Bài giảng Bệnh học tuyến giáp - ThS.BS. Hoàng Đức Trình

BỆNH HỌC TUYẾN GIÁP

Ths.BS Hoàng Đức Trình

Ụ

M C TIÊU

 Mô tả và phân tích đặc điểm của bệnh phình

giáp.

 Mô tả và phân tích đặc điểm của bệnh viêm

tuyến giáp.

 Mô tả và phân tích đặc điểm của u tuyến

tuyến giáp.

 Mô tả và phân tích đặc điểm của carcinôm

tuyến giáp.

Ế

TUY N GIÁP

ế ủ

ả  Tuy n giáp c a ườ ưở i tr ặ

ng thành ng cân n ng kho ng 15 35 gram, ấ ạ

 C u t o b i các nang ở ầ ườ ng

giáp hình c u đ kính 200 μm.

TUY N GIÁP

ượ

Ế ộ ở c lót b i m t

 Nang giáp đ ớ ế l p t bào

ổ

ạ

ứ ộ

ạ ộ

ể

ặ

 Có hình d ng thay đ i tùy theo m c đ ho t đ ng; có ẹ th là hình d t, vuông ho c ụ ấ tr th p.

ế

ả

ấ

 Các t

bào nang s n xu t

thyroglobulin, T3 và T4,

ướ ự ể

ủ

ế

 D i s ki m soát c a TSH ủ c a tuy n yên và TRH c a

ướ ồ

vùng d

i đ i.

ế

ứ còn ch a các t

 Ngoài ra, nang giáp bào ộ ế ọ

ầ

th n kinh n i ti

t g i

ế

là t

bào C

ấ

ả

 S n xu t ra calcitonin,

ế

bào này có

 Các t ồ

ố ừ

ngu n g c t

mào

ầ

th n kinh

ị ậ

t 1. D t ẩ b m sinh

2. Viêm

3. Tăng s nả ế Tuy n giáp

4 NHÓM B NHỆ

4. B u ướ (Tumor)

Ị Ậ

Ẩ D T T B M SINH

ưỡ 1. Nang giáp l i (Thyroglossal duct)

ọ ưỡ 2. B c giáp l i (Thyroglossal cyst)

ạ ỗ 3. Mô giáp l c ch (Heterotopic thyroid tissue)

ể ả ế ạ 4. Thi u s n và vô t o tuy n giáp

(thyroid hypoplasia)

Nang giáp l

iưỡ

ươ X ng móng

ĐM C nh ả trong

S n ụ giáp

Ống giáp lưỡi

TM C nh ả trong

Tuyến Giáp

Nang giáp iưỡ l

Tuyến giáp

1 0

Nang giáp l

iưỡ

ệ

ẫ

nố ở ữ  Đa s ế  Hi m khi gây tri u ch ngứ ế sinh thi

ả  Chi m kho ng 10% m u ế ử t t thi

ố

ở  Khi to gây: khó nu t, th

rít

1 1

Ọ

ƯỠ

B C GIÁP L

ữ

ấ ở ườ đ

ng gi a và không có mô

ưỡ ố ự ồ ạ  Do s t n t i mô ng giáp l ớ ớ ừ  1/3 t lúc m i sinh, 2/3 bn l n ườ  Th ng th y limphô

ứ ị

ỏ

 ĐK vài cm, v bao m ng, ch a d ch vàng

1 2

ượ

ặ

ụ ơ ỏ

ế

ể

ế

ệ

ặ

 Vách th ng mô tr đ n, có nhung mao, ho c không  ± kèm nang tuy n nh , tinh th cholesterole, Không có mô limphô ể Có th kèm theo car tuy n giáp đ c bi

ạ t là d ng nhú

Ọ ƯỠ B C GIÁP L I

1 3

ấ

 Do b t th

ủ

ầ

ờ

ườ ng trong quá ố trình chui xu ng c a m m ỳ ế tuy n giáp trong th i k phôi thai

ố

ặ ả ạ đáy l

i, vùng d ả

 Không chui xu ngố  Chui xu ng không hoàn ứ toàn ho c chui sâu quá m c ạ  K t qu t o ra mô giáp l c ướ ưỡ i sau

thanh qu n,

ế ổ ở ch ưỡ i, l ươ ứ ng c x

Ạ Ổ MÔ GIÁP L C CH

1 4

ấ ủ

ặ

ạ

ổ

ng g p nh t c a mô giáp l c ch là

ở

ườ ưỡ i

ị  V trí th đáy l ể

ệ

ặ

ố

ứ  Có th gây ra tri u ch ng khó nu t ho c khó

th ở

ạ

 Đáng chú ý là 70% các tr

ậ

ợ ng h p này l ườ ng, ạ

ổ ẽ ư  Do v y vi c c t b mô giáp l c ch s đ a ề ả ỏ c giáp, đòi h i ph i đi u

ườ ế không có tuy n giáp bình th ệ ắ ỏ ạ ế ượ đ n tình tr ng nh ế ằ ị tr thay th b ng hormon

Ạ Ổ MÔ GIÁP L C CH

1 5

ế

ấ  R t hi m

ấ ộ

ẻ ơ

 Xu t đ 1/4000 tr s sinh

ầ

ế  Do m m tuy n giáp không

ụ

ể

ế

phát tri n gây thi u h t

hoàn toàn hormon,

Ể Ả Ạ Ế THI U S N VÀ VÔ T O TUY N GIÁP

1 6

ẻ ị ắ

ể

ệ

ậ

ộ

ầ  Tr b m c b nh đ n đ n, ch m phát tri n

ầ

ậ

ắ

ộ

tâm th n v n đ ng, da khô, 2 m t xa nhau,

ẹ ưỡ

mũi b t, l

i to.

ệ ớ

ệ

ể

ầ

 Đ phòng tránh b nh này, c n phát hi n s m

ừ ờ ỳ ơ

ể ế

ề

ngay t

ị th i k s sinh đ ti n hành đi u tr

ế ằ b ng hormon thay th

Ể Ả Ạ Ế THI U S N VÀ VÔ T O TUY N GIÁP

1 7

Ế

VIÊM TUY N GIÁP

1 8

ườ

ủ ộ ố

ẩ

ườ

 Th

ng do các vi khu n sinh m m t s ít tr

ấ

ợ h p do virút, ký sinh trùng, n m

ườ

ơ ị

ễ

ả

ị

 Th

ng x y ra trên c đ a suy gi m mi n d ch

ế

ẩ

ườ

 Vi khu n đ n tuy n giáp theo đ

ng máu, đ

ế ừ

ế

ặ

ẩ ủ

ễ

ạ b ch huy t ho c lan đ n t

các nhi m khu n c a

ẩ

ầ

ậ

ơ c quan lân c n nh vùng kh u h u, tuy n n

ế ướ ọ c b t

Ấ VIÊM GIÁP C P TÍNH

1 9

thùy trái

ố

ả

ầ ớ ở  Ph n l n ấ ệ  B nh c p tính: s t, đau ố ế khàn ti ng và khó nu t ầ  Gi m đau khi cúi đ u

và tăng khi ng a cử ổ

ế

ỏ  Tuy n giáp s ng, đ ,

đôi khi ápxe

Ấ VIÊM GIÁP C P TÍNH

2 0

ế

ố

 Tuy n giáp to không đ i

ề ổ

ỏ

ứ x ng, có nhi u

áp xe nh .

ế

ả ứ

ế

 Mô tuy n có ph n ng ti ậ ề

ấ

ề

ạ

ị d ch, phù n và th m nh p ầ nhi u b ch c u đa nhân.

ề

ị ằ

 Đi u tr b ng kháng sinh và áp xe

ẫ ư ổ d n l u

Ấ VIÊM GIÁP C P TÍNH

2 1

Ấ VIÊM GIÁP C P TÍNH

Ặ

Ạ

Ấ VIÊM GIÁP BÁN C P HO C M N TÍNH

Viêm giáp bán c pấ ễ

ế

 Th  Th

ị ở ứ ng do nhi m Virus tuy n giáp ệ ng th phát sau: b nh quai b , s i,

 Tri u ch ng chung: m t m i, b t r t, khó

ứ ứ ứ ệ ỏ

ố ườ ườ cúm…. ệ ị

ị ư ệ ể

 Đôi khi tuy n giáp cũng b s ng, bi u hi n ng giáp

ứ ườ ệ ẹ ch u, s t nh ế tri u ch ng c

Ặ

Ạ

Ấ VIÊM GIÁP BÁN C P HO C M N TÍNH

ạ

 Th

ấ

ầ

ỏ

Viêm giáp m n tính ệ ự ễ ệ ng do b nh t ể mi n bi u hi n 3

ngườ ể

ậ

ể

 Thi u năng tuy n giáp: ch m phát tri n và

ấ

ữ

ậ

ứ th p; n có th m t kinh nguyên phát hay th phát, nam ch m d y thì

ườ

ế

ộ

ế ể ấ ậ  C ng giáp: hi u đ ng, nóng tính…

ườ d ngạ ắ  Phình giáp lan t a và r n, to g p 23 l n bình

Ạ

Ệ VIÊM GIÁP H T (B NH DE QUERVAIN)

ọ

 Còn g i là viêm giáp

de Quervain

ườ

 Th

ả ng x y ra

ở ụ ph

ữ

n trung niên

ệ

ố

 Tri u ch ng s t và ứ

ộ

ổ

ộ đau đ t ng t m t bên c

Ạ

Ệ VIÊM GIÁP H T (B NH DE QUERVAIN)

ạ

ươ

ắ

ụ ng d ng c c, ch c, ặ ng không ho c ít khi dính ế ậ

ổ T n th ườ th mô k c n.

ướ

c to g p 2 l n bình

ấ ố ứ

Kích th ườ th

ầ ng, không đ i x ng

ươ

ầ

ố ng g n gi ng nang

ổ T n th lao:

ế

ể

ạ

+ t

bào d ng bi u mô

ế

ể

ạ

ạ + đ i bào

T bào d ng bi u mô (1), đ i bào (2), limphô bào (3), nang giáp (4).

ạ ử

+ Không có ho i t

ậ bã đ u

VIÊM GIÁP LIMPHÔ BÀO

ủ ế ở ẻ tr em ườ ng

ắ

ả ễ ẹ

 X y ra ch y u ệ ế  Di n ti n b nh th nh và ng n. ơ

ế

ặ ắ

c giáp

ậ ộ  Tuy n giáp h i to, m t đ ạ tăng, m t c t vàng nh t. ệ ẫ B nh nhân v n bình giáp ị ượ ỉ ặ ho c ch b nh nhẹ

VIÊM GIÁP LIMPHÔ BÀO

ườ

ế

ệ ấ

ự

ậ

ấ

ể  Trên vi th , các nang giáp ấ ng, có c u trúc bình th ư ế bào nang giáp ch a các t ổ ị ế bào b bi n đ i thành t bào Hürthle (t ữ Askanazy); mô đ m gi a ậ các nang giáp th m nh p limphô bào và có th ể th y có s thành l p các trung tâm m m ầ

ườ

 Th

ặ ở ổ ưở ng g p tu i tr ầ ữ ấ thành, n g p 510 l n ế ơ ế ự  Liên quan đ n c ch t ướ ễ mi n và có khuynh h gia đình

 Liên quan m t s b nh t

ộ ố ệ ể ườ

ễ

ự ng type

mi n khác: ti u đ 1

ế

 Tuy n giáp to lan t a 23 ư

ỏ ầ l n, dai nh cao su.

VIÊM GIÁP HASHIMOTO

ấ

ề

 Th m nh p nhi u limphô

ậ ọ bào (h p thành nang limphô).

ợ ạ  Hóa s i và còn sót l i các ủ ở ế ế túi tuy n ph b i t bào Hurthle.

ế ươ ư t

ớ

 T bào Hurthle: bào ạ ng a acid, có h t  Có th đi kèm v i K

VIÊM GIÁP HASHIMOTO

ầ

ế

ự S thành l p các trung tâm m m (1) và t

ậ ürthle (2) bào H

ế

ể tuy n giáp

ệ

 20% b nh nhân viêm giáp Hashimoto có tri u

ứ

ượ

ệ ch ng nh

c phát hi n

ạ

c giáp, khi đ ơ ị

ệ ế

 Gia tăng nguy c b carcinôm tuy n giáp d ng

nhú và limphôm.

ậ

ị ằ

ệ

ậ ắ ỏ

ế

ẫ

ỉ

ị

ế ờ

ứ

ệ

ặ

ề  Vì v y, ngoài vi c đi u tr b ng hormon thay th , có ch đ nh ph u thu t c t b tuy n giáp khi có tri u ch ng chèn ép ho c nghi ng có u.

VIÊM GIÁP HASHIMOTO

VIÊM GIÁP RIEDEL

ượ

 Đ c Riedel mô t

ả ừ t

năm 1896

ế ả

ặ ệ  là 1 b nh hi m g p ở ụ ủ ế  Ch y u x y ra ph ổ ữ n 30 – 60 tu i

ng hóa s i gây

ế  Tuy n giáp to ít nh ng ở ể có th gây khó th do ợ ệ ượ hi n t chèn ép khí qu n. ả  Nguyên nhân ch a ư

ượ

c rõ.

VIÊM GIÁP RIEDEL

ị

ợ

ủ ằ c thay b ng mô s i

ế ể  Trên vi th , mô tuy n giáp teo đét, các nang giáp b phá h y và ượ đ x dàyơ

ề

 Có s th m nh p nhi u

ậ

ạ

ợ ơ

ậ ự ấ ươ ng limphô bào và t ề ở bào, t p trung nhi u ỡ thành các tĩnh m ch c v aừ

Nang giáp teo đét (1), mô s i x (2) các limphô bào (3)

VIÊM GIÁP RIEDEL

ấ

ề ươ

ầ

ị

ằ

ợ ề ế

ấ

ự ệ

ệ ủ ạ

ầ ữ  N nhi u g p 1,2 l n ư ứ ổ  T n th ng c ng nh ế ậ đá, dính mô k c n => ư ớ ễ d nh m v i ung th ủ ế  Nang tuy n b phá h y, thay b ng mô s i dày, ậ th m nh p nhi u t bào viêm, không có s hi n di n c a đ i bào

ố ượ

ạ

ế

 Là tình tr ng tăng sinh s l

ng nang giáp và t

ể ả

ộ  Tăng s n tuy n giáp có th x y ra trên toàn b

ả

ỏ

bào nang giáp ế ả ọ

tuy n giáp g i là tăng s n lan t a ế

ọ

ụ  Ho c t o thành các c c trong tuy n giáp g i là

ể

ệ ươ

ươ

ng đ

ng trên lâm sàng là phình

ế ặ ạ ả ụ tăng s n c c  Bi u hi n t ỏ

ụ

giáp lan t a và phình giáp c c (diffuse goiter, nodular goiter)

Ả Ế TĂNG S N TUY N GIÁP

Ả

Ế

TĂNG S N TUY N GIÁP

ứ

 Trong tăng s n tuy n giáp, ch c năng tuy n giáp ườ

ế ượ

ườ

ặ

ng giáp ho c nh

ế ng, c

ả ể có th bình th giáp. ự

 D a vào c ch b nh sinh, hình thái t n th

ổ ạ

ệ

ươ ng ả t 3 lo i tăng s n

(dyshormogenetic goiter)

ệ

(Basedow’s disease) ả ụ (nodular hyperplasia)

ơ ế ệ ặ ể và đ c đi m lâm sàng, phân bi ế tuy n giáp sau: ạ  Phình giáp lo n sinh hormôn  B nh Basedow  Tăng s n c c

Ạ PHÌNH GIÁP LO N SINH HORMON

ế ả

ầ

t s n

 Do thi u h t b m sinh các enzym c n thi

xu t và ch ti

ề c di truy n theo

ế ụ ẩ ế ế ế ượ  Ph n l n các thi u h t này đ

ườ

t hormon tuy n giáp ế ụ ặ ki u gen l n NST th ấ

ổ ng xu t hi n khi tr 12 tu i

ệ ứ

ấ ầ ớ ể ườ  Th ệ ẻ  Tr có tri u ch ng nh

ậ

ể

ợ

ộ

ng h p

ng ẻ ệ ợ ượ c giáp: mau m t, s ạ ạ l nh,suy nghĩ và nói năng ch m ch p ườ ệ  Có th thành b nh trì đ n trong tr ế

ế ụ ầ

ọ

thi u h t tr m tr ng hormon tuy n giáp

Ạ PHÌNH GIÁP LO N SINH HORMON

 Tuy n giáp phình to, có

ế ề ụ nhi u c c ụ ặ ắ

ợ

ậ ộ ắ  Các c c có m t đ ch c ể  M t c t nâu xám, có th có các dãy mô s i bao quanh.

Ạ PHÌNH GIÁP LO N SINH HORMON

 Các c c tăng s n đ

ụ ở

ả ượ c ặ ế ạ t o b i các đám đ c t ặ ở bào nang giáp ho c b i ỏ ứ các nang giáp nh ch a ấ r t ít ch t keo  Trong m t s tr

ng h p

ỏ

ể

ẫ

ấ ộ ố ườ ợ ế bào nang giáp có các t ớ v i nhân to nh không ắ ề đ u, tăng s c, có hình ả nh phân bào; có th gây ầ ớ nh m l n v i carcinôm ạ ế tuy n giáp d ng nang

Ệ

B NH BASEDOW

ọ

ắ i m t

ộ  Còn g i là phình giáp đ c lan ỏ t a (diffuse toxic goiter), ồ phình giáp l (exophthalmic goiter), b nh ệ Grave.

ỷ ệ ữ ổ ừ ể

ồ

 T l n / nam: 5/1).  Tu i t 30 40. ệ  Bi u hi n lâm sàng g m có ỏ

ạ

tình tr ng phình giáp lan t a 2 thùy

ườ

ệ  Kèm tri u ch ng c

ư ụ ậ

ồ

ứ ng giáp ợ nh s t cân, s nóng, run tay, tim đ p nhanh, l

ắ i m t.

Ệ

B NH BASEDOW

ồ

ạ

i m t trong

 Tình tr ng l

ấ

ắ ệ b nh Basedow là do ề ệ ượ  Hi n t ng phù n , th m ọ ắ ậ ấ

nh p limphô bào, l ng đ ng ch t mucopolysaccharid ợ

ắ

ơ  Và hóa s i trong các c ầ ngoài nhãn c u và trong mô ủ ố ệ đ m c a h c m t

Ệ

B NH BASEDOW

 B nh Basedow cũng thu c v nhóm b nh lý

ộ ề ệ

ẹ ễ ự mi n t

ể

ế  Trong huy t thanh có các t ắ ự ụ ể ế ớ

ế bào nang

ả ấ kháng th có ề ả kh năng g n k t v i th th TSH trên b ặ ế bào nang giáp, kích thích t m t t giáp tăng sinh và tăng s n xu t T3 và T4.

PHÌNH GIÁP LAN TOẢ

ế

ế ng

ề ượ ấ

Các túi tuy n giãn ứ ộ r ng, ch a nhi u keo giáp, t bào th ố mô hình kh i th p ặ ị ẹ ho c b d t

PHÌNH GIÁP LAN T AỎ

ế

ề ế bào ng mô hình

ấ

o Các túi tuy n giãn ứ ộ r ng, ch a nhi u keo giáp, t ượ th ặ ị ố kh i th p ho c b d tẹ

ể

ạ

ế ầ

ể ế

ạ

ớ

T bào nang giáp có th tăng sinh t o nhú, có th gây nh m v i carcinôm tuy n giáp d ng nhú

PHÌNH GIÁP LAN T AỎ

Ụ

Ả TĂNG S N C C

ế

ặ

ấ

ạ ệ ể

ườ

ườ  Là lo i b nh lý tuy n giáp th ệ  Có th phát hi n trên lâm sàng

ng g p nh t. ở 35 % ng

l nớ

ợ ử

ườ ả ụ

ng h p t ườ

ườ ẻ ừ i tr (t

ở ng thành).



 50% các tr  Tăng s n c c th ế ề

ế t thi ả ng x y ra ổ ưở ơ i n nhi u h n nam

ổ ậ tu i d y thì đ n tu i tr Ở ớ ữ gi

Ụ

Ả TĂNG S N C C

 Tùy theo nguyên nhân và c ch b nh sinh,

ơ ế ệ

ệ ả ụ ạ phân bi t 2 lo i tăng s n c c:

i. Phình giáp d ch vùng (endemic goiter)

ii. Phình giáp l

ị

ẻ ẻ t (nonendemic/sporadic

goiter):

Ụ

Ả TĂNG S N C C

ế ả

ề

ả

ầ

ạ H u h t c 2 lo i tăng s n đ u có:

ứ

ế

ườ

 Ch c năng tuy n giáp bình th

ng (bình giáp),

 TSH không cao

Ị

PHÌNH GIÁP D CH VÙNG

ạ  Là tình tr ng phình giáp

ở

ố

ộ

ị

ả x y

m t s đ a

ộ ơ

ớ

ươ

ấ ng v i xu t đ h n

ph 10% dân số

ườ

ộ

 Th

ề ng thu c v các vùng

ặ

ằ

núi ho c vùng n m sâu

ấ ề trong đ t li n

ượ

ấ

 Có hàm l

ng iod trong đ t

ướ ấ

ấ

và n

c r t th p.

Ị

PHÌNH GIÁP D CH VÙNG

ụ

ự

ế

 Do s thi u h t iod trong

ự

ẩ

ế

th c ph m,

tuy n giáp

ấ ủ

ả

không s n xu t đ T3 và T4

ế

làm

tuy n yên

tăng

ế

TSH, kích thích tuy n giáp

ả ạ ụ

tăng s n t o c c.

PHÌNH GIÁP L TẺ Ẻ

ơ ế ư

 Nguyên nhân và c ch ch a

ượ

 Có th là do

ự

c rõ ể ử ụ ứ

ấ

ả ắ

ạ

ế

ầ

ậ

ặ

ế

ố ớ bào nang

ạ ẩ * S d ng các lo i th c ph m có ư ch a các ch t kháng giáp nh ủ ả thioglucoside ( c i b p, c c i), ộ ắ cyanoglucoside ( b t s n, măng tre), flavinoid ( h t kê) * Tăng nhu c u hormon tuy n ạ giáp trong giai đo n d y thì ho c mang thai. ứ * Tăng tính đáp ng đ i v i TSH ộ ố ủ c a m t s nhóm t giáp

ế

 Tuy n giáp phình to

ở ầ

ạ

ỏ  Kh i đ u có d ng lan t a

ừ

ộ ệ ng kính t

ụ ế 1 đ n vài

ắ ẽ ờ  Sau m t th i gian ng n s ấ xu t hi n các c c có ườ đ cm

 S l

ố ượ ng c c tăng d n ờ

ế

ầ ụ ể theo th i gian, có th ộ chi m toàn b tuy n giáp.

ề ụ

ấ

ọ Nhi u c c, hóa b c, vùng xu t huy tế

PHÌNH GIÁP C CỤ

ặ

ể ế  Tuy n giáp có th ấ ớ r t l n, cân n ng ế đ n 2 kg

ạ ổ ế  Gây bi n d ng c

và chèn ép khí qu n. ả

PHÌNH GIÁP C CỤ

ặ ắ

ụ

 Trên m t c t, các c c có màu

nâu

ổ

ậ ộ

c bao ặ

ượ ợ

ộ

 M t đ thay đ i, đ ở ợ

ụ

quanh b i các dãy s i ho c m t v bao s i không hoàn toàn  Gi a các c c là mô giáp bình

ỏ ữ ườ

ể ấ

ế ng xu t huy t, thoái hoá

ị ng, không b chèn ép ụ ớ  Trong các c c l n, có th th y ấ ệ ượ hi n t ọ b c, hoá calci.

PHÌNH GIÁP C CỤ

ụ

ữ ỏ  Bên c nh nh ng nang giáp nh ế bào hình tr tăng

ớ ế

ị

ạ ở lót b i các t ạ ữ sinh t o nhú, có nh ng nang ấ ứ ầ ộ giáp giãn r ng ch a đ y ch t bào nang giáp b ép keo v i t d pẹ

ấ

ế

ồ ự

ạ

ể ị ỡ  Các nang giáp có th b v , ả ứ xu t huy t, gây ph n ng viêm g m có các limphô bào, ề ạ đ i th c bào và đ i bào nhi u nhân

PHÌNH GIÁP C CỤ

ƯỚ

U (B

Ế U) TUY N GIÁP

1. U lành

2. Ung th ư

U LÀNH

ế

1. U tuy n túi (follicular adenoma)

ể

ế

2. U tuy n không đi n hình (atypical adenoma)

ế

3. U tuy n có nhân quái (adenoma with bizarre nuclei)

ế ế

4. U tuy n t

bào Hürthle (Hürthle cell adenoma):

ế

5. U tuy n bè hyalin (Hyalinizing trabecular

adenoma)

Ư

Ế

UNG TH TUY N GIÁP

ế

ả

ạ

ổ

ố

 Chi m kho ng 1,5% t ng s các lo i ung th

ở ớ ữ

ớ

ả  X y ra

ề i n nhi u h n gi

i nam.

 2 tác nhân

Tia phóng xạ ộ

ả

Tác đ ng lâu dài c a TSH

Ư

Ế

UNG TH TUY N GIÁP

ủ ế

ế

 Ung th tuy n giáp ch y u là u nguyên

phát

ứ ườ

ừ

ế  U th phát chi m không quá 1% ung th da ng do di căn t

 Th  vú  Th nậ  Ph iổ

Ư

Ế

UNG TH TUY N GIÁP

ế

ủ  Trong u nguyên phát c a tuy n giáp, h n 99%

ặ ế

ấ

ồ ừ ế bào nang giáp ho c t ư

là carcinôm  Xu t ngu n t bào C ế  Các lo i khác, nh limphôm và sarcôm, chi m

ạ không quá 1%

Ư

Ế

UNG TH TUY N GIÁP

Ế

CARCINÔM TUY N GIÁP

ự

ấ

D a vào hình thái, c u trúc:

ệ

I. Carcinôm bi

t hóa rõ

ạ

1. Carcinôm d ng nhú (papillary carcinoma)

ạ

2. Carcinôm d ng nang (follicular carcinoma)

ệ

II. Carcinôm bi

t hóa kém

1. Carcinôm đa bào (medullary carcinoma)

ệ

2. Carcinôm không bi

t hóa (undifferentiated

carcinoma)

ạ

ượ

3. Carcinôm d ng th

ng bì (epidermoid carcinoma)

Ạ

CARCINÔM D NG NHÚ

ạ

ườ

 Là lo i carcinôm th ế

ng ấ ủ ặ g p nh t c a tuy n giáp. ư  Chi m 6080% ung th

ế ế tuy n giáp ổ

 Tu i trung bình 40 ở  Tuy nhiên u có th x y ra ổ m i l a tu i, k c tr em ề i n nhi u h n gi

 Gi

ọ ứ ớ ữ ấ

ầ

ể ả ể ả ẻ ớ ơ i nam g p 23 l n.

Ạ

CARCINÔM D NG NHÚ

ế ố

ơ ắ ệ làm tăng các y u t nguy c m c b nh

 Tia phóng xạ ế ộ  Ch đ ăn quá d iod  Viêm giáp Hashimoto

Ạ

CARCINÔM D NG NHÚ

 Nghiên c u v sinh

cho

ọ ấ ườ ạ

ứ ề ử h c phân t th y trong 20 – 30% ự ợ ng h p, có s tr ề ho t hóa ti n oncogen ret/PTC ố (NST s 10)

Ạ

CARCINÔM D NG NHÚ

ạ ườ

ỏ ặ

ắ

ụ  D ng c c Đ ng kính < 1cm,  Xâm l n rõấ  < 10% u có v bao, ắ  Di n c t đ c, ch c,

ệ tr ng,ắ ạ

 T o nang # 10% ạ ấ ể  Có th th y t o nhú ể

trên đ i thạ

Ạ

CARCINÔM D NG NHÚ

ế

ậ

ể  Ti n tri n ch m.

ỡ ỏ

ể

 Có th phá v v bao

ế

tuy n giáp và ăn lan ra

ế

các mô ngoài tuy n giáp.

ườ

ớ

 Th

ng s m cho di căn

ườ

ế

ạ

theo đ

ng b ch huy t

ế

ạ

đ n h ch

Ạ

CARCINÔM D NG NHÚ

ể

ờ  Vào th i đi m đ

ẩ

ượ ệ

ổ

ệ ủ

ầ

c ch n đoán, 50% b nh nhân đã có di căn h ch ạ ổ c và 20% thì có di căn ạ h ch c nh là tri u ứ ch ng đ uu tiên c a b nhệ

 Di căn theo đ

ặ

ườ ả ổ

ế ủ ế

ế

ng máu hi m g p kho ng 5%, ch y u đ n ph i.

 Thóai hóa hyalin,

 Lymphô bào, đ i ạ

ệ ề  Mô đ m phù n ,

 S c tắ ố

bào

Ạ

CARCINÔM D NG NHÚ

có tr c ụ ề Nhi u nhú ạ ế liên k tm ch máu

ủ ớ ượ ph 1 l p th ng mô

ụ ơ vuông đ n hay tr cao

ụ ợ ế Tr c liên k t: hóa s i/

thoái hóa trong kèm

ầ c u canxi

Ạ

CARCINÔM D NG NHÚ

ể ặ ế Đ c đi m t bào:

ạ

ồ 1. Nhân tròn, hay b u ầ ụ d c, sáng, không ế có h ch nhân, x p ch ng lên nhau

ể 2. Nhân có th vùi ái

toan

3. Nhân có khía d cọ

ế

ạ

ủ ể ấ

ụ  Trong tr c liên k t m ch máu c a các ể nhú, có th th y th cát

 Mô đ m u có th m ậ nh p limphô bào và hóa s i ợ

ệ ấ

 # 50%

ể th cát

(psammoma body)

ộ ấ  Là m t c u trúc ồ

ạ

ề ớ calci g m nhi u l p ở ồ đ ng tâm, t o b i ọ ự ắ s l ng đ ng calci

Ạ

CARCINÔM D NG NANG

 Chi m t

ế

 Tu i m c b nh trung bình là 50

ỷ ệ l 15 ư 20% ung th tuy n giáp. ổ ắ ệ

ề ớ ữ  Gi i n nhi u h n ớ i nam. gi

Ạ

CARCINÔM D NG NANG

ườ  Th  Các y u t

ặ ạ ng d ng đ c ế ố làm tăng ơ ắ ệ

ế ộ

ế nguy c m c b nh ồ g m có tia phóng ạ x và ch đ ăn thi u iod.

ướ

ườ

ả

u th

ế ng to, chi m c thùy

Ạ

CARCINÔM D NG NANG

ỏ ả  KT kho ng 2 – 3 cm. ậ ộ ắ  M t đ ch c, v bao

rõ.

ạ

 M t c t nâu nh t, có xu t huy t

 T bào u có c u t o ế ườ

ấ ế

ấ ạ bào nang giáp ế ng; x p ặ ỏ ừ

ặ ắ ữ ổ nh ng nh ỏ ế ố gi ng t bình th thành bè, đám đ c, các ế nang tuy n nh , v a ặ ớ ho c l n

Ạ

CARCINÔM D NG NANG

ạ ể ủ

 vi th c a carcinôm d ng ể ố nang có th gi ng h t u ế tuy n tuy n giáp d ng nang lành tính. ấ

ế ệ ạ

ủ

ạ ố  Tính ch t ác tính c a kh i ể ỉ ị u ch có th xác đ nh qua ậ ủ ệ ượ hi n t ng xâm nh p c a ỏ ế bào u vào trong v bao t ặ ho c các m ch máu

Ạ

CARCINÔM D NG NANG

ổ ườ ươ  Th ng cho di căn theo đ  Ch y u đ n ph i và x ế ng máu ng, ít khi cho di

ườ ủ ế căn h ch. ạ

ạ di căn c a carcinôm d ng nang xâm  T l

ỷ ệ ậ ố nh p t ủ i thi u là 15%,

ậ ộ ể ạ  Carcinôm d ng nang xâm nh p lan r ng là

ỷ ệ ố ỉ ạ ừ 75%  T l s ng thêm 10 năm ch đ t t 25 –45%.

Ệ

CARCINÔM KÉM BI T HÓA

 Chi m 4% ung th tuy n giáp.

ư ế ế

 Tu i trung bình là 55

ổ

 Gi

ớ ữ i n / nam = 2,2 / 1

 U đ c, m t đ ch c.

ậ ộ ắ ặ

ườ ỏ

 Th ắ c t u tr ng xám, có các ử t

ắ ổ ặ ng không có v bao; m t ạ ho i

Ệ

CARCINÔM KÉM BI T HÓA

 U th

ườ ng cho di căn h ch và

ạ ng máu

ượ

ệ

 Đây là lo i ung th có tiên vong

ườ di căn xa theo đ ươ ế ng đ n gan và x ể ờ  Vào th i đi m u đ c phát ố ệ hi n, 36% s b nh nhân đã ạ có di căn h ch và 26% có di căn xa

ạ ng xaáu, t ư ỷ ệ ử t l

ượ l cao

Ệ

CARCINÔM KÉM BI T HÓA

 Các t

ế ướ ỏ bào u có kích th c nh

 T l

ỷ ệ ươ nhân/bào t ng cao

 T l

ỷ ệ phân bào tăng.

 Tê bào u x p thành các đám t

ế ế

ặ ầ ặ bào đ c hình tròn ho c b u

ứ ấ ụ d c, ch a ít ch t keo

Ệ

CARCINÔM KHÔNG BI T HÓA

ế

ể ế ế ư  Chi m 25% ung th tuy n giáp. ổ  Tu i trung bình là 65 ớ ữ  Gi i n /nam = 3/14/1  U phát tri n nhanh, chi m toàn

ộ ế b tuy n giáp.

ậ ở  Xâm nh p ra ngoài gây khó th

và khó nu tố

Ệ

CARCINÔM KHÔNG BI T HÓA

ườ Cho di căn theo đ ạ ng b ch

ườ ế huy t và đ ng máu

ứ ặ ắ ỏ  U đ c, c ng ch c, không v

ặ ắ ắ bao, m t c t tr ng xám

 Có nhi u

ề ổ ạ ử ấ ho i t và xu t

huy tế

Ệ

CARCINÔM KHÔNG BI T HÓA

ế Các t ể bào u có th

ệ có hình đa di n nh t ư ế

bào gai, hình thoi nh ư

ặ ố ợ ế t bào s i, ho c gi ng

ề ạ đ i bào nhi u nhân;

ạ ị nhân d d ng, t ỷ ệ l

ấ phân bào r t cao

Ệ

CARCINÔM KHÔNG BI T HÓA

ệ ể Bi u hi n lâm sàng

ướ ể  B u phát tri n nhanh

 Khàn gi ngọ

 Khó nu tố

ỏ ộ  Lan r ng ra kh i thùy giáp

Ệ

CARCINÔM KHÔNG BI T HÓA ế Di n ti n nhanh

ộ

ả ươ ậ ễ  Lan r ng ra vùng c ổ  Xâm nhi m vùng c , ổ ễ khí qu n, th c qu n, da, x ả ự ng lân c n

 Cho di căn xa và di căn

h chạ

ử

ố ấ

Bướu to, tạo nang, xâm nhiễm mô xung quanh

 T vong là do liên ế quan đ n 1 s c u trúc vùng cổ

Ệ

CARCINÔM KHÔNG BI T HÓA

ệ ạ t hoá là lo i ung

 Carcinôm không bi ộ ư th có đ ác tính cao.

ượ ự ỳ ấ ng c c k x u

ề ả ầ ị

ề ử ệ  Tiên l  Đi u tr không hi u qu và h u h t ế ệ vong trong vòng 6 b nh nhân đ u t

ể ừ ượ ệ tháng k t ệ khi b nh đ c phát hi n.

Ệ CARCINÔM KHÔNG BI T HÓA

ạ ạ Đa d ng, 3 lo i chính:

ể ạ bào d ng bi u mô

ế + t gai.

ị bào hình thoi, nhân d

ế + t d ngạ

ạ

ậ ế ể ả ụ

ấ + đ i bào, th m nh p t bào viêm, chuy n s n s n ngươ x

ế

ạ

Sarcôm m ch máu tuy n giáp

Ế SARCÔM TUY N GIÁP

ự ế ừ

ả

 Di căn tr c ti p t

: thanh qu n, khí qu n,

ự

ả

ầ th c qu n, vòm h u

ủ ế

ạ ế

 Ch y u là lo i t

bào gai

Ế Ế DI CĂN Đ N TUY N GIÁP

ườ

ế

 Di căn theo đ

ế ủ ng máu: k t q a sinh thi

ừ

ườ

ợ

10% tr

ế ng h p ch t vì ung th

 Da (39%)

 Vú (21%)

ậ

 Th n (12%)

ổ  Ph i (11%)

Ế Ế DI CĂN Đ N TUY N GIÁP