617
THÀNH LẬP BẢN ĐỒ HIỆN TRẠNG THU GOM
CHẤT THẢI RẮN SINH HOẠT TẠI PHƯỜNG HIỆP AN
Bùi Phạm Phương Thanh 1
1. Khoa Khoa học Quản lý, trường Đại học Thủ Dầu Một
TÓM TẮT
Đề tài nghiên cứu được thực hiện nhằm ứng dụng công cụ khoa học hệ thống thông tin
địa lý (GIS) trong công tác quản lý hệ thống thu gom chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) tại
phường Hiệp An, thành phố Thủ Dầu Một, Bnh Dương là một lựa chọn hợp lý để giám sát hoạt
động thu gom CTRSH được chính xác hơn, kịp thời phát hiện những thay đổi trong hệ thống
thu gom theo không gian – thời gian để nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý và có thể giải
quyết các vấn đề đang tồn đọng. Đề tài đã tiến hành khảo sát thực địa 21 tuyến thu gom toàn
phường, và các đối tượng liên quan là người dân, công nhân thu gom, cán bộ quản lý môi
trường tại phường để tìm hiểu về những thun lợi và bất cp trong công tác thu gom. Từ các
thông tin nghiên cứu thu thp được, tác giả tiến hành xây dựng bản đồ chuyên đề hiện trạng
công tác thu gom CTRSH của phường Hiệp An.
Từ khóa: chất thải rắn sinh hoạt, công tác thu gom, GIS, hệ thống thug om, bản đồ
tuyến thu gom
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Theo đánh giá sơ bộ của Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Thủ Dầu Một, khối
lượng CTRSH phát sinh tại phường Hiệp An là khoảng 14 tấn/ngày (2020). Do đó, vấn đề quản
lý chất thải rắn (CTR) đ trở thành vấn đề bức xúc và cần được quan tâm đúng mức hơn. Việc
thu gom CTRSH tại phường Hiệp An chủ yếu do 12 công nhân thuộc khối dân lập đảm nhiệm.
Lực lượng này thu gom theo từng hộ gia đình, trong các hẻm nhỏ với thời gian và các tuyến thu
gom không cố định, phương tiện thu gom thường được sử dụng là xe ba gác máy. Các dữ liệu
thông tin địa lý liên quan tới công tác quản lý thu gom chưa được hiển thị trực quan để người
quản lý có cái nhìn toàn cảnh về hoạt động thu gom. Điều này gây khó khăn cho các nhà quản
lý môi trường tại phường Hiệp An trong công tác kiểm tra, cập nhật số liệu, theo dõi tình hình
thu gom. Việc áp dụng hệ thống thông tin địa lý (GIS) giúp nhà quản lý có cái nhìn nhanh và
chính xác hơn những thay đổi của đối tượng quản lý theo không gian và thời gian. Chính vì
vậy, tôi chọn đề tài “Thành lp bản đồ hiện trạng thu gom chất thải rắn sinh hoạt tại phường
Hiệp An” để thực hiện nghiên cứu. Việc ứng dụng công cụ GIS trong công tác quản lý hệ thống
thu gom rác thải sinh hoạt tại phường Hiệp An là một lựa chọn hợp lý để giám sát hoạt động
thu gom CTRSH được chính xác hơn, kịp thời phát hiện những thay đổi trong hệ thống thu gom
theo không gian – thời gian để nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý và có thể giải quyết
các vấn đề đang tồn đọng.
618
2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung vào hiện trạng công tác thu gom CTRSH tại phường Hiệp An và ứng
dụng GIS vào việc quản lý hệ thống thu gom CTRSH tại phường.
2.2. Nội dung nghiên cứu
- Khảo sát hiện trạng thu gom CTRSH tại phường Hiệp An.
- Xây dựng bản đồ hiện trạng quản lý công tác thu gom CTRSH tại phường Hiệp An.
2.3. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài đ sử dụng các phương pháp chính như:
Phương pháp khảo sát thực địa
Đối tượng được khảo sát bao gồm: mỗi tuyến thu gom chọn ngẫu nhiên 10 hộ gia đình,
phỏng vấn nhanh 14 công nhân thu gom CTRSH và 2 cán bộ phòng Môi trường của phường,
thực địa theo lộ trình 21 tuyến thu gom CTRSH tại khu vực nghiên cứu. Nội dung khảo sát:
hình thức tổ chức thu gom, cách thức phát thải CTRSH trước khi được thu gom; phương tiện,
thiết bị, dụng cụ: chủng loại, tải trọng; công nhân thực hiện thu gom; vị trí, diện tích của bãi tập
kết; tần suất, thời gian, lộ trình thu gom.
Phương pháp xây dựng bản đồ
Thành lp bản đồ hiện trạng quản lý công tác thu gom CTRSH
Tác giả sử dụng phần mềm ArcGIS 10.4 để tạo lập cơ sở dữ liệu cho khu vực nghiên cứu,
xây dựng các bản đồ thành phần: bản đồ hành chính khu vực nghiên cứu, bản đồ thể hiện tuyến
thu gom qua việc sử dụng mục ArcMap cho công tác thu gom để thành lập bản đồ hiện trạng
mạng lưới thu gom CTRSH. Quy trình thành lập bản đồ mạng lưới thu gom CTRSH trên địa
bàn phường Hiệp An được thể hiện ở sơ đồ sau:
Sơ đồ 1. Quy trình thành lp bản đồ hiện trạng mạng lưới thu gom CTRSH
Thu thập bản đồ hành chính phường Hiệp An
Nhập thuộc tính cho các đối tượng
Số hóa bản đồ
Xây dựng bản đồ mạng lưới thu gom
CTRSH
Đối soát, kiểm tra thực địa
Thành lập bản đồ nền
Chồng xếp các lớp bản đồ
Hệ thống ký hiệu, bảng chú giải
Vị trí điểm tập kết CTRSH
Tuyến thu gom
In ấn
619
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
3.1. Hiện trạng thu gom CTRSH tại phường Hiệp An
3.1.1. Nguồn phát sinh CTRSH tại phường Hiệp An
Nguồn phát sinh CTRSH tại phường Hiệp An chủ yếu từ các khu nhà ở, khu thương mại,
cơ quan công sở, trường học, công trình xây dựng, khu dịch vụ công. Theo thống kê từ Công
ty TNHH MTV Công trình Đô thị Bình Dương thì khối lượng CTRSH tại phường Hiệp An là
khoảng 14 tấn/ngày, phát sinh từ 9 khu phố.
Bảng 1. Khối lượng CTRSH phát sinh theo từng khu vực tại phường Hiệp An
STT
Dân số
(người) (*)
Số hộ
(hộ) (*)
Khối lượng rác
(tấn/ngày) (**)
1
1339
289
1,12
2
1124
235
0,94
3
2226
514
1,87
4
1547
457
1,31
5
1834
512
1,54
6
1425
367
1,22
7
2522
661
2,12
8
2183
636
1,83
9
2441
683
2,05
Nguồn: (*) Chi cục thống kê tỉnh Bnh Dương, 2020
(**) Công ty TNHH Một thành viên Công trnh Đô thị Bnh Dương, 2020
3.1.2. Tuyến thu gom CTRSH
3.1.2.1. Tần suất và thời gian thu gom
Công tác thu gom, vận chuyển CTRSH phường Hiệp An thực hiện tại các tuyến đường
lớn, các tuyến đường nhỏ, hẻm. Phường không tiếp nhận thu gom CTR phát sinh từ khu du lịch
Đại Nam. Khu du lịch này đ ký hợp đồng thu gom trực tiếp với khu liên hợp xử lý chất thải
Nam Bình Dương trực tiếp tiếp nhận và đưa về xử lý.
− Tần suất thu gom, vận chuyển: 01 ngày/ lần.
− Thời gian thu gom, vận chuyển: từ 6 giờ sáng - 12 giờ 30 trưa/ngày.
Đội thu gom CTRSH tại phường chia làm 4 tổ, mỗi tổ thu gom gồm 3 nhân viên và 2 xe
ba gác máy tiến hành thu gom được tổ chức như sau:
− Tổ 1: sử dụng 2 xe ba gác máy thu gom các tuyến đường trên địa bàn các khu phố 1, 2,
3; đảm nhiệm 6 tuyến thu gom
− Tổ 2: sử dụng 2 xe ba gác máy thu gom các tuyến đường trên địa bàn khu phố 4, 5; đảm
nhiệm 4 tuyến thu gom
− Tổ 3: sử dụng 2 xe ba gác máy thu gom các tuyến đường trên địa bàn khu phố 6, 7; đảm
nhiệm 5 tuyến thu gom
− Tổ 4: sử dụng 2 xe ba gác máy thu gom các tuyến đường trên địa bàn các khu phố 8, 9;
đảm nhiệm 6 tuyến thu gom
620
Bảng 2. Thời lượng thu gom và tổng độ dài các tuyến thu gom
STT
Tên tuyến
Thời gian xuất phát
Thời gian kết thúc
Độ dài tuyến (km)
1
Số 1
6h
7h40
3,7
2
Số 2
6h
7h50
2,68
3
Số 3
7h50
8h35
1,6
4
Số 4
8h
10h30
4,16
5
Số 5
8h40
11h10
4,45
6
Số 6
10h45 & 11h15
12h35
3,46
7
Số 7
6h
8h45
1,9
8
Số 8
6h
9h20
3,33
9
Số 9
9h30
12h20
1,95
10
Số 10
8h55
12h10
1,97
11
Số 11
6h
8h30
2,27
12
Số 12
6h
8h5
2,1
13
Số 13
8h35
10h
2,56
14
Số 14
8h15
10h45
1,86
15
Số 15
10h10 & 10h50
12h30
3,22
16
Số 16
6h
7h20
2,35
17
Số 17
6h
8h25
2,41
18
Số 18
7h30
10h40
1,33
19
Số 19
8h40
10h15
2,94
20
Số 20
10h55
12h40
2,74
21
Số 21
10h30
12h45
4,24
Nguồn: Tác giả tự tổng hợp
Sau khi kết thúc tuyến thu gom, các xe thu gom sẽ tốn một khoảng thời gian từ điểm cuối
cùng của tuyến thu gom trở về bãi tập kết và thời gian dở tải để chuyển rác thu gom được xuống
bãi tập kết. Lượng CTRSH sẽ được chuyển giao cho Công ty Công trình Đô thị Bình Dương sẽ
đến tiếp nhận từ 9 giờ đến 13 giờ trưa với tần suất 2 lần/ngày (lần 1: nằm trong khoảng từ 9 giờ
đến 10 giờ, lần 2: nằm trong khoảng từ 12 giờ 30 phút đến 13 giờ).
3.1.2.2. Lộ trình thu gom
Trong số 21 tuyến có 8 tuyến thu gom phụ trách thu gom trên các đoạn đường lớn nằm
trong địa phận phường Hiệp An là các đường Nguyễn Chí Thanh, Đại lộ Bình Dương, Phan
Đăng Lưu, Lê Chí Dân, Bùi Ngọc Thu, Nguyễn Đức Cảnh. Còn lại là 13 tuyến thu gom đảm
nhận thu gom tại các đường nhỏ (các đường ĐX) và các con hẻm.
Các tuyến phụ trách thu gom trên các đoạn đường chính là các tuyến:
− Tuyến 1: thu gom trên đoạn đường Nguyễn Chí Thanh thuộc khu phố 1 và khu phố 3
(tổ thu gom 1)
− Tuyến 2: thu gom đoạn đường Lê Chí Dân và Đại lộ Bình Dương thuộc khu phố 1 và 2
(tổ thu gom 1)
− Tuyến 3: thu gom đoạn đường Phan Đăng Lưu và Nguyễn Đức Cảnh thuộc khu phố 1
và 3 (tổ thu gom 1)
− Tuyến 7: thu gom đoạn đường Đại lộ Bình Dương thuộc khu phố 4 và 5 (tổ thu gom 2)
− Tuyến 11: thu gom đoạn đường Phan Đăng Lưu thuộc khu phố 7 (tổ thu gom 3)
− Tuyến 16: thu gom đoạn đường Đại lộ Bình Dương thuộc khu phố 9 (tổ thu gom 4)
621
− Tuyến 17: thu gom đoạn đường Bùi Ngọc Thu và Nguyễn Chí Thanh thuộc khu phố 8
và 9 (tổ thu gom 4)
− Tuyến 18: thu gom đoạn đường Bùi Ngọc Thu thuộc khu phố 8 (tổ thu gom 4)
Tuyến phụ trách thu gom trên các đoạn đường nhỏ và con hẻm:
− Tuyến 4: thu gom tại các con hẻm trên khu phố 1 và 2 (tổ thu gom 1)
− Tuyến 5: thu gom tại các đoạn đường nhỏ và các con hẻm phía Nam khu phố 3 (tổ thu
gom 1)
− Tuyến 6: thu gom tại các đoạn đường nhỏ và các con hẻm phía Bắc khu phố 3 (tổ thu
gom 1)
− Tuyến 8: thu gom trên các đoạn đường nhỏ thuộc khu phố 4 và 5 (tổ thu gom 2)
− Tuyến 9: thu gom trên các con hẻm thuộc khu phố 5 và một phần phía Đông khu phố 4
(tổ thu gom 2)
− Tuyến 10: thu trên các con hẻm thuộc khu phố 4 (tổ thu gom 2)
− Tuyến 12: thu gom tại các đoạn đường nhỏ thuộc khu phố 7 (tổ thu gom 3)
− Tuyến 13: thu gom tại các đoạn đường nhỏ thuộc khu phố 6 (tổ thu gom 3)
− Tuyến 14: thu gom trên các con hẻm thuộc khu phố 7 (tổ thu gom 3)
− Tuyến 15: thu gom trên một đoạn nhỏ đường Nguyễn Chí Thanh các con hẻm thuộc khu
phố 6 (tổ thu gom 3)
− Tuyến 19: thu gom tại các đoạn đường nhỏ thuộc khu phố 9 (tổ thu gom 4)
− Tuyến 20: thu gom trên các con hẻm thuộc khu phố 9 (tổ thu gom 4)
− Tuyến 21: thu gom trên các đoạn đường nhỏ và các con hẻm thuộc khu phố 8 (tổ thu
gom 4)
3.1.2.3. Khối lượng CTRSH thu gom của các tuyến
Các tuyến thu gom sử dụng thùng chứa 700kg. Một số tuyến vượt mức 700kg do công
nhân chất rác cao hơn chiều cao thùng chứa. Qua quan sát thực tế tác giả nhận thấy có sự khác
biệt về mức độ lấp đầy trên xe thu gom ở các tuyến như sau:
Bảng 3. Ước tính khối lượng CTRSH thu gom được mỗi tuyến
STT
Tên tuyến
Phần trăm lấp đầy
Quy đổi khối lượng CTR
thu gom được (kg/tuyến)
1
Số 1
110%
770
2
Số 2
110%
770
3
Số 3
90%
630
4
Số 4
80%
560
5
Số 5
110%
770
6
Số 6
100%
700
7
Số 7
100%
700
8
Số 8
110%
770
9
Số 9
100%
700
10
Số 10
100%
700
11
Số 11
110%
770
12
Số 12
90%
630
13
Số 13
100%
700
14
Số 14
110%
770
15
Số 15
110%
770