Tiểu luận: Các nghiên cứu mới của trường phái sự phụ thuộc

Lý thuy t phát tri n

ế

ể

ØNhóm 7

ớ ủ

ứ

ng phái s ph thu c.

Tr

ØĐ tài : ề ườ

Các nghiên c u m i c a ụ

ự

ộ

ØHD: ThS.Tr n Minh Đ c ứ ầ

N i dung

ộ

A: Ph n ng l ả ứ B: Các nghiên c u đi n hình:

i v i các phê bình. ạ ớ ứ

ể

Cardoso: S phát tri n k t h p v i ph thu c ộ ể

ế ợ

ự

ụ

ớ

O'Donnell: Nhà n

c quan liêu-đ c tài

ướ

ộ

ở

Châu M La tinh ỹ

Evans: Liên minh tay ba

ở

Brazil trong nh ng năm 1980 ữ

Gold: S ph thu c năng đ ng

Đài Loan

ự

ụ

ộ

ở

C: S c m nh c a các nghiên c u m i Tr

ng

ứ

ớ

ườ

ạ

ủ

ứ phái ph thu c ụ

ộ

i v i các phê bình.

A: Ph n ng l ả ứ

ạ ớ

Chú ý các đ c đi m l ch s và c u trúc c a s ph thu c ộ

ử

ủ

ự

ụ

ể

ấ

ặ

ị

Thay vì chú tr ng các y u t ế ố ọ t p trung vào c u trúc bên trong c a s ph thu c ộ ậ

bên ngoài ự ủ

ụ

ấ

ị kinh t

Quan tâm đ n các y u t ế c a s ph thu c h n là các y u t ủ

xã h i chính tr ộ ế ố

ế ố ơ

ự

ụ

ộ

ế

bên ngoài và bên trong

M i quan h gi a các y u t ệ ữ

ế ố

ố

ụ

ự

ể

ộ

ụ i trong m t tr ng thái năng đ ng"

S ph thu c là m t quá trình m "phát tri n và ph thu c ộ ộ có th cùng t n t ồ ạ

ở ộ ạ

ể

ộ

ứ ổ ể Nghiên c u c đi n

ớ Nghiên c u m i

ứ

So Sánh S gi ng nhau:

ự ố

ng t

ươ

ự

Tr ng tâm nghiên c u

ứ

ọ

ướ

ủ

Quy mô phân tích

ng t

S phát tri n c a các n ể ự i th 3 th gi ứ ế ớ C p qu c gia ố ấ

ươ

ự

ng t

ươ

ự

Khái ni m ch ch t ố

ủ

ệ

S phát tri n ngo i biên ể

ự

ạ

Hàm ý chính sách

ng t

ươ

ự

ụ

ạ

ộ

S ph thu c làm h i cho s ự phát tri n ể

S khác nhau:

ự

ng pháp nghiên

ng cao, tính

ươ

ộ ừ ượ

y u t ế ố ị vào các tr

l ch s , t p trung ử ậ ng h p riêng

m c đ tr u t ph quát

ườ

ợ

Ph c uứ Các y u t

ế ố

ch ch t ố ủ

bên ngoài, quan h ệ

bên trong, v n đ ề

ấ

ứ ổ y u t ế ố không công b ngằ kinh tế

y u t ế ố giai c pấ chính tr -xã h i ộ ị

không song hành

có th song hành

ụ

ự

ộ

ể

B n ch t s ph ụ ấ ự ả thu cộ S ph thu c và s ự phát tri nể

B: các nghiên c u đi n hình

ứ

ể

q 1: Cardoso: S phát tri n k t ự

ể

ế

h p v i ph thu c

ụ

ợ

ớ

ộ

Ø B i c nh nghiên c u

v H th ng cai tr m i c a Brazin t

ố ả ứ

ệ ố

ế ộ ế

ị ớ ủ ừ 1964: Ch đ quân s thay th ch đ ế ộ ự dân s .ự

v Các y u t ề

m i trong h th ng chính ệ ố

ế ố ớ quy n quân s : ự

v S l n m nh c a đ u t ạ

tr c ti p n c ự ớ ầ ư ự ướ

ế ủ ngoài trong ngành công nghi p;ệ

v S tăng lên v ch c năng kinh t ề

và ứ ế

v Quy n l c c a giai c p công nhân b

ự ấ tr n áp c a quân đ i; ộ ủ

ề ự ủ ấ ị

v S suy thoái c a giai c p t

t c b ; ướ ỏ

s n trong ấ ư ả ủ ự

di n đàn chính tr ễ ị

ế ợ

ự

ụ

ớ

ể

Mô hình S phát tri n k t h p v i ph thu c ộ

Chính Tr -Xã H i ộ ị

Kinh Tế

ế

CT:đa qu c gia

ố

ủ ộ ự

ế ủ ướ

ể ặ

Phân hoá xã h i, gia tăng ộ c n n ợ ướ ngoài, s bóc ự t s c lao l ộ ứ đ ng, nghèo ộ kh ...ổ ụ ạ

ộ

Thi u ch đ ng v ề CN, thi u s phát tri n c a ngành CN c n ng, TB trong n ướ ph thu c vào đk ộ bên ngoài trong vi c ệ tích lu m r ng và ỹ ở ộ ch c a mình t ủ ủ ự các n ng S bành tr ự c a các công ty ủ đa qu c gia t o ố ra đ ng l c ự công nghi p hoá ệ c TGT3 ướ ở

1: Cardoso: S phát tri n k t h p v i ph thu c ể ế ợ ụ ự ộ ớ

Ø Đ ng l c chính tr ự

q S n i lên c a nhà n

ộ ị

c quân s : Th t ch t t do chính tr ự ổ ủ ướ ặ ự ự ắ ị

s n trong n ấ ứ ạ ị

q Giai c p t ệ

ướ c quân s ấ ư ả hi p v i nhà n ớ c m t s c m nh chính tr và tho ả ự ướ

ế ấ

q nh h ưở Ả kinh t : Giai c p t ế v i các công ty đa qu c gia ớ

s n trong n ng c a các công ty đa qu c gia đ n c u trúc n n ề ố c b t tay trong th y u ướ ế ế ắ

ü Nh v y,sau khi b t

ủ ấ ư ả ố

c đi quy n l c chính tr , giai c p t ị ướ ả ướ

ề ự c đã ph i thích nghi tr ướ ệ ố ị ự ấ ụ ằ ộ ị

ấ ư ư ậ c s t n công c a t s n trong n ả ủ ư b n ngo i qu c b ng vi c b t tay và ch u ph thu c v i t ớ ư ắ ả b n n ả ạ c ngoài ướ



 Đóng Góp O'Donnell: ü Ông đã có nh ng ữ ệ

ằ

ữ

ể

ặ ự

ủ

ộ

ẫ ị ủ

Không hài lòng v i các lý thuy t ế ớ Ø O'Donnell dùng cách v s ph thu c ề ự ộ ụ ti p c n "l ch s -c u ử ấ ị ậ ế c đi n ổ ể trúc" c a Cardoso ủ đ nghiên c u m i ố ứ quan h qua l i gi a ữ ạ ệ b n và ch nghĩa t ư ả khuôn m u th ng tr ị ố chính tr c a nó theo th i gian.

ờ

ướ

ộ

đóng góp b ng vi c phác ho nh ng ạ đ c đi m đ c thù, ặ s n i lên, s phát ự ổ tri n, và s suy tàn ự ể c a m t hình th c ứ ủ th ng tr chính tr ị ị ố mà ông g i là "nhà ọ c quan liêu-đ c tài M La ở ỹ c quan liêu n ướ

2: O'Donnell: Nhà n tinh

đ c tài (BA)".

ộ

ậ

ộ

ụ c ngoài

b n n

t

Ng p sâu trong s ph thu c vào ự ướ

ư ả

B

ự ố

ị

A

C

S th ng tr c aủ

gi

i quan ch c

ớ

ứ

Phi chính trị Hoá các v n đ ề ấ Xã h iộ

Đ c đi m ể ặ đ c thù ặ

ế

ạ ừ

D

E

Lo i tr kinh t đ i v i ố ớ khu v c đ i ạ ự chúng

Lo i tr chính tr ị đ i v i ố ớ khu v c đ i ạ ự chúng

Ø S n i lên c a "nhà n

2: O'Donnell: Nhà n c quan liêu-đ c tài M La tinh ướ ộ ở ỹ

c BA": ự ổ ủ ướ

q S ra đ i c a nhà n c BA là m t s ph n ng l ộ ự ờ ủ ướ , chính tr đ b o v quy n l kh ng ho ng kinh t ị ể ả ế ả giai c p th ng tr . ị ố

ự ủ ả ứ ệ i v i ạ ớ i c a ề ợ ủ

ấ

q Nhà n ả

c BA đ ự ượ ể ổ ị

ề

ể

c xây d ng đ n đ nh chính tr xã h i ộ ị c "công nghi p hoá theo chi u ệ ế ượ c này h a h n s phát tri n thành công ứ ố ư ề ệ

ộ ề ủ ề ẩ ờ

ướ đ m b o cho chi n l ả sâu". Chi n l ế ượ ự ẹ , trình đ công ngh cao nh ng nó c n nhi u v n đ u t ầ ư ầ trong th i gian dài và cũng ti m n nhi u r i ro cho nhà đ u t . ầ ư

Ø Ch c năng c a "nhà n

2: O'Donnell: Nhà n c quan liêu-đ c tài M La tinh ướ ộ ở ỹ

q Trong giai đo n ban đ u,

c BA": ứ ủ ướ

ü Lo i b nh ng m i đe do t

ạ ầ

các ho t đ ng chính tr c a ạ ừ ố

ạ ộ ng đ u t thu n l ạ ỏ ự ữ ạ ầ ư ị ủ i ậ ợ ườ

ü Lo i tr chính tr đ i v i khu v c đ i chúng; làm v m ng

khu v c đ i chúng đ t o môi tr c ngoài. cho các nhà đ u t ể ạ n ầ ư ướ

ự

ự ử

q Giai đo n c ng c , ố ạ

t ư ả sâu c a t ướ b n n ở ộ c ngoài. ạ ừ s n trong n ủ ư ả ỡ ộ ị ố ớ ạ c và m r ng c a cho s thâm nh p ậ ướ

ü Hình thành nên s k t h p tay ba: nhà n

ủ

c BA, t b n ướ ư ả

ü Nhà n

n c ngoài và t ự ế ợ b n trong n ướ ư ả c ướ

c th hi n s đ i di n ướ ể ệ ự ạ ệ

ü T o đi u ki n cho t

cho quy n l i c a qu c gia ề ợ ủ ố

b n trong ề ệ ạ ư ả

ü Ti p t c h p d n TB n

n c phát tri n ướ ể

c ngoài! ế ụ ấ ẫ ướ

O'Donnell d đoán 2 h

ng:

ự

ướ

ổ

S X p Đ ự ụ Ho cặ Chuy n đ i ổ ể

c

ướ

c BA

ề

ượ

ề ự

ủ

ố

Nhi u nhà n ướ t qua không v ượ c giai đo n đ ạ ban đ u.ầ

Sau khi m t nhà n ộ BA thành công trong vi cệ c ng c quy n l c nó có th s m ra ể ẽ ở s phát tri n ể c a dân ch . ủ

ự ủ

3:Evans: Liên minh tay ba Brazil trong nh ng năm 1980 ở ữ

3: Evans: S phát tri n ph thu c và liên minh tay

ụ

ộ

ự

ể baØ Đâu là nguyên nhân?

ả

ể

ệ

ộ

ề

ệ

ậ

ü Ph i chăng “Phát tri n ph thu c” là m t khái ni m đ y ầ ụ ộ mâu thu n? V y có th phát tri n trong đi u ki n ph ụ ể thu c đ c không? Đ c (Brazil là m t minh ch ng). ộ

ể ượ

ẫ ượ

ứ

ộ

ü V y, đi u gì làm cho phát tri n ph thu c có th x y ra?

ể ả

ụ

ể

ề

ậ

ộ

ü Evans: Chính là s hình thành c a

ự

c, t

b n đa qu c gia (các công ty đa qu c gia) và t

ư ả

ố

ủ liên minh tay ba: Nhà ư ố

n b n n i đ a (doanh nghi p trong n

c).

ướ ả

ộ ị

ệ

ướ

Liên minh tay ba:

2 1 3

ướ

c

c (doanh nghi p nhà ượ

ỹ ư ả

ườ

ệ b n thu đ ệ

c): tích lu t ế ớ

nhân trong ng ườ ề ấ

ư ớ

ề

Doanh nghi p t ệ ư Nhà n Công ty đa qu c ố môi tr i t c: thu l n ợ ừ ướ th n gia: thu l i t ướ ợ ừ ị u đãi, đ c quy n khác đ u t ặ ầ ư ư t ng r ng l n, liên k t v i doanh nghi p trong tr ớ ừ ộ (ti p c n v n v i lãi su t th p, ế ấ ớ ố ậ n c cũng nh v i các công ty đa chính sách u ư ướ đ c quy n) ộ qu c gia c a đãi đ u t ố ầ ư ủ cướ nhà n

Ø Liên minh tay ba:

o Xung đ t - l

i nhu n

ộ

ợ

ậ

ệ

ợ ế ầ ư ng đ u t

kém h p

ầ ư

ấ

üDoanh nghi p nhà n c ướ và doanh nghi p t nhân ệ ư trong n c lo ng i: Công ạ ướ ty đa qu c gia: M c tiêu ụ ố i nhu n  rút tìm ki m l ậ v n đ u t khi môi ố tr ườ d n.ẫ

üDoanh nghi p t

ướ

nhân ệ ư trong n c lo ng i: ạ Doanh nghi p nhà n

ướ

ệ

t o ra các lĩnh v c đ c

ự

ạ

ộ

quy n b ng chính sách

ề

ằ

üCông ty đa qu c gia lo

ố

ng i: Lo l ng v nh ng

ữ

ề

ắ

ạ

r i ro m t v n khi có s

ấ ố

ủ

ự

thay đ i v quy t c trong

ổ ề

ắ

liên minh

3: Evans: S phát tri n ph thu c và liên minh tay ba ụ ự ộ ể

S tăng tr

ng kinh t

th n kì

ự

ưở

ế ầ

3 Y u tế ố

ủ

Vay v nố ng th tr ị ườ xu t kh u ẩ ấ ng h ộ Ủ i dân c a ng ườ trong phát tri n ể kinh tế

Liên minh tay ba

Ø Các y u t

3: Evans: S phát tri n ph thu c và liên minh tay ba ụ ự ộ ể

t o nên s b t n kinh t

chính tr : ị

ế ố ạ q S thay đ i môi tr

ế ự ấ ổ ng bên ngoài - Suy thoái kinh t

ổ

ườ

ế

i 1974 – 1975 làm thay đ i:

ổ

ự th gi ế ớ ü Th tr ngoài

ü Th tr

ng v n: Gia tăng dòng l i nhu n ch y ra ị ườ ố ợ ậ ả

ụ ụ ả

c ngoài gia tăng)  Gia tăng thanh toán

q S thay đ i môi tr

ng bên ngoài làm:

ổ

ườ

ị ườ trong (n n n n ng tín d ng: Gia tăng dòng tín d ng ch y vào ợ ướ c ngoài. ợ ướ

c trong vi c gi i quy t ạ ủ ự ả ướ ệ ả ế

ự ü Gi m s linh ho t c a nhà n ộ ớ

ü H n ch kh năng c a nhà n

các xung đ t v i các đ i tác trong liên minh; ố

ướ ủ ả ố

ü H n ch kh năng c a nhà n

ạ v i áp l c trong v n đ phân ph i l ấ ớ c trong vi c đ i phó ệ i; ố ạ ế ự ề

c trong vi c gi ủ ế ả ạ ướ ệ i ả

quy t các căng th ng trong n c b ng tăng tr ng ế ẳ ướ ằ ưở

kinh t .ế

Ø Các y u t

3: Evans: S phát tri n ph thu c và liên minh tay ba ụ ự ộ ể

t o nên s b t n kinh t

ế ố ạ

ự ấ ổ

ế

chính tr : ị

q S tăng lên v các mâu thu n trong n

ự

ề

ẫ

ướ

ü Nhà n

ng b v i các công ty đa qu c gia đ thu hút v n

ượ

ể

ố

ướ và tăng c

c nh ườ

ố ng xu t kh u; đ ng th i v i vi c ờ ớ ệ ồ

ộ ớ ẩ

ấ

ắ ứ ự ỗ ợ ớ

ü Nhà n ướ

c c t đ t s h tr v i doanh nghi p t ướ c  s ph n kháng c a các doanh nghi p trong n ự

ệ ư ệ

nhân trong c ướ

ủ

ả

q Nhà n

ướ

c lâm vào tình th : ế

nhân

ả

s ph n kháng c a doanh nghi p t ủ

ệ ư

trong n

ü Không th ph t l ể c (l ướ

ớ ờ ự i ích qu c gia); ố ợ

ü Không th phá v m i quan h v i các công ty đa qu c gia

ỡ ố

ố

(ngu n v n tài chính và xu t kh u).

ấ

ồ

ệ ớ ẩ

ể ố

Ø L a ch n c a nhà n

3: Evans: S phát tri n ph thu c và liên minh tay ba ụ ự ể ộ

1) Có th c g ng dung hoà l

ự ủ ọ ướ c nh th nào? ư ế

i ích c a c doanh nghi p ợ ủ ệ ả

2) Có th t

ể ố ắ nhân trong n t c và công ty đa qu c gia; ư ướ ố

3) Có th chuy n g ng n ng lên dân chúng.

nhân hoá các doanh nghi p nhà n c; ể ư ệ ướ

4) Theo Evans các l a ch n trên đ u r t khó kh thi. ọ

ể ể ặ ắ

Ø V y có tri n v ng gì trong t

ng lai?

ể

ậ

ọ

ươ

ề ấ ự ả

Ø V y có tri n v ng gì trong t

3: Evans: S phát tri n ph thu c và liên minh tay ba ụ ự ộ ể

ị

ự

ướ

n c ngoài, q K ch b n bi quan: S giao đ ng c a dòng v n đ u t ầ ư ướ ủ ố , doanh nghi p c không mu n đ u t ầ ư ệ ố nhân hoá, ch ng trình t ủ ư ươ ch c ch n s p i  N n kinh t ắ ế ề

ệ ư ị ộ

th gi ế ế ớ

ụ

ề

ắ

ả ộ doanh nghi p t nhân trong n c b què qu t b i l m phát và ch nhà n ặ ở ạ ướ nghĩa b o h trong n n kinh t ả đ .ổ

q K ch b n l c quan: mô hình “phân ph i l

i trong tăng tr

ố ạ

ị

ế

vào các d ch v công, ti n l

ng kinh t ” thành

ầ ư

ề ươ

ụ c c doanh nghi p t

c đ u t t ế ư

ả

ưở ng c b n ơ ả ở nhân trong ệ ư

ả ạ – Nhà n ướ phân kinh t n

ướ

ị nhân (không đ c và công ty đa qu c gia b ng lòng). ố

ượ ằ

v ng quy n l

i b ng

ề

ả

ộ

ữ ữ

ề ợ ằ

q K ch b n kh i huy n: Đ c tài quân đ i – gi m i công c (cũng khó tr thành hi n th c)

ả ụ

ị ọ

ự

ệ

ở

t qua” nh ng khó khăn hi n

ả

ụ

ữ

ặ

ấ

ự

q K ch b n kh dĩ nh t: “l n ng p đ v ể ượ ứ ng ở

ệ c đ đ i ể ố bên ngoài cũng nh nh ng ữ

ượ ư

ườ

ạ ệ

ề

ị ả t i d a vào s linh ho t và cách th c không d đoán đ ự ạ ự phó v i nh ng đi u ki n khó l ữ ớ mâu thu n bên trong.

ẫ

ng lai? ọ ể ậ ươ

4: Gold: S ph thu c năng đ ng

Đài Loan

ự

ụ

ộ

ở

Ø Giai đo n ph thu c c đi n (tr

c

ộ ổ ể

ụ

ạ

ướ

1950) 1

Ch đ th c dân Nh t B n:

ế ộ ự

ậ ả

2 i ch đ T

ng Gi

Thu c đ a c a TQ d ị ủ

ộ

ướ

ế ộ ưở

ớ

i Th ch ạ

Ø Giai đo n phát tri n ph thu c (1950-1970)

4: Gold: S ph thu c năng đ ng Đài Loan ụ ự ộ ộ ở

ụ ộ ể ạ

ị ạ ớ

q 1950s: T ạ d ng đ c l p v i TQ d ướ ự ả ự BA:

i s b o tr c a M - Nhà n c ng Gi ớ ưở ộ ậ i Th ch t n n sang Đài Loan và xây ướ ợ ủ ỹ

+) C i cách ru ng đ t ấ ả ộ

q 1960s: T do hoá và qu c t

+) Thúc đ y công nghi p hoá (ISI) ệ ẩ

(ELI) ố ế ự hoá n n kinh t ề ế

+) Th tr ng trong n c quá nh ị ườ ướ ỏ

+) M có d đ nh ch m d t s giúp đ ứ ự ự ị ấ ỹ ỡ

ự hóa n n kinh t ề ế nh m thúc ằ

=> m r ng t ở ộ đ y s phát tri n kinh t ố ế c a Đài Loan do và qu c t ế ủ ự ể ẩ

Ø Giai đo n ph thu c năng đ ng (Sau 1970)

4: Gold: S ph thu c năng đ ng Đài Loan ự ụ ộ ộ ở

ụ

ộ

ạ

q Kh ng ho ng kinh t

chính tr t nh ng năm đ u c a th p ả ế ị ừ ữ ủ ậ ầ

ủ k 70. ỉ

c T ớ ạ ưở ấ

ậ

i v i các v n đ ề ạ ớ ế ộ ộ ủ ụ ề ủ

ế i bên ngoài theo cách phát huy l và c a xã h i và k t ế i th ế ớ ợ

q Chi n l

ng Gi q Nhà n i Th ch ph n ng l ả ứ ướ - chính tr b ng "ph thu c năng đ ng": ti p c n kinh t ộ ị ằ ế kh năng và nhu c u c a n n kinh t ả ầ n i chúng v i th gi ế ớ ố và c i thi n tình hình. ệ ả

c c a nhà n c T ng Gi ế ượ ủ ướ ưở ớ i Th ch ạ

chính là Công nghi p hoá chi u sâu ệ ề

-->Thoát kh i tình tr ng kém phát tri n ể ạ ỏ

ứ ứ ủ ớ ạ ườ ng phái ph ụ

Ø Nghiên c u l ch s

4:S c m nh c a các nghiên c u m i Tr thu cộ

ứ ị ử

ậ S c M nh ứ ạ

w w w .t h e m e g al le ry .c o m

Ø Phát tri n trong s ph thu c ộ

T p trung vào các ho t đ ng bên trong có tính chính tr -xã h i ộ ạ ộ ị

ụ ự ể