Hi tho Tp hun v Xúc tiến và H tr Đầu tư, Bài 8 Trang 1
Liên Hip Quc - ESCAP
Hi tho Tp hun v Xúc tiến và H tr Đầu tư
Bài 8
“Theo dõi và Đánh giá D án:
Phn hi đối vi Chương trình Xúc tiến Đầu tư
Trình bày:
Asia Policy Research Co., Ltd., 2003
1. Quy trình theo dõi d án và các mc tiêu chính
Cơ quan Xúc tiến Đầu tư có th áp dng vic theo dõi d án bng hai cách chung. Th nht, Cơ quan
Xúc tiến Đầu tư có th theo dõi tình trng và vic thc hin d án ca các ch đầu tư, bt đầu t quá
trình xin giy phép đến khi d án hoàn toàn đi vào hot động. Th hai, vic theo dõi có th được dùng
để đánh giá tiến trình và cung cp nhng thông tin phn hi v các hot động/các d án, các chương
trình ca chính Cơ quan Xúc tiến Đầu tư và v hiu qu thc hin tng th ca Cơ quan Xúc tiến Đầu
tư.
1.1 Theo dõi các d án ca nhà đầu tư
Vic theo dõi nhng d án đầu tư không nên ch gn lin vi vic đặt quy định và kim soát, mc dù
đây là điu ta thường nghĩ đến khi đề cp đến vic các cơ quan nhà nước qun lý doanh nghip. Tt
nhiên là Cơ quan Xúc tiến Đầu tư phi có nhim v đảm bo rng các nhà đầu tư phi tuân th các
điu kin và th tc đối vi hot động đầu tư song vic theo dõi cũng có th được chuyn thành mt
dch v đầu tư quan trng. Thông qua vic thoe dõi tiến trình và thc trng ca h sơ xin giy phép
đầu tư, thành lp và hot động d án đầu tư, ngay t giai đon đầu Cơ quan Xúc tiến Đầu tư có th
xác định bt c vn đề nào có th phát sinh để gii quyết chúng trước khi các vn đề tr nên xu hơn.
Cũng vy, vic theo dõi giúp cho các viên chc ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư có th d kiến được các
bước tiếp theo phi thc hin và nhu cu ca nhà đầu tư, giúp to ra các cán b năng động, nh đó h
có th cung cp nhng dch v và h tr thm chí trước khi ch đầu tư nhn ra nhu cu này. Đây là
dch v khách hàng tt và s nâng cao danh tiếng cho Cơ quan Xúc tiến Đầu tư và giúp thu hút được
nhiu đầu tư hơn na.
Mt s nguyên tc trong vic theo dõi các d án đầu tư được đề cp ti tài liu này để hướng dn Cơ
quan Xúc tiến Đầu tư trong vic xây dng mt phương pháp tiếp cn vi vic theo dõi d án đầu tư.
Th nht, vic theo dõi có ch ý xác định các vn đề giai đon đầu, khi còn d gii quyết. Mt h
thng theo dõi không hiu qu là h thng không th phát hin ra được các vn đề ngay t đầu.
Th hai, Cơ quan Xúc tiến Đầu tư nên nh rng các công ty ti các giai đon khác nhau ca chu trình
đầu tư s có các nhu cu khác nhau và kh năng gia các công ty cũng thay đổi rt ln, đặc bit là
gia các doanh nghip va và nh vi các công ty xuyên quc gia. Các công ty thường cn nhiu h
tr và theo dõi hơn trong giai đon xin giy phép và hình thành d án, nhưng sau khi doanh nghip đã
đi vào hot động được mt thi gian thì nhu cu theo dõi s gim đi. Ngoài ra, các doanh nghip va
và nh thường cn được theo dõi k càng hơn, vì các công ty này thường không có đủ ngun lc và
kh năng nhân s để đảm bo cho quá trình hot động được suôn s thông qua mt cơ cu t chc rõ
ràng. Tuy nhiên, do bn cht phc tp ca nhiu d án đầu tư nước ngoài nên cũng cn nhiu s h
tr, đặc bit nếu như cơ cu t chc thiếu kiến thc v k thut để đưa ra nhng quyết định da trên
hiu biết k thut.
Hi tho Tp hun v Xúc tiến và H tr Đầu tư, Bài 8 Trang 2
Th ba, mt h thng theo dõi hiu qu đòi hi phi tiếp xúc thường xuyên vi các nhà đầu tư nước
ngoài. Nếu Cơ quan Xúc tiến Đầu tư thiếu nhân s như giám đốc nghip v hoc các cán b ph
trách, thì h thng theo dõi s không có hiu qu. L dĩ nhiên, do hn chế v ngân sách các Cơ quan
Xúc tiến Đầu tư có th gii hn s lượng nhân viên ca h và dn đến các n lc theo dõi tt c nhng
d án ca nhà đầu tư b hn chế. Nếu như Cơ quan Xúc tiến Đầu tư ca bn thuc trường hp này, thì
s phi xem xét các nhà đầu tư hoc d án nào được ưu tiên theo dõi cao nht.
Th tư, các dch v đầu tư, k c vic theo dõi, nên được thiết kế phù hp vi tng d án c th, tránh
rp khuôn. Điu này liên quan đến vic phân công nhân viên ph trách làm vic vi nhng nhà đầu tư
c th để cung cp liên tc và đảm bo rng viên chc ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư biết rõ d án và
thc trng ca d án.
Th năm, Cơ quan Xúc tiến Đầu tư phi có các h thng liên kết cht ch vi gii kinh doanh và có
được s tín nhim trong mi quan h. Nếu thc hin được vic này, thì Cơ quan Xúc tiến Đầu tư s d
dàng hơn trong vic thu thp thông tin t các nhà đầu tư làm cho quá trình theo dõi thun li hơn và
xác định được nhng khó khăn ngay t đầu.
Sau cùng, các nhân viên ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư phi có nhng k năng nht định để vic theo
dõi đạt được hiu qu. H phi biết cn hi nhng câu hi nào, quá trình đầu tư hot động ra làm sao,
các d án ca công ty, và phi có các k năng tuy duy tt.
Trong thc tế thì công vic theo dõi các d án đầu tư hot động như thế nào? V cơ bn công vic này
cũng tương t các hot động đã nêu ti phn h tr nhà đầu tưcác dch v h tr sau giy phép.
Cán b ph trách phi tiếp xúc vi các công ty mi được thành lp mi tháng mt ln trong hai năm
đầu (nhiu hơn hay ít hơn thì còn ph thuc vào mc độ phc tp ca d án) để tìm hiu thc trng
ca d án và khó khăn gp phi cho đến lúc đó. Sau thi gian này, cường độ tiếp xúc có th gim
xung còn mi quý mt ln hoc ch cn nhng cuc tiếp xúc hàng quý trong thi gian đầu hot động
đối vi các d án đầu tư ít phc tp hơn.
Vic theo dõi đòi hi phi thu thp thông tin và nhn các thông tin phn hi t phía công ty. Xác định
tình trng ca d án và c gng giúp đỡ nhng công ty theo đúng tiến độ đặt ra hoc gii quyết nhng
khó khăn. Đánh giá li các công vic đã thc hin được cho đến hin ti để đảm bo rng công ty đã
thc hin tt c yêu cu cn thiết trong vic đăng ký và thành lp d án. Nếu như công ty có nhng
thiếu sót v th tc thì ch cho hđề ngh h tr nếu cn thiết.
Ngoài các th tc chính thc ra, cn theo dõi cơ s h tng ca ch đầu tư, lao động, và các yêu cu
khác t khi bt đầu d án. Cơ quan Xúc tiến Đầu tư có th thiết kế mt bng câu hi tiêu chun đối
vi các ch tiêu này, yêu cu các công ty tr li và np li. Do các ch đầu tư rt bn rn, cho nên phi
gi cho bng câu hi được ngn gn và đi thng vào vn đề. Bn có th phát hin ra mt vài nhu cu
chưa được đề cp đến trước đây hoc nhng vướng mc mà các nhà đầu tư gp phi và có th được
các nhà đầu tư yêu cu tr giúp. Trong trường hp này, hãy theo dõi li mt ln na trong vòng ba
tháng để xem liu các nhu cu này có được đáp ng và các khó khăn có được tháo g hay chưa.
Vic thu thp d liu cho công vic theo dõi có th được đơn gin hoá bng cách s dng phn mm
theo dõi ch đầu tư như đã được tho lun bài 5. Vn đề chính là làm sao đểđược thông tin càng
nhanh càng tt thay vì phi đợi thu thp thông tin sau này. Vic theo dõi s không tht hiu qu nếu
như các khó khăn phát sinh và bn gii quyết chúng quá tr. Cũng vy, đôi khi rt khó khăn nếu
không mun nói là không có th, để thu thp được d liu cn thiết khi thi gian đã qua, đặc bit nếu
như các thông tin phn hi trước đây không được ghi chép ngay li.
Các viên chc qun lý công vic theo dõi d án đầu tư phi bo qun k các h sơ v tng ln tiếp
xúc vi ch đầu tư, ghi chú tình tng ca d án, các vn đề phát sinh và các bin pháp khc phc đã
thc hin.
Hi tho Tp hun v Xúc tiến và H tr Đầu tư, Bài 8 Trang 3
1.2 Theo dõi chính Cơ quan Xúc tiến Đầu tư
Chuyn sang vic theo dõi và đánh giá chính Cơ quan Xúc tiến Đầu tư, chúng ta cn phân bit hai
định nghĩa chính. “Theo dõi” là “kim tra điu đặn s tiến trin ca cơ quan và các hot động hướng
v các mc tiêu đã đề ra” (MIGA). Không ging như công vic đánh giá, theo dõi là mt quá trình
liên tc do phi liên tc thu thp d liu. Mt khác “đánh giá” được định nghĩa như là “quá trình kim
tra xem liu có đạt được nhng mc tiêu ca d án hay không và nếu đạt được thì mc độ hiu qu
kinh tế ca quá trình thc hin mc tiêu như thế nào” (MIGA). Vic đánh giá thông thường ch được
thc hin ti khong thi gian được la chn, khác vi quá trình theo dõi liên tc. C hai quá trình
này đều cn thiết vì các thông tin phn hi và d liu t quá trình theo dõi s được s dng dưới hình
thc đánh giá chính thc v cơ quan hoc các chương trình và d án ca cơ quan.
Ti sao mt Cơ quan Xúc tiến Đầu tư phi thc hin h thng theo dõi và đánh giá cho chính mình?
Có nhiu lý do. Th nht, mt h thng theo dõi và đánh giá cho phép Cơ quan Xúc tiến Đầu tư đánh
giá tiến trin so vi các mc tiêu đã đặt ra, ví d như các mc tiêu c th để thu hút đầu tư nước ngoài
nh hưởng kinh tế ca d án đầu tư đến cng đồng. Th hai, vic theo dõi và đánh giá có ý nghĩa
rt quan trng trong vic tiến hành các điu chnh thích hp cho các kế hoch, hot động và các d án
đặc bit ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư. Chúng có th giúp ngăn chn s lãng phí tài nguyên bng cách
xác định các khó khăn ngay t đầu để định hướng li hoc hy b các n lc và giúp rút ra được nhiu
bài hc chính t nhng d án đã hoàn tt và ci thin các d án sp ti. Th ba, vic theo dõi và đánh
giá chính thc s cung cp nhng bng chng c th cho vic đưa ra nhng quyết định v vic s
dng tt nht các ngun lc khan hiếm. Th tư, chúng cung cp nhng thông tin phn hi có giá tr
cho nhng nhà làm chính sách trong vic ci thin môi trường đầu tư. Cơ quan Xúc tiến Đầu tư
th đưa ra nhng d liu chính xác, toàn din và nhng khám phá để h tr nhng người ra quyết
định. Và th năm là vic theo dõi và đánh giá làm tăng trách nhim và tính minh bch ca Cơ quan
Xúc tiến Đầu tư. Vic phát hành nhng báo cáo đánh giá v các hot động hoc tình hình thc hin
ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư chng t rng Cơ quan Xúc tiến Đầu tư hot động mt cách công khai,
minh bch; điu này s to ra nim tin ln hơn cho công chúng và gii doanh nghip.
Mt h thng theo dõi và đánh mang li rt nhiu li ích cho Cơ quan Xúc tiến Đầu tư, do đó không
nên xem nó như là mt s đe da. Độ tin cy cao ca h thng theo dõi và đánh giá cho phép Cơ quan
Xúc tiến Đầu tư lưu li các “bng chng” v các hot động và chi phí ca mình khi được yêu cu gii
trình vi cơ quan ch qun. Mt li ích khác na là h thng có th cung cp bng chng rng mt
thành qu nào đó (hy vng là tích cc) là kết qu ca các hot động hoc s phân b ngân sách ca
Cơ quan Xúc tiến Đầu tư. Bng chng c th ca quan h “nhân – qu tích cc” có th dùng làm cơ
s để chính ph cp thêm ngân sách cho Cơ quan Xúc tiến Đầu tư.
H thng theo dõi và đánh giá cũng giúp thúc đẩy s tiến trin các hot động ca Cơ quan Xúc tiến
Đầu tư. Vi nhng mc đích rõ ràng trong đầu và biết rng quá trình thc hin công vic ca h s
được đánh giá, nhng nhân viên ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư sđộng cơ mnh hơn đểm vic
tt. Nhng li ích khác bao vic to ra d liu định lượng để giúp cho vic đưa ra nhng quyết định,
đánh giá tiến độ so vi mc tiêu đã đề ra ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư và quc gia, tn dng nhng
khám phá tích cc để h tr cho các hot động xúc tiến đầu tư hoc xây dng hình tượng, và so sánh
hiu sut ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư này vi nhng Cơ quan Xúc tiến Đầu tư khác để rút ra nhng
bài hc v vic làm thế nào để tr nên cnh tranh hơn.
2. D án đầu tư và các quy trình đánh giá ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư
Sau khi tho lun khá chi tiết v công tác theo dõi đầu tư như đã đề cp phn trên, bây gi chúng tp
trung vào các quy trình liên quan đến vic đánh giá. Quy trình đánh giá gm bn giai đon cơ bn,
như được trình bày bng dưới đây, và biu đồ s làm rõ các đặc đim chính ca tng giai đon.
Hi tho Tp hun v Xúc tiến và H tr Đầu tư, Bài 8 Trang 4
Bng 1. Bn giai đon cơ bn ca quy trình đánh giá
Mt điu đáng chú ý là có ba loi đánh giá chính cu thành các giai đon được trình bày trên. Đánh
giá đầu k, cũng được biết đến như s đánh giá vic thiết kế chương trình, là loi đánh giá được s
dng trước khi thc hin chương trình để đánh giá vic thết kế và chun b kế hoch cho mt d án
hoàn chnh. Loi đánh giá này ít thông dng đối vi các Cơ quan Xúc tiến Đầu tư, nhưng đem li
nhiu li ích khi thc hin nhng chương trình hoc nhng d án phc tp để chc chn công tác thiết
kế d án được thc hin phù hp.
Đánh giá gia k được s dng vào khong gia chu trình ca chương trình hoc d án để đánh giá
nhng s kin đã xy ra cho đến hin ti v phương din thc hin và hiu qu ban đầu. Vic đánh
giá này rt quan trng khi thc hin nhng điu chnh trong quá trình thc hin chương trình hoc d
án để xác định nhng thay đổi cn thiết, nếu có, để đạt được kết qu mong mun. Trong mt s
trường hp, kết qu ca vic đánh giá gia k s cho biết rng chương trình hoc d án không th
thành công dưới bt k hoàn cnh nào và vì vy nên chm dt sm để bo tn ngun lc.
Đánh giá cui k liên quan đến vic xem xét li chương trình hoc d án đã hoàn thành (hoc đã
chm dt) để xác định nh hưởng ca chương trình/d án, xem d án đã được thc hin tt như thế
nào, mc độ hiu qu ca các ngun lc được s dng, hiu được mi tương quan gia nhng can
thip và kết qu, và rút kinh nghim cho các giai đon kế tiếp ca d án hoc cho mt giai đon mi.
Không phi lúc nào cũng d xác định nhng nhu cu cn được đánh giá, do có nhiu kh năng xy ra
và các kh năng này không phi lúc nào cũng rõ ràng. Cơ quan Xúc tiến Đầu tư có th đánh giá nhng
đầu vào, đầu ra , kết qu ca các chương trình và nhng chiến lược đầu tư, các d án c th như là các
din đàn đầu tư hoc hiu qu làm vic chung ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư. Nhng bin pháp và
vic thu thp d liu nhm ti s kết hp gia các d liu định tính và định lượng, tùy thuc vào nhu
cu nào được đánh giá. Các tài liu cho Bài 8 đưa ra nhiu ý kiến v vic nhng nhu cu nào cn
được đánh giá và phi tìm d liu đâu.
Khi có được tt c thông tin s dng cho vic đánh giá, thì Cơ quan Xúc tiến Đầu tư phi đánh giá các
kết qu theo tiêu chun đã được định rõ. Thông thường có năm cách để đánh giá các kết qu ca mt
chương trình hay mt d án (hoc vic thc hin tng th ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư). Th nht,
Cơ Quan Xúc Tiến Đầu Tư có th xem xét tính phù hp ca nhng kết qu. Các kết qu có phù hp
vi nhu cu, các vn đề, và nhng khó khăn mà Cơ quan Xúc tiến Đầu tư đang c gng gii quyết hay
Hi tho Tp hun v Xúc tiến và H tr Đầu tư, Bài 8 Trang 5
không? Th hai, Cơ quan Xúc tiến Đầu tư có th đánh giá tính hiu qu ca vic s dng các ngun
lc trong vic đạt được các kết qu. Nhng chương trình được gi là thành công thc ra có th đã tiêu
hao nhiu ngun lc hơn mc cn thiết để đạt được kết qu, hoc các chương trình không thành công
nhiu khi là vì s dng các ngun lc không hiu qu hoc vì thiếu ngun lc. Th ba, Cơ quan Xúc
tiến Đầu tư có th đánh giá hiu sut ca công vic bng cách xác định liu các n lc đóng góp vào
quá trình đạt mc tiêu ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư như thế nào. Th tư, Cơ quan Xúc tiến Đầu tư
th đánh giá tính thiết thc ca nhng hot động và kết qu các hot động này đối vi toàn cng
đồng hoc địa phương. Th năm, Cơ quan Xúc tiến Đầu tư mun đánh giá tính bn vng ca nhng
nh hưởng bt ngun t chương trình hoc d án. Liu nó snh hưởng kéo dài nếu d án ngưng
hot động hoc hot động cn được tiếp tc?
3. S dng các thông tin thu thp được t vic theo dõi và đánh giá để ci thin các dch v
ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư và môi trường đầu tư.
Các báo cáo v vic theo dõi và đánh giá có th không đạt được hiu qu nếu Cơ quan Xúc tiến Đầu
tư không hành động da trên các bài hc kinh nghim hoc không ph biến nhng nhng vn đề đã
được khám phá. Mc tiêu tng th đằng sau vic theo dõi và đánh giá là s dng nhng khám phá để
nâng cao hiu sut ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư và ci thin môi trường đầu tư địa phương. Như
thế, Cơ quan Xúc tiến Đầu tư s tr nên hiu qu hơn và địa phương bn sđược nhng li ích da
vào gii quyết vic làm, tăng thu nhp và ci thin quá trình phát trin kinh tế xã hi nói chung.
Nhng công dng chính ca các kết qu thu được t vic theo dõi và đánh giá là gì? Có th đề cp
bn lĩnh vc c th. Th nht, các kết qu ca vic theo dõi và đánh giá có th giúp ci thin dch v
đầu tư ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư. Trong sut quá trình thu thp thông tin t các công ty thông qua
vic theo dõi và đánh giá các mc đích, Cơ quan Xúc tiến Đầu tư s nhn được nhng thông tin phn
hi trc tiếp hoc gián tiếp t các nhà đầu tư v cht lượng dch v hin ti ca Cơ quan Xúc tiến Đầu
tư và các ý tưởng v nhng dch v khác mà các nhà đầu tư yêu cu. Mt s thông tin phn hi có th
được s dng để thiết lp nhng chun mc thc hin tt hơn trong khong thi gian được yêu cu để
cung cp nhng dch v cho nhà đầu tư. Cũng vy, các kết qu thu rút ra t công vic theo dõi và
đánh giá thường cung cp thông tin v s lượng nhân viên cn thiết để thc hin nhng dch v và các
hot động khác ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư.
Th hai, vic áp dng nhng kết qu theo dõi và đánh giá giúp nâng cao năng lc ca Cơ quan Xúc
tiến Đầu tư. Liên quan đến cht lượng dch v ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư, nhng kết qu này cung
cp nhng thông tin hu ích cho ban lãnh đạo Cơ quan Xúc tiến Đầu tư v nhng lĩnh vc nào các
nhân viên cn được hun luyn thêm. Nhng thông tin này cũng liên quan đến vic đánh giá li nhân
viên để quyết định thăng chc và định mc lương. Hơn na, nếu như kết qu ca vic theo dõi và
đánh giá cho thy các khuyết đim ch yếu là do Cơ quan Xúc tiến Đầu tư, điu này có th cho thy
nhng lĩnh vc ch yếu nào mà ban lãnh đạo Cơ quan Xúc tiến Đầu tư cn được đào to thêm.
Th ba, các kết qu theo dõi và đánh giá định hướng cho vic đưa ra nhng mc tiêu và mc đích ca
chiến lược xúc tiến đầu tư ca Cơ quan Xúc tiến Đầu tư. Có th so sánh các kết qu thc tin t các
hot động chiến lược đầu tư vi các mc tiêu ban đầu và nếu có th thì điu chnh li các mc tiêu
tương lai cho phù hp vi thc tế hơn (i.e., đánh giá li theo chiu hướng đi xung) hoc là điu chnh
cao hơn. Công vic theo dõi và đánh giá có th giúp gii thích ti sao đạt được hoc không đạt được
các mc tiêu chung và cung cp nhng d báo cho vic điu chnh chiến lược hoc d án trong tương
lai.
Th tư, và có l là quan trng nht, vic áp dng các kết qu theo dõi và đánh giá để ci thin môi
trường đầu tư ti địa phương. Quá trình đánh giá thường phát hin ra nhng li than phin dai dng
hoc nhng khó khăn mà các nhà đầu tư gp phi và nhng điu này có th ch ra nhng mt yếu
cp hoch định chính sách trong phm vi môi trường đầu tư. Cơ quan Xúc tiến Đầu tư có th gii
quyết mt s các vn đề này nếu thuc phm vi trách nhim ca h. Đối vi các vn đề ngoài phm vi