ị
Vai trò, v trí và s hình thành báo chí trong đ i s ng xã h i ộ
ự ờ ố
TS. Đ ng Th Thu H ng ị ươ ặ
Đ nh nghĩa
ị
• Báo chí là gì? T đi n Ti ng Vi t ệ ế
t: báo chí là cách g i t ọ ắ t, ế ư ạ
ừ ể cu các lo i hình báo chí nh báo vi ả báo hình, báo nói, báo nh, các b n tin… ả ả
Báo chí nói trong Lu t này là báo chí Vi
t Nam,
ệ
ồ
ờ ự ả
ả
ậ ạ
g m : báo in (báo, t p chí, b n tin th i s , b n tin thông t n); ấ
ng trình phát thanh);
ươ
báo nói (ch báo hình (ch
ề ươ ng trình nghe - nhìn th i s đ ệ
ệ ằ
ậ
t Nam,
ng trình truy n hình, c th c hi n ự ờ ự ượ ng ti n k thu t khác nhau), b ng ể
ố ệ
ộ
ỹ t, ti ng các dân t c thi u s Vi c ngoài.
ch ươ b ng các ph ươ ằ ti ng Vi ế ế ti ng n ế
ệ ướ
(Lu t BC 1989)
ậ
Đ nh nghĩa
ị
Lu t s a đ i, b sung m t s đi u c a Lu t Báo chí 1999: ộ ố ề
ậ ử
ủ
ậ
ố
ố
t Nam, bao
ậ
ệ ờ ự ả
• Báo chí nói trong Lu t này là báo chí Vi ạ ng trình phát thanh), báo hình ươ ng trình truy n hình, ch ươ ề c th c hi n b ng các ph ệ
ng trình nghe - nhìn th i ờ ng ti n k thu t khác ỹ ươ
ự
ệ
ậ
ằ
g m: báo in (báo, t p chí, b n tin th i s , b n tin thông ả ồ t n), báo nói (ch ấ (ch ươ s đ ự ượ nhau),
báo đi n t
ệ
ạ
c th c hi n trên m ng thông tin ự t, ti ng các dân t c thi u s ố
ể
ộ
ế ệ c ngoài".
(đ ệ ử ượ máy tính) b ng ti ng Vi ế ằ t Nam, ti ng n Vi ướ ế
ệ
ị
ủ
ờ ố
• Báo chí thu c th ầ
ộ ặ ượ ẽ ế ơ ở ạ ầ
V trí c a báo chí trong đ i s ng xã h iộ ng t ng ki n trúc, có ế liên quan ch t ch đ n h t ng c s và thúc đ y s phát tri n l n nhau.
ự ẩ
ờ
ị
ể ẫ • Báo chí ra đ i do nhu c u khách quan v ầ ề i và xã h i, b chi ộ ộ ế ố
thông tin c a con ng ủ ph i b i các y u t ố ở và môi tr ườ ườ kinh t ng giao l u qu c t ư , xã h i, KH-KT ế ố ế
ủ
ờ ố
ạ ộ mang tính chính tr -xã h i. ộ
Vai trò c a báo chí trong đ i s ng xã h iộ • Báo chí là hình th c ho t đ ng thông tin ứ ị • Ngh báo là m t ngh ho t đ ng chính
ạ ộ ề ề ộ
tr . ị
• Ho t đ ng báo chí là ho t đ ng trên lĩnh ạ ộ
ạ ộ ng, văn hóa. v c chính tr , t ự t ị ư ưở
ờ ố
ủ
Vai trò c a báo chí trong đ i s ng xã h iộ
• Báo chí luôn luôn là công c , ph ụ
ắ
ệ ợ ị
ạ ị ừ
ề
ng c a mình. Bác H vi
t 1535
t
ng ti n, ệ ươ ấ , m t ộ vũ khí s c bén c a m t giai c p ộ ủ ch đ chính tr đ truy n bá t t ng, ư ưở ề ị ể ế ộ i ích và duy trì đ a v th ng tr b o v l ị ị ố ả c a mình trong t ng giai đo n l ch s ử ủ nh t đ nh. ấ ị
ề ư ưở
ồ ế
ể
đ tuyên truy n t bài báo).
(C.Mac, Ăngghen, Lênin, H Chí Minh đ u dùng báo chí ồ ủ
ệ
ph n ả i thích m t cách nhanh • Báo chí là ph ậ ộ
ộ
ệ ượ
ng, quá trình, ộ ậ
ng ti n thông tin, ươ ánh, bình lu n, gi ả chóng, hi u qu và r ng rãi cho công ả ệ t c các hi n t chúng v t ề ấ ả nhân v t,… x y ra trong xã h i, hàng ả ngày.
ướ
ạ
ị
• Báo chí là công c ụ t o d ng và đ nh h ệ
ng d ư ộ m t cách m nh m và hi u qu ả
ự ạ
ẽ
ộ
lu n xã h i ậ nh t.ấ
ả
ệ
ự
ể
ế
ạ
ữ
ị ắ
ệ
ướ
ả
• Báo chí còn có vai trò giám sát và ph n bi n xã h iộ . Báo chí tích c c đóng góp ý ki n đ các nhà ho ch đ nh chính sách đ a ra nh ng quy t sách ế ư đúng đ n, cũng nh giám sát vi c đ a ch ủ ư ư tr ng chính sách c a Đ ng và Nhà n c vào ủ th c ti n cu c s ng.
ươ ự ễ
ố
ộ
S hình thành c a báo chí
ự
ủ
ể
ộ ậ
ế ể
• Báo chí hình thành và phát tri n qua m t ộ quá trình lâu dài, ph c t p, cùng v i s ớ ự ự ạ v n đ ng và phát tri n c a xã h i. ộ ủ ể ậ • Lý lu n báo chí cách m ng ti n b ch ra ỉ ộ ạ r ng báo chí ra đ i và phát tri n trên c ơ ờ ằ s các đi u ki n c b n sau đây: ơ ả ở ề ệ
1. Nhu c u thông tin khách quan
ầ c a con ng ủ
ườ
i trong xã h i ộ
i
• Nhu c u thông tin g n ắ li n v i nhu c u sinh ầ ề t n c a loài ng ồ
ầ ớ ủ
ườ
ề
ệ
ệ
ấ ờ
• Các hình th c truy n ứ thông: tín hi u, ký ệ hi u, và cu i cùng là ố t) ngôn ng (nói và vi ế ữ • Ch vi t xu t hi n ữ ế vào đ u th i kỳ đ ồ ầ các bi u đ ng t ể ừ ồ ng ti n ký t t c a ự ủ ề ượ th i kỳ đ đá m i. ớ ồ ờ
ế ậ
ả
• Lá th tìm th y ấ ở ư Telloh c a th y t ầ ế ủ Lu'enna g i nhà ử vua (có l tên là) ẽ Urukagina c a ủ thành Lagash, ngưỡ Hà, thông L báo con ngài đã ch t tr n, kho ng năm 2.400 TCN.
2. Đi u ki n v khoa h c k thu t ậ
ề
ệ
ề
ọ
ỹ
• Gutenbeg phát minh ra máy in ch b ng ữ ằ
kim lo i (1442-1448). ạ
ố ế ỷ
ả
• Cu i th k 19: phát thanh ra đ i ờ • Kho ng 1950 truy n hình ra đ i ờ ề • Hi n nay: công ngh tin h c, cáp quang, ệ ọ
m ng Internet… ệ ạ
3. Đi u ki n kinh t -xã h i ộ
ề
ế
ệ
ị ở • Th k 15: ế ỷ ả
ả ấ
ớ
ự ng th c s n xu t ươ ệ ả ng th c s n xu t t ấ ư ả ươ
khu v c Đ a Trung H i đã hình thành m t ph ứ ộ m i: ph ng th c s n xu t công nghi p – ấ ứ ươ hay còn g i là ph ứ ọ b n.ả
i nhu ẫ ớ
ầ ầ
• Nhu c u giao d ch, buôn bán d n t ị c trao đ i v thông tin ổ ề • T báo đ u tiên ra đ i: Gazzetta v i giá 1 ớ ờ
c u c n đ ượ ầ ầ ờ xu
4. Quan h giao l u qu c t
ố ế
ư
ệ
ướ
c, các . Riêng trong
ộ
ữ ự ế
ch c, qu n lí, đi u ả
ề ứ
ề ổ
ề
ướ
• Trao đ i h p tác, kinh doanh v thông tin • Trao đ i kinh nghi m v t ệ i báo chí. ề
ữ c ch a phát tri n
n
• Trao đ i, h p tác v lí lu n báo chí gi a các ể ữ
ướ
ướ
ư
Thông tin và trao đ i thông tin gi a các n ổ khu v c và toàn c u là m t th c t ự ầ lĩnh v c báo chí: ự ổ ợ ổ hành m ng l ạ ợ ổ ậ c tiên ti n v i nh ng n ớ ế • Trao đ i, đào t o nhà báo ạ • Trao đ i, buôn bán các thi
t b truy n thông ề
ế ị
ổ ổ
i xu t hi n vào cu i th k ế ỷ ố
16, đ u th k 17 ệ ấ châu Âu ở
t Nam hình thành v i s ra đ i ờ ớ ự • Báo chí th gi ế ớ ế ỷ ầ ệ
ị • L ch s báo chí Cách m ng đ c tính t ượ ừ
• Báo chí Vi Gia Đ nh (4.1865) c a t ủ ờ ạ ử ị ngày 21.6.1925
