Bài giảng Đau đầu - TS. Lê Văn Tuấn

ĐAU ĐẦU

TS LÊ VĂN TUẤN ThS NGUYỄN KINH QUỐC BỘ MÔN THẦN KINH – ĐHYD TPHCM

Cơ chế đau trong đau đầu

Do kéo, căng hay l ch các c u trúc gây đau ệ

ấ

Do dãn các đ ng m ch trong s ộ

Do viêm các c u trúc gây đau ấ

ạ ọ

Đau trung

ươ ng nguyên phát

Phân loại

Nguyên phát

Th  phát ứ

Đau đầu nguyên phát

Migraine

Đau đ u lo i căng th ng ạ

ầ ẳ

Đau đ u c m

Nguyên nhân khác

ầ ụ

Đau đầu thứ phát

Trong sọ

Ngoài sọ

B nh s ? ử ệ

Tu i kh i phát

ổ ở

Th i gian t ờ

T n sầ ố

ừ ế ự ạ  lúc đau đ n đau c c đ i

Th i đi m trong ngày

ể ờ

Tri u ch ng kéo dài bao lâu

ứ ệ

V  trí đau ị

Tính ch t đau

ấ

C ng đ  đau

ườ ộ

ố ợ ệ ướ ầ ứ Các tri u ch ng ph i h p tr c, trong và sau đau đ u

ặ

ẩ  làm n ng hay thúc đ y

ng

ộ

ế ố Các y u t Ch n th ươ ấ Các tình tr ng n i khoa ạ Có thai Kinh nguy tệ R uượ Ti ng  n ồ ế Stress Thu cố

ế ố ả Các y u t làm gi m:

Không d

Do thu cố

ượ c lý

ề ử ẩ ề ị Ti n s  ch n đoán và đi u tr

Nghi n thu c ố ệ

ề ử ộ Ti n s  tâm lý xã h i:

Đ c đi m ngh  nghi p, cá nhân ề

Ti n s  v  tâm lý ề ử ề

ể ệ ặ

Gi c ngấ

ủ

 nh h Ả

ưở ủ ầ ng c a đau đ u

ề Ti n căn gia đình

Đau đầu

Nguyên phát

Th  phát ứ

ở ộ

Các triệu chứng cảnh báo nguy hiểm Đau kh i phát đ t ng t ộ

Đau n ng d n ầ ặ

Đau kèm b nh toàn thân ệ

Khám phát hi n tri u ch ng th n kinh c c b

ụ ộ ứ ệ ệ ầ

Đau kh i phát sau r n, ho, nghi m pháp Valsalva

ệ ặ ở

Các nguyên nhân đau đầu thứ phát

Trong sọ

C nh s ạ

Ngoài sọ

ọ

Trong s :ọ

Ch n th ấ

RL m ch máu ạ

ươ ầ ng đ u

Không do m ch máu

ạ

ạ ọ C nh s :

RL các c u trúc x

ọ ổ ắ ng s , c , m t, tai, mũi, xoang hay

ươ ấ ọ ặ ấ c u trúc s  m t khác

Do các ch tấ

Ngoài s :ọ

Nhi m trùng ngoài s

ễ ọ

RL chuy n hóa

ể

Viêm xoang

Xoang hàm: đau

máở

Xoang trán: đau

ở trán

Xoang sàng và xoang b m: đau đ

ướ ườ ữ ng gi a sau mũi

Đau sau chấn thương

Ch n th ấ ngươ

ươ ứ ẹ ấ ầ ẽ ị ộ ng đ u nh : 50% s  b  h i ch ng sau ch n

th

H i ch ng sau ch n th

ứ ấ ộ ng: đau đ u trong 14 ngày đ n

ả ươ ề ơ ể ầ ể ế ớ 3 tháng, các than phi n c  th , có th  suy gi m trí nh

ộ

ư ư ừ ữ ộ ướ

Xuất huyết khoang dưới nhện Kh i phát đ t ng t ộ ở Đau d  d i nh  ch a t ng có tr

c đây

D u màng não

ấ

Có th  có d u TK c c b ấ

ụ ộ ể

Bn th

ườ ng RL tri giác

CT scan não trong 24 gi

ờ ầ ệ đ u: 95% phát hi n

Đau đầu sau tai biến mạch máu não Th ườ

ng đau khu trú hay 1 bên

C ng đ  nh  đ n v a ẹ ế ừ ộ

ườ

Kh i phát đ t ng t hay t ộ

ộ ở ừ ừ  t

Đau ki u m ch đ p hay không

ể ạ ậ

Th

ườ ng cùng bên TBMMN

AVM không vỡ

Có th  đau đ u nh  migraine kèm hay không kèm tri u

ư ệ

ứ ị ầ ể ch ng th  giác

Th i gian c n đau th

ờ ơ ườ ắ ơ ng ng n h n migraine

Không ti n căn gia đình

ề

Có th  có ti n s  đ ng kinh

ề ử ộ ể

ặ ổ ắ ổ m t hay c

ế ệ

Bóc tách ĐM cảnh hay đốt sống Đau đ u, m t,  ầ Các tri u ch ng thi u máu não ứ

Hc Horner cùng bên không hoàn toàn

75% đau kh i phát t

ở ừ ừ  t

Đau th

ườ ể ể ậ ạ ỉ ng âm  , có th  đau ki u m ch đ p

ự ộ ọ ụ ế ể

ng do tăng áp l c n i s : đau liên t c, ti n tri n,  ầ

Đau đầu trong huyết khối tĩnh mạch nội sọ Th ườ ắ kh p đ u

G n nh  luôn luôn kèm:

ØPhù gai

ư ầ

ØD u TK c c b

ụ ộ ấ

ØC n đ ng kinh ộ

ơ

Viêm động mạch thái dương

Viêm  toàn  đ ng  m ch,  nh  h ộ

ạ ả ưở ọ ọ ng  ch n  l c  các  thành

ạ ề m ch nhi u elastin

50% bn b  polymyalgia rheumatica

ị

15% bn polymyalgia rheumatica b  viêm ĐM thái d

ị ươ ng

Tu i kh i phát trung bình 70

ổ ở

Viêm động mạch thái dương

Đau đ u trong 60­90% tr

ầ ườ ợ ng h p

Th

ườ ể ạ ậ ng đau ki u m ch đ p

T ng h i hay liên t c ụ

ừ ồ

C ng đ  n ng

ộ ặ ườ

V  trí: trán thái d

ị ươ ươ ộ ng, thái d ng, toàn b

50% s  đau hay nh p đ p ĐM thái d

ậ ờ ị ươ ả ng nông gi m

Viêm động mạch thái dương

38% đau kh p c n t ng h i ồ

ớ ắ ừ

Bi u hi n th n kinh có th  mù m t, li ầ

ể ệ ể ầ ắ ệ t v n nhãn, b nh

ơ ệ ậ đ n hay đa dây th n kinh, TIA hay TBMMN

ể ạ ậ ẩ ng ki u m ch đ p hai bên vùng ch m

ể ể

Đau đầu do tăng huyết áp nặng Th ườ Có th  vùng trán hay toàn th

Th

ườ ổ ứ ng bu i sáng khi th c

HA tâm tr

ươ ườ ừ ở ng th ng t 120 mmHg tr  lên

Đau đầu trong u não

8% đau đ u và u não có khám th n kinh bình th

40% có phù gai thị

ầ ầ ườ ng

Đau  đ u  liên  quan  đ n  kích  th

ế ầ ướ ệ ườ c  u  và  di  l ch  đ ng

gi aữ

Đau đầu trong u não

V  trí đau th

ị ườ ấ ng nh t là vùng trán 2 bên

Đa s  đau đ u t ng h i v i c ầ ừ

ồ ớ ườ ố ộ ừ ừ ế ặ ng đ  t v a đ n n ng

Đi n  hình  th

ườ ặ ổ ồ ng  đau  n ng  bu i  sáng,  kèm  bu n  nôn

ể hay nôn

ạ ầ

Hội chứng tăng áp lực nội sọ lành tính (giả u não) Đau đ u nh p m ch, hàng ngày, liên t c ụ ị

M t bên, hai bên hay trán, ch m

Đau vùng

ẩ ộ

ổ ắ  m t

Th

Phù gai

ườ ồ ng bu n nôn hay nôn

Gi m th  l c hay song th ị ự

ả ị

ụ ữ ẻ

Hội chứng tăng áp lực nội sọ lành tính (giả u não) > 90% là ph  n  tr , m p ậ

Khám th n kinh bình th

ầ ườ ng

Hình  nh h c bình th

ả ọ ườ ng

ố ườ ọ

Đau đầu do áp lực dịch não tủy thấp Đa s  th

ng do sau ch c dò DNT

Có th  xu t hi n t

ệ ự ể ấ phát

Hay do d n l u DNT quá nhi u ề

ẫ ư

Đau đầu sau chọc dò DNT

Là bi n ch ng th

ứ ế ườ ấ ủ ọ ng nh t c a ch c dò DNT

Các y u t

ế ố ơ ướ nguy c  là n , 18­30 tu i, có ti n căn tr

ọ ổ ầ ề c  ủ ng đ u vát c a kim theo

ề ọ đây, dùng kim ch c dò l n, h chi u d c, không g n l ữ ướ ớ ắ ạ i nòng trong

Đau đầu sau chọc dò DNT

Đau 2 bên, trán, ch m khi t

ẩ ư ế ẳ th  th ng

Tăng khi v n đ ng đ u, ho, r n ặ ộ

ậ ầ

Xu t hi n sau ch c dò 48­72 gi

ệ ấ ọ ờ

Có th  kèm bu n nôn, nôn, c ng c   ổ

ứ ể ồ

ư ộ

Đau đầu do các chất dãn mạch R uượ Marijuana Cocaine B t ng c ọ ộ Nitrite và nitrate Đau đ u histamine ầ Đau đ u d i ng ượ ầ

c do ng ng nicotine, caffeine

Đau đầu do nhiễm trùng và viêm

Đau đ u

Áp xe não

Viêm màng não

Viêm não

Viêm màng não vô trùng

ầ ở bn HIV

ế ng huy t

ả

ứ ộ

Rối loạn chuyển hóa và đau đầuS t ố Thi u oxy ế Tăng CO2 H  đ ạ ườ Th m phân ẩ Đ  caoộ H i ch ng gi m áp ứ ộ H i ch ng tăng thông khí