Sử dụng thuốc điều trị viêm dạ dày - tá
tràng ở phụ nữ có thai
Khi có thai, người phụ nữ thường phải đối mặt với một số rắc rối không nhỏ trong
cơ thể do sự thay đổi sinh lý, nội tiết. Trong đó có các biểu hiện ở đường tiêu hóa
như buồn nôn, nôn khan, đau tức vùng thượng vị, đầy hơi... các triệu chứng của
bệnh viêm loét dạ dày - tá tràng.
Hầu hết các thuốc đều có ảnh hưởng đến sức khỏe bà mẹ và thai nhi nên cần phải rất thận
trọng, cân nhắc kỹ giữa lợi ích và nguy cơ khi dùng thuốc. Phần lớn, thuốc từ máu mẹ có
thể thấm qua nhau thai vào máu gây hại cho thai.
3 tháng đầu thai kỳ: Là giai đoạn hình thành các cơ quan (tim, thần kinh trung ương, tay,
chân...). Một số thuốc cản trở sai lệch quá trình này gây ra dị tật, quái thai.
3 tháng giữa thai kỳ: Giai đoạn trưởng thành và hoàn thiện. Giai đoạn này thai ít nhạy
cảm với thuốc nên ít bị gây hại. Tuy nhiên vẫn có những bộ phận tiếp tục biệt hóa như hệ
thần kinh và sinh dục bên ngoài nên thuốc có thể gây hại cho các bộ phận này.
3 tháng cuối: Là giai đoạn các bộ phận của thai đã hình thành đầy đủ nhưng chưa hoàn
thiện như gan chưa làm tốt chức năng chuyển hóa, thận chưa làm tốt chức năng đào thải.
Trong khi đó nhau thai đã thay đổi (mỏng đi) nên nhiều thuốc có thể thấm ồ ạt vào thai.
Giai đoạn này thuốc gây hại cho thai, cho trẻ sinh ra và cho cả mẹ khi sinh nở.
Trong giới hạn bài này xin lưu ý một số điều khi sử dụng thuốc chữa các triệu chứng như
viêm loét dạ dày - tá tràng.
Nôn, buồn nôn: Không nên tự ý dùng thuốc chống nôn domperidon. Tuy thuốc không
gây dị dạng thai nhưng lại có thể gây hiện tượng nhịp tâm thất nhanh làm nguy hiểm đến
tính mạng người mẹ. Nếu nôn nhiều có thể cho thuốc chống dị ứng nhóm kháng
histamin.
Thuốc giảm đau: Hiện nay, tuy chưa có dữ liệu đủ xác đáng và có giá trị để đánh giá tác
dụng gây dị dạng hoặc độc với thai của nhóm trimebutine khi sử dụng trong thai kỳ. Do
vậy, vì lý do an toàn thận trọng không dùng trong 3 tháng đầu của thai kỳ. Trong giai
đoạn sau của thai kỳ cũng chỉ sử dụng khi cân nhắc thấy thật sự cần thiết.
Thuốc thuộc nhóm chống acid, không gây tăng tiết acid trở lại, bảo vệ niêm mạc thực
quản, dạ dày (aluminium).
Chất đệm kháng acid tác dụng nhanh, kéo dài đưa dịch tiết dạ dày trở về nồng độ acid
sinh lý. Các tính chất này làm giảm cơn đau dạ dày.
Về mặt lâm sàng, theo dõi việc sử dụng thuốc chống acid trên thai phụ chưa thấy biểu
hiện gây quái thai, dị dạng do tác động của thuốc. Do vậy có thể sử dụng thuốc nhóm này
cho thai phụ nếu cần.
- Thuốc thuộc nhóm ức chế bơm proton (PPI) chỉ sử dụng ở phụ nữ mang thai nếu thật
cần thiết.
Một số nguyên tắc khi dùng thuốc cho người có thai:
- Người có thai tốt nhất là không dùng thuốc khi không cần thiết.
- Khi vì điều kiện bắt buộc phải dùng thuốc kể cả với thuốc không nằm trong danh mục
thuốc phải kê đơn cũng cần có chỉ định, theo dõi của thầy thuốc, không nên tự ý dùng.
Bởi tính an toàn này là tương đối và chỉ có được khi dùng đúng theo hướng dẫn của thầy
thuốc.
- Khi bắt buộc phải dùng thuốc nên dùng liều thấp vừa đủ chữa bệnh không nên nôn nóng
muốn khỏi ngay, không dùng liều cao.
BS cao cấp Trần Thị Minh Phương