1
Tr êng ®¹ i h ä c n«ng ng h iÖp I
Kh o a ch¨ n nu«i vµ nu«i t r å ng t huû s¶n
Bé m« n ho¸ sinh - Sinh l ý ®é ng v Ët
Thùc tËp
Sinh lý ®éng v Ët 2
Hµ Néi – 2010
2
Bµi 1
I. Sù hÊp thu c¸c chÊt dinh d ìng ë ruét non
HÊp thu lµ sù vËn chuyÓn c¸c s¶n phÈm tiªu ho¸ tõ lßng èng tiªu ho¸ vµo m¸u, tøc lµ
® a vËt chÊt tõ m«i tr êng ngoµi vµo trong c¬ thÓ bæ sung cho phÇn vËt chÊt ®· bÞ tiªu hao
trong qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vµ ph¸t triÓn c¬ thÓ. Do ®ã hÊp thu lµ chøc n¨ng mang tÝnh chÊt
quyÕt ®Þnh trong viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng chung cña bé m¸y tiªu ho¸.
Qu¸ tr×nh hÊp thu ë ruét tiÕn hµnh rÊt phøc t¹p. C¸c quy luËt ho¸ häc (läc, khuyÕch t¸n,
thÈm thÊu, hoµ tan…) gi÷ vai trß quan träng. Tuy nhiªn nÕu chØ c¨n cø vµo hiÖn t î ng lý ho¸
®¬n thuÇn th× khã gi¶i thÝch hiÖn t î ng hÊp thu.
CÊu t¹o ruét non:
+ BÒ mÆt niªm m¹c ruét cã rÊt nhiÒu nÕp nh¨n, trªn c¸c nÕp nh¨n cã nhiÒu nhung mao:
2500/cm2, t¨ng bÒ mÆt hÊp thu lªn 20-25 lÇn.
+ Trªn mÆt nhung mao cã rÊt nhiÒu tÕ bµo biÓu m«, mçi tÕ bµo biÓu m« l¹i cã rÊt nhiÒu
vi nhung mao : 3000/1cm2, t»ng bÒ mÆt hÊp thu lªn 30 lÇn
+ D í i líp biÓu m« cña nhung mao cã mét m¹ng l íi m¹ch qu¶n dµy ®Æc ®Ó hÊp thu
c¸c chÊt dinh d ì ng vµo m¸u.
Trong c¬ thÓ, hÊp thu lµ mét qu¸ tr×nh sinh lý phøc t¹p. Nã chÞu sù ®iÒu hoµ cña thÇn
kinh vµ thÓ dÞch.
1. Môc ®Ých
Chøng minh ruét non lµ n¬i hÊp thu c¸c chÊt dinh d ì ng chÝnh. Sè l î ng hÊp thu phô
thuéc vµo:
+ Tõng chÊt dinh d ì ng: ® êng, muèi, n íc, protein, lipit...
+ Nång ®é c¸c chÊt dinh d ì ng: nång ®é muèi kh¸c nhau, thêi gian hÊp thu vµ l î ng
hÊp thu kh¸c nhau...
+ Tr¹ng th¸i sinh lý cña con vËt: no,®ãi vµ kh¸t...
2. ChuÈn bÞ
- § éng vËt: thá
- Bé ®å mæ: Dao, kÐo, panh, bµn mæ, kh¨n mæ, kim chØ…
- Ho¸ chÊt:
+ N íc
+ § êng Gluco 3%
+ Muèi NaCl 7 ‰
+ Dung dÞch MgSO4 b·o hoµ
+ Thuèc g©y tª Novocain
3. Thao t¸c
3
Cè ®Þnh thá trªn bµn mæ. X¸c ®Þnh ® êng tr¾ng, dï ng kÐo cong c¾t l«ng, s¸ t trï ng vÞ
trÝ mæ (s¸t trï ng theo ® êng mæ tõ trªn xuèng d í i hoÆc xo¸y theo ® êng trßn ®ång t©m tõ
trong ra ngoµi vÞ trÝ mæ).
G©y tª côc bé b»ng Novocain cho thá t¹i vÞ trÝ mæ. Cã hai c¸ch g©y tª côc bé : Tiªm 1
mòi, kÐo dµi mòi tiªm, tõ tõ b¬m thuèc ra ; tiªm lµm nhiÒu ®iÓm xung quanh vÞ trÝ mæ
L«i 1 ®o¹n ruét non kho¶ng 40cm ra khái thµnh ruét. Dï ng chØ th¾t ®o¹n ruét thµnh 4
®o¹n riªng (n¨m nót th¾t) b»ng nhau.
LÇn l ît b¬m c¸c chÊt kh¸c nhau vµo tõng ®o¹n.
+ §o¹n 1 b¬m : 10ml H2O
+ §o¹n 2 b¬m: 10ml NaCl 7‰
+ §o¹n 3 b¬m: 10ml ® êng Glucose 3%
+ §o¹n 4 b¬m: 5ml dung dÞch Mg b·o hoµ
NhÐt hÕt ®o¹n ruét ®ã vµo trong æ bông ®Ó cho ruét cã nhu ®éng vµ nhiÖt ®é b×nh
th êng trong c¬ thÓ con thá, sau 2h bá ra quan s¸t.
II. ¸p lùc ©m xoang mµng ngùc
Phæi ® îc bao bäc bëi hai l¸: l¸ thµnh vµ l¸ t¹ng, kho¶ng trèng gi÷a hai l¸ nµy gäi lµ
xoang mµng ngùc. ¸p lùc trong xoang ®ã ® îc gäi lµ ¸p lùc xoang mµng ngùc.
Nh ng ¸p lùc trong xoang mµng ngùc thÊp h¬n so ví i ¸p suÊt khÝ quyÓn cho nªn ® îc
gäi lµ ¸p lùc ©m. Nã ® îc h×nh thµnh do ¸p suÊt khÝ quyÓn, ¸p suÊt nµy t¸c dông lªn thµnh
ngùc qua v¸ch phæi. Nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y ¸p lùc ©m xoang mµng ngùc lµ søc co ®µn håi
cña phæi. ¸p lùc nµy lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ®¶m b¶o h« hÊp b×nh th êng cña phæi.
1. M ôc ®Ých
Chøng minh ¸ p lùc trong xoang mµng ngùc nhá h¬n ¸ p lùc ngoµi khÝ quyÓn. HiÓu ® îc ý
nghÜa cña ¸p lùc ©m xoang mµng ngùc ®èi ví i h« hÊp.
2. ChuÈn bÞ
- § éng vËt: thá
- Bé ®å mæ: Dao, kÐo, panh, bµn mæ, kh¨n mæ, kim chØ…
- ¸p lùc kÕ
- èng th«ng lång ngùc.
3. Thao t¸c
- Nèi èng th«ng lång ngùc vµo ¸p lùc kÕ
- Cè ®Þnh thá trªn bµn mæ. Dï ng dao c¾t lí p da vµ c¬ gian s ên ngoµi (®Ó l¹i líp c¬ gian
s ên trong) ë vÞ trÝ gi÷a x ¬ng s ên 2 vµ 3. LÊy èng th«ng c¾m vµo vÕt c¾t, sau ®ã vÝt chÆt tÊm
kim lo¹i vµo s¸t da, thao t¸c ph¶i thËt nhanh ®Ó kh«ng khÝ bªn ngoµi kh«ng lät vµo xoang
mµng ngùc.
4
- Quan s¸t ¸p lùc xoang mµng ngùc: Nh×n vµo ¸p kÕ khi thá h« hÊp th× møc n íc trong
¸p lùc kÕ dao ®éng lªn xuèng. ë nh¸nh ¸p lùc kÕ phÝa thá ta thÊy: khi thá hÝt vµo th× mùc n íc
trong ¸p lùc kÕ t»ng lªn, khi thá thë ra th× møc n íc trong ¸p lùc kÕ l¹i gi¶m xuèng. HiÖn
t î ng trªn chøng tá ¸p lùc trong xoang mµng ngùc nhá h¬n ¸p lùc ngoµi kh«ng khÝ.
III. T¸c dông cña thÇn kinh giao c¶m vµ phã giao c¶m lªn tim
Dùa vµo nhiÒu ®Æc ®iÓm cÊu t¹o, chøc n¨ng ng êi ta chia thÇn kinh thùc vËt lµm hai
phÇn: hÖ thÇn kinh giao c¶m vµ phã giao c¶m. HÖ thÇn kinh giao c¶m cã t¸c dông lµm tin ®Ëp
nhanh, m¹nh. HÖ thÇn kinh phã giao c¶m cã t¸c dông lµm tim ®Ëp yÕu, chËm.
1. Môc ®Ých
Quan s¸t ¶nh h ëng cña thÇn kinh giao c¶m vµ phã giao c¶m lªn tim.
2. ChuÈn bÞ
- Thá
- Bé ®å mæ: dao kÐo, b«ng, mãc thuû tinh, l¸ cê
- Ho¸ chÊt: cån
3. Thao t¸ c
- Cè ®Þnh thá trªn bµn mæ. Dï ng kÐo cong c¾t l«ng, s¸t trï ng vÞ trÝ mæ (s¸t trï ng theo
® êng mæ tõ trªn xuèng d íi hoÆc xo¸y theo ® êng trßn ®ång t©m tõ trong ra ngoµi vÞ trÝ mæ).
- R¹ch mét ® êng dµi ë cæ ë vÞ trÝ khÝ qu¶n. T¸ch da vµ kÐo sang hai bªn, t¸ch lí p c¬
®Ó lé khÝ qu¶n.
- Béc lé d©y thÇn kinh giao c¶m vµ phã giao c¶m. D©y thÇn kinh phã giao c¶m to h¬n
d©y thÇn kinh giao c¶m ch¹y song song ví i ®éng m¹ch. Buéc d©y thÇn kinh dao c¶m vµ phã
giao c¶m b»ng 2 sî i chØ.
- C¾m l¸ cê vµo xoang bao tim thá
- Dï ng kÝch ®iÖn, kÝch thÝch vµo d©y thÇn kinh giao c¶m vµ phã giao c¶m.
- Quan s¸t sù biÕn ®éng cña l¸ cê (nhÞp ®Ëp cña tim).
IV. ¶nh h ëng cña sù thiÕu O2 vµ thõa CO2 lªn h« hÊp cña thá
1. M ôc ®Ých
Quan s¸t sù ¶nh h ëng cña viÖc thiÕu O2 thõa CO2lªn h« hÊp
2. ChuÈn bÞ
- § éng vËt thÝ nghiÖm: thá
- Dông cô: èng th«ng khÝ qu¶n cã ®Çu lµ èng thuû tinh h×nh ch÷ T; trèng Maray; b×nh
th«ng khÝ; b×nh v«i sode; b×nh ®¸ v«i; trôc quay; bót ghi.
- Ho¸ chÊt: axit Clohidric
3. Thao t¸c
- Buéc thá n»m ngöa lªn bµn mæ.
5
- §Æt èng thèng khÝ thuû tinh ví i èng cao su vµo mòi thá vµ kÑp l¹i (®Ó hë mét chót
cho kh«ng khÝ qua).
- Nèi mét nh¸nh kia cña èng thuû tinh vµo hÖ thèng èng cao su cña b×nh th«ng khÝ,
trèng Maray vµ bót ghi.
- § iÒu chØnh bót ghi ®Ó ghi ®å thÞ h« hÊp b×nh th êng.
+ Quan s¸t ¶nh h ëng sù thõa CO2 ®Õn h« hÊp cña thá:
Nèi b×nh ®¸ v«i (CaCO3) vµo hÖ thèng b×nh th«ng khÝ. Cho vµi giät axit HCl vµo b×nh
®¸ v«i ®Ó t¹o ph¶n øng:
CaCO3 + 2HCl = CaCl2 + H2CO3 (CO2 + O2)
Thá hÝt CO2 vµo nen vËn ®éng h« hÊp trë nªn s©u, m¹nh, khã kh¨n. LÊy b×nh ®¸ v«i ®i
®Ó cho thá h« hÊp b×nh th êng.
+ Quan s¸t sù thiÕu O2
Nèi b×nh ®¸ Sode víi b×nh th«ng khÝ. Nh vËy thá chØ thë mét l î ng O2
rÊt Ýt trong
b×nh. Thá thë ra bao nhiªu CO2 th× b×nh ®¸ Sode hÊp thu hÕt, nªn ko cã CO2 d , mét lóc sau sÏ
cã hiÖn t î ng thiÕu O2, quan s¸ t sù tiÕu O2 ®èi ví i h« hÊp cña thá.
V. §o huyÕt b»ng c¸ch gi¸ n tiÕp
Sö dông c¸c biÖn ph¸p ®o huyÕt ¸p gi¸n tiÕp ë ng êi vµ ®éng vËt cã ý nghÜa to lín
trong l©m sµng y häc vµ thó y.
Ph ¬ng ph¸p th êng dï ng lµ ph ¬ng ph¸p Riva_Roch vµ Korotkop.
HiÖn nay cã 3 lo¹i m¸y ®o huyÕt ¸p:
+ Lo¹i huyÕt ¸p kÕ thuû ng©n.
+ Lo¹i huyÕt ¸p kÕ ®iÖn tö.
+ Lo¹i huyÕt ¸p kÕ c¬ häc
1. Môc ®Ých
KiÓm tra søc khoÎ vµ chÈn ®o¸n mét sè bÖnh ë gia sóc
2. ChuÈn bÞ
HuyÕt ¸p kÕ, èng nghe
