THU C ĐI U TR LOÉT D DÀY TÁ TRÀNGỐ Ề Ị Ạ
M c tiêu:ụ
1. Phân bi t các nhóm thu c làm gi m y u t t n công và tăng c ng y uệ ố ả ế ố ấ ườ ế
t b o v trong các nhóm thu c đi u tr loét d dày tá tràng.ố ả ệ ố ề ị ạ
2. Gi i thích đ c c ch tác d ng và tác d ng c a các nhóm thu c đi uả ượ ơ ế ụ ụ ủ ố ề
tr loét d dày tá tràng.ị ạ
3. Trình bày đ c d c đ ng h c, ch đ nh c a các nhóm thu c đi u trượ ượ ộ ọ ỉ ị ủ ố ề ị
loét d dày tá tràng.ạ
N i dung:ộ
I. Đ i c ng:ạ ươ
1. Nguyên nhân b nh sinh viêm loét d dày tá tràngệ ạ
Loét d dày tá tràng là s m t cân b ng gi a quá trình h y ho i và quá trìnhạ ự ấ ằ ữ ủ ạ
b o v đ i v i niêm m c d dày tá tràng, quá trình h y ho i chi m u th h nả ệ ố ớ ạ ạ ủ ạ ế ư ế ơ
d n đ n làm t n h i ho c m t ch t li u niêm m c gây viêm loét.ẫ ế ổ ạ ặ ấ ấ ệ ạ
- Quá trình h y ho i niêm m c là quá trình t o ra b i các y u t có khủ ạ ạ ạ ở ế ố ả
năng ăn mòn, h y ho i niêm m c d dày tá tràng nh : HCl và pepsin - thành ph nủ ạ ạ ạ ư ầ
chính c a d ch v , vi khu n Helicobacter pylori, nh ng ch t t ngoài đ a vào nhủ ị ị ẩ ữ ấ ừ ư ư
r u, thu c ch ng viêm không steroid.ượ ố ố
- Quá trình b o v niêm m c là quá trình t o ra b i các y u t có kh năngả ệ ạ ạ ở ế ố ả
b o v niêm m c d dày tá tràng nh : ch t nh y và bicarbonat đ c ti t ra t tả ệ ạ ạ ư ấ ầ ượ ế ừ ế
bào nh y n m r i rác trên kh p niêm m c d dày, prostaglandin là ch t sinh h cầ ằ ả ắ ạ ạ ấ ọ
b o v b ng cách kích thích t bào nh y ti t ra ch t nh y và bicarbonat. Chínhả ệ ằ ế ầ ế ấ ầ
ch t nh y và bicarbonat ti t ra t o thành m t l p nh y dày h n 1mm có tínhấ ầ ế ạ ộ ớ ầ ơ
nh y s t và ki m bao ph toàn b niêm m c.ầ ệ ề ủ ộ ạ
2. Sinh lý bài ti t d ch v d dàyế ị ị ạ
- T bào chính ti t pepsin.ế ế
- T bào vi n (thành) ti t HCl và y u t n i.ế ề ế ế ố ộ
- T bào nh y ti t ch t nh y (mucus) g m 95% n c và 5% glycoproteinế ầ ế ấ ầ ồ ướ
gi bicarbonat đ duy trì b c thang n ng đ pH b o v niêm m c d dày.ữ ể ậ ồ ộ ả ệ ạ ạ
S ti t acid d ch v do 3 ch t trung gian hóa h c là acetylcholine, gastrin vàự ế ị ị ấ ọ
histamin. Acetylcholine đ c bài ti t do kích thích th n kinh nh nhìn, ng i mùiượ ế ầ ư ử
th c ăn…. Gastrin đ c bài ti t do th c ăn kích thích. Histamin đ c t bào ECLứ ượ ế ứ ượ ế
(Enteronchromaffin – like cell: t bào gi ng t bào a crom ru t) n m c nh tế ố ế ư ộ ằ ạ ế
bào thành bài ti t là ch y u, trên t bào này có receptor c a acetylcholine vàế ủ ế ế ủ
gastrin. Các ch t trung gian hóa h c này tác d ng lên receptor c a chúng t bàoấ ọ ụ ủ ở ế
thành làm ho t hóa protein kinase, protein kinase l i ho t hóa b m proton (H+ -ạ ạ ạ ơ
K+ ATPase) khi n cho b m này b m ion H+ vào lòng d dày. Đ ho t hóaế ơ ơ ạ ể ạ
protein kinase, tr c tiên gastrin và acetylcholine làm tăng Ca2+ trong t bàoướ ế
thành, histamin làm tăng AMP vòng.
Các prostaglandin đ c bài ti t t ngay chính các t bào c a d dày.ượ ế ừ ế ủ ạ
Prostaglandin s g n v i receptor c a nó t bào bi u mô d dày d n đ n bàiẽ ắ ớ ủ ở ế ể ạ ẫ ế
ti t ch t nh y. Ngoài ra prostaglandin cũng g n tr c ti p vào receptor c a nó tế ấ ầ ắ ự ế ủ ở ế
bào vi n da dày s c ch con đ ng ph thu c AMPề ẽ ứ ế ườ ụ ộ c d n đ n c ch b mẫ ế ứ ế ơ
proton và H+ không bài ti t vào d dày n a.ế ạ ữ
Hi n nay vi c đi u tr loét d dày tá tràng nh m đ t 3 m c tiêu:ệ ệ ề ị ạ ằ ạ ụ
- Trung hoà d ch v .ị ị
- Gi m bài ti t HCl và pepsin.ả ế
- B o v niêm m c d dày.ả ệ ạ ạ
Chi n l c đi u tr : L p l i th cân b ng gi a y u t t n công (bài ti tế ượ ề ị ậ ạ ế ằ ữ ế ố ấ ế
acid, pepsin và nhi m Helicobacter pylori) và y u t b o v d dày (bicarbonat,ễ ế ố ả ệ ạ
ch t nh y, prostaglandin).ấ ầ
Các thu c làm gi m bài ti t acid bao g m:ố ả ế ồ
- Kháng receptor H2 c a histamin.ủ
- c ch b m proton c a t bào vi n.Ứ ế ơ ủ ế ề
Các thu c này ngăn c n bài ti t d ch v , gi m y u t t n công làm cho v tố ả ế ị ị ả ế ố ấ ế
loét nhanh li n s o.ề ẹ
Các thu c b o v d dày bao g m:ố ả ệ ạ ồ
- Mu i Bismuth.ố
- Sucralfat.
- Các ch t đ ng v n prostaglandin (Misoprostol).ấ ồ ậ
Các thu c này làm tăng bài ti t ch t nh y, bicarbonat, t o gel bám vào ố ế ấ ầ ạ ổ
loét giúp d dày ch ng l i các y u t t n công, thúc đ y nhanh li n s o.ạ ố ạ ế ố ấ ẩ ề ẹ
V i nh ng b nh nhân có H.P d ng tính, ngoài các thu c trên còn ph iớ ữ ệ ươ ố ả
dùng kháng sinh (Amoxicilin, tetracyclin, clarithromycin…) đ tiêu di t H.P gópể ệ
ph n thúc đ y nhanh li n s o và ngăn ng a tái phát.ầ ẩ ề ẹ ừ
II. Các thu c đi u tr loét d dày tá tràng:ố ề ị ạ
1. Thu c c ch bài ti t HClố ứ ế ế