ệ đóng góp ý ki n c a các đ ng nghi p.

Ư Ệ Ả T LI U THAM KH O