Tự do hóa lãi suất cần thêm điều kiện
đủ
Người dân, doanh nghiệp, ngân hàng cần phải quen hơn với cung cách
làm ăn theo văn hóa thị trường, thuận mua, vừa bán, và phải tuân thủ
nguyên tắc thị trường.
TS. Cấn Văn Lực – chuyên gia tài chính – ngân hàng cho rằng, tự do hóa lãi
suất trong năm nay là rất khó, mà có thể vào một thời điểm thích hợp trong
năm tới, nhưng phải tính toán rất kỹ lưỡng về những rủi ro và những điều
kiện khác có cho phép hay chưa.
Hiện thanh khoản trong hệ thống ngân hàng đã được cải thiện nhiều, thậm
chí nhiều ngân hàng còn dư thanh khoản. Trong khi đó lạm phát và lãi suất
cũng giảm mạnh so với năm ngoái. Trước thực tế này, nhiều ý kiến cho rằng,
NHNN nên bỏ trần lãi suất. Tuy nhiên, TS. Cấn Văn Lực – chuyên gia tài
chính – ngân hàng cho rằng, như vậy chưa đủ. Mặc dù các điều kiện về vĩ
mô như lạm phát, lãi suất hay thanh khoản trong hệ thống đã tạm ổn nhưng
những điều kiện khác, đặc biệt về tâm lý thì vẫn chưa tốt, như trong tháng 8
vừa qua đã có một số xáo trộn liên quan đến một số ngân hàng.
Bên cạnh đó, hiện chúng ta đang tập trung duy trì những thành quả đạt được
về chính sách tiền tệ trong việc kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và
ổn định tâm lý người dân, thì việc phải lo thêm câu chuyện tự do hóa lãi suất
lúc này e rằng cùng lúc phải giải quyết quá nhiều việc.
- Một số ý kiến cho rằng, việc tự do hóa lãi suất sẽ kéo giảm mặt bằng lãi
suất, qua đó cải thiện khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp?
- Không hẳn vậy, vì hiện nay nhiều ngân hàng đã giảm lãi suất, nới lỏng điều
kiện tín dụng vì họ cũng muốn cho vay ra. Tuy nhiên, như chúng ta đã thấy,
tăng trưởng tín dụng đến nay rất thấp, chủ yếu do khả năng hấp thụ vốn
doanh nghiệp rất yếu. Có một thực tế là những doanh nghiệp yếu thì hấp thụ
vốn dĩ nhiên là yếu rồi, nhưng ngay cả những doanh nghiệp “khỏe” cũng
đang ngần ngại vay vốn bởi điều mà các doanh nghiệp quan tâm hàng đầu
hiện nay là giải phóng hàng tồn kho.
Một điểm nữa cần đề cập là muốn giảm lãi suất nhanh, mạnh nữa cũng phải
có cơ sở, đặc biệt là tín hiệu về lạm phát. Lạm phát năm nay dự kiến ở mức
7%, như vậy lãi suất tiền gửi muốn thực dương phải vào khoảng là 8-9%.
Như vậy dư địa để giảm nữa cũng không còn nhiều.
- Vậy theo ông, điều kiện cần và đủ để tự do hóa lãi suất là gì?
- Theo tôi, ngoài các điều kiện như đã đề cập còn cần thêm một số điều kiện
như: Thứ nhất, phải có thêm thời gian để ổn định hơn về mặt tâm lý, đặc biệt
là sau một vài xáo trộn vừa qua. Thứ hai, phải gần như hoàn thiện quá trình
tái cơ cấu hệ thống ngân hàng vì chừng nào vẫn còn ngân hàng yếu thì hoạt
động cạnh tranh không lành mạnh, huy động vốn giá cao vẫn còn diễn ra. Và
như thế nó có thể làm mặt bằng giá thị trường bị phá vỡ. Thứ ba, nên để cho
người dân, doanh nghiệp, ngân hàng quen hơn với cung cách làm ăn theo thị
trường, văn hóa thị trường, “thuận mua, vừa bán” và phải tuân thủ nguyên
tắc thị trường.
- NHNN đã cho các NHTM được áp lãi suất thỏa thuận với các kỳ hạn từ 12
tháng trở lên, theo ông đây có phải là bước đi cần thiết để tiến tới tự do hóa
hoàn toàn?
- Đúng, đây là một bước đệm tốt.
- Có cần thêm bước đệm nào nữa không, trước khi tự do hóa lãi suất hoàn
toàn?
- Có thể. Trên cơ sở xem xét tình hình cụ thể chúng ta có thể hoặc bỏ đi trần
huy động ngắn hạn, hoặc bỏ đi trần lãi suất cho vay, sau đó mới bỏ đi hoàn
toàn.
- Vậy theo ông, thời điểm nào thích hợp để tự do hóa lãi suất?
- Vì năm nay hệ thống có một số biến động ngoài mong đợi nên khiến cho
quá trình tái cơ cấu có thể lâu hơn, phức tạp hơn. Theo dự kiến ban đầu của
tôi, vào cuối năm nay có thể thực hiện tự do hóa lãi suất. Tuy nhiên, do
những yếu tố chưa thuận lợi xảy ra nên thời điểm cần lùi lại. Nên tôi nghĩ
câu chuyện tự do hóa lãi suất trong năm nay là rất khó, mà có thể vào một
thời điểm thích hợp trong năm tới. Nhưng phải tính toán rất kỹ lưỡng về
những rủi ro và những điều kiện khác có cho phép hay chưa.