Ăn ít, ăn lành mạnh để sống lâu
và sống khoẻ
Ăn ít calori có thể giúp giảm bớt bệnh tật và
tăng tuổi thọ. Tuy nhiên ăn bao nhiêu không quan
trọng bằng ăn cái gì. Chế độ dinh dưỡng lành
mạnh phải bao gồm nhiều rau quả, ngủ cốc thô và
ít chất béo bão hoà.
Khoẻ mạnh, sống lâu luôn là mơ ước của mọi
người, mọi thời đại, từ vua quan chí đến thứ dân.
Do đó, đã từ lâu nhiều thầy thuốc và các nhà khoa
học đã quan tâm tìm hiểu xem điều gì đã làm cho
một số cộng đồng có sức khoẻ và tuổi thọ đặc biệt
tốt hơn những người khác, chẳng hạn những người
Hounza ở phía bắc Ấn độ và Pakistan, người
Okinawa ở phía nam Nhật bản. Những cư dân ở đây
không những ít bệnh tật mà còn có tuổi thọ cao.
Nhiều người sống đến trên 100 tuổi. Bên cạnh lối
sống gần thiên nhiên, năng vận động, một yếu tố nổi
trội là họ có khẩu phần ăn kém xa với những người
sống ở vùng khác. Do điều kiện kinh tế nặng về tự
cung tự cấp, chế độ ăn phụ thuộc nhiều vào số thực
phẩm kiếm được hàng ngày, dân ở đây thường phải
ăn ít hoặc hầu như thiếu ăn!
Từ những quan sát trên, nhiều nghiên cứu đã
được tiến hành trên loài vật để xác định xem việc ăn
ít calori tác động như thế nào đến sức khoẻ và tuổi
thọ. Một nghiên cứu[1] gần đây của Tiến sĩ Stephen
Spindler và các cộng sự thuộc trường Đại học
Califormia, Mỹ đã cho biết những con chuột được
nuôi với khẩu phần ăn giới hạn sống lâu hơn 6 tháng
so với con chuột khác. Chuột bị ung thư khi được
ăn ít có tốc độ phát triển ung thư chậm hơn. Phân
tách gen cũng cho thấy những con chuột già ăn ít có
mẫu gen gần giống như những con chuột trẻ được ăn
bình thường.
Một thí nghiệm[2] khác của Russ Hepple, một
nhà sinh lý học thuộc trường Đại học Calgary,
Canada cũng cho biết những con chuột già được cho
ăn đầy đủ chất dinh dưỡng nhưng số lượng calori ít
hơn 40% vẫn có được trọng lượng cơ bắp và chức
năng cơ bắp tương đương với những con chuột trẻ
thông thường.
Nhiều thí nghiệm khác nhau trên loại khỉ và
chuột đều cho thấy việc ăn giảm bớt calori giúp con
vật sống lâu 50% và ít trải qua những căn bệnh tuổi
già so với những con vật khác. Các nhà khoa học
cho rằng quy luật nầy cũng xảy ra ở con người. Hai
nghiên cứu[3] tại trường Đại học Harvard cũng đưa
ra kết quả giảm từ 15 đến 20% lượng calori ăn vào
có thể làm giảm áp huyết, gia tăng cholesterol tốt và
hạ thấp nguy cơ tử vong vì ung thư, tim mạch, đột
quỵ. Hiện nay, nhiều người ở độ tuổi trung niên ở
Australia đang có phong trào ăn ít để sống khoẻ
hơn. Người ta tin rằng ăn ít đi khoảng 20% calori sẽ
giúp tăng cường sức khoẻ và giảm những nguy cơ
mắc các loại bệnh mãn tính phổ thông hiện nay như
tim mạch, tiểu đường, ung thư. Có lý luận cho rằng
ăn ít làm giảm bớt sự tích luỷ những gốc tự do, một
yếu tố quan trọng làm hư hại tế bào. Ông Arthur
Everett, 83 tuổi, Giáo sư trường Đại học Sydney là
một người đã từng nghiên cứu về tác động của ăn ít
calori trên chuột trên 50 năm nay. Ông nói “Ăn ít
là một điều khó nhưng tôi nghỉ mọi người đều cần
nên cắt giảm khẩu phần, dù chỉ 5%”. Ông khuyên
“Việc ăn giảm calori nên bắt đầu sớm, ngay từ lứa
tuổi teen hoặc lúc vừa trưởng thành”[4]. Những
nhà khoa học ở trường Đại học Harvard cũng có
những khuyến cáo tương tự khi khuyên mọi người
nên ăn những thức ăn lành mạnh và nên giới hạn
trong khoảng từ 1600 đến 1800 calori mỗi ngày[5].
Điều nầy đặc biệt có ý nghĩa trong xã hội hiện
nay khi phần lớn các bửa ăn diễn ra ở nhà hàng,
quán ăn và quá nhiều những tiệc tùng, chiêu đãi với
thức ăn dư thừa luôn khuyến khích chúng ta phải ăn
nhiều hơn nhu cầu thực sự. Tại nước ta, điều nầy
càng đáng được quan tâm. Cuộc sống bận rộn hiện
nay rõ là không còn cảnh “tháng giêng là tháng ăn
chơi, tháng hai cờ bạc, tháng ba hội hè . . .” Tuy
nhiên, nhiều nơi, đặc biệt là ở vùng nông thôn, vùng
mới đô thị hoá, vẫn còn tập quán thường tổ chức quá
nhiều buổi họp mặt tiệc tùng với đủ thứ lý do, từ
sinh nhật, thôi nôi, lễ, giỗ đến mừng thi đỗ, tăng
lương, thăng chức, khao nhà mới, xe mới . . . Quan
trọng hơn, khi đã thành thói quen, cảnh chè chén có
thể diễn ra quanh năm suốt tháng mặc cho gia đình
có thể vẫn thiếu trước hụt sau. Tệ nạn nầy không chỉ
làm nghèo đất nước mà còn ảnh hưởng xấu đến sức
khoẻ và tuổi thọ của con người.
Tuy nhiên, vẫn có ý kiến phản đối việc giảm
khẩu phần. Nhiều người cho rằng ăn ít dễ dẫn đến
khuynh hướng ăn kiêng làm rối loạn chế độ ăn uống,
thiếu dinh dưỡng và có thể dẫn đến vô sinh. Thực
ra, ăn uống phải phù hợp với lứa tuổi và nhu cầu
phát triển của cơ thể. Rõ ràng là những sản phụ,
những phụ nử đang nuôi con bằng sữa mẹ, những
em bé đang phát triển hoặc những người suy nhược,
thiếu dinh dưỡng cần phải được ăn uống đầy đủ.
Ngoài ra, ăn bao nhiêu có thể không quan trọng
bằng ăn cái gì. Nếu bạn ăn uống điều độ, ăn những
thức ăn lành mạnh, chẳng hạn, ăn nhiều rau quả và
ngủ cốc thô, ít chất béo bão hoà, ít thịt đỏ và thực
phẩm công nghiệp thì không nhất thiết phải giảm ăn.
Rau quả và ngủ cốc thô có nhiều chất xơ, sinh tố,
chất khoáng và những chất chống oxy hoá có vai trò
trung hoà những gốc tự do, giải độc, tăng cường hệ
miễn dịch và làm chậm sự lão hoá. Trái lại, các loại
thịt đỏ và thực phẩm công nghiệp có nhiều chất béo
bão hoà và nhiều chất độc hại khác là nguyên nhân
gây ra nhiều loại ung thư và bệnh tim mạch.
Cuối cùng, dù ăn với chế độ ăn nào, với thức ăn
gì thì cũng không bao giờ nên ăn quá no. Trên 2500
trước nhà hiền triết Socrate đã từng khuyên “Hãy
rời bàn ăn khi hãy còn muốn ăn.” Hải Thượng Lãn
Ông cũng nhắc nhở :