Xu thế Điện Hạt Nhân : Thế
giới vẫn phân cực
Điện hạt nhân đã có lịch sử 50 năm, đóng góp to lớn cho sự phát triển kinh
tế - xã hội của nhiều quốc gia và góp phần bảo vệ môi trường. Tuy nhiên,
quan điểm của con người hiện vẫn chia thành hai cực : ủng hộ và chống
đối.
Bức tranh điện hạt nhân toàn cầu
Theo thống kê của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), vào
cuối năm 2002, toàn thế giới có 441 nhà máy điện hạt nhân đang hoạt động.
Những nhà máy này cung cấp 16% tổng sản lượng điện toàn cầu năm 2002,
hay 2.574 tỷ KWh.
Trong năm 2002, cũng đã có thêm sáu nhà máy Điện Hạt Nhân được đưa
vào hoạt động thương mại, trong đó có bốn ở Trung Quốc, một ở CH Séc
và một ở Hàn Quốc.
Bảy nhà máy Điện Hạt Nhân khác đã được khởi công xây dựng trong năm
2002, trong đó có sáu ở Ấn Độ, một ở CHDCND Triều Tiên, đưa tổng số
nhà máy đang được xây dựng trên toàn thế giới là 32.
Trong năm 2002, cũng đã có bốn nhà máy Điện Hạt Nhân ngừng hoạt
động, với hai ở Bulgaria và hai ở Anh.
Việc mở rộng hiện tại cũng như triển vọng tăng trưởng Điện Hạt Nhân
trung và dài hạn tập trung ở châu Á. Trong tổng số 32 lò phản ứng hiện
đang được xây dựng trên toàn thế giới, 19 nằm tại Trung Quốc, Hàn Quốc,
Nhật Bản, Ấn Độ và CHDCND Triều Tiên. Ở châu Á, năng lực và công
suất Điện Hạt Nhân là lớn nhất ở Nhật (54 nhà máy) và Hàn Quốc (18 nhà
máy). Cả hai nước này đều thiếu tài nguyên năng lượng và sự lo ngại về an
ninh năng lượng cũng như việc đa dạng hóa nguồn cung cấp năng lượng đã
làm cho việc xây dựng các nhà máy Điện Hạt Nhân mới càng trở nên cạnh
tranh hơn về kinh tế.
Tại Tây Âu, có 146 lò phản ứng. Civaux-2 của Pháp là lò mới nhất gia nhập
vào mạng lưới Điện Hạt Nhân từ năm 1999. Cùng với sự nâng cấp và mở
rộng, tổng công suất chắc chắn sẽ vẫn ở gần mức hiện nay mặc dù Bỉ, Đức
và Thuỵ Điển đã quyết định loại bỏ Điện Hạt Nhân.
Khả năng lớn nhất đối với công suất mới nằm tại Phần Lan. Vào tháng
5/2002, Quốc hội Phần Lan phê chuẩn ''quyết định trên nguyên tắc'' của
chính phủ về xây dựng nhà máy ĐHN thứ năm. Tháng 9/2002, Công ty
TVO mời thầu. Đông Âu và các quốc gia thuộc Liên Xô (cũ ), mới độc lập,
có 68 nhà máy Điện Hạt Nhân đang hoạt động và thêm mười nhà máy đang
được xây dựng. Tại Nga, có 30 nhà máy Điện Hạt Nhân và ba nhà máy
khác đang được xây dựng .
Không có nhà máy Điện Hạt Nhân mới nào được triển khai tại Mỹ kể từ
năm 1978 mặc dù nhiều nhà máy, đã ngừng hoạt động, được tái khởi động
kể từ năm 1998. Trọng tâm của năm 2002, 2003 là gia hạn giấy phép và cải
tạo. Chính sách năng lượng mới của Mỹ, được tuyên bố vào tháng 5/2001,
ủng hộ mở rộng năng lượng hạt nhân. Tháng 2/2002, Bộ trưởng Năng
lượng Mỹ tuyên bố Chương trình Điện Hạt Nhân 2010, với mục tiêu sẽ có
một nhà máy Điện Hạt Nhân mới đi vào hoạt động ở nước này trước cuối
năm 2010. Chiến lược này còn bao gồm cả sự chấp thuận của Tổng thống
Mỹ George W. Bush, tiếp tục phát triển địa điểm đổ chất thải hạt nhân ở
dãy núi Yucca, bang Nevada. Quốc hội Mỹ cũng đã phê chuẩn việc này.
Ở Canada, việc mở rộng sản xuất Điện Hạt Nhân ngắn hạn có thể diễn ra
dưới hình thức tái khởi động một vài hoặc tất cả tám nhà máy (trong tổng
số 22 nhà máy) hiện đã bị đóng cửa.
Tại châu Phi, có hai nhà máy Điện Hạt Nhân đang hoạt động và cùng nằm
ở Nam Phi. Tại Mỹ La tinh, có sáu nhà máy, chia đều cho ba nước
Argentina, Brazil và Mexico.
Chống đối và ủng hộ
Lithuania hiện là nước có tỷ trọng Điện Hạt Nhân cao nhất thế giới
(80,1%), tiếp đến là Pháp (78%), Slovakia (65,4%) và Bỉ (57,3%).
Điện Hạt Nhân cung cấp nguồn năng lượng rẻ tiền, thay thế điện năng được
sản xuất từ nhiên liệu hoá thạch. Nó có thể cung cấp điện năng với giá thấp
hơn 50-80% so với các nguồn năng lượng truyền thống, giải quyết tình
trạng thiếu điện cũng như thoả mãn nhu cầu gia tăng trong tương lai. Ngoài
ra, lò phản ứng hạt nhân thực sự không phát thải khí nhà kính, góp phần
kiềm chế nạn ấm hoá toàn cầu và thay đổi khí hậu.
Tuy các nhóm chống Điện Hạt Nhân cho rằng không có mức phóng xạ an
toàn song theo TS vật lý Travis Norsen của Mỹ, các nguồn phóng xạ lớn
đều là tự nhiên và có mặt ở khắp mọi nơi: Con người liên tục phơi nhiễm
với phóng xạ từ các tia vũ trụ ở tầng trên của khí quyển và các nguyên tố
phóng xạ tự nhiên trong lòng đất. So với những nguồn này, phóng xạ từ nhà
máy ĐHN không đáng kể. Mức bức xạ trung bình hàng năm mà người Mỹ
phơi nhiễm là 360 millirem, trong đó 300 millirem có nguồn gốc từ các
nguồn tự nhiên chẳng hạn như radon. Trái lại, con người chỉ nhận được
0,01 millirem phóng xạ mỗi năm do sống cách nhà máy Điện Hạt Nhân
15m. Ngay cả một chiếc máy bay cũng làm cho con người tiếp xúc 3
millirem mỗi năm trong khi mức phơi nhiễm từ X-quang trong y học là 20
millirem mỗi năm.
Các nhóm chống đối cũng cho rằng các nhà máy Điện Hạt Nhân tạo ra chất
thải phóng xạ gây chết người, vì vậy họ kịch liệt phản đối việc vận chuyển
chúng, đặc biệt là nhóm Hoà Bình Xanh. Trong khi đó, những người ủng
hộ, đặc biệt là các nhà khoa học, cho rằng chất thải phóng xạ không phải là
một điểm yếu mà là một đặc thù của năng lượng hạt nhân. So với lượng
thải khổng lồ của nhiên liệu hoá thạch vào khí quyển, lượng chất thải hạt
nhân là nhỏ, không đáng kể và có thể cất giữ mà không gây nguy hại cho
con người và môi trường. Phần lớn nhiên liệu đã qua sử dụng được giữ lại
nhà máy. Chất thải ở mức cao được xếp trong thùng thép dày chống ăn mòn
và đặt sâu trong lòng đất - nơi có kiến tạo ổn định, và được theo dõi cẩn