Viêm da tiếp xúc là bệnh gì?
Khi da gặp một tác nhân từ bên ngoài nào
đó, xảy ra phản ứng tương tác, gây nên
viêm da thì gọi là viêm da do tiếp xúc.
Lưu ý cần phân biệt để không bị nhầm
giữa viêm da tiếp xúc với chứng Zona.
Một trường hợp bị viêm da do tiếp xúc.
Ảnh: K.V .
Viêm da tiếp xúc kích ứng
Chiếm tới 80% và gây tổn thương cho hầu
hết những ai tiếp xúc với chất đó, như: do
phấn côn trùng, do acid, kiềm. Trong thực tế
có trên 2.800 chất gây kích ứng. Có 2 loại
cấp tính và mạn tính. Thể cấp tính xảy ra do
tiếp xúc với hóa chất mạnh như acid và
kiềm. Bệnh xuất hiện trong vài phút đến vài
giờ sau khi tiếp xúc và biểu hiện nhẹ như
cảm giác châm chích, rát bỏng, da khô căng
hoặc mề đay thoáng qua. Nếu nặng lại có
biểu hiện như đỏ, phù nề, đau, mụn nước,
bọng nước, mụn mủ, lột da, hoại tử. Giới
hạn rất rõ, khu trú đúng ở nơi da tiếp xúc với
chất kích ứng. Cũng có khi bệnh khỏi nhanh
sau vài ngày hoặc vài tuần.
Còn thể mạn tính (còn gọi là viêm da tiếp
xúc kích ứng tích lũy) - là loại rất thường
gặp. Bệnh xuất hiện khi tiếp xúc nhiều lần,
trong thời gian dài vài tuần, vài tháng, có thể
vài năm tiếp xúc với chất kích ứng có nồng
độ thấp như xà phòng, dầu gội, chất tẩy
rửa... Khi gặp các yếu tố thuận lợi: cọ xát,
sang chấn, ẩm ướt, bệnh biểu hiện da đỏ,
bóc vảy, nứt nẻ, ngứa, giới hạn của tổn
thương da không rõ với da lành. Hay gặp
như viêm da bàn tay và ở nữ nhiều hơn do
tiếp xúc với các chất kích ứng như xà phòng,
chất tẩy rửa, các loại đồ ăn, chị em làm công
việc nội trợ.
Viêm da tiếp xúc dị ứng
Thường xảy ra ở những người đã có tiếp xúc
với dị nguyên trước đó, có thể vài tuần, vài
tháng, hoặc vài năm. Lúc đầu việc tiếp xúc
này không gây ra triệu chứng gì, nhưng dần
dần khi tiếp xúc nhiều lần sẽ gây tổn thương
da. Bệnh xuất hiện muộn, thường sau khi
tiếp xúc với dị nguyên 48-72 giờ. Biểu hiện
của trường hợp cấp tính là: ngứa, đỏ, phù,
mụn nước, và tổn thương lan tỏa vượt quá
vùng tiếp xúc. Nếu là mạn tính sẽ ngứa, đỏ,
trợt da, bong vảy, giống như viêm da tiếp
xúc kích ứng mạn tính.
Thông thường các tác nhân tiếp xúc bao
gồm các chất kiềm, acid, chất tẩy rửa, chất
bảo quản, chất khử mùi... Chất kiềm có khả
năng xuyên thấm và phá hủy sâu do làm tan
chất sừng bề mặt da. Hay gặp viêm da bàn
tay ở các bà nội trợ, công nhân nhà máy xà
phòng do chất kiềm gây ra. Còn acid
sulfuric, acid nitric, acid
oxalic, acid chloric... cũng gây ra viêm da
tiếp xúc nghề nghiệp. Ngay cả kim loại như
đồng, thủy ngân, nickel, bạc, kẽm... cũng là
tác nhân. Viêm da tiếp xúc dị ứng do kim
loại hay gặp nhất là do nickel có ở đồ bằng
kim loại như: dây đeo đồng hồ, cúc, khóa
móc quần, thắt lưng. Ngoài ra còn các chất
khác như bụi kẽm, bụi vôi, bụi gỗ, bụi thuốc
lá, xi măng. Các hương liệu, chất bảo quản
có trong mỹ phẩm; hóa chất trong chất
nhuộm tóc; trong nhựa dán; trong cao su
tổng hợp; các loại thuốc bôi; hóa chất trừ
sâu; nhựa cây; hoa, phấn hoa; quần áo... Một
số hoạt chất gây viêm da tiếp xúc do làm
tăng nhạy cảm của da khi có sự tác động của
ánh sáng mặt trời.
Khi có các biểu hiện khác thường trên da,
cần khám tại bác sĩ chuyên khoa da liễu để
xác định có phải là viêm da tiếp xúc và
thuộc thể viêm da tiếp xúc kích ứng hay thể
viêm da dị ứng, mới thể có cách trị liệu
đúng.