Tác dụng chữa bệnh của sắn dây
Để chữa thiếu sữa ở sản phụ, có thể lấy dây sắn dây đốt
thành than, nghiền mịn, mỗi lần uống 6 g cùng với
rượu, sữa sẽ về nhiều. Còn để chữa say rượu bất tỉnh,
nên lấy củ sắn dây tươi giã nát, vắt lấy 1 lít nước cốt,
cho uống dần đến khi tỉnh lại.
Hầu hết các bộ phận của cây sắn dây đều đã được sử dụng
làm thuốc trong Đông y như:
- Củ (cát căn): Vị ngọt cay, tính mát; có tác dụng chữa sốt,
làm ra mồ hôi, chữa sởi không mọc được, phiền táo, khát
nước, nhức đầu, kiết lỵ...
- Bột (cát phấn): Vị ngọt, tính rất lạnh, có tác dụng thanh
nhiệt, trừ phiền; dùng chữa phiền nhiệt, miệng khát, ban
nhiệt.
- Hoa (cát hoa): Vị ngọt hơi đắng, tính mát; có tác dụng
giải độc rượu, chữa sốt, chán ăn, nôn mửa ra chất chua, thổ
huyết...
Sau đây là một số ứng dụng cụ thể:
- Chảy máu mũi suốt ngày không ngừng, tâm thần phiền
muộn: Củ sắn dây tươi giã nát, vắt lấy nước cốt, uống mỗi
lần một chén con.
- Rắn cắn: Giã lá sắn dây tươi vắt lấy nước uống, bã đắp
lên nơi rắn cắn.
- Vết thương chảy nhiều máu: Dùng lá sắn dây tươi giã nát,
đắp vào vết thương.
- Viêm ruột, đau bụng đi ngoài giống kiết lỵ, cồn cào, buồn
bực, nôn ọe do uống nhầm các thứ thuốc nóng hoặc quá
mãnh liệt: Dùng bột sắn dây quấy đường uống; hoặc dùng
cát căn 30 g, rau má 20 g giã nát, chế thêm nước, vắt lấy
nước cốt uống trong ngày.
- Trẻ sơ sinh miệng mím chặt, sùi bọt mép, không bú được:
Lấy một đoạn dây sắn dây đốt thành than, nghiền mịn,
dùng khoảng 3-5 g bột hòa với sữa mẹ, nhỏ vào miệng trẻ.
Làm như vậy vài lần trẻ sẽ mở miệng và bú được.
- Ngực nóng, thổ huyết không ngừng: Củ sắn dây tươi giã
nát, vắt lấy 500 ml uống.
Sắn dây có thể sử dụng kết hợp với một số vị thuốc khác
- Chống ngứa do mồ hôi: Bột sắn dây 5 g, thiên hoa phấn 5
g, hoạt thạch 20 g, trộn đều, rắc lên những nơi ẩm ngứa.
- Cảm mạo, sốt, cổ gáy cứng đơ, sợ gió, không mồ hôi: cát
căn 8 g, ma hoàng 5 g, quế chi 4 g, đại táo 5 g, thược dược
4 g, sinh khương 5 g, cam thảo 4 g; cho 600 ml nước, sắc
còn 200 ml, chia 3 lần uống trong ngày.
- Trẻ nhỏ cảm phong nhiệt, nôn mửa, đau đầu, kinh sợ khóc
thét: Cát căn 30 g giã nát, gạo tẻ 50 g. Cát căn sắc với 2 bát
nước lớn, đun cạn còn 1 bát, chắt lấy nước nấu cháo với
gạo, thêm chút gừng sống và mật ong, cho trẻ ăn trong
ngày.
- Cảm nắng, sốt nóng, nhức đầu, khát nước, có mồ hôi,
nóng ruột, nôn ọe: Bột sắn dây 12 g hòa đường uống; hoặc
dùng cát căn 20 g, đậu ván (sao)12 g, giã giập, sắc nước
uống trong ngày.
- Cảm sốt nóng, nôn ọe, khát nước, nhức đầu: Cát căn, sài
hồ, chi tử, mỗi thứ 15-20 g, sắc nước uống trong ngày.
- Vùng ngực bụng nóng cồn cào, khát nước: Bột sắn dây
120 g, gạo tẻ 15 g. Gạo tẻ ngâm nước một đêm, chắt bỏ
nước, trộn đều với bột sắn dây, nấu cháo ăn trong ngày.
- Ngộ độc thức ăn, đại tiện ra máu do ăn phải đồ nóng,
độc: Củ sắn dây tươi, ngó sen tươi 2 thứ giã nát, vắt lấy 500
ml nước cốt mỗi thứ, hòa đều, uống dần.
- Ngộ độc rượu (uống quá nhiều rượu khiến tỳ vị thương
tổn, khạc hoặc nôn ra máu, người phát sốt, tiểu tiện đỏ):
Hoa sắn dây 30 g, hoàng liên 4 g, hoạt thạch 30 g (thủy
phi), bột cam thảo 15 g; tán thành bột mịn, trộn với nước,
hoàn thành viên, mỗi lần uống 3 g, chiêu thuốc bằng nước
mát. Thủy phi là thêm nước vào vị thuốc cùng tán, hoặc tán
xong cho vào nước khuấy lên để bột thuốc lắng xuống;
thường áp dụng khi bào chế hoạt thạch, chu sa, thanh đại.