BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
NGUYỄN VĂN ĐỨC
TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DU LỊCH
TẠI MỘT SỐ DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HOÁ QUỐC GIA
CỦA HÀ NỘI THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
Chuyên ngành : QUẢN LÝ KINH TẾ (KINH TẾ DU LỊCH)
Mã số : 62.34.04.10
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Hà Nội - 2013
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiện nay, các hoạt động du lịch tại các DTLSVH ở Hà Nội chưa đảm bảo được
nguyên tắc bảo tồn và khai thác bền vững, chưa có sự phối hợp giữa các đơn vị quản lý
DTLSVH với các doanh nghiệp lữ hành để phát triển sản phẩm du lịch bền vững. Xuất
phát từ ý tưởng nghiên cứu lý luận và ứng dụng để phát triển du lịch bền vững tại các
điểm du lịch, nghiên cứu sinh đã chọn đề tài “ Tổ chức các hoạt động du lịch tại một số di
tích lịch sử văn hóa quốc gia của Hà Nội theo hướng phát triển bền vững”.
2. Mục đích nghiên cứu
Làm rõ sự kết hợp giữa các đơn vị kinh doanh du lịch với các đơn vị quản lý
DTLSVH để phát triển các sản phẩm du lịch theo hướng phát triển bền vững; đánh giá
thực trạng tổ chức một số hoạt động du lịch tại các điểm du lịch lựa chọn nghiên cứu;
đề xuất các giải pháp tổ chức các hoạt động du lịch theo hướng phát triển bền vững.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: tổ chức các hoạt động du lịch tại các di tích lịch sử văn
hóa quốc gia theo hướng phát triển bền vững.
Phạm vi nghiên cứu: luận án lựa chọn ba di tích lịch sử văn hoá quốc gia ở Hà
Nội để nghiên cứu, bao gồm: di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám, di tích Ngọc Sơn, di
tích Cổ Loa. Tại mỗi điểm tập trung nghiên cứu bốn hoạt động du lịch là: trưng bày
hiện vật, hướng dẫn tham quan, biểu diễn nghệ thuật, bán hàng lưu niệm; thời gian
nghiên cứu: từ 2008 - 2010
4. Các phƣơng pháp nghiên cứu
Phương pháp luận: cơ sở lý luận về tổ chức hoạt động du lịch tại DTLSVH, lý
luận về phát triển du lịch bền vững, đánh giá thực trạng, xác định các vấn đề về tổ
chức hoạt động du lịch, hệ thống các quan điểm, định hướng tổ chức hoạt động du lịch
tại DTLSVH theo hướng phát triển bền vững; đưa ra các giải pháp hoàn thiện, các
kiến nghị và điều kiện thực hiện các giải pháp.
Mô hình nghiên cứu lý thuyết: mô hình nghiên cứu lý thuyết được xây dựng
trên cơ sở xem xét mối quan hệ giữa các bên trong phát triển du lịch bền vững, mối
quan hệ giữa các bên trong tổ chức hoạt động du lịch tại các DTLSVH theo hướng
phát triển bền vững, bộ tiêu chuẩn quản lý sự kiện bền vững (BS 8901).
Phương pháp thu thập và xử lý thông tin sơ cấp: để đạt được mục tiêu nghiên
cứu, giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu, luận án sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu
đại diện cán bộ quản lý, chuyên môn một số cơ quan quản lý nhà nước về du lịch,
doanh nghiệp lữ hành, đơn vị quản lý di tích và phương pháp điều tra khảo sát đánh
2
giá của khách du lịch. Khách du lịch đánh giá theo thang điểm Likert: quy ước 1 là Rất
không đồng ý , 2 là Không đồng ý, 3 là Không đồng ý cũng không phản đối, 4 là Đồng
ý đến 5 là Rất đồng ý. Luận án sử dụng hệ thống xử lý số liệu thống kê CSPro.
5. Tổng quan tình hình nghiên cứu
DTLSVH là đối tượng thu hút khách du lịch, là điểm du lịch trong chương trình
du lịch. Các công trình nghiên cứu trong nước và quốc tế chưa nghiên cứu đầy đủ tổ
chức các hoạt động du lịch tại di tích lịch sử văn hoá theo hướng phát triển bền vững,
sự phối hợp giữa doanh nghiệp lữ hành với đơn vị quản lý di tích trong việc tạo sản
phẩm du lịch bền vững.
6. Bố cục của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung
chính của luận án bố cục gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở khoa học về tổ chức các hoạt động du lịch tại các di tích lịch sử
văn hóa
Chương 2. Thực trạng tổ chức các hoạt động du lịch tại một số di tích lịch sử văn
hóa quốc gia của Hà Nội
Chương 3. Giải pháp hoàn thiện tổ chức các hoạt động du lịch tại một số di tích lịch
sử văn hóa quốc gia của Hà Nội
3
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG
DU LỊCH TẠI CÁC DI TÍCH LỊCH SỬ - VĂN HÓA
1.1. GIÁ TRỊ CỦA DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HÓA
1.1.1. Khái niệm di tích lịch sử văn hoá
DTSLVH là tài nguyên du lịch nhân văn quý giá, là khách thể của hoạt động du
lịch. DTLSVH là công trình xây dựng, địa điểm và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia
thuộc công trình, địa điểm đó có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học.
1.1.2. Phân loại di tích lịch sử văn hóa
Theo tính chất của di tích, di tích lịch sử văn hóa bao gồm: di tích văn hóa khảo cổ,
di tích lịch sử, di tích văn hóa nghệ thuật. Theo tiêu chuẩn xếp hạng di tích lịch sử văn
hoá Việt Nam, DTLSVH được xếp thành hạng: di tích cấp tỉnh, di tích quốc gia, di
tích quốc gia đặc biệt, và di sản văn hoá thế giới.
1.1.3. Những đặc điểm cơ bản của di tích lịch sử văn hóa
DTLSVH phản ánh trung thực quá trình phát triển lịch sử, kinh tế - xã hội của
mỗi dân tộc, mỗi địa phương; DTLSVH phản ánh tính đa dạng về văn hóa của các
dân tộc; các DTLSVH đều bao gồm hai mặt giá trị tiêu biểu, giá trị văn hóa vật thể và
giá trị văn hóa phi vật thể; yêu cầu được bảo tồn; sự quản lý của nhà nước.
1.1.4. Giá trị của di tích lịch sử văn hóa đối với hoạt động du lịch
Xác định đúng giá trị và các yếu tố biểu hiện giá trị là cơ sở để thiết kế sản phẩm
du lịch tại các DTLSVH đáp ứng nhu cầu của khách du lịch theo hướng phát triển bền
vững. Các giá trị cụ thể của DTLSVH đối với hoạt động du lịch bao gồm: giá trị lịch
sử, giá trị văn hoá, giá trị khoa học, giá trị kiến trúc – nghệ thuật, giá trị giáo dục.
1.2. NHU CẦU VÀ HÀNH VI CỦA KHÁCH DU LỊCH TẠI CÁC DI TÍCH LỊCH SỬ
VĂN HÓA
Nhu cầu của khách du lịch tại các DTLSVH là tương đối giống nhau bao gồm:
nhu cầu được quan sát, chiêm ngưỡng hiện vật; nhu cầu được cung cấp thông tin,
hướng dẫn; nhu cầu được tham gia các hoạt động, nhu cầu được mua sắm hàng lưu
niệm; và nhu cầu sử dụng các dịch vụ khác tại DTLSVH.
1.3. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DU LỊCH TẠI CÁC DI TÍCH LỊCH SỬ
VĂN HÓA
1.3.1. Các bên tham gia vào tổ chức các hoạt động du lịch
Hoạt động du lịch tại các di tích lịch sử văn hóa là hoạt động của khách du lịch,
tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch, cộng đồng dân cư và cơ quan, tổ chức, cá nhân có
liên quan đến du lịch tại các di tích lịch sử văn hóa.
4
1.3.2. Lợi ích và chi phí của tổ chức các hoạt động du lịch tại các di tích lịch sử
văn hóa
Lợi ích tổ chức hoạt động du lịch tại các DTLSVH bao gồm lợi ích kinh tế, văn
hóa xã hội, môi trường. Chí phí tổ chức hoạt động du lịch sẽ bao gồm chi phí trực
tiếp và chi phí gián tiếp gắn với các bên liên quan. Trong thực tế, rất khó để có thể
lượng hóa chính xác toàn bộ các lợi ích và chi phí (đặc biệt là lợi ích và chi phí gián
tiếp) của việc tổ chức hoạt động du lịch.
1.3.3. Yêu cầu phát triển bền vững đối với các hoạt động du lịch
Phát triển du lịch bền vững: du lịch bền vững vừa là quan điểm phát triển du lịch
vừa là xu thế phát triển của ngành du lịch. Phát triển du lịch bền vững vừa đáp ứng
được nhu cầu của khách du lịch, bảo vệ và tôn tạo và phát huy các giá trị của nguồn tài
nguyên cho phát triển du lịch trong tương lai, duy trì truyền thống văn hóa, hỗ trợ và
góp phần nâng cao mức sống của người dân trong cộng đồng.
Yêu cầu phát triển bền vững đối với các hoạt động du lịch tại các di tích lịch sử
văn hóa: các hoạt động du lịch tổ chức tại các DTLSVH chủ yếu bao gồm: trưng bày
hiện vật, cung cấp thông tin, tổ chức các hoạt động mô phỏng, biểu diễn nghệ thuật, lễ
hội, bán hàng lưu niệm... Tổ chức hoạt động du lịch tại các DTLSVH cần xem xét các
yếu tố liên quan đến cơ sở vật chất, không gian, thời gian, nhân lực, quy trình công
nghệ, nguyên liệu, sản phẩm của các nhà cung cấp…theo hướng phát triển bền vững.
- Yêu cầu đối với hoạt động trưng bày hiện vật tại di tích theo hướng phát triển
bền vững: các hiện vật trưng bày thể hiện rõ nét giá trị của di tích; hiện vật trưng bày
được bảo quản tốt; các hiện vật được trưng bày, bố trí, sắp xếp hợp lý; các bảng chỉ
dẫn thông tin về các hiện vật đầy đủ và rõ ràng; các hiện vật trưng bày hấp dẫn khách
tham quan.
- Yêu cầu đối với tổ chức hoạt động hướng dẫn tham quan tại di tích theo hướng
phát triển bền vững: những thông tin do thuyết minh viên/hướng dẫn viên cung cấp
đầy đủ, chính xác; thuyết minh viên/hướng dẫn viên hướng dẫn tham quan một cách
hấp dẫn; hướng dẫn viên/ thuyết minh viên liên kết được các hiện vật trưng bày, đối
tượng tham quan của di tích; trình độ ngôn ngữ của thuyết minh viên/hướng dẫn viên
đủ để thể hiện, diễn tả đối tượng tham quan.
- Yêu cầu đối với tổ chức các hoạt động bán hàng lưu niệm tại di tích: chủng loại
sản phẩm lưu niệm phù hợp với di tích; sản phẩm lưu niệm phong phú; kiểu dáng, mẫu
mã hàng lưu niệm đẹp mắt, hấp dẫn; sản phẩm lưu niệm chủ yếu là sản phẩm truyền
thống địa phương; giá cả sản phẩm lưu niệm hợp lý; sản phẩm lưu niệm thân thiện với
môi trường; người bán hàng lưu niệm thân thiện; người bán hàng lưu niệm có nghiệp
