Triết lý phát triển xã hội của Hồ Chí Minh, một triết lý nhân sinh và hành động - Giá trị và ý nghĩa thời đại

Triết lý phát triển xã hội của Hồ Chí Minh,<br /> một triết lý nhân sinh và hành động Giá trị và ý nghĩa thời đại<br /> Hoµng ChÝ B¶o (*)<br /> Tãm t¾t: Néi dung bµi viÕt luËn gi¶i vµ kh¼ng ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn vµ cã ý<br /> nghÜa c¶i t¹o thùc tiÔn s©u s¾c trong triÕt lý ph¸t triÓn x· héi cña Hå ChÝ Minh mét triÕt lý nh©n sinh vµ hµnh ®éng mang gi¸ trÞ vµ ý nghÜa thêi ®¹i cã sù g¾n kÕt<br /> h÷u c¬ vµ toµn diÖn, lµ kÕt qu¶ cña sù vËn dông vµ ph¸t triÓn s¸ng t¹o chñ nghÜa<br /> Marx-Lenin vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n−íc ta vµ lµ sù kÕ thõa vµ ph¸t triÓn c¸c gi¸<br /> trÞ truyÒn thèng tèt ®Ñp cña d©n téc, tiÕp thu tinh hoa v¨n hãa nh©n lo¹i. Quan<br /> ®iÓm ®ã, triÕt lý ®ã lÊy thùc tiÔn cuéc sèng lµm ®iÓm xuÊt ph¸t, lÊy gi¶i phãng vµ<br /> ph¸t triÓn con ng−êi lµm môc tiªu. Víi Hå ChÝ Minh, x©y dùng chñ nghÜa x· héi<br /> kh«ng chØ g¾n liÒn víi ®éc lËp d©n téc, mµ cßn lµ con ®−êng, ph−¬ng thøc ®Ó gi÷<br /> v÷ng ®éc lËp d©n téc, thùc hiÖn d©n sinh vµ an sinh x· héi.<br /> Tõ khãa: TriÕt lý Hå ChÝ Minh, TriÕt lý ph¸t triÓn, TriÕt lý nh©n sinh, Chñ nghÜa<br /> x· héi, D©n chñ<br /> 1.(*)Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cã vèn<br /> sèng vµ kinh nghiÖm v« cïng phong phó<br /> trong tr−êng ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng,<br /> trong tiÕp xóc víi mäi ng−êi thuéc mäi<br /> giai tÇng, mäi tÇng líp, mäi ®èi t−îng,<br /> kh«ng chØ víi ®ång bµo m×nh vµ n−íc<br /> m×nh mµ cßn ®èi víi c¸c d©n téc kh¸c,<br /> c¸c n−íc kh¸c nªn triÕt lý Hå ChÝ Minh<br /> phong phó, s©u s¾c vµ tinh tÕ. Cã thÓ<br /> nãi, triÕt lý lµ mét h×nh thøc ®éc ®¸o vµ<br /> næi bËt trong sù biÓu ®¹t t− t−ëng Hå<br /> ChÝ Minh. Mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x·<br /> héi ®Òu ®−îc Ng−êi chó träng nh− nhau,<br /> ngang nhau, kh«ng xem nhÑ mét lÜnh<br /> (*)<br /> <br /> GS.TS., Chuyªn gia cao cÊp, Héi ®ång Lý luËn<br /> Trung −¬ng.<br /> <br /> vùc nµo, h¬n n÷a triÕt lý cña Ng−êi<br /> thÊm vµo c¸c lÜnh vùc ®ã, ®−îc lý luËn<br /> hãa, thµnh t− t−ëng triÕt häc, ®Æc biÖt<br /> lµ triÕt häc nh©n sinh. Trong ho¹t ®éng<br /> vµ trong øng xö cña con ng−êi, Hå ChÝ<br /> Minh chó träng tíi c¸c quan hÖ, c¸c líp<br /> quan hÖ - víi tù m×nh, víi ng−êi, víi<br /> viÖc, víi ®oµn thÓ. Th«ng qua c¸c mèi<br /> quan hÖ ®ã, Ng−êi chó träng tíi triÕt lý<br /> cña nã vµ vÒ nã.<br /> C¸ch m¹ng lµ vÊn ®Ò lín lao, hÖ<br /> träng, ®−îc c¸c nhµ t− t−ëng lý luËn x¸c<br /> lËp thµnh häc thuyÕt. VËy mµ Hå ChÝ<br /> Minh ®Ò cËp tíi t− t−ëng c¸ch m¹ng mét<br /> c¸ch dung dÞ, gi¶n dÞ hãa nã thµnh ra<br /> triÕt lý. Ng−êi nãi c¸ch m¹ng lµ ph¸ c¸i<br /> cò l¹c hËu, lçi thêi, ®æi ra c¸i míi tèt<br /> <br /> 4<br /> t−¬i, tiÕn bé. Quan niÖm hay ®Þnh nghÜa<br /> Êy mang tÝnh triÕt lý. Ng−êi cßn nãi,<br /> muèn c¸ch m¹ng trong x· héi, tr−íc hÕt<br /> ph¶i c¸ch m¹ng chÝnh b¶n th©n m×nh<br /> ®·. §ã lµ mét triÕt lý.<br /> Ngµy nay, §¶ng khëi x−íng vµ l·nh<br /> ®¹o c«ng cuéc §æi míi, viÖc vËn dông triÕt<br /> lý cña Ng−êi trë nªn cÇn thiÕt, cã ý nghÜa<br /> s©u s¾c kh«ng chØ ®èi víi hiÖn t¹i mµ cßn<br /> ®èi víi sù ph¸t triÓn trong t−¬ng lai.<br /> Trong Di chóc, Ng−êi c¨n dÆn c¸c<br /> thÕ hÖ sau, x©y dùng ®Êt n−íc sau chiÕn<br /> tranh cã nhiÒu viÖc ph¶i lµm, ph¶i cã<br /> ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch thËt cô thÓ, chu<br /> ®¸o, ph¶i chñ ®éng, tr¸nh r¬i vµo bÞ<br /> ®éng, thiÕu sãt, sai lÇm. Ng−êi nhÊn<br /> m¹nh, tr−íc hÕt nãi vÒ §¶ng, trong<br /> §¶ng ph¶i gi÷ g×n sù ®oµn kÕt thèng<br /> nhÊt nh− gi÷ g×n con ng−¬i cña m¾t<br /> m×nh. C«ng viÖc ®Çu tiªn lµ c«ng viÖc<br /> víi con ng−êi. Ng−êi quan t©m tíi cuéc<br /> sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n<br /> d©n, tíi c¸c tÇng líp, c¸c ®èi t−îng, c¸c<br /> thÕ hÖ, kh«ng sãt mét ai. Vµ ®©y còng<br /> lµ triÕt lý cña Ng−êi. T×nh th−¬ng yªu<br /> cña Ng−êi víi d©n, víi §¶ng cµng thÓ<br /> hiÖn triÕt lý cña Ng−êi lµ mét triÕt lý<br /> ph¸t triÓn x· héi, triÕt lý nh©n sinh vµ<br /> hµnh ®éng. §ã lµ triÕt lý sèng v× d©n.<br /> Ng−êi h×nh dung nh÷ng c«ng viÖc<br /> ph¶i lµm, tøc lµ thùc hiÖn ®æi míi toµn<br /> diÖn c¸c lÜnh vùc nh− chóng ta nãi hiÖn<br /> nay, ®ã thùc sù lµ mét cuéc chiÕn ®Êu<br /> khæng lå gi÷a nh÷ng c¸i míi mÎ, tèt<br /> t−¬i, tiÕn bé víi nh÷ng c¸i cò kü, lçi<br /> thêi, l¹c hËu, nh÷ng c¸i xÊu xa, h−<br /> háng. Ph¶i ®éng viªn søc d©n, tËp hîp<br /> lùc l−îng nh©n d©n, tæ chøc c¸c phong<br /> trµo cña d©n ®Ó thùc hiÖn. §ã lµ sù<br /> nghiÖp cña toµn d©n. C¸n bé ®¶ng viªn<br /> ph¶i tiªn phong, g−¬ng mÉu ®Ó d©n noi<br /> theo. Theo ®ã, §¶ng ph¶i tù ®æi míi<br /> chÝnh m×nh ®Ó thóc ®Èy ®æi míi x· héi.<br /> §ã lµ ®iÒu cÇn thiÕt, thiÕt thùc nhÊt tá<br /> <br /> Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 7.2015<br /> <br /> râ §¶ng vËn dông, thùc hµnh triÕt lý Hå<br /> ChÝ Minh.<br /> Lµ mét nhµ t− t−ëng cã t− t−ëng<br /> c¸ch t©n, cã ®Çu ãc ®éc lËp tù chñ vµ<br /> s¸ng t¹o, Ng−êi nh¹y c¶m víi c¸i míi vµ<br /> nç lùc ®æi míi, tõ ®æi míi t− duy ®Õn ®æi<br /> míi hµnh ®éng, nghÜ míi ®Ó lµm míi.<br /> Chó träng tíi ph−¬ng ph¸p, coi träng<br /> tÝnh thiÕt thùc vµ hiÖu qu¶ nªn Hå ChÝ<br /> Minh th−êng nhÊn m¹nh tíi c¸ch nghÜ<br /> (ph−¬ng ph¸p t− duy) vµ c¸ch lµm<br /> (ph−¬ng ph¸p hµnh ®éng). §Ó ®æi míi,<br /> ®Ó ®¹t ®−îc tiÕn bé vµ ph¸t triÓn ph¶i<br /> v−ît qua c¸i cò l¹c hËu, lçi thêi vµ v−¬n<br /> tíi c¸i míi tiªn tiÕn, tÝch cùc. Xö lý mèi<br /> quan hÖ gi÷a cò vµ míi mét c¸ch biÖn<br /> chøng, Ng−êi ý thøc râ sù cÇn thiÕt ph¶i<br /> kÕ thõa trªn tinh thÇn phª ph¸n. Chän<br /> läc tõ c¸i cò nh÷ng g× cßn ®óng ®¾n, hîp<br /> lý, cßn cã Ých ®Ó x©y dùng c¸i míi th× gi÷<br /> l¹i, c¶i biÕn vµ ph¸t huy, nh÷ng g× tá ra<br /> kh«ng cßn phï hîp, thËm chÝ ®· qu¸<br /> thêi, c¶n trë sù ph¸t triÓn th× ph¶i läc<br /> bá, lo¹i bá. C¸i míi còng vËy. ChØ c¸i<br /> míi nµo thùc sù lµ tÝch cùc, thóc ®Èy<br /> tiÕn bé vµ ph¸t triÓn míi theo ®uæi vµ<br /> ¸p dông. Ph©n biÖt râ rµng, chÝnh x¸c<br /> gi÷a thùc vµ gi¶ trong nh÷ng hiÖn<br /> t−îng, sù vËt, sù kiÖn gäi lµ míi ®Ó øng<br /> xö vµ hµnh ®éng cho ®óng, ®ã lµ ®iÒu<br /> kh«ng ®¬n gi¶n. B»ng quan s¸t vµ ph©n<br /> tÝch, Ng−êi ®· tõ hiÖn t−îng mµ nhËn<br /> ra b¶n chÊt, nãi nh− Marx, biÕt ph©n<br /> biÖt nh÷ng hiÖn t−îng ph¶n ¸nh ®óng<br /> b¶n chÊt vµ nh÷ng gi¶ t−îng xuyªn t¹c<br /> b¶n chÊt. Dùa vµo ®©u ®Ó nhËn râ ®iÒu<br /> ®ã? §ã chÝnh lµ thùc tiÔn, thùc tÕ ®êi<br /> sèng hµng ngµy, ë ®©y lµ cuéc sèng cña<br /> ng−êi d©n. §ßi hái cña cuéc sèng vµ<br /> tiÕng nãi cña ng−êi d©n lu«n lu«n lµ<br /> nh÷ng së cø v÷ng ch¾c nhÊt gióp cho t−<br /> duy ®óng vµ hµnh ®éng ®óng. Ph−¬ng<br /> ph¸p Hå ChÝ Minh lµ nh− vËy, ®ã còng<br /> lµ t− t−ëng, lµ quan ®iÓm t− t−ëng cña<br /> <br /> TriÕt lý ph¸t triÓn x· héi...<br /> <br /> Ng−êi - quan ®iÓm thùc tiÔn, quan ®iÓm<br /> ph¸t triÓn.<br /> Ng−êi còng ý thøc s©u s¾c r»ng,<br /> theo ®uæi mét c¸i míi tiÕn bé vµ tõ bá<br /> mét c¸i cò l¹c hËu, ®ã lµ c¶ mét cuéc<br /> ®Êu tranh phøc t¹p, nhÊt lµ trong t©m<br /> lý, ý thøc con ng−êi, bëi nã ®ông ch¹m<br /> tíi nhËn thøc vµ thãi quen.<br /> Lenin ®· tõng nãi, thãi quen lµ ®iÒu<br /> ®¸ng sî nhÊt. Nh÷ng thãi quen xÊu, Hå<br /> ChÝ Minh gäi lµ mét kÎ ®Þch, nÕu kh«ng<br /> tù v−ît qua, tù ®¸nh th¾ng th× kh«ng<br /> thÓ ph¸t triÓn ®−îc. §Êu tranh cho c¸i<br /> míi th¾ng lîi lµ mét cuéc ®Êu tranh rÊt<br /> gian nan, khã nhäc, kh«ng chØ cÇn cã<br /> ®éng c¬, môc ®Ých ®óng, cã ý chÝ vµ nghÞ<br /> lùc mµ cßn cÇn ®Õn ®øc tin, niÒm tin<br /> khoa häc, t×nh c¶m c¸ch m¹ng trong<br /> s¸ng vµ ph−¬ng ph¸p s¸ng t¹o.<br /> Qua ho¹t ®éng thùc tiÔn vµ nghiªn<br /> cøu lý luËn, Hå ChÝ Minh ®· thÓ nghiÖm<br /> trùc tiÕp trong ®Êu tranh, ®· tr¶i<br /> nghiÖm tõ chÝnh cuéc sèng, tõ sù dÊn<br /> th©n cña m×nh trong phong trµo c¸ch<br /> m¹ng ®Ó t×m ra vµ chøng thùc ch©n lý.<br /> V−ît qua biÕt bao thö th¸ch, sãng giã,<br /> v−ît qua nh÷ng hiÓm nguy, c¶ nh÷ng Ðo<br /> le tr¾c trë, Ng−êi ®· gi÷ v÷ng niÒm tin,<br /> kiªn tr× h−íng ®i, bÒn bØ thùc hµnh lý<br /> t−ëng. Nhê ®ã, nh÷ng tr¶i nghiÖm,<br /> chiªm nghiÖm cña Ng−êi ®−îc ®óc kÕt<br /> l¹i thµnh triÕt lý cã ý nghÜa s©u s¾c vÒ<br /> nhiÒu mÆt. §ã lµ ý nghÜa ®èi víi sù tu<br /> d−ìng, rÌn luyÖn ®¹o ®øc vµ thùc hµnh<br /> lèi sèng cña c¸ nh©n. §ã cßn lµ ý nghÜa<br /> ®èi víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña §¶ng,<br /> cña d©n téc, ®èi víi c«ng cuéc ®æi míi vµ<br /> ph¸t triÓn hiÖn nay.<br /> Ng−êi ®· tõng nãi, thãi quen rÊt<br /> khã ®æi. C¸i tèt mµ l¹, ng−êi ta cã thÓ<br /> cho lµ xÊu. C¸i xÊu mµ quen ng−êi ta<br /> cho lµ th−êng (Hå ChÝ Minh, toµn tËp,<br /> 1995, TËp 5, tr.107).<br /> <br /> 5<br /> Do ®ã, thãi quen vµ truyÒn thèng l¹c<br /> hËu còng lµ kÎ ®Þch to. Nã ngÊm ngÇm<br /> ng¨n trë c¸ch m¹ng tiÕn bé, chóng ta l¹i<br /> kh«ng thÓ trÊn ¸p nã, mµ ph¶i c¶i t¹o<br /> nã mét c¸ch rÊt cÈn thËn, rÊt chÞu khã,<br /> rÊt l©u dµi (Hå ChÝ Minh, toµn tËp,<br /> 1996, TËp 9, tr.287).<br /> Chóng ta ph¶i thay ®æi triÖt ®Ó<br /> nh÷ng nÕp sèng, thãi quen, ý nghÜ vµ<br /> thµnh kiÕn cã gèc rÔ s©u xa hµng ngµn<br /> n¨m (Hå ChÝ Minh, toµn tËp, 1996, TËp<br /> 8, tr.493).<br /> §èi víi ViÖt Nam, con ®−êng gi¶i<br /> phãng ®Ó ph¸t triÓn lµ con ®−êng ®éc<br /> lËp d©n téc g¾n liÒn víi CNXH. §i tíi<br /> ®Ých trªn con ®−êng ®ã, Ng−êi nhËn râ,<br /> x©y dùng CNXH kh«ng thÓ mét sím<br /> mét chiÒu. §ã lµ c¶ mét c«ng t¸c tæ chøc<br /> vµ gi¸o dôc (Hå ChÝ Minh, toµn tËp,<br /> 1996, TËp 8, tr.228).<br /> Nh− vËy, triÕt lý Hå ChÝ Minh, triÕt<br /> lý nh©n sinh vµ hµnh ®éng v× d©n, thùc<br /> chÊt lµ mét triÕt lý ph¸t triÓn. Gi¶i<br /> phãng ®Ó thùc hiÖn ph¸t triÓn, mµ ph¸t<br /> triÓn v× cuéc sèng ngµy cµng tèt ®Ñp<br /> h¬n, v× mçi mét ng−êi d©n cña d©n téc<br /> ViÖt Nam, còng v× tÊt c¶ mäi ng−êi trªn<br /> tr¸i ®Êt, v× nh©n lo¹i.<br /> Ch÷ D¢N lµ ®iÓm quy tô tÊt c¶ mäi<br /> suy t−, mäi hµnh ®éng trong sù nghiÖp<br /> Hå ChÝ Minh, lµ tÊt c¶ trong cuéc ®êi Hå<br /> ChÝ Minh. Trong ng«n ng÷ cña Ng−êi,<br /> trong b¶ng tõ vùng cña Ng−êi, ch÷ D¢N<br /> ®−îc sö dông nhiÒu nhÊt, cã tÇn sè lín<br /> nhÊt. Ng−êi nh¾c tíi ®¹o lµm ng−êi,<br /> Ng−êi t×m thÊy §−êng c¸ch m¹ng còng<br /> lµ ®Ó v¹ch ra ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng v×<br /> d©n. Bëi thÕ, Ng−êi dµnh trän cuéc ®êi<br /> vµ sù nghiÖp ®Ó thùc hµnh triÕt lý th©n<br /> d©n vµ chÝnh t©m, võa noi theo ®¹o<br /> th¸nh hiÒn, võa n©ng cao lªn, v−¬n tíi<br /> tÇm thêi ®¹i vµ hiÖn ®¹i, ®em vµo triÕt<br /> lý truyÒn thèng ®ã mét tr×nh ®é ph¸t<br /> <br /> 6<br /> triÓn míi thµnh ra mét chÊt l−îng nh¶y<br /> vät míi - triÕt lý D©n chñ vµ §¹o ®øc<br /> c¸ch m¹ng, cña §¶ng c¸ch m¹ng vµ mçi<br /> ng−êi c¸ch m¹ng.<br /> TriÕt lý ph¸t triÓn x· héi, triÕt lý<br /> nh©n sinh vµ hµnh ®éng cña Hå ChÝ<br /> Minh lµ chñ nghÜa nh©n v¨n Hå ChÝ<br /> Minh - mét chñ nghÜa nh©n v¨n céng<br /> s¶n. Ng−êi céng s¶n Hå ChÝ Minh ®ång<br /> thêi lµ nhµ nh©n v¨n chñ nghÜa trªn lËp<br /> tr−êng c¸ch m¹ng céng s¶n, thÓ hiÖn<br /> s©u s¾c tinh thÇn d©n téc, truyÒn thèng<br /> vµ b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc, nhuÇn<br /> nhuyÔn gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i,<br /> gi÷a d©n téc víi nh©n lo¹i.<br /> Trong triÕt lý Hå ChÝ Minh, Ng−êi<br /> kh«ng chØ nhÊn m¹nh ch÷ d©n mµ cßn<br /> chó träng ch÷ nh©n, ®Æc biÖt ®Ò cao t−<br /> t−ëng “nh©n hßa”, coi nh©n hßa lµ gèc, lµ<br /> quan träng nhÊt, quyÕt ®Þnh nhÊt trong<br /> mèi liªn hÖ kh¨ng khÝt víi “Thiªn thêi”<br /> vµ “§Þa lîi”, hîp thµnh mét chØnh thÓ:<br /> Thiªn thêi, §Þa lîi, Nh©n hßa.<br /> Khi ®Ò cËp tíi “Nh©n” vµ “D©n”,<br /> Ng−êi thÊy ë ®ã c¶ ®¹o ®øc, ®ã lµ nh©n<br /> nghÜa vµ nh©n ¸i, lµ khoan hßa, ®é<br /> l−îng, lµ t×nh yªu vµ t×nh th−¬ng, lµ<br /> ®iÒu thiÖn, sù l−¬ng thiÖn, nh©n tÝnh c¶ tÝnh ng−êi (tÝnh c¸ch) vµ t×nh ng−êi<br /> (®· lµ ng−êi th× dï xÊu, tèt, v¨n minh<br /> hay d· man, xÐt ra ®Òu cã t×nh). ChiÒu<br /> s©u nh©n b¶n, nh©n ®¹o vµ nh©n v¨n Êy<br /> kh«ng ph¶i ë ®êi ai còng nh×n thÊy vµ<br /> nhËn ra. Hå ChÝ Minh - con ng−êi rÊt<br /> mùc nh©n t×nh ®· thÊy rÊt s©u ®Ó nhËn<br /> ra rÊt râ c¸i b¶n chÊt Êy cña con ng−êi.<br /> §ã lµ phÈm chÊt cña bËc minh triÕt ë<br /> nhµ hiÒn triÕt, cèt c¸ch ¸ §«ng vµ b¶n<br /> s¾c ViÖt Nam.<br /> TriÕt lý Hå ChÝ Minh næi bËt tÝnh<br /> chÊt vµ néi dung ®¹o ®øc bëi Ng−êi<br /> kh«ng chØ nhÊn m¹nh “Nh©n” víi t−<br /> c¸ch con ng−êi mµ cßn lµ ®¹o ®øc, lµ con<br /> <br /> Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 7.2015<br /> <br /> ng−êi ®¹o ®øc, lµ ®¹o Nh©n - ®¹o lµm<br /> ng−êi, trong ®ã cã ®¹o lµm t−íng. Ng−êi<br /> x¸c ®Þnh b¶ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc: Nh©n TrÝ - Dòng - Liªm - Trung víi néi dung<br /> chuÈn mùc cña ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cÇn<br /> kiÖm liªm chÝnh, chÝ c«ng v« t−. Trong<br /> triÕt lý Êy, ngoµi ch÷ Nh©n cßn cã ch÷<br /> D©n, ®−îc tiÕp cËn tõ lîi Ých vµ quyÒn<br /> lùc, tõ vai trß vµ ®Þa vÞ cña d©n trong t−<br /> c¸ch chñ thÓ. D©n lµ gèc, gèc cña n−íc,<br /> gèc cña chÕ ®é, cña giang s¬n, x· t¾c,<br /> cña quèc gia - d©n téc, cña thÕ giíi nh©n<br /> lo¹i. Søc m¹nh s©u xa, b¶n chÊt cña d©n<br /> lµ søc m¹nh cña ng−êi chñ vµ lµm chñ,<br /> lµ tù do chø kh«ng cam chÞu lµm n« lÖ.<br /> Bëi thÕ, trong triÕt lý Hå ChÝ Minh, D©n<br /> chñ, lµm chñ lµ ®iÒu hÖ träng, cao c¶, lµ<br /> ®éng lùc cña ph¸t triÓn, tiÕn bé, lµ ®¶m<br /> b¶o cho sù bÒn v÷ng kh«ng chØ ®èi víi<br /> chÝnh thÓ, víi chñ thÓ cÇm quyÒn mµ<br /> cßn ®èi víi d©n téc, réng ra víi c¶ thÕ<br /> giíi nh©n lo¹i. Sù nèi liÒn kh«ng thÓ<br /> t¸ch rêi gi÷a NH¢N vµ D¢N còng lµ thÓ<br /> thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a con ng−êi c¸ thÓ<br /> víi céng ®ång x· héi, gi÷a ®¹o ®øc vµ<br /> chÝnh trÞ, gi÷a kinh tÕ víi chÝnh trÞ, víi<br /> v¨n hãa, trong ®ã cã cèt lâi §¹o ®øc.<br /> Bëi thÕ, Hå ChÝ Minh kh«ng chØ nãi<br /> nh©n d©n mµ cßn nãi quÇn chóng, ®ång<br /> bµo, nãi d©n téc mµ còng nãi nh©n lo¹i.<br /> Trªn ph−¬ng diÖn con ng−êi vµ<br /> nh©n c¸ch, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh coi<br /> ®øc lµ gèc. §øc Êy chÝnh lµ lßng nh©n,<br /> sù nh©n tõ b¸c ¸i, ®é l−îng, vÞ tha. Trªn<br /> ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ, Chñ tÞch Hå ChÝ<br /> Minh coi d©n vµ ®Þa vÞ lµm chñ cña d©n<br /> lµ cao nhÊt, quý nhÊt vµ søc m¹nh ®oµn<br /> kÕt cña d©n lµ søc m¹nh to lín, quyÕt<br /> ®Þnh nhÊt: trong bÇu trêi kh«ng g× quý<br /> b»ng nh©n d©n, trªn thÕ giíi kh«ng g×<br /> m¹nh b»ng søc m¹nh ®oµn kÕt cña<br /> nh©n d©n vµ d©n chñ lµ cña quý b¸u<br /> nhÊt trªn ®êi cña d©n (Hå ChÝ Minh,<br /> toµn tËp, 1987, TËp 7, tr.544-548).<br /> <br /> TriÕt lý ph¸t triÓn x· héi...<br /> <br /> Bao nhiªu lîi Ých ®Òu v× d©n. Bao<br /> nhiªu quyÒn h¹n ®Òu cña d©n... quyÒn<br /> hµnh vµ lùc l−îng ®Òu ë n¬i d©n (Hå ChÝ<br /> Minh, toµn tËp, 1995, TËp 5, tr.698).<br /> Mét nÒn chÝnh trÞ d©n chñ, biÕt t«n<br /> träng, ®Ò cao ®Þa vÞ, vai trß cña d©n, biÕt<br /> thùc hiÖn lîi Ých v× d©n, biÕt b¶o vÖ<br /> quyÒn lµm chñ cña d©n th× luËt ph¸p<br /> cña Nhµ n−íc ph¶i thÓ hiÖn ®−îc ý chÝ<br /> cña d©n, ®¸p øng lîi Ých vµ nguyÖn väng<br /> cña d©n, do ®ã ph¶i träng d©n vµ träng<br /> ph¸p. Mét nÒn chÝnh trÞ nh− thÕ lµ<br /> chÝnh trÞ d©n chñ, nh©n nghÜa, ®¹o ®øc.<br /> ThuËn theo lßng d©n, kh«ng lµm<br /> tr¸i ý d©n, ®ã lµ ®ßi hái ®¹o ®øc cña<br /> chÝnh trÞ, ®èi víi viÖc cÇm quyÒn.<br /> ThÊu hiÓu ®iÒu ®ã, Hå ChÝ Minh vµ<br /> triÕt lý Hå ChÝ Minh chñ tr−¬ng ®−a<br /> ®oµn kÕt vµ thanh khiÕt vµo nh÷ng<br /> chuÈn mùc cña chÝnh trÞ. Cã nh÷ng ®¶m<br /> b¶o ®¹o ®øc nh− thÕ cho chÝnh trÞ th×<br /> míi tr¸nh ®−îc nguy c¬ tha hãa quyÒn<br /> lùc, míi lµm cho viÖc chÝnh sù vµ ho¹t<br /> ®éng tham chÝnh thùc hiÖn ®−îc triÕt lý<br /> nh©n sinh vµ hµnh ®éng v× d©n. §ã lµ<br /> ®iÓm s©u s¾c vµ tinh tÕ trong t− t−ëng<br /> còng nh− trong triÕt lý Hå ChÝ Minh.<br /> 2. §Ó h×nh thµnh vµ thùc hµnh triÕt<br /> lý Êy, Hå ChÝ Minh ®· nghiÒn ngÉm rÊt<br /> s©u tõ nh÷ng tinh hoa t− t−ëng, v¨n hãa<br /> trong di s¶n cña nhiÒu thêi ®¹i, tõ nhiÒu<br /> ngän nguån còng nh− tæng kÕt tõ thùc<br /> tiÔn ®êi sèng x· héi, tõ nh÷ng tr¶i<br /> nghiÖm cña chÝnh m×nh. TriÕt lý Hå ChÝ<br /> Minh cã sù kÕ thõa, chän läc tõ nh÷ng<br /> ®iÓm tinh tóy, nh÷ng chØ dÉn s©u s¾c cña<br /> PhËt gi¸o, cña Kinh dÞch, cña t− t−ëng<br /> ph−¬ng §«ng nãi chung còng nh− cña<br /> v¨n hãa ph−¬ng T©y... th«ng qua n¨ng<br /> lùc s¸ng t¹o, b¶n lÜnh v¨n hãa cña Ng−êi.<br /> Theo Hå ChÝ Minh, §øc PhËt lµ ®¹i<br /> tõ ®¹i bi, cøu khæ cøu n¹n, muèn cøu<br /> chóng sinh ra khái khæ n¹n. §øc PhËt<br /> <br /> 7<br /> ph¶i hy sinh tranh ®Êu diÖt lò ¸c ma<br /> (Hå ChÝ Minh, toµn tËp, 1995, TËp 5,<br /> tr.197). ThÊy râ ®¹o ®øc cao c¶ cña PhËt<br /> gi¸o, lý t−ëng x· héi thÊm s©u chÊt<br /> nh©n v¨n v× con ng−êi, nh©n lÔ PhËt<br /> §¶n, Ng−êi nãi víi ®ång bµo, trong ®ã cã<br /> c¸c phËt tö r»ng, t«n chØ, môc ®Ých cña<br /> ®¹o PhËt nh»m x©y dùng cuéc ®êi thuÇn<br /> mü, chÝ thiÖn, b×nh ®¼ng, yªn vui, no Êm<br /> (Hå ChÝ Minh, toµn tËp, 1996, TËp 8,<br /> tr.290). §iÒu Êy còng gièng, còng phï<br /> hîp víi môc ®Ých cña c¸ch m¹ng. C¸c<br /> bËc ch©n tu - nh÷ng ®¹i ®øc, hßa th−îng<br /> còng nh− c¸c linh môc trong ®¹o Thiªn<br /> Chóa dèc lßng ch¨m sãc phÇn hån cho<br /> c¸c gi¸o d©n, nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng<br /> lµm c¸ch m¹ng ®Ó gi¶i phãng cho d©n ra<br /> khái ¸ch ¸p bøc thèng trÞ cña ®Õ quèc<br /> thùc d©n, lo giµnh lÊy ®éc lËp ®Ó d©n cã<br /> tù do, lo ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh tÕ ®Ó<br /> d©n ®−îc sèng no Êm, yªn vui, h¹nh<br /> phóc. PhÇn x¸c cã no ®ñ th× phÇn hån<br /> míi thong dong ®−îc. §øc tin t«n gi¸o<br /> vµ ®¹o ®øc t«n gi¸o mang gi¸ trÞ vµ ý<br /> nghÜa v¨n hãa. Bëi vËy ®¹o ph¸p ®ång<br /> hµnh cïng d©n téc, trong ®Êu tranh<br /> c¸ch m¹ng vµ hµnh tr×nh tíi chñ nghÜa<br /> x· héi. §Ñp ®êi tèt ®¹o lµ mét sù hµi<br /> hßa, h÷u Ých cho ph¸t triÓn.<br /> Trong th− göi Héi nghÞ ®¹i biÓu<br /> PhËt gi¸o n¨m 1964, Hå ChÝ Minh viÕt:<br /> §ång bµo PhËt gi¸o c¶ n−íc, tõ B¾c ®Õn<br /> Nam, ®Òu cè g¾ng thùc hiÖn lêi PhËt<br /> d¹y lµ: lîi l¹c quÇn sinh, v« ng· vÞ tha,<br /> ®em l¹i lîi Ých cho mäi nhµ, quªn m×nh,<br /> v× ng−êi kh¸c (Hå ChÝ Minh, toµn tËp,<br /> 1996, TËp 11, tr.315). T«n träng tù do<br /> tÝn ng−ìng cña d©n, Ng−êi khÐo lÐo g¾n<br /> bã §¹o víi §êi, §êi víi §¹o, tÊt c¶ v×<br /> quyÒn sèng, quyÒn tù do, quyÒn m−u<br /> cÇu h¹nh phóc cña mçi ng−êi d©n.<br /> Ng−êi nãi râ, PhËt ph¸p kh«ng xa rêi<br /> thÕ gian, mäi ng−êi h·y tham gia cøu<br /> ®ãi, diÖt dèt (Hå ChÝ Minh, 1990,<br /> <br />