Ảnh hưởng của tăng giá xăng dầu: một số phân tích định lượng ban đầu

CEPR<br /> <br /> TH O LU N CHÍNH SÁCH C A CEPR<br /> Bài th o lu n chính sách CS-01/2008<br /> <br /> TRUNG TÂM NGHIÊN C U KINH T VÀ CHÍNH SÁCH<br /> <br /> nh hư ng c a tăng giá xăng d u:<br /> m t s phân tích đ nh lư ng ban đ u<br /> Nguy n Đ c Thành, Bùi Trinh, Đào Nguyên Th ng<br /> <br /> Quan đi m đư c trình bày trong bài nghiên c u này là c a (các) tác gi và không nh t thi t<br /> ph n ánh quan đi m c a CEPR.<br /> <br /> TRUNG TÂM NGHIÊN C U KINH T VÀ CHÍNH SÁCH<br /> TRƯ NG Đ I H C KINH T , Đ I H C QU C GIA HÀ N I<br /> <br /> 1<br /> <br /> © 2008 Trung tâm Nghiên c u Kinh t và Chính sách<br /> <br /> Bài th o lu n chính sách CS-01/2008<br /> <br /> Trư ng Đ i h c Kinh t , Đ i h c Qu c gia Hà N i<br /> <br /> nh hư ng c a tăng giá xăng d u:<br /> m t s phân tích đ nh lư ng ban đ u*<br /> Nguy n Đ c Thành†, Bùi Trinh‡, Đào Nguyên Th ng§<br /> Hà N i, ngày 28/9/2008<br /> <br /> D n nh p<br /> Theo Quy t đ nh s 57-2008/QĐ-BTC, do B trư ng B Tài chính Vũ Văn Ninh ký ban<br /> hành, t 10 gi ngày 21/7/2008, giá xăng d u bán l các lo i đ ng lo t đư c đi u ch nh như<br /> sau:<br /> B ng 0.1. M c tăng giá xăng d u ngày 21/7/2008<br /> Tên loai xăng<br /> Xăng không chì A92<br /> D u diezen 0.05F<br /> D u ho<br /> D u mazut (2b)<br /> <br /> Giá cũ (đ ng/lít) Giá m i (đ<br /> 14500<br /> 13950<br /> 13900<br /> 9500<br /> <br /> ng/lít)<br /> 19000<br /> 15950<br /> 20000<br /> 12000<br /> <br /> Tăng (%)<br /> 31.03<br /> 14.34<br /> 43.88<br /> 26.32<br /> <br /> Ngu n: CafeF, ngày 21/7/2008<br /> <br /> Vi c tăng giá đ t ng t và m nh như v y khi n ngư i ta nh l i, trư c đó m t tháng, ngày<br /> 20/6/2008, Trung Qu c cũng đã đ ng lo t tăng giá xăng thêm 18% trên c nư c (l n tăng<br /> trư c là 11% vào tháng 11/2007 và gi nguyên cho t i l n tăng này).<br /> V i s tăng giá ngày 21/7/2008, giá xăng A92 đã tăng 216% sau 3 năm. Bi u đ 0.1 cho<br /> th y di n ti n tăng giá xăng A92 trong ba năm g n đây.<br /> <br /> *<br /> <br /> Nhóm tác gi xin trân tr ng c m ơn báo Sài gòn Ti p th đã tr giúp tài chính đ nghiên c u có th đư c hoàn<br /> thành s m nh t có th . Nhóm tác gi chân thành c m ơn các chuyên gia trong Nhóm Tư v n Chính sách (PAG),<br /> B Tài chính, TS. Jay Rosengard (Harvard Kennedy School of Goverenment) vì nh ng th o lu n h u ích trong<br /> quá trình sơ th o nghiên c u này. Nh ng thi u sót còn l i đ u thu c v nhóm tác gi . Thư t trao đ i xin g i<br /> v : Nguy n Đ c Thành, email: nguyen.ducthanh@cepr.org.vn<br /> †<br /> Ti n sĩ kinh t , Giám đ c Trung tâm Nghiên c u Kinh t và Chính sách (CEPR).<br /> ‡<br /> Chuyên gia cao c p, T ng c c Th ng kê Vi t Nam. C ng tác viên c a CEPR.<br /> §<br /> Th c sĩ kinh t h c, chuyên gia kinh t , CEPR.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Trong m t l n tr l i ph ng v n sau s ki n tăng giá xăng d u, B trư ng Tài chính Vũ Văn<br /> Ninh tuyên b v i các phương ti n thông tin đ i chúng ư c lư ng c a ông v<br /> <br /> nh hư ng c a<br /> <br /> vi c tăng giá này lên m c tăng giá chung (CPI) là kho ng 0.5-0.7%. Tuyên b c a B trư ng<br /> dư ng như đã khu y đ ng m t cu c tranh lu n v<br /> <br /> nh hư ng c a s tăng giá xăng d u l n<br /> <br /> này t i m c tăng giá chung, cũng như nh ng nh hu ng có th khác t i n n kinh t . Trong<br /> b i c nh đó, vi c th c hi n ư c lu ng c th<br /> <br /> nh hư ng c a đ ng thái chính sách này là m t<br /> <br /> n l c c n thi t.<br /> Giá xăng A92<br /> 20000<br /> 18000<br /> 16000<br /> <br /> VND<br /> <br /> 14000<br /> 12000<br /> 10000<br /> 8000<br /> 6000<br /> 4000<br /> 2000<br /> 7/3/2008<br /> <br /> 5/3/2008<br /> <br /> 3/3/2008<br /> <br /> 1/3/2008<br /> <br /> 11/3/2007<br /> <br /> 9/3/2007<br /> <br /> 7/3/2007<br /> <br /> 5/3/2007<br /> <br /> 3/3/2007<br /> <br /> 1/3/2007<br /> <br /> 11/3/2006<br /> <br /> 9/3/2006<br /> <br /> 7/3/2006<br /> <br /> 5/3/2006<br /> <br /> 3/3/2006<br /> <br /> 1/3/2006<br /> <br /> 11/3/2005<br /> <br /> 9/3/2005<br /> <br /> 7/3/2005<br /> <br /> 0<br /> <br /> th i gian<br /> Ngu n: VCBS (2008), tr.8<br /> <br /> Bi u đ 0.1: Giá xăng A25 tăng t gi a năm 2005 t i nay<br /> Trong báo cáo ng n này, chúng tôi th c hi n m t s ư c lư ng như sau:<br /> 1. Ư c lư ng sơ b<br /> <br /> nh hư ng tr c ti p c a vi c tăng giá xăng d u lên CPI d a trên c u<br /> <br /> trúc gi hàng hoá tính CPI hi n th i.<br /> 2. Ư c lư ng nh hư ng tr c ti p c a vi c tăng giá xăng d u (và có th kéo theo là gas)<br /> lên ngân sách th c c a khu v c h gia đình, t ng th và theo t ng nhóm thu nh p,<br /> nông thôn và thành th .<br /> 3. Ư c lư ng nh hư ng c a vi c tăng giá xăng d u lên 112 ngành s n xu t trong toàn<br /> b n n kinh t trên cơ s s d ng k thu t mô hình hoá b ng cân đ i liên ngành d a<br /> trên cơ s d li u m i nh t hi n nay<br /> <br /> Vi t Nam. Ph n này cũng cung c p b s li u<br /> <br /> r t quan tr ng v t tr ng chi phí dùng cho xăng d u trong t ng chi phí c a 112<br /> ngành.<br /> <br /> 3<br /> <br /> Hình 0.1 mô t khung kh lý lu n chung c a nhóm tác gi v<br /> <br /> nh hư ng c a vi c tăng giá<br /> <br /> xăng d u m t cách gián ti p và tr c ti p, trong ng n h n và dài h n.<br /> Nhìn chung, theo chúng tôi, nh hư ng c a vi c tăng giá xăng d u hàm ch a y u t tiêu c c<br /> d th y trong ng n h n như xáo tr n tâm lý, tăng giá và s c ép tăng giá, suy gi m trên th<br /> trư ng ch ng khoán, b t l i trong khu v c kinh doanh. Tuy nhiên, nó cũng hàm ch a nhi u<br /> y u t tích c c trong dài h n, như gi m th t thu ngân sách t buôn l u xăng<br /> <br /> biên gi i, gi m<br /> <br /> méo mó trên th trư ng do các hình th c tr c p nói chung, gi m s c ép thâm h t ngân sách<br /> và do đó là s c ép vay n ho c đánh thu c a chính ph trong tương lai.<br /> <br /> NH P KH U<br /> <br /> Tiêu dùng cu i cùng<br /> (đ xăng xe máy, đun<br /> n u, v.v…)<br /> <br /> Tăng m c giá<br /> chung ( nh<br /> hư ng tr c ti p)<br /> <br /> Xăng d u<br /> Tiêu dùng trung gian<br /> (nhiên li u đ u vào<br /> cho quá trình s n<br /> xu t, ch bi n, v.v…)<br /> <br /> S c ép tăng<br /> lương<br /> <br /> Gi m s c ép lên<br /> ngân sách do c t<br /> gi m tr giá<br /> <br /> Gi m s c ép thâm<br /> h t ngân sách, gi m<br /> m c vay n ho c<br /> thu thu trong tương<br /> lai<br /> <br /> Gi m méo mó trong n n<br /> kinh t , giúp n đ nh vĩ<br /> mô trong dài h n<br /> <br /> Tăng giá các m t<br /> hàng khác ( nh<br /> hư ng gián ti p,<br /> dây chuy n)<br /> <br /> Tái c u trúc l i n n kinh<br /> t , d ch chuy n l i th<br /> c nh tranh gi a các<br /> ngành, nh hư ng đ n đ i<br /> s ng các nhóm dân cư<br /> v.v…<br /> <br /> Hình 0.1: Lư c t các chu i nh hư ng c a vi c tăng giá xăng d u<br /> 4<br /> <br /> Ph n 1: Phân tích t gi hàng hoá tính CPI<br /> B ng 1.1 cho th y c u trúc c a gi hàng hoá tính CPI hi n nay. M t hàng xăng d u n m<br /> trong m c 04. Do chưa có b ng phân rã c u trúc chi ti t hơn, nên chúng tôi t m d a trên<br /> thông tin hi n th i. Ư c lư c sơ b nh t, d a trên gi đ nh quy n s cho xăng d u chi m<br /> kho ng 20% trong m c này, thì có nghĩa là xăng d u có quy n s kho ng 2% trong t ng th<br /> gi hàng tính CPI. Như v y, m c tăng 30% c a giá xăng d u s<br /> <br /> nh hư ng tr c ti p đ n m c<br /> <br /> CPI là kho ng 0.6%. K t qu này dư ng như khá nh t quán v i con s mà B trư ng Tài<br /> chính đã tính toán và công b . Như v y, có th nói, con s công b m i ch tính đ n nh<br /> hư ng tr c ti p và t c th i c a vi c tăng giá xăng d u theo cách tính CPI hi n th i, mà chưa<br /> tính t i nh ng nh hư ng dây chuy n sau đó, có tác d ng là CPI b đ y lên cao hơn n a.<br /> B ng 1.1: C u trúc c a gi hàng hoá tính CPI hi n nay<br /> Các nhóm hàng và d ch v<br /> T ng chi dùng<br /> 01<br /> <br /> Hàng ăn và d ch v ăn u ng<br /> <br /> 011<br /> <br /> Trong đó:<br /> <br /> Quy n s (%)<br /> 100.00<br /> 42.85<br /> 9.86<br /> <br /> 2. Th c ph m<br /> <br /> 012<br /> <br /> 1. Lương th c<br /> <br /> 25.20<br /> <br /> 02<br /> <br /> Đ u ng và thu c lá<br /> <br /> 4.56<br /> <br /> 03<br /> <br /> May m c, mũ nón, gi y dép<br /> <br /> 7.21<br /> <br /> 04<br /> <br /> Nhà , đi n, nư c, ch t đ t<br /> và VLXD<br /> <br /> 9.99<br /> <br /> 05<br /> <br /> Thi t b và đ dùng gia đình<br /> <br /> 8.62<br /> <br /> 06<br /> <br /> Thu c và d ch v y t<br /> <br /> 5.42<br /> <br /> 07<br /> <br /> Giao thông, bưu chính vi n thông<br /> <br /> 9.04<br /> <br /> 08<br /> <br /> Giáo d c<br /> <br /> 5.41<br /> <br /> 09<br /> <br /> Văn hoá, gi i trí và du l ch<br /> <br /> 3.59<br /> <br /> 10<br /> <br /> Hàng hoá và d ch v khác<br /> <br /> 3.31<br /> <br /> 5<br /> <br />