PH N M ĐUẦ Ở Ầ
Trong xã h i t b n, m i quan h gi a t b n và ng i lao đng làộ ư ả ố ệ ữ ư ả ườ ộ
m i quan h c b n, sâu s c nh t, xuyên qua t t c quan h c a xã h iố ệ ơ ả ắ ấ ấ ả ệ ủ ộ
đó. Giá tr th ng d , ph n giá tr do lao đng c a công nhân làm thuê sángị ặ ư ầ ị ộ ủ
t o ra ngoài s c lao đng và b nhà t b n chi m không do bóc l t s c laoạ ứ ộ ị ư ả ế ộ ứ
đng. Giá tr th ng d do lao đng không công c a ng i công nhân làmộ ị ặ ư ộ ủ ườ
thuê sáng t o ra là ngu n g c làm gi u c a các giai c p các nhà t b n,ạ ồ ố ầ ủ ấ ư ả
s n xu t ra giá tr th ng d tr c h t nhà t b n t o ra m t giá tr sả ấ ị ặ ư ướ ế ư ả ạ ộ ị ử
d ng nào đó vì giá tr s d ng là v t mang giá tr và giá tr th ng d .Toànụ ị ử ụ ậ ị ị ặ ư
b ho t đng c a nhà t b n h ng đn, đó là tăng c ng vi c t o ra giáộ ạ ộ ủ ư ả ướ ế ườ ệ ạ
tr th ng d tuy t đi và giá tr th ng d t ng đi.ị ặ ư ệ ố ị ặ ư ươ ố
V y quá trình s n xu t t b n ch nghĩa là s th ng nh t gi a quáậ ả ấ ư ả ủ ự ố ấ ữ
trình s n xu t ra giá tr s d ng và quá trình s n xu t ra giá tr th ng d . ả ấ ị ử ụ ả ấ ị ặ ư
Vì v y C. Mác vi t “ậ ế V i t cách là s th ng nh t gi a quá trìnhớ ư ự ố ấ ữ
lao đng và quá trình t o ra giá tr thì quá trình s n xu t là quá trình s nộ ạ ị ả ấ ả
xu t hàng hoá.”ấ
1. S chuy n hoá ti n t thành t b n.ự ể ề ệ ư ả
M i t b n lúc đu đu bi u hi n d i hình thái m t s ti n nh tọ ư ả ầ ề ể ệ ướ ộ ố ề ấ
đnh. Nh ng b n thân ti n không ph i là t b n, mà ti n ch bi n thànhị ư ả ề ả ư ả ề ỉ ế
t b n khi đc s d ng đ bóc l t lao đng c a ng i khác đ t o raư ả ượ ử ụ ể ộ ộ ủ ườ ể ạ
giá tr th ng d .ị ặ ư
N u ti n đc dùng đ mua hàng hoá thì chúng là ph ng ti n gi nế ề ượ ể ươ ệ ả
đn c a l u thông hàng hoá và v n đng theo công th c: Hàng- Ti n-ơ ủ ư ậ ộ ứ ề
Hàng (H-T-H), nghĩa là s chuy n hoá c a hàng hoá thành ti n t , r i ti nự ể ủ ề ệ ồ ề
t l i chuy n hoá thành hàng. Còn ti n v i t cách là t b n thì v n đngệ ạ ể ề ớ ư ư ả ậ ộ
theo công th c: Ti n- Hàng- Ti n (T-H-T), t c là s chuy n hoá ti nứ ề ề ứ ự ể ề
thành hàng và s chuy n hoá ngo c l i c a hàng thành ti n. B t c ti nự ể ặ ạ ủ ề ấ ứ ề
nào v n đng theo công th c T-H-T đu đc chuy n hoá thành t b n.ậ ộ ứ ề ượ ể ư ả
Do m c đích c a l u thông hàng hoá gi n đn là giá tr s d ng nênụ ủ ư ả ơ ị ử ụ
vòng l u thông ch m d t giai đo n hai. Khi nh ng ng i trao đi đã cóư ấ ứ ở ạ ữ ườ ổ
đc giá tr s d ng mà ng i đó c n đn. Còn m c đích l u thông c aượ ị ử ụ ườ ầ ế ụ ư ủ
ti n t v i t cách là t b n không ph i là giá tr s d ng mà là giá tr ,ề ệ ớ ư ư ả ả ị ử ụ ị
h n n a là giá tr tăng thêm. Vì v y n u s ti n thu b ng s ti n ng raơ ữ ị ậ ế ố ề ằ ố ề ứ
thì quá trình v n đng tr nên không có giá tr gì. Do v y s ti n thu ph iậ ộ ở ị ậ ố ề ả
l n h n s ti n đã ng ra, nên công th c v n đng đy đ c a t b n là:ớ ơ ố ề ứ ứ ậ ộ ầ ủ ủ ư ả
T-H-T’, trong đó T’=T+ T. T là s ti n tr i h n so v i s ti n ng ra, C.ố ề ộ ơ ớ ố ề ứ
Mác g i là giá tr th ng d . S ti n ng ra ban đu chuy n hoá thành tọ ị ặ ư ố ề ứ ầ ể ư
b n. V y t b n là giá tr mang l i giá tr th ng d . M c đích c a l uả ậ ư ả ị ạ ị ặ ư ụ ủ ư
thông T-H-T’ là s l n lên c a giá tr th ng d , nên s v n đng T-H-T’ làự ớ ủ ị ặ ư ự ậ ộ
không có gi i h n vì s l n lên c a giá tr là không có gi i h n.ớ ạ ự ớ ủ ị ớ ạ
S v n đng c a m i t b n đu bi u hi n trong l u thông theoự ậ ộ ủ ọ ư ả ề ể ệ ư
công th c T-H-T’, do đó công th c này đc g i là công th c chung c aứ ứ ượ ọ ứ ủ
t b n. ư ả
Ti n ng tr c, t c là ti n đa vào l u thông, khi tr v tay ng iề ứ ướ ứ ề ư ư ở ề ườ
ch c a nó thì thêm m t l ng nh t đnh (T). V y có ph i do b n ch tủ ủ ộ ượ ấ ị ậ ả ả ấ
c a l u thông đã làm cho ti n tăng thêm, và do đó mà hình thành giá trủ ư ề ị
th ng d hay không? ặ ư
Th t v y trong l u thông n u hàng hoá đc trao đi ngang giá thìậ ậ ư ế ượ ổ
ch có s thay đi hình thái c a giá tr , còn t ng s giá tr , cũng nh ph nỉ ự ổ ủ ị ổ ố ị ư ầ
giá tr thu c v m i bên trao đi là không đi. V m t giá tr s d ngị ộ ề ỗ ổ ổ ề ặ ị ử ụ
trong trao đi c a hai bên là không có l i gì. Nh v y, không ai có th thuổ ủ ợ ư ậ ể
đc t l u thông m t l ng l n h n l ng giá tr đã b ra (T c là ch aượ ừ ư ộ ượ ớ ơ ượ ị ỏ ứ ư
tìm th y T).ấ
C.Mác cho r ng trong xã h i t b n không có b t k m t nhà tằ ộ ư ả ấ ỳ ộ ư
b n nào ch đóng vai trò là ng i bán s n ph m mà l i không ph i làả ỉ ườ ả ẩ ạ ả
ng i mua các y u t s n xu t. Vì v y khi anh ta bán hàng hoá cao h nườ ế ố ả ấ ậ ơ
giá tr v n có c a nó, thì khi mua các y u t s n xu t đu vào các nhà tị ố ủ ế ố ả ấ ở ầ ư
b n khác cũng bán cao h n giá tr và nh v y cái đc l i khi bán s bùả ơ ị ư ậ ượ ợ ẽ
cho cái thi t h i khi mua. (Cu i cùng v n không tìm th y ngu n g c sinhệ ạ ố ẫ ấ ồ ố
ra T)
N u hàng hoá đc bán th p h n giá tr , thì s ti n mà ng i đó sế ượ ấ ơ ị ố ề ườ ẽ
đc l i khi là ng i mua cũng chính là s ti n mà ng i đó s m t điượ ợ ườ ố ề ườ ẽ ấ
khi là ng i bán. Nh v y vi c sinh ra T không th là k t qu c a vi cườ ư ậ ệ ể ế ả ủ ệ
mua hàng th p h n giá tr c a nó.ấ ơ ị ủ
V y trong l u thông không th t o ra giá tr và giá tr th ng d vìậ ư ể ạ ị ị ặ ư
v y không th là ngu n g c sinh ra Tậ ể ồ ố
ngoài l u thông Mác xem xét c hai y u t là hàng hoá và ti n t :Ở ư ả ế ố ề ệ
Đi v i hàng hoá ngoài l u thông:ố ớ ư T c là đem s n ph m tiêu dùngứ ả ẩ
hay s d ng và sau m t th i gian tiêu dùng nh t đnh thì th y c giá tr sử ụ ộ ờ ấ ị ấ ả ị ử
d ng và giá tr c a s n ph m đu bi n m t theo th i gian.ụ ị ủ ả ẩ ề ế ấ ờ
Đi v i y u t ti n tố ớ ế ố ề ệ: Ti n t ngoài l u thông là ti n t n m imề ệ ở ư ề ệ ằ
m t ch . Vì v y không có kh năng l n lên đ sinh ra T.ộ ỗ ậ ẳ ớ ể
V y ngoài l u thông không th xu t hi n t l u thông và cũngậ ư ể ấ ệ ừ ư
không th xu t hi n bên ngoài l u thông. Nó ph i xu t hi n trong l uể ấ ệ ở ư ả ấ ệ ư
thông và đng th i không ph i trong l u thông. Đó là mâu thu n công th cồ ờ ả ư ẫ ứ
chung c a t b n.ủ ư ả
Khi Mác tr l i l u thông l n th hai và l n này Mác đã phát hi n raở ạ ư ầ ứ ầ ệ
r ng: trong l u thông ng i có ti n là nhà t b n ph i g p đc m tằ ở ư ườ ề ư ả ả ặ ượ ộ
ng i có m t th hàng hoá đc bi t đem bán. Mà th hàng hoá đó khi đemườ ộ ứ ặ ệ ứ
đi tiêu dùng hay s d ng nó có b n tính sinh ra m t l ng giá tr m i l nử ụ ả ộ ượ ị ớ ớ
h n giá tr c a b n thân nó, hàng hoá đc bi t đó chính là s c lao đng.ơ ị ủ ả ặ ệ ứ ộ
2. S chuy n hoá s c lao đng thành hàng hoá.ự ể ứ ộ
S ti n chuy n hoá thành t b n không th t làm tăng giá tr mà ph iố ề ể ư ả ể ự ị ả
thông qua hàng hoá đc mua vào (T-H). Hàng hoá đó ph i là hàng hoáượ ả
đc bi t mà giá tr s d ng c a nó có đc tính là ngu n g c sinh ra giá tr .ặ ệ ị ử ụ ủ ặ ồ ố ị
Th hàng hoá đó là s c lao đng mà nhà t b n tìm th y trên th tr ng.ứ ứ ộ ư ả ấ ị ườ
Không ph i bao gi s c lao đng cũng thành hàng hoá, mà s c laoả ờ ứ ộ ứ
đng ch bi n thành hàng hoá trong nh ng đi u ki n l ch s nh t đnh.ộ ỉ ế ữ ề ệ ị ử ấ ị
C.Mác nh n m nh s c lao đng ch tr thành hàng hoá khi có đ haiấ ạ ứ ộ ỉ ở ủ
đi u ki n ti n đ sau:ề ệ ề ề
M t là: ộNg i lao đng ph i đc t do v thân th . S c lao đngườ ộ ả ượ ự ề ể ứ ộ
ch xu t hi n trên th tr ng v i t cách là hàng hoá, n u nó do b n thânỉ ấ ệ ị ườ ớ ư ế ả
ng i có s c lao đng đa ra bán. V y ng i lao đng ph i đc t doườ ứ ộ ư ậ ườ ộ ả ượ ự
v thân th , có quy n s h u s c lao đng c a mình thì m i đem bán s cề ể ề ở ữ ứ ộ ủ ớ ứ
lao đng đc. Trong các xã h i nô l và phong ki n, ng i nô l và nôngộ ượ ộ ệ ế ườ ệ
nô không th bán s c lao đng đc vì b n thân h thu c s h u c a chể ứ ộ ượ ả ọ ộ ở ữ ủ ủ
nô hay chúa phong ki n. Do đó vi c bán s c lao đng thành hàng hoá đòiế ệ ứ ộ
h i th tiêu ch đ nô l và nông nô.ỏ ủ ế ộ ệ
Hai là: Ng i lao đng b t c đo t h t t li u s n xu t. N u chườ ộ ị ướ ạ ế ư ệ ả ấ ế ỉ
có đi u ki n ng i lao đng đc t do v thân th thì ch a đ đi uề ệ ườ ộ ượ ự ề ể ư ủ ề
ki n đ bi n s c lao đng thành hàng hóa đc. Vì n u ng i lao đngệ ể ế ứ ộ ượ ế ườ ộ
đc t do v thân th mà l i có t li u s n xu t thì h s s n xu t raượ ự ề ể ạ ư ệ ả ấ ọ ẽ ả ấ
hàng hoá và bán hàng hoá mình s n xu t ra ch không ph i bán s c laoả ấ ứ ả ứ
đng. Vì v y mu n bi n s c lao đng thành hàng hoá thì ng i lao đngộ ậ ố ế ứ ộ ườ ộ
ph i là ng i không có t li u s n xu t, ch trong đi u ki n y ng i laoả ườ ư ệ ả ấ ỉ ề ệ ấ ườ
đông m i bán s c lao đng c a mình vì h không có cách nào khác đớ ứ ộ ủ ọ ể
ki m s ng.ế ố
Do đó s t n t i hai đi u ki n nói trên t t y u bi n s c lao đngự ồ ạ ề ệ ấ ế ế ứ ộ
thành hàng hoá s c lao đng bi n thành hàng hoá là đi u ki n quy t đnhứ ộ ế ề ệ ế ị
đ bi n thành t b n. S c lao đng bi n thành hàng hoá là nhân t đánhể ế ư ả ứ ộ ế ố
d u m t giai đo n m i trong s phát tri n c a s n xu t hàng hoá t b nấ ộ ạ ớ ự ể ủ ả ấ ư ả
ch nghĩa. S c ng b c b ng các bi n pháp phi kinh t trong ch đ nôủ ự ưỡ ứ ằ ệ ế ế ộ
l và ch đ phong ki n đc thay b ng h p đng mua bán bình đng vệ ế ộ ế ượ ằ ợ ồ ẳ ề
hình th c gi a ng i s h u t li u s n xu t.ứ ữ ườ ở ữ ư ệ ả ấ
3. Nhà t b n đã s d ng s c lao đng đ t o ra giá tr th ngư ả ử ụ ứ ộ ể ạ ị ặ
d .ư
Tr c h t ta nên tìm hi u xem th nào là s c lao đngướ ế ể ế ứ ộ .
