T I SAO HÀ N I CH CÒN L I Ạ Ộ Ỉ Ạ
M T C A Ô QUAN CH NG?Ộ Ử ƯỞ
Hà N i x a, theo m t s sách cũ đ l i có đ n 16 c a ô đ c xây d ng vào đ i Lêộ ư ộ ố ể ạ ế ử ượ ự ờ
Hi n Tông (1740 - 1786), vào kho ng năm 1749. Các c a ô ph n l n đ u đ c xâyể ả ử ầ ớ ề ượ
b ng g ch r t ch c ch n, nh ng đ n nay, ch còpn l i m t c a ô Thanh Hà, th ngằ ạ ấ ắ ắ ư ế ỉ ạ ộ ử ườ
g i là Ô Quan Ch ng. V y t i sao l i g i là Ô Quan Ch ng?ọ ưở ậ ạ ạ ọ ưở
Theo sách Đ ng ph Hà N i c a Nguy n Vinh Phúc và Tr n Huy Bá vi t: "C a Ôườ ố ộ ủ ễ ầ ế ử
Quan Ch ng có th có t th i Lê, vào năm C nh H ng th 10 (1749) đã đ p thànhưở ể ừ ờ ả ư ứ ắ
đ t bao quanh kinh đô Thăng Long, có m m t s c a ô. V tên g i c a c a ô này,ấ ở ộ ố ử ề ọ ủ ử
hi n nay có nhi u cách gi i thích:ệ ề ả
Có thuy t cho r ng vào cu i đ i Lê, có m t viên quan Ch ng n v h u, l p dinh cế ằ ố ờ ộ ưở ấ ề ư ậ ơ
c nh ô, do đó mà thành tên. ở ạ
Có thuy t l i cho r ng vào đ i Nguy n, có m t ch c quan Ch ng c ki m soát ôế ạ ằ ờ ễ ộ ứ ưở ơ ể
này, phàm thuy n bè ghé các b n quanh đây đ u ph i trình gi y viên quan y. Vìề ế ề ả ấ ở ấ
v y mà thành tên. ậ
Có thuy t gi i thích là h i gi c Pháp h thành Hà N i l n th nh t (1873), có m tế ả ồ ặ ạ ộ ầ ứ ấ ộ
viên quan Ch ng v đã hy sinh đây. Đ t ng nh , nhân dân đã g i c a ô này làưở ệ ở ể ưở ớ ọ ử
Quan Ch ng". ưở
Còn h i t i sao Hà N i x a có t i 16 c a ô thì 15 cái b phá nay không còn d u v t.ỏ ạ ộ ư ớ ử ị ấ ế
Ch riêng Ô Quan Ch ng còn t n t i? Đ gi i đáp th c m c này phóng viênỉ ưở ồ ạ ể ả ắ ắ
VOVNews đã t i g p ông Đào Tam Tr ng - m t h u du c a gia đình có kho ng h nớ ặ ọ ộ ậ ệ ủ ả ơ
300 năm sinh s ng t i Hà N i. Ông k :ố ạ ộ ể
"Sau khi quân Pháp sang đánh chi m n c ta, chúng đã cho phá d n các c ng ô đ mế ướ ầ ổ ể ở
r ng thành ph . V i các c a ô khác không rõ vi c phá d ti n hành nh th nào. Cònộ ố ớ ử ệ ỡ ế ư ế
c a Ô Quan Ch ng lúc đó thu c t ng Đ ng Xuân do m t ông h Đào làm Thiên hử ưở ộ ổ ồ ộ ọ ộ
trông coi (ch c Thiên h th i đó ngang v i ch c Chánh t ng). Ông h Đào ng i làngứ ộ ờ ớ ứ ổ ọ ườ
Khúc Thu tên là Đào Đăng Chi u, sinh năm t T (1845), m t ngày 25/6 năm Bìnhỷ ể ấ ỵ ấ
Thìn (1916), nguyên là Chánh t ng T ng Đ ng Xuân, sau này thành ph Hà N i đ i raổ ổ ồ ố ộ ổ
làm 8 h , ông đ c c làm Thiên h h th nh t. B n Pháp g i ông Đào Thiên h đ nộ ượ ử ộ ộ ứ ấ ọ ọ ộ ế
và b o: "Đ ng i Pháp ti n vi c xây d ng m mang đ ng sá, thu n l i giao thôngả ể ườ ệ ệ ự ở ườ ậ ợ
dân b n x , nên ph i phá Ô Quan Ch ng. V y ông v làm m t t đ n trình bày đả ứ ả ưở ậ ề ộ ờ ơ ề
ngh quan Pháp cho phá c a ô. Đ n ph i có ch ký c a các đ i bi u bô lão dân làng.ị ử ơ ả ữ ủ ạ ể
H n 10 ngày n a ông mang t i đây". Ông Đào Thiên h v bàn v i dân làng r i cùngẹ ữ ớ ộ ề ớ ồ
m i ng i nh t trí nh n đ nh: "Pháp nó sang chi m đóng đô h n c ta, nó mu n làmọ ườ ấ ậ ị ế ộ ướ ố
gì ch ng đ c, sao nó l i c n xin ý ki n c a ta. v y ta không đ ng ý ch c nó khôngẳ ượ ạ ầ ế ủ ậ ồ ắ
dám phá! V i l i ai mà bi t nó phá c a ô đ làm đ ng hay làm gì!". Đúng 10 ngày sauớ ạ ế ử ể ườ
ông Đào Thiên h đ n g p quan Pháp và tr l i: "Dân làng tôi không ai ch u ký vàoộ ế ặ ả ờ ị
đ n. H nói c a ô là c a dân c n c, có ph i là c a riêng h đâu mà h ký. N u cácơ ọ ử ủ ả ướ ả ủ ọ ọ ế
quan Pháp mu n phá thì c phá, nh ng n u x y ra chuy n gì, dân chúng tôi không ch uố ứ ư ế ả ệ ị
trách nhi m".Nghe xong chuy n này, m y ng i Pháp t c t i l m, chúng b o: "Cácệ ệ ấ ườ ứ ố ắ ả
c a ô khác, dân chúng s t i đ u làm đ n c r i, sao dân đây l i b ng b nh, khôngử ở ạ ề ơ ả ồ ở ạ ướ ỉ
mu n đ c m mang khai phá hay sao?" Chúng yêu c u ông Đào ph i v bàn l i v iố ượ ở ầ ả ề ạ ớ
dân làng. Sau ông Đào Thiên h l i ph i lên tr l i cho b n chúng: "Dân làng tôi hộ ạ ả ả ờ ọ ọ
nói, các n i khác ng i ta có làm đ n hay không là vi c c a ng i ta. Còn dân làng tôiơ ườ ơ ệ ủ ườ
h không ch u ký, và tôi cũng không ép bu c đ c h ". B n Pháp cho g i ông Đào lênọ ị ộ ượ ọ ọ ọ
m y l n, chúng còn hăm do , nh ng v n không đ t đ c m c đích. Sau đó ông Đàoấ ầ ạ ư ẫ ạ ượ ụ
Thiên h tìm m i c tránh không lên g p b n chúng n a. R i sau không bi t vì nóộ ọ ớ ặ ọ ữ ồ ế
ng i dân t ng Đ ng Xuân r t c ng đ u c ng c hay vì còn có nh ng lý do nào khác,ạ ổ ồ ấ ứ ầ ứ ổ ứ
nên không th y chúng nh c nh đ d ng đ n vi c phá v c a ô này n a. Và th làấ ắ ở ả ộ ế ệ ỡ ử ữ ế
c a Ô Quan Ch ng an toàn t n t i cho đ n ngày nay. Đây cũng là công đóng góp c aử ưở ồ ạ ế ủ
dân t ng Đ ng Xuân và m t ph n không nh c a ông Đào Thiên h ."ổ ồ ộ ầ ỏ ủ ộ
V y ông có th cho bi t do đâu l i bi t đ c câu chuy n này không?ậ ể ế ạ ế ượ ệ
Ông Đào Tam Tr ng tr l i: "B tôi là h u du c a ông đào Thiên h , s vi c này cóọ ả ờ ố ậ ệ ủ ộ ự ệ
ghi trong gia ph g c b ng ch Hán c a h Đào. Ti c r ng trong chi n tranh ch ngả ố ằ ữ ủ ọ ế ằ ế ố
Pháp, gia đình t n c , đ đ c sách v đ l i Hà N i b m t c . Sau này chúng tôi chả ư ồ ạ ở ể ạ ở ộ ị ấ ả ỉ
đ c nghe b tôi k l i mà thôi"ượ ố ể ạ