Tiếp cận bệnh nhân đau đầu cấp

Chia sẻ: Phan Văn Trường _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đau đầu là đau ở bất kỳ phần nào của đầu do kích hoạt các cấu trúc nhận cảm đau, bao gồm cả da đầu, mặt (bao gồm cả khu vực quanh mắt-thái dương) và bên trong đầu. Mời các bạn cùng tham khảo để nắm chi tiết nội dung tài liệu!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiếp cận bệnh nhân đau đầu cấp

TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU ĐẦU CẤP TS. Phạm Hồng Phương; BSCKI. Trần Bá Biên 1. ĐỊNH NGHĨA Đau đầu là đau ở bất kỳ phần nào của đầu do kích hoạt các cấu trúc nhận cảm đau, bao gồm cả da đầu, mặt (bao gồm cả khu vực quanh mắtthái dương) và bên trong đầu. Đau đầu là triệu chứng hay gặp, do nhiều nguyên nhân khác nhau, phần lớn là nguyên nhân không nguy hiểm, triệu chứng lành tính (> 90%), các nguyên nhân gây tử vong chỉ chiểm tỷ lệ thấp. Vì vậy trên lâm sàng cần phải phân biệt được đau đầu lành tính với các nguyên nhân nguy hiểm. 2. CHẨN ĐOÁN 2.1. Định hướng chẩn đoán 2.1.1. Lâm sàng Đánh giá ý thức tỉnh hoàn toàn, hay mê, loạn thần, kích động. Khám phát hiện dấu hiệu thần kinh khu trú có thể gặp trong động kinh cơn nhỏ toàn thể hóa, các tai biến xuất huyết não, vỡ dị dạng mạch. Phát hiện các hội chứng màng não Nếu sốt cần định hướng tìm viêm não, màng não. Nếu không sốt cần tìm xuất huyết màng não. Hội chứng tiểu não đau đầu, cần tìm u hố sau. Liệt dây thần kinh sọ có thể phát hiện 1 hay nhiều dây sọ nếu phối hợp hội chứng khu trú, nên nghĩ đến xuất huyết não, hay bệnh lý choán chỗ. Khám mắt và đáy mắt Nếu đau đầu 1 bên dữ dội, mất thị lực cùng bên cần tìm nguyên nhân tăng nhãn áp hoặc viêm động mạch thái dương cấp (bệnh Horton). Đau đầu 1 bên phù gai cùng bên, có nôn cần tìm u não. Đau đầu, phù gai 2 bên, nôn cần tìm tăng áp lực sọ não. Khám các chuyên khoa liên quan Khám tai mũi họng tìm viêm xoang trán và xoang bướm. Khám răng hàm mặt cần tìm hội chứng sai khớp cắn, áp xe quanh răng, răng 8 mọc lệch, đau dây thần kinh V. 2.1.2. Cận lâm sàng
Các xét nghiệm sinh hóa, huyết học cơ bản, các xét nghiệm đánh giá tình trạng viêm như máu lắng, đánh giá tình trạng nhiễm khuẩn. Hội chứng màng não có sốt cần chọc dịch não tủy sớm làm xét nghiệm tế bào, vi khuẩn định hướng chẩn đoán. Hội chứng màng não không có sốt cần tìm xuất huyết màng não, nên chụp CLVT sọ não có tiêm thuốc cản quang hoặc phối hợp chụp mạch não. Đau đầu có dấu hiệu thần kinh khu trú cần chụp CLVT sọ não. Đau đầu 1 bên, hốc mắt, rối loạn nhìn cần đo nhãn áp tìm bệnh lý tăng nhãn áp. Soi đáy mắt thường qui nếu đau đầu, nôn. Điện não đồ cho các đau đầu khu trú hoặc nghi ngờ động kinh. Điện tâm đồ thường quy cho bệnh nhân THA, rối loạn nhịp. 2.1.3. Một số định hướng chẩn đoán Cơ sở để chẩn đoán là dựa vào triệu chứng học và bệnh cảnh khởi phát. Đau đầu có từ lâu, tính chất chu kỳ có nhiều khả năng là cơn đau nửa đầu. Trước một cơn đau mới xuất hiện (vài tuần trở lại), cường độ tăng dần và thời gian kéo dài dần, sau đó thành đau liên tục cần tìm xem có phải khối u trong não không. Đau đầu bán cấp (xuất hiện từ vài ngày), cấp tính (xuất hiện từ vài giờ) có thể do viêm màng não, hay khối choán chỗ nội sọ tiến triển nhanh (áp xe, máu tụ). Khi tình trạng đau đầu diễn ra tối cấp, kiểu như dao đâm, có thể gợi ý một xuất huyết màng não. Đau đầu mạn tính đã được biết rõ cũng có thể có thêm nguyên nhân mới. Vì vậy khi có các thay đổi về triệu chứng học của một đau đầu mạn tính cần tìm kiếm nguyên nhân mới xuất hiện thêm vào. Có thể điều trị bằng giảm đau nếu người bệnh quá đau, nhưng nếu điều kiện cho phép, chỉ cho giảm đau khi xác định được nguyên nhân đau đầu. Nếu cần, nên cho các thuốc giảm đau thông thường như paraceramol. 2.1.4. Các nguyên nhân đau đầu thường gặp Chỉ có một trường hợp thật sự cấp cứu là xuất huyết màng não hay xuất huyết não – màng não hay xuất huyết não do tình trạng này có thể tiến triển nặng lên rất nhanh chóng trong vài phút đến vài giờ. Vì vậy cần cho bệnh nhân nhập viện vào khoa cấp cứu và tốt nhất bằng xe ô tô chuyên vận chuyển cấp cứu. Đau đầu triệu chứng ít gặp hơn, nguyên nhân có thể do bệnh lý thần kinh (như u não), bệnh lý màng não, tai biến mạch máu não (nhất là tai biến xuất huyết nội sọ), hay đau đầu do nguyên nhân bị bệnh toàn thân (như trong tăng huyết áp, bệnh viêm động mạch
thái dương, bệnh Paget), hay đau đầu do bệnh của mắt, tai mũi họng hay răng hàm mặt. Cần khám cẩn thận chuyên khoa thần kinh. Đau đầu do cơn nửa đầu (Migraine) và đau đầu tiên phát gặp ở 15% tổng số bệnh nhân đau đầu nói chung. Các cơn đau đầu này có thể biểu hiện bằng các đợt cấp tính tới mức độ cần được điều trị cấp cứu. Đau đầu do nguyên nhân tâm lý rất hay gặp. Đôi khi xẩy ra thứ phát sau chấn thương vùng đầu cổ (sau khi đã loại trừ trường hợp tụ máu dưới màng cứng mạn tính). 3. ĐIỀU TRỊ 3.1. Điều trị bệnh căn Chủ yếu là từng căn nguyên nhức đầu và điều trị nhằm xoá bỏ nguyên nhân đó, ví dụ tăng huyết áp, viêm màng não... Trong trường hợp đặc biệt đau đầu sau chọc ống sống thắt lưng dự phòng bằng cách dùng kim có đường kính nhỏ và để người bệnh nằm sấp 1 2 giờ rối tiếp tục nằm bất động trên giường 24 giờ sau khi chọc. 3.2. Điều trị bệnh sinh Chống phù não dung dịch mannitol 20%, magie sulfat 25%, natri clorua 10%. Thuốc an thần giúp ích trong một số trường hợp đặc biệt nhức đầu do căn nguyên tâm lý (meprobamat, andaxin, seduxen, librium, midazolam ...). Điều trị Migraine + Điều trị cơn bằng các thuốc đặc hiệu như Ergotamin tartrat viên 1 mg, ngậm dưới lưỡi khi có biểu hiện tiền triệu, sau 30 phút không có kết quả ngậm tiếp viên thứ hai. Lưu ý chống chỉ định của thuốc và dùng không quá 6 mg trong 24 giờ và 10 mg trong tuần. Ngoài ra có thể dùng thuốc giảm đau thông thường kết hợp với thuốc chống nôn để điều trị cơn như aspirin, paracetamol... kết hợp với primperan, metoran... Dùng thuốc điều trị cơn đặc hiệu nhóm triptan. + Điều trị dự phòng dihydroergotamin (tamik) viên 3mg uống mỗi ngày 1 2 viên trong thời gian 10 12 tuần. Các thuốc khác như chẹn beta (propranolon), chẹn calci (flunarizin), thuốc chống trầm cảm 3 vòng... cũng có thể sử dụng như điều trị dự phòng Migraine. 3.3. Điều trị triệu chứng Nghỉ ngơi thể lực và tránh căng thẳng tâm lý là một biện pháp cần thiết trong tất cả mọi trường hợp.
Thuốc giảm đau có hiệu quả trong nhiều trường hợp đau đầu nhưng không nên dùng trong thời gian dài. Thông dụng nhất là acid axetin salixylic (aspirin), noramidopinn (anagin), paracetamol... phối hợp hoặc không với cafein, codein hoặc các chất khác. Phương pháp vật lý chườm ấm khi sốt cao, xoa bóp, day huyệt. Châm cứu các huyệt thái dương, ấn đường, bách hội, đầu duy. Cần chú ý tất cả các biện pháp trên đều tiến hành trên cơ sở liệu pháp tâm lý. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Vũ Văn Đính và Cộng sự “Hồi sức cấp cứu toàn tập”, NXB Y học 2015. 2. Các xét nghiệm hóa sinh thường gặp trong thực hành lâm sàng năm 2013. 3. The Lancet – Tiếp cận và xử trí trong thần kinh học, 2015. 4. Rosen’ Emergency medicine Concepts and Clinical Practice, 8th edition, Mosby 2019. 5. Cẩm nang điều trị nội khoa Harrison. 6. Current diagnosis and treatment Emergency Medicine, 8th edition, McGraw Hill 2019. 7. The Washington manual of medical therapeutics, 36nd edition, Lippincott Williams & Wilkins 2019