Tẩy da - Đẹp và hại
Lột da (tẩy da) để làm đẹp và trẻ hóa da bằng cách
dùng các loại hóa mỹ phẩm có tác dụng gây bong tróc
lớp da bên ngoài, là phương pháp thường được sử
dụng.
Hiện nay, có rất nhiều loại hóa mỹ phẩm lột da từ nông
đến sâu, cho kết quả làm đẹp và trẻ hóa da mặt rất khả
quan nếu được sử dụng đúng kỹ thuật. Tuy nhiên, cũng có
thể xảy ra những biến chứng như sạm da, để lại sẹo xấu.
Ảnh: minh họa - Internet
Hóa chất nào được sử dụng để lột da?
Lột nông: Hóa chất thường sử dụng là AHA (alpha
hydroxy acids) 3 -7%: glycolic, lactic, citric, tartaric và
malic acid. AHA có tác dụng làm tách rời thượng bì với
lớp trung bì bên dưới. Tiến trình lột da nhẹ và nông này
không cần gây tê, kéo dài nhiều ngày, hoàn tất sau 7-10
ngày. Lột da nhẹ được chỉ định dùng cho các trường hợp
làm da phẳng, mịn, cải thiện làn da sậm màu, da tổn
thương do ánh nắng,
Lột vừa: Người ta thường dùng trichloroacetic acid
(TCA) nồng độ 20 - 35% để lột da với độ sâu trung bình,
từ lớp tế bào gai đến lớp tế bào lưới của trung bì. Vì
phương pháp này làm bỏng da nên trước khi thực hiện, da
mặt có thể được làm lạnh hay gây tê. Tiến trình lột kéo
dài nhiều ngày và hoàn tất sau 10-14 ngày. Lột da vừa có
thể giúp tẩy xóa các vết thâm nhẹ, làm phẳng các vết nhăn
nông, giảm một số rối loạn sắc tố nhẹ ngoài da.
Lột sâu: Thường áp dụng cho những vết nhăn sâu ở da do
tuổi tác, do sẹo mụn hay do triệu chứng tiền ung thư da.
Tác dụng lột sâu đến dưới lớp tế bào lưới; hóa chất cơ bản
dùng là phenol nguyên chất với nồng độ 88% hay pha lẫn
với xà phòng, dầu olive, dầu croton. Phenol có tác dụng
làm đông đặc và bong lớp sừng, cũng đòi hỏi phải gây tê
trước khi thực hiện. Một số bệnh nhân còn có thể phải
dùng thêm thuốc giảm đau và an thần. Biến chứng mất
sắc tố có thể xảy ra cho tất cả các loại da.
Phenol được hấp thu qua da, biến dưỡng bởi gan và bài
tiết qua thận. Phenol có độc tính cao, trực tiếp gây độc
cho cơ tim; dùng quá liều phenol có thể gây tổn thương
gan, thận và dẫn đến sự kích thích làm loạn nhịp tim,
được ghi nhận khoảng 23% trường hợp sau khi lột được
30 phút.
Những điều cần lưu ý
Bác sĩ đã rất cẩn thận khi chỉ định lột da bằng hóa chất
cho người có tiền sử bệnh tim, gan, thận và các hóa chất
được sử dụng cũng thay đổi tùy theo bệnh lý. Việc dùng
nội tiết tố, thuốc ngừa thai, isotretinoin hay các thuốc
nhạy cảm với ánh sáng cũng có thể dẫn đến sự biến đổi
sắc tố không biết trước và thành sẹo xấu. Tốt nhất là nên
ngưng sử dụng các thuốc kể trên vài tuần trước khi quyết
định lột da.
Nếu bệnh nhân có tiền sử nhiễm virut herpes simplex, bác
sĩ cần chỉ định dùng thuốc kháng virut dự phòng trước và
sau khi lột da để giảm thiểu nguy cơ virut tái hoạt không
mong muốn khi tiến trình tái tạo thượng bì diễn ra. Ngoài
ra, tất cả các tổn thương hiện có trên bệnh nhân cần phải
được chữa lành trước khi tiến hành lột da.
Việc chăm sóc da sau lột và tránh nắng là rất quan trọng,
quyết định sự bình phục vết thương và tránh biến chứng.
Một số bệnh nhân dùng ánh sáng trị liệu bệnh ngoài da
trước khi lột hay đang dùng loại thuốc isotretinoin có thể
bị sẹo xấu và vết lột chậm lành. Việc dùng isotretinoin là
chống chỉ định tuyệt đối khi áp dụng phương pháp lột da
vừa và lột sâu. Bệnh nhân phải ngưng dùng isotretinoin ít
nhất 6 tháng để các phần phụ của lớp thương bì hồi phục
trước khi quyết định lột da.
Trước khi lột: phải làm sạch mặt với xà phòng không dư
lượng vào buổi tối trước và buổi sáng ngày thực hiện;
không nên trang điểm hoặc sử dụng mỹ phẩm để trang
điểm và dưỡng da.
Các trường hợp chống chỉ định như vùng da có vết
thương hở; tiền sử dị ứng thuốc, da nhạy cảm với ánh
sáng khi dùng thuốc; hen phế quản; tình trạng nhiễm
khuẩn, nhiễm virut, nhiễm nấm cấp tính; mắc bệnh ngoài
da mạn tính; có sẹo lồi; người có tiền sử bệnh tim mạch,
gan, thận…
Các biến chứng thường gặp
Lột da mặt có thể giúp tái tạo làn da, cải thiện chất lượng
của da mặt nhưng cũng có thể gây nhiều biến chứng
không mong muốn liên quan đ
ến độ sâu da cần lột, loại da
bệnh nhân và hóa chất lột được sử dụng. Các biến chứng
thường gặp là:
- Hồng ban có thể lặn trong vòng 90 ngày nhưng cũng có
thể tồn tại lâu dài kèm biểu hiện tăng sắc tố và ngứa
nhiều. Nhóm người có nguy cơ cao bao gồm những ngư
ời
đang dùng thuốc ngừa thai, thuốc nhạy cảm với ánh sáng.
- Da nhạy cảm với ánh nắng mặt trời, một trong những
nguyên nhân gây ung thư da. Bệnh nhân đư
ợc khuyến cáo
hạn chế ra nắng từ 6-12 tháng và phải thường xuyên dùng
kem chống nắng.
- Da mất sắc tố do các tế bào h
ắc tố bị hủy hoại không hồi
phục trong quá trình lột dưới tác dụng của hóa chất, đặc
biệt là phenol.
- Sẹo teo da do vết lột chậm lành. Biến chứng này r
ất trầm
trọng, đòi hỏi sự chăm sóc da sau lột thật kỹ và điều trị
tích cực chóng lành.
- Nhiễm trùng là biến chứng thường gặp, đặc biệt do vi
khuẩn Pseudomonas, do virut herpes bùng phát.
- Xuất huyết tại vị trí lột sâu có thể xảy ra ở người đang
dùng thuốc làm loãng máu như warfarin. Bệnh nhân đang
dùng aspirin được khuyến cáo nên tạm ngưng dùng thuốc
ít nhất 1 tuần trước khi quyết định lột sâu.