BAØI 18
SÖÏ NÔÛ VÌ NHIEÄT CUÛA CHAÁT RAÉN
(cid:31) Baøi taäp CÔ BAÛN (SGK)
C1 : Taïi sao sau khi bò hô noùng, quaû caàu laïi khoâng loït qua voøng kim loaïi ?
C2 : Taïi sao sau khi ñöôïc nhuùng vaøo nöôùc laïnh, quaû caàu laïi loït qua voøng kim loaïi ?
C3 : Choïn töø thích hôïp trong khung ñeå ñieàn vaøo choã troáng cuûa caùc caâu sau :
- noùng leân
a) Theå tích quaû caàu (1) ………… khi quaû caàu
- laïnh ñi
noùng leân.
- taêng
b) Theå tích quaû caàu giaûm khi quaû caàu (2)
- giaûm
……………… .
Nhoâm 1,15cm
Ñoàng 0,85cm
Saét 0,60cm
C4 : Baûng beân ghi ñoä taêng theo chieàu daøi cuûa caùc thanh kim loaïi khaùc nhau coù chieàu daøi ban ñaàu laø 100cm khi nhieät ñoä taêng theâm 500C. Töø baûng treân coù theå ruùt ra
64
nhaän xeùt gì veà söï nôû vì nhieät cuûa caùc chaát raén khaùc nhau ?
C5 : ÔÛ ñaàu caùn (chuoâi) dao, lieàm baèng goã, thöôøng coù moät ñai baèng saét, goïi laø caùi khaâu (H.18.2) duøng ñeå giöõ chaët löôõi dao hay löôõi lieàm. Taïi sao khi laép khaâu, ngöôøi thôï reøn phaûi nung noùng khaâu roài môùi tra vaøo caùn ?
C6 : Haõy nghó caùch laøm cho quaû caàu trong thí nghieäm ôû hình 18.1, duø ñang noùng vaãn coù theå loït qua voøng kim loaïi. Haõy laøm thí nghieäm kieåm chöùng.
C7 : Haõy töï traû lôøi caâu hoûi ñaõ neâu ôû ñaàu baøi hoïc. Bieát raèng, ôû Phaùp thaùng
Gieâng ñang laø muøa ñoâng, coøn thaùng Baûy ñang laø muøa heø.
HÖÔÙNG DAÃN
(tr.58) Khi hô noùng, quaû caàu khoâng loït qua voøng kim loaïi vì theå tích C1 : quaû caàu taêng leân.
(tr.58) Khi nhuùng vaøo nöôùc laïnh, quaû caàu laïi loït qua voøng kim loaïi, vì C2 : theå tích cuûa quaû caàu ñaõ giaûm khi gaëp laïnh.
(tr.59) Choïn töø thích hôïp trong khung ñeå ñieàn vaøo choã troáng : C3 :
a) taêng
b) laïnh ñi
(tr.59) Döïa vaøo baûng tr.59 ruùt ra nhaän xeùt : C4 :
65
- Caùc chaát raén khaùc nhau thì daõn nôû khaùc nhau khi nhieät ñoä thay ñoåi.
(tr.59) Khi laép khaâu dao, khaâu lieàm, phaûi nung noùng leân roài môùi tra vaøo C5 : caùn. Vì khi nung noùng khaâu nôû ra roäng hôn, tra vaøo caùn deã daøng ; ñeå nguoäi khaâu co laïi eùp vaøo caùn dao, caùn lieàm chaët hôn.
C6 : (tr.59) Caùch laøm cho quaû caàu duø noùng, vaãn loït qua ñöôïc voøng kim loaïi ñoù laø nung noùng voøng kim loaïi cho voøng nôû ra ñeán nhieät ñoä ít nhaát baèng nhieät ñoä cuûa quaû caàu.
(cid:31) Baøi taäp TÖÏ GIAÛI
(tr.59) Thaùp EÙpphen ñöôïc laøm baèng theùp. ÔÛ Phaùp, thaùng Gieâng laø C7 : muøa ñoâng, thaùng Baûy laø muøa heø, nhieät ñoä khoâng khí thaùng Baûy cao hôn thaùng Gieâng. Vì vaäy chieàu cao cuûa thaùp vaøo thaùng Baûy lôùn hôn chieàu cao vaøo thaùng Gieâng 10cm.
1. Hieän töôïng naøo sau ñaây seõ xaûy ra khi nung noùng moät vaät raén ?
A. Khoái löôïng cuûa vaät taêng.
B. Khoái löôïng cuûa vaät giaûm.
66
C. Khoái löôïng rieâng cuûa vaät taêng.
D. Khoái löôïng rieâng cuûa vaät giaûm.
2. Moät loï thuûy tinh ñöôïc ñaäy baèng nuùt thuûy tinh. Nuùt bò keït. Hoûi phaûi môû nuùt baèng caùch naøo trong caùc caùch sau ñaây ?
A. Hô noùng nuùt.
B. Hô noùng coå loï.
C. Hô noùng caû nuùt vaø coå loï.
D. Hô noùng ñaùy loï.
3. ÔÛ taâm cuûa moät ñóa baèng saét coù moät loã nhoû. Neáu nung noùng ñóa thì :
A-Ñöôøng kính cuûa loã taêng.
B-Ñöôøng kính cuûa loã giaûm vì saét nôû laøm loã heïp laïi.
C-Ñöôøng kính cuûa loã khoâng thay ñoåi, chæ coù ñöôøng kính ngoaøi cuûa
ñóa taêng.
67
BAØI 19
SÖÏ NÔÛ VÌ NHIEÄT CUÛA CHAÁT LOÛNG
(cid:31) Baøi taäp CÔ BAÛN (SGK)
C1 : Coù hieän töôïng gì xaûy ra vôùi möïc nöôùc trong oáng thuûy tinh khi ta ñaët bình vaøo chaäu nöôùc noùng ? Giaûi thích.
C2 : Neáu sau ñoù ta ñaët bình caàu vaøo nöôùc laïnh thì seõ coù hieän töôïng gì xaûy ra vôùi möïc nöôùc trong oáng thuûy tinh ?
Haõy döï ñoaùn vaø laøm thí nghieäm kieåm chöùng.
C3 : Haõy quan saùt hình 19.3 moâ taû thí nghieäm veà söï nôû vì nhieät cuûa caùc
chaát loûng khaùc nhau vaø ruùt ra nhaän xeùt
C4 : Choïn töø thích hôïp trong khung ñeå ñieàn vaøo choã troáng cuûa caùc caâu
sau :
a)
- taêng
- giaûm
Theå tích nöôùc trong bình (1) ……………… khi noùng leân (2) ………….. khi laïnh ñi.
- gioáng nhau
b)
- khoâng gioáng nhau
Caùc chaát loûng khaùc nhau nôû vì (3) nhieät ……………………………….
C5 : Taïi sao khi ñun nöôùc, ta khoâng neân ñoå nöôùc thaät ñaày aám ?
68
C6 :
Taïi sao ngöôøi ta khoâng ñoùng chai nöôùc ngoït thaät ñaày ?
C7 : Neáu trong thí nghieäm moâ taû ôû hình 19.1, ta caém hai oáng coù tieát dieän khaùc nhau vaøo hai bình coù dung tích baèng nhau vaø ñöïng cuøng moät löôïng chaát loûng, thì khi taêng nhieät ñoä cuûa hai bình leân nhö nhau, möïc chaát loûng trong hai oáng coù daâng cao nhö nhau khoâng ? Taïi sao ?
HÖÔÙNG DAÃN
(tr.60) Möïc nöôùc trong oáng thuûy tinh seõ daâng leân khi ta ñaët bình vaøo C1 : chaäu nöôùc noùng, vì nöôùc trong bình gaëp noùng ñaõ nôû ra.
( Coù theå xaûy ra tröôøng hôïp nhö sau: nöôùc trong oáng thuûy tinh haï thaáp xuoáng roài sau ñoù môù daâng cao leân trong oáng).
(tr.60) Sau ñoù ta ñaët bình caàu vaøo nöôùc laïnh thì möïc nöôùc trong oáng C2 : seõ haï xuoáng.
( Coù theå xaûy ra tröôøng hôïp nöôùc daâng leân moät ít roài sau ñoù haï xuoáng.
(tr.60) Moâ taû thí nghieäm ôû hình 9.13 : Ñaët ba bình caàu gioáng nhau C3 : ñöïng ba chaát röôïu, daàu vaø nöôùc vaøo trong moät caùi chaäu (möïc nöôùc trong ba oáng ban ñaàu ngang nhau), sau ñoù ñoå nöôùc noùng vaøo chaäu. Ta thaáy nöôùc trong caùc oáng daâng leân khaùc nhau, oáng ôû bình röôïu daâng leân cao nhaát, ôû bình nöôùc daâng leân ít nhaát.
Nhaän xeùt : Caùc chaát loûng khaùc nhau nôû khaùc nhau khi nhieät ñoä thay ñoåi.
(tr.61) Choïn töø thích hôïp trong khung ñeå ñieàn vaøo choã troáng : C4 :
a) (1) taêng (2) giaûm
b) (3) khoâng gioáng nhau.
69
(tr.61) khi ñun nöôùc khoâng neân ñoå ñaày aám vì khi ñun nöôùc noùng leân C5 : nöôùc seõ nôû ra, neáu ñoå ñaày aám nöôùc seõ traøn ra ngoaøi.
(tr.61) Khoâng ñoùng chai nöôùc ngoït, chai thuoác thaät ñaày vì khi trôøi C6 : naéng noùng, nöôùc trong chai nôû nhieàu hôn voû chai, laøm bung nuùt chai hoaëc vôõ chai.
(tr.61) Neáu ta caém 2 oáng coù tieát dieän khaùc nhau vaøo 2 bình coù dung C7 : tích baèng nhau, ñöïng cuøng moät löôïng chaát loûng, khi taêng nhieät ñoä cuûa hai bình leân nhö nhau thì :
- Neáu hai bình ñöïng cuøng moät loaïi chaát loûng : theå tích chaát loûng hai bình taêng nhö nhau, vì vaäy chaát loûng seõ daâng cao hôn trong oáng coù tieát dieän nhoû hôn.
- Neáu hai bình ñöïng hai loaïi chaát loûng khaùc nhau : ñoä cao cuûa hai möïc chaát loûng trong hai oáng coù theå khaùc nhau hoaëc baèng nhau. (Do ñeà baøi khoâng noùi roõ hai bình ñöïng coù ñöïng cuøng moät loaïi chaát loûng hay khoâng).
(cid:31) Baøi taäp TÖÏ GIAÛI
1. Hieän töôïng naøo sau ñaây seõ xaûy ra khi ñun noùng moät löôïng chaát loûng ?
A. Khoái löôïng cuûa chaát loûng taêng.
B. Troïng löôïng cuûa chaát loûng taêng.
C. Theå tích cuûa chaát loûng taêng.
D. Caû khoái löôïng, troïng löôïng vaø theå tích cuûa chaát loûng ñeàu taêng.
2. Coàn nôû vì nhieät nhieàu hôn thuûy ngaân. Vaäy moät nhieät keá röôïu vaø moät nhieät keá coàn coù cuøng moät ñoä chia, thì tieát dieän cuûa oáng naøo nhoû hôn ?
3. Moät bình ñun nöôùc coù theå tích 200 lít ôû 200C. Khi nhieät ñoä taêng töø 200C ñeán 800C thì moät lít nöôùc nôû theâm 27 cm3. Haõy tính theå tích cuûa nöôùc trong bình khi nhieät ñoä leân ñeán 800C.
70
BAØI 20
SÖÏ NÔÛ VÌ NHIEÄT CUÛA CHAÁT KHÍ
(cid:31) Baøi taäp CÔ BAÛN (SGK)
C1 : Coù hieän töôïng gì xaûy ra vôùi gioït nöôùc maøu trong oáng thuûy tinh khi baøn tay aùp vaøo bình caàu ? Hieän töôïng naøy chöùng toû theå tích khoâng khí trong bình thay ñoåi theá naøo ?
C2 : Khi ta thoâi khoâng aùp tay vaøo bình caàu, coù hieän töôïng gì xaûy ra vôùi gioït nöôùc maøu trong oáng thuûy töôïng naøy tinh ? Hieän chöùng toû ñieàu gì ?
C3 : Taïi sao theå tích khoâng khí trong bình caàu laïi taêng leân khi ta aùp
hai baøn thay noùng vaøo bình ?
C4 : Taïi sao theå tích khoâng khí trong bình laïi giaûm ñi khi ta thoâi
khoâng aùp tay vaøo bình caàu ?
71
C5 : Haõy ñoïc baûng 20.1 ghi ñoä taêng theå tích cuûa 1000cm3 (1 lít) moät soá chaát, khi nhieät ñoä cuûa noù taêng theâm 500C vaø ruùt ra nhaän xeùt.
C6 : Choïn töø thích hôïp trong khung ñeå ñieàn vaøo choã troáng cuûa caùc caâu
sau :
a) Theå tích khí trong bình (1) ……….. khi khí
noùng leân.
- noùng leân, laïnh ñi
- taêng, giaûm
b) Theå tích khí trong bình giaûm khi khí (2)
……….
- nhieàu nhaát, ít nhaát
c) Chaát raén nôû ra vì nhieät (3) ………………., (4)
nhieät
ra
vì
nôû
khí chaát ……………………
C7 : Taïi sao quaû boùng baøn ñang bò beïp, khi nhuùng vaøo nöôùc noùng laïi coù
theå phoàng leân ?
C8 : Taïi sao khoâng khí noùng laïi nheï hôn khoâng khí laïnh ? (Haõy xem laïi
baøi troïng löôïng rieâng ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy).
C9 : Duïng cuï ño ñoä noùng, laïnh ñaàu tieân cuûa loaøi ngöôøi do nhaø baùc hoïc Galileâ (1564 – 1642) saùng cheá. Noù goàm moät bình caàu coù gaén moät oáng thuûy tinh. Hô noùng bình roài nhuùng ñaàu oáng thuûy tinh vaøo moät bình ñöïng nöôùc.
Khi bình khí nguoäi ñi, nöôùc daâng leân trong oáng thuûy tinh (H.20.3). Baây giôø, döïa theo möùc nöôùc trong oáng thuûy tinh, ngöôøi ta coù theå bieát thôøi tieát noùng hay laïnh. Haõy giaûi thích taïi sao ?
72
HÖÔÙNG DAÃN
(tr.62) Khi ta aùp tay vaøo bình caàu, gioït nöôùc maøu di chuyeån leân phía C1 : treân. Hieän töôïng naøy chöùng toû theå tích khoâng khí trong bình ñaõ taêng.
(tr.62) Khi ta thoâi khoâng aùp tay vaøo bình caàu, gioït nöôùc maøu trong C2 : oáng thuûy tinh di chuyeån xuoáng döôùi. Hieän töôïng naøy chöùng toû theå tích khoâng khí trong bình caàu ñaõ giaûm khi laïnh ñi.
(tr.63) Theå tích khoâng khí trong bình caàu taêng leân khi ta aùp hai baøn tay C3 : noùng vaøo bình caàu vì bình caàu ñaõ noùng leân, khoâng khí trong bình cuõng ñaõ noùng leân, nôû ra do ñoù theå tích taêng.
(tr.63) Khi ta thoâi khoâng aùp tay vaøo bình caàu, bình caàu seõ laïnh ñi, C4 : khoâng khí trong bình cuõng laïnh ñi, co laïi do ñoù theå tích cuûa khoâng khí trong bình caàu giaûm.
(tr.63) Xem baûng trang 63 SGK, ruùt ra nhaän xeùt : C5 :
Chaát khí nôû vì nhieät nhieàu hôn chaát loûng, chaát loûng nôû vì nhieät nhieàu - hôn chaát raén.
Caùc chaát loûng vaø raén khaùc nhau thì nôû vì nhieät khaùc nhau. Caùc chaát - khí khaùc nhau nôû vì nhieät nhö nhau.
(tr.63) Choïn töø thích hôïp trong khung ñeå ñieàn vaøo choã troáng : C6 :
(1) ….. taêng a)
(2) ….. laïnh ñi b)
(3) ….. ít nhaát; (4) ….. nhieàu nhaát c)
(tr.63) Quaû boùng baøn bò beïp, nhuùng vaøo nöôùc noùng coù theå phoàng leân C7 : vì : Khoâng khí trong quaû boùng noùng leân, nôû ra, ñaåy thaønh quaû boùng veà hìng daïng cuõ.
73
(tr.63) Cuøng moät khoái löôïng khí, khoâng khí noùng coù theå tích lôùn hôn C8 : khoâng khí laïnh. Vì vaäy khoái löôïng rieâng cuûa khoâng khí noùng nhoû hôn khoái löôïng rieâng cuûa khoâng khí laïnh. Troïng löôïng rieâng cuûa khoâng khí
noùng nhoû hôn troïng löôïng rieâng cuûa khoâng khí laïnh. Vaäy khoâng khí noùng nheï hôn khoâng khí laïnh.
(tr.64) ( Xem hình veõ 20.3 SGK). C9 :
Döïa vaøo möùc nöôùc trong oáng thuûy tinh ngöôøi ta coù theå bieát trôøi noùng hay laïnh vì : - Neáu trôøi noùng, theå tích khoâng khí trong bình laïi taêng, möùc nöôùc bò ñaåy xuoáng döôùi - Neáu trôøi laïnh khoâng khí trong bình co laïi, theå tích khoâng khí giaûm möùc nöôùc laïi daâng leân trong oáng.
(cid:31) Baøi taäp TÖÏ GIAÛI
1. Khi chaát khí trong bình noùng leân thì ñaïi luôïng naøo sau ñaây cuûa noù thay ñoåi ?
A. Khoái löôïng.
B. Troïng löôïng.
C. Khoái löôïng rieâng.
D. Caû khoái löôïng, troïng löôïng vaø khoái löôïng rieâng.
2. Khi söû duïng caùc bình chöùa chaát khí nhö eâte, bình ga…, ta phaûi chuù yù ñieàu gì ?
3. Taïi sao trong cuoäc soáng haøng ngaøy, ta khoâng duøng caùc loaïi nhieät keá öùng duïng söï daõn nôû cuûa chaát khí maëc daàu chaát khí daõn nôû nhieàu hôn chaát loûng vaø chaát raén ?
4. ÔÛ 00C, 0,5 kg khoâng khí chieám theå tích 385 l. ÔÛ 300C 1kg khoâng khí chieám theå tích 855l.
a) Tính khoái löôïng rieâng cuûa khoâng khí ôû hai nhieät ñoä treân.
b) Tính troïng löôïng rieâng cuûa khoái khí ôû hai nhieät ñoä treân.
74
BAØI 21
MOÄT SOÁ ÖÙNG DUÏNG CUÛA SÖÏ NÔÛ VÌ NHIEÄT
(cid:31) Baøi taäp CÔ BAÛN (SGK)
Boá trí thí nghieäm nhö hình 21.1a
C1 : Coù hieän töôïng gì xaûy ra ñoái vôùi thanh theùp khi noù noùng leân ?
C2 : Hieän töôïng xaûy ra vôùi choát ngang chöùng toû ñieàu gì ?
C3 : Boá trí thí nghieäm nhö hình 21.1b, roài ñoát noùng thanh theùp. Sau ñoù vaën oác ñeå xieát chaët thanh theùp laïi. Neáu duøng moät khaên taåm nöôùc laïnh phuû leân thanh theùp thì choát ngang cuõng bò gaõy. Töø ñoù ruùt ra keát luaän gì ?
75
C4 : Choïn töø thích hôïp trong khung ñeå ñieàn vaøo choã troáng cuûa caùc caâu
sau :
a)
- löïc
Khi thanh theùp (1) ……….. vì nhieät noù gaây ra (2) ……….. raát lôùn.
- vì nhieät
b)
- nôû ra
Khi thanh theùp co laïi (3) ………. noù cuõng gaây ra (4) …….. raát lôùn.
C5 : Hình 21.2 laø aûnh chuïp choã tieáp noái hai ñaàu thanh ray xe löûa. Em coù nhaän xeùt gì ? Taïi sao ngöôøi ta phaûi laøm nhö theá ?
C6 :
Hình 21.3 veõ goái ñôõ ôû hai ñaàu caàu cuûa moät soá caàu theùp. Hai goái ñôõ ñoù coù caáu taïo gioáng nhau khoâng ? Taïi sao moät goái ñôõ phaûi ñaët treân caùc con laên ?
C7 : Ñoàng vaø theùp nôû vì nhieät nhö nhau hay khaùc nhau ?
C8 : Khi bò hô noùng, baêng keùp luoân luoân cong veà phía thanh naøo? Taïi sao
?
C9 : Baêng keùp ñang thaúng. Neáu laøm cho laïnh ñi thì noù coù bò cong khoâng ? Neáu coù, thì cong veà phía thanh theùp hay thanh ñoàng ? Taïi sao ?
76
C10 : Taïi sao baøn laø ñieän veõ ôû hình 21.5 laïi töï ñoäng taét khi ñaõ ñuû noùng ? Thanh ñoàng cuûa baêng keùp ôû thieát bò ñoùng ngaét cuûa baøn laø naøy ôû phía treân hay döôùi ?
HÖÔÙNG DAÃN
(tr.65) Khi bò ñoát noùng laø thanh theùp seõ daõn nôû, taùc duïng moät löïc ñaåy C1 : laøm cong hoaëc gaõy choát ngang.
C2 : (tr.65) Hieän töôïng xaûy ra ñoái vôùi choát ngang chöùng toû, khi daõn nôû vì nhieät thanh theùp seõ gaây ra moät löïc raát lôùn.
C3 : (tr.65) Khi coù söï co laïi vì nhieät, neáu bò ngaên caûn thanh theùp cuõng seõ gaây ra moät löïc raát lôùn.
C4 : (tr.66) Choïn töø thích hôïp trong khung ñeå ñieàn vaøo choã troáng :
a) (1) ….. nôû ra ….. (2) ….. löïc
b) (3) ….. co laïi ….. (4) …… löïc
(tr.66) Xem hình 21.2 C5 :
Nhaän xeùt : ÔÛ choã tieáp noái 2 ñaàu thanh ray xe löûa coøn ñeå moät khoaûng hôû. Giaûi thích : Phaûi laøm nhö theá ñeå khi trôøi naéng, thanh ray noùng leân, daõn nôû, daøi ra, neáu khoâng coù khe hôû thì söï nôû vì nhieät cuûa ñöôøng ray seõ bò ngaên caûn, gaây ra moät löïc raát lôùn, laøm cong veânh ñöôøng ray, gay nguy hieåm cho xe löûa chaïy treân ñoù.
(tr.66) Hai goái ñôõ hai ñaàu caàu cuûa moät caàu baèng theùp coù caáu taïo C6 : khoâng gioáng nhau. Moät ñaàu coá ñònh, ñaàu kia phaûi ñaët treân caùc con laên (caùc baùnh xe), ñeå khi caàu noùng leân, daõn nôû khoâng bò caûn laïi nhôø caùc con laên.
77
(tr.66) Ñoàng vaø theùp nôû vì nhieät khaùc nhau. C7 :
(tr.66) Do ñoàng daõn nôû vì nhieät nhieàu C8 : hôn theùp, neân khi bò ñoát noùng, baêng keùp luoân cong veà phía thanh theùp. Noùi caùch khaùc, phía trong cuûa maët cong laø theùp, phía ngoaøi laø ñoàng.
(tr.67) Baêng keùp ñang thaúng, neáu laøm cho laïnh ñi thì noù cuõng seõ bò C9 : cong. Baêng keùp seõ cong veà phía thanh ñoàng. Noùi caùch khaùc, phía trong cuûa maët cong laø ñoàng, phía ngoøai laø theùp.
C10 : (tr.67) Trong baøn laø ñieän, baêng keùp seõ cong leân. Khi nhieät ñoä ñuû noùng, choát cuûa baêng keùp seõ ñaåy taùch hai tieáp ñieåm ra. Doøng ñieän bò ngaét.
Khi nhieät ñoä haï xuoáng, baêng keùp co laïi, hai tieáp ñieåm laïi tieáp xuùc nhau, doøng ñieän qua baøn laø. Ñeå laøm ñöôïc vieäc naøy, trong hình veõ 21.5 SGK, thì thanh ñoàng naèm ôû döôùi, thanh saét naèm ôû treân.
(cid:31) Baøi taäp TÖÏ GIAÛI
l. Taïi sao khi roùt nöôùc noùng ra khoûi phích nöôùc (bình thuûy), roài ñaäy nuùt laïi ngay thì nuùt hay bò baät ra ? Laøm theá naøo ñeå traùnh hieän töôïng naøy ?
2. Taïi sao roùt nöôùc noùng vaøo coác thuûy tinh daøy thì coác deã vôõ hôn laø roùt nöôùc noùng vaøo coác thuûy tinh moûng ?
78
BAØI 22
NHIEÄT KEÁ - NHIEÄT GIAI
(cid:31) Baøi taäp CÔ BAÛN (SGK)
C1 : Coù 3 bình ñöïng nöôùc a, b, c; cho theâm nöôùc ñaù vaøo bình a ñeå coù nöôùc laïnh vaø cho theâm nöôùc noùng vaøo bình c ñeå coù nöôùc aám.
a)
Nhuùng ngoùn troû cuûa baøn tay phaûi vaøo bình a, nhuùng ngoùn troû cuûa baøn tay traùi vaøo bình c (H.22.1). Caùc ngoùn tay coù caûm giaùc theá naøo ?
b)
Sau moät phuùt, ruùt caû hai ngoùn tay ra, roài cuøng nhuùng ngay vaøo bình b (H.22.2). Caùc ngoùn tay coù caûm giaùc theá naøo ? Töø thí nghieäm naøy coù theå ruùt ra keát luaän gì ?
C2 : Cho bieát, thí nghieäm veõ ôû hình 22.3 vaø hình 22.4 duøng ñeå laøm gì ?
79
C3 : Haõy quan saùt roài so saùnh caùc nhieät keá veõ ôû hình 22.5 veà GHÑ,
ÑCNN, coâng duïng vaø ñieàn vaøo baûng 22.1.
C4 : Caáu taïo cuûa nhieät keá y teá coù ñaëc ñieåm gì ? Caáu taïo nhö vaäy, coù taùc
duïng gì ?
Baûng 22.1
Loaïi nhieät keá GHÑ ÑCNN Coâng duïng
Nhieät keá röôïu (3) Töø …… Ñeán ……
Nhieät keá thuûy ngaân (1) Töø …… Ñeán ……
Nhieät keá y teá (2) Töø …… Ñeán ……
C5 : Haõy tính xem 300C, 370C öùng vôùi bao nhieâu 0F ?
80
HÖÔÙNG DAÃN
(tr.68) Xem hình 22.1. SGK C1 :
a) Bình a ñöïng nöôùc laïnh, bình c ñöïng nöôùc aám, vì vaäy nhuùng ngoùn troû cuûa baøn tay phaûi vaøo bình a seõ thaáy laïnh, nhuùng ngoùn tay troû baøn tay traùi vaøo bình c seõ thaáy aám.
b) Nhieät ñoä cuûa bình b cao hôn bình a nhöng thaáp hôn bình c. Sau moät phuùt, ruùt caû hai ngoùn tay ra roài cuøng nhuùng chuùng vaøo bình b. Ngoùn troû baøn tay phaûi aám hôn, coøn ngoùn troû baøn tay traùi laïnh ñi maëc daàu cuøng naèm trong moâi tröôøng nöôùc coù nhieät ñoä nhö nhau. Töø ñoù cho ta keát luaän : caûm giaùc cuûa con ngöôøi khoâng cho pheùp xaùc ñònh chính xaùc möùc ñoä noùng, laïnh. Ñeå xaùc ñònh chính xaùc nhieät ñoä caàn phaûi duøng nhieät keá.
(tr.68) Caùc thí nghieäm ôû hình 22.3 vaø 22.4 duøng ñeå xaùc ñònh vaïch chia C2 : 1000C vaø vaïch 00C cuûa moät nhieät keá.
(tr.69) Quan saùt hình 22.5 SGK veà GHÑ, ÑCNN roài ñieàn vaøo baûng : C3 :
Loaïi nhieät keá GHÑ ÑCNN Coâng duïng
Nhieät keá röôïu (3) Ño nhieät ñoä moâi 10C töø -200C tröôøng ñeán 500C
Nhieät keá thuûy ngaân Ño nhieät ñoä cuûa moâi 10C töø -300C (1) tröôøng, duøng trong ñeán 1300C phoøng thí nghieäm
Nhieät keá y teá (2) töø 340C Ño nhieät ñoä cuûa cô 10C theå ngöôøi hoaêëc gia ñeán 420C suùc.
81
C4 : Caáu taïo cuûa nhieät keá y teá : Goàm moät oáng mao quaûn ôû gaàn
moät baàu ñöïng thuûy ngaân coù moät choã thaét. Choã thaét naøy coù taùc duïng ngaên khoâng cho thuûy ngaân tuït xuoáng baàu khi ñöa nhieät keá ra khoûi cô theå, nhôø ñoù coù theå ñoïc chính xaùc nhieät ñoä cuûa cô theå.
(tr.70) Tính : C5 :
300C = 320F + (30 x 1,80F) = 860F
370C = 320F + (37 x 1,80F) = 98,60F.
(cid:31) Baøi taäp TÖÏ GIAÛI
1. Khoâng theå duøng nhieät keá röôïu ñeå ño nhieät ñoä cuûa hôi nöôùc ñang soâi vì :
A. Röôïu soâi ôû nhieät ñoä cao hôn 1000C.
B. Röôïu soâi ôû nhieät ñoä thaáp hôn 1000C.
C. Röôïu ñoâng ñaëc ôû nhieät ñoä thaáp hôn 1000C.
D. Röôïu ñoâng ñaëc ôû nhieät ñoä thaáp hôn 1000C.
2. Hai nhieät keá cuøng coù baàu chöùa moät löôïng thuûy ngaân nhö nhau, nhöng oáng thuûy tinh coù tieát dieän khaùc nhau. Khi ñaët caû hai nhieät keá naøy vaøo hôi nöôùc ñang soâi thì möïc thuûy ngaân trong hai oáng coù daâng cao nhö nhau khoâng ? Taïi sao ?
82
