Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu đẩy mạnh ứng dụng thương mại điện tử vào chuỗi giá trị ngành gạo của Việt Nam nâng cao liên kết và giá trị cho ngành

Ngành lúa gạo Việt Nam giữ vai trò chiến lược trong kinh tế quốc dân, nhưng chuỗi giá trị còn nhiều hạn chế như thiếu liên kết, giá trị gia tăng thấp và cạnh tranh quốc tế chưa cao. Trong bối cảnh hội nhập, thương mại điện tử (TMĐT) được xem là công cụ then chốt để tái cấu trúc chuỗi giá trị, nâng cao hiệu quả, minh bạch thông tin và gia tăng giá trị sản phẩm. Tuy nhiên, hiện chưa có nghiên cứu hệ thống nào phân tích toàn diện vai trò của TMĐT trong việc thúc đẩy liên kết và gia tăng giá trị chuỗi ngành gạo tại Việt Nam. Do đó, đề tài này là cần thiết để bổ sung lý luận và đề xuất giải pháp thực tiễn, góp phần phát triển bền vững ngành gạo.

Các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực quản trị kinh doanh, thương mại điện tử và nông nghiệp; các nhà hoạch định chính sách liên quan đến phát triển ngành gạo và kinh tế số; các doanh nghiệp xuất khẩu gạo và hợp tác xã nông nghiệp tại Việt Nam mong muốn nâng cao hiệu quả hoạt động và giá trị trong chuỗi cung ứng.

Luận án tiến sĩ này tập trung nghiên cứu đẩy mạnh ứng dụng thương mại điện tử (TMĐT) vào chuỗi giá trị ngành gạo của Việt Nam, nhằm nâng cao liên kết và gia tăng giá trị cho ngành. Mục tiêu chung là làm rõ vai trò của TMĐT trong bối cảnh chuỗi giá trị gạo còn nhiều hạn chế về liên kết, giá trị gia tăng và năng lực cạnh tranh quốc tế. Các mục tiêu cụ thể bao gồm: hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về chuỗi giá trị, chuỗi giá trị toàn cầu và TMĐT, đồng thời làm rõ vai trò tích hợp của TMĐT; xác định và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến việc ứng dụng TMĐT trong ngành gạo (bao gồm rào cản và cơ hội từ kinh tế, xã hội, kỹ thuật); đánh giá tác động của TMĐT đối với việc nâng cao liên kết và giá trị chuỗi, cải thiện hiệu quả sản xuất và xuất khẩu; và đề xuất các giải pháp cụ thể cho Chính phủ, doanh nghiệp, hiệp hội, hợp tác xã nhằm thúc đẩy ứng dụng TMĐT, góp phần phát triển bền vững ngành lúa gạo Việt Nam. Đối tượng nghiên cứu là các yếu tố ảnh hưởng, thực trạng và tác động của việc ứng dụng TMĐT, tập trung vào các tổ chức kinh tế tham gia trực tiếp vào khâu cuối chuỗi giá trị ngành gạo tại Việt Nam, bao gồm doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo và hợp tác xã nông nghiệp. Phạm vi nghiên cứu bao gồm nội dung về thực trạng ứng dụng TMĐT trong chế biến, kinh doanh, xuất khẩu và dịch vụ giá trị gia tăng; các yếu tố ảnh hưởng; tác động của TMĐT; và giải pháp thúc đẩy. Nghiên cứu được thực hiện trên phạm vi toàn quốc, tập trung vào Đồng bằng sông Cửu Long và Đồng bằng sông Hồng, sử dụng dữ liệu từ năm 2000 đến nay. Phương pháp nghiên cứu hỗn hợp được áp dụng, bao gồm giai đoạn định tính (nghiên cứu tài liệu, phỏng vấn chuyên sâu chuyên gia, nhà quản lý) và giai đoạn định lượng (khảo sát bằng bảng hỏi với thang đo Likert 5 mức độ, sử dụng mô hình TOE, xử lý dữ liệu bằng SPSS và AMOS để kiểm định các mối quan hệ). Luận án đóng góp về mặt học thuật bằng cách hệ thống hóa lý thuyết về chuỗi giá trị, GVC và TMĐT, xây dựng mô hình nghiên cứu đa nhân tố dựa trên khung TOE phù hợp với đặc điểm ngành gạo Việt Nam, đồng thời mô tả chi tiết cấu trúc chuỗi giá trị gạo và xác định điểm nghẽn. Về mặt thực tiễn, luận án xác định rõ các nhân tố then chốt ảnh hưởng đến ứng dụng TMĐT, đánh giá thực trạng và tác động tích cực của TMĐT trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động, củng cố liên kết chuỗi và gia tăng giá trị, từ đó đề xuất các khuyến nghị chính sách và giải pháp phù hợp cho các bên liên quan.