BIEÅU DIEÃN TRI THÖÙC VAØ GIAÛI TOAÙN TÖÏ ÑOÄNG
Hoaøng Kieám
Ñoã Vaên Nhôn
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
NOÄI DUNG:
ª Toång quan veà bieåu dieãn tri thöùc vaø
giaûi toaùn döïa treân tri thöùc.
ª Maïng suy dieãn vaø tính toaùn
ª Moâ hình tri thöùc caùc ñoái töôïng
tính toaùn.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
PHAÀN 1. TOÅNG QUAN
I. Khaùi nieäm veà Tri thöùc vaø bieåu dieãn tri thöùc.
II. Caáu truùc cuûa moät heä giaûi baøi toaùn döïa treân tri
thöùc.
III. Caùc phöông phaùp bieåu dieãn tri thöùc.
IV. Suy dieãn töï ñoäng.
V. Giôùi thieäu vaø nhaän ñònh moät soá coâng trình
nghieân cöùu.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
I. TRI THÖÙC VAØ BIEÅU DIEÃN TRI THÖÙC
1.1 Khaùi nieäm tri thöùc
1.2 Khaùi nieäm veà bieåu dieãn tri thöùc
1.3 Caùc daïng tri thöùc
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
1.1 Khaùi nieäm tri thöùc
° Tri thöùc khoâng coù ñöôïc ñònh nghóa chính xaùc
° Khaùi nieäm: Tri thöùc (knowledge) laø söï hieåu bieát veà
moät lónh vöïc cuûa chuû ñeà.
° Lónh vöïc: mieàn chuû ñeà ñöôïc chuù troïng.
ª Tri thöùc thuôøng bao goàm caùc khaùi nieäm, caùc loaïi söï
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
kieän, caùc luaät, ...
Ví duï:
ñoaùn beänh laø tri thöùc.
1. Kieán thöùc veà moät lónh vöïc y hoïc vaø khaû naêng chaån
2. Bieát moät tam giaùc coù caùc yeáu toá naøo cuøng vôùi caùc coâng
thöùc lieân heä giöõa caùc yeáu toá laø tri thöùc.
3. Bieát caùc daïng caáu truùc döõ lieäu thöôøng duøng trong laäp
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
trình cuøng vôùi caùc thuaät toaùn xöû lyù cô baûn treân caùc caáu truùc laø tri thöùc.
1.2 Khaùi nieäm veà bieåu dieãn tri thöùc
° Bieåu dieãn tri thöùc (Knowledge Representation) laø söï
dieãn ñaït vaø theå hieän cuûa tri thöùc döôùi nhöõng daïng thích hôïp ñeå coù theå toå chöùc moät cô sôû tri thöùc cuûa heä thoáng.
Bieåu dieãn tri thöùc giuùp coù theå toå chöùc vaø caøi ñaët moät cô sôû tri thöùc cho caùc heä chuyeân gia, caùc heä côû sôû tri thöùc vaø caùc heä giaûi baøi toaùn döïa treân tri thöùc.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Taïi sao phaûi bieåu dieãn tri thöùc?
Coâng cuï cho vieäc bieåu dieãn tri thöùc
° Caùc caáu truùc döõ lieäu cô baûn: daõy, danh saùch, taäp hôïp,
maãu, ...
° Caùc caáu truùc döõ lieäu tröøu töôïng: ngaên xeáp, haøng ñôïi.
° Caùc moâ hình toaùn hoïc: ñoà thò, caây.
° Caùc moâ hình ñoái töôïng.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Caùc ngoân ngöõ ñaëc taû tri thöùc.
Ví duï:
Kieán thöùc veà moät tam giaùc caàn thieát cho vieäc giaûi baøi toaùn tam giaùc coù theå ñöôïc bieåu dieãn goàm:
° Moät taäp hôïp caùc bieán thöïc, moãi bieán ñaïi dieän cho moät
yeáu toá cuûa tam giaùc.
° Moät taäp hôïp caùc coâng thöùc lieân heä tính toaùn treân caùc
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
yeáu toá cuûa tam giaùc.
Taäp caùc bieán trong tam giaùc goàm:
,
,
: 3 goùc ñoái dieän vôùi 3 caïnh töông öùng
a, b, c : 3 caïnh cuûa tam giaùc.
S : dieän tích tam giaùc.
trong tam giaùc. ha, hb, hc : 3 ñöôøng cao töông öùng vôùi 3 caïnh cuûa tam giaùc.
p : nöûa chu vi cuûa tam giaùc.
v.v...
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
R : baùn kính ñöôøng troøn ngoaïi tieáp tam giaùc.
+ +
=
(radian).
„
f1 :
a2 = b2 + c2 - 2.b.c.cos
„
f2 :
b2 = a2 + c2 - 2.a.c.cos
„
f3 :
c2 = a2 + b2 - 2.a.b.cos
„
f4 :
a / sin
= b / sin
„
f5 :
„
v.v...
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
Taäp caùc coâng thöùc trong tam giaùc goàm:
1.3 Caùc daïng tri thöùc
° Tri thöùc moâ taû: caùc khaùi nieäm, caùc ñoái töôïng cô baûn.
° Tri thöùc caáu truùc: caùc khaùi nieäm caáu truùc, caùc quan heä,
caùc ñoái töôïng phöùc hôïp, ...
° Tri thöùc thuû tuïc: caùc luaät daãn, caùc thuû tuïc xöû lyù, caùc
chieán löôïc, …
° Tri thöùc meta: tri thöùc veà caùc daïng tri thöùc khaùc vaø
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
caùch söû duïng chuùng.
II. CAÁU TRUÙC CUÛA HEÄ GIAÛI TOAÙN
DÖÏA TREÂN TRI THÖÙC
2.1 Caáu truùc heä thoáng
2.2 Vaán ñeà bieåu dieãn tri thöùc
2.3 Vaán ñeà suy dieãn töï ñoäng
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
2.1 Caáu Truùc Heä Thoáng
Caáu truùc cuûa moät heä giaûi toaùn thoâng minh
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
Caùc thaønh phaàn chính cuûa heä thoáng trong vieäc giaûi toaùn:
Heä giaûi toaùn thoâng minh coù theå giaûi ñöôïc caùc daïng baøi toaùn toång quaùt trong moät mieàn tri thöùc.
° Cô sôû tri thöùc (Knowledge Base).
° Boä suy dieãn (hay moâ tô suy dieãn).
Ñaây laø traùi tim cuûa heä thoáng, trong ñoù chöùa caùc kieán thöùc caàn thieát cho vieäc giaûi caùc baøi toaùn.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
Boä suy dieãn seõ aùp duïng kieán thöùc ñöôïc löu tröõ trong cô sôû tri thöùc ñeå giaûi quyeát hay tìm lôøi giaûi cho caùc baøi toaùn ñaët ra.
Söï taùch bieät cuûa boä suy dieãn vaø cô sôû tri thöùc laø moät tieâu chuaån quan troïng.
Söï taùch bieät: tính ñoäc laäp töông ñoái giöõa cô sôû tri thöùc vaø boä suy dieãn. Caàn coù söï taùch bieät naøy vì:
2. Caùc nhaø thieát keá heä thoáng seõ taäp trung vaøo veäc naém
1. Vieäc bieåu dieãn tri thöùc seõ ñöôïc thöïc hieän moät caùch töï nhieân hôn, gaàn guõi hôn vôùi quan nieäm cuûa con ngöôøi.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
baét vaø toå chöùc cô sôû tri thöùc hôn laø phaûi ñi vaøo nhöõng chi tieát cho vieäc caøi ñaët treân maùy tính.
3. Giuùp taêng cöôøng tính moâ-ñun hoùa cuûa phaàn cô sôû tri
thöùc, boä suy dieãn vaø boä phaän caäp nhaät, hieäu chænh kieán thöùc. Söï boå sung hay loaïi boû bôùt moät phaàn kieán thöùc seõ khoâng gaây ra nhöõng hieäu öùng leà cho caùc thaønh phaàn khaùc trong heä thoáng.
4. Cho pheùp cuøng moät chieán löôïc ñieàu khieån vaø giao tieáp coù theå ñöôïc söû duïng cho nhieàu heä thoáng khaùc nhau.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
5. Söï taùch bieät cuûa kieán thöùc giaûi baøi toaùn vaø boä suy dieãn coøn giuùp ta coù theå thöû nghieäm nhieàu chieán löôït ñieàu khieån khaùc nhau treân cuøng moät cô sôû tri thöùc.
2.2 Vaán ñeà bieåu dieãn tri thöùc
° Bieåu dieãn tri thöùc ñoùng vai troø raát quan troïng trong
thieát keá vaø xaây döïng moät heä giaûi baøi toaùn thoâng minh vaø caùc heä chuyeân gia.
moät heä thoáng coù traùi tim khoûe maïnh.
° Phöông phaùp bieåu dieãn tri thöùc thích hôïp seõ taïo neân
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Xaây döïng vaø phaùt trieån caùc phöông phaùp bieåu dieãn tri thöùc laø moät höôùng nghieân cöùu quan troïng cho caùc nhaø nghieân cöùu veà Trí tueä Nhaân taïo
2.3 Vaán suy dieãn töï ñoäng
° Suy dieãn töï ñoäng ñeå giaûi quyeát caùc baøi toaùn döïa treân
tri thöùc cuõng laø moät vaán ñeà quan troïng.
° Caùc phöông phaùp suy dieãn töï ñoäng nhaèm vaän duïng kieán thöùc ñaõ bieát trong quaù trính laäp luaän giaûi quyeát vaán ñeà trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc chieán löôïc ñieàu khieån giuùp phaùt sinh nhöõng söï kieän môùi töø caùc söï kieän ñaõ coù.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
„ Xaây döïng vaø phaùt trieån caùc phöông phaùp bieåu dieãn tri thöùc laø moät höôùng nghieân cöùu quan troïng cho caùc nhaø nghieân cöùu veà Trí tueä Nhaân taïo
III. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP BIEÅU DIEÃN
TRI THÖÙC
3.1 Bieåu dieãn döïa treân logic hình thöùc
3.2 Heä luaät daãn
3.3 Maïng ngöõ nghóa
3.4 Caùc khung (frame)
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
3.1 Logic hình thöùc
° Söû duïng caùc bieåu thöùc logic hình thöùc trong moät heä
thoáng logic ñeå dieãn ñaït caùc söï kieän vaø caùc luaät trong cô sôû tri thöùc.
° Pheùp tính logic vò töø caáp 1 ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát vaø coù caû moät ngoân ngöõ laäp trình hoã trôï cho phöông phaùp naøy. Ñoù laø ngoân ngöõ laäp trình PROLOG.
° Trong ngoân ngöõ PROLOG, chæ caàn khai baùo caùc söï
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
kieän vaø caùc luaät. Heä thoáng seõ thöùc hieän giaûi quyeát vaán ñeà ñöôïc yeâu caàu döïa treân tri thöùc ñöôïc khai baùo.
3.2 Heä luaät daãn
° Moãi luaät daãn ñöôïc phaùt bieåu döôùi daïng:
if
° Moâ hình: Moät caùch hình thöùc, heä luaät daãn goàm
1) Taäp kyù hieäu ñaïi dieän cho caùc söï kieän.
2) taäp luaät daãn trong ñoù
laø caùc taäp hôïp söï kieän
° Nhaän xeùt: Moâ hình heä luaät daãn treân khoù aùp duïng tröïc
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
tieáp vì quan nieäm söï kieän khaù ñôn giaûn.
3.3 Maïng ngöõ nghóa
° Maïng ngöõ nghóa (semantic network) coù daïng moät ñoà
thò goàm caùc nuùt vaø caùc cung, trong ñoù - Caùc nuùt theå hieän caùc khaùi nieäm, caùc ñoái töôïng. - Caùc cung theå hieän caùc quan heä giöõa caùc ñoái töôïng.
° Döïa treân maïng ngöõ nghóa ta nhaän bieát tri thöùc moät
caùch tröïc quan giuùp thieát keá caùc xöû lyù nhö: theâm/bôùt caùc khaùi nieäm hay caùc ñoái töôïng, tìm kieám thoâng tin.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Nhaän xeùt: Moâ hình khaù tröøu töôïng vaø khaùi quaùt, trong aùp duïng phaûi phaùt trieån caùc moâ hình tri thöùc cuï theå hôn.
3.4 Caùc khung
° Caùc khung (frame) theå hieän caùc khaùi nieäm döôùi daïng caáu truùc maãu tin vaø coù hình thöùc nhö moät baûng maãu.
° Khung cô baûn: goàm caùc thaønh phaàn cô baûn sau
- Teân ñoái töôïng (loaïi khung). - Caùc thuoäc tính. - Giaù trò cuûa caùc thuoäc tính.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Khung lôùp: theå hieän caùc tính chaát toång quaùt cuûa moät lôùp caùc ñoái töôïng, vôùi nhöõng quan heä keá thöøa vaø caáu truùc phaân caáp.
IV. SUY DIEÃN TÖÏ ÑOÄNG
4.1 Khaùi nieäm
4.2 Hôïp giaûi trong tri thöùc daïng logic
4.3 Suy dieãntieán
4.4 Suy dieãn luøi
4.5 Suy dieãn hoãn hôïp
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
4.1 Khaùi nieäm suy dieãn töï ñoäng
° Suy dieãn nhaèm vaän duïng kieán thöùc ñaõ bieát trong quaù trính laäp luaän giaûi quyeát vaán ñeà trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc chieán löôïc ñieàu khieån giuùp phaùt sinh nhöõng söï kieän môùi töø caùc söï kieän ñaõ coù.
° Suy dieãn töï ñoäng: Quaù trình suy dieãn ñöôïc thuaät giaûi hoùa vaø coù theå caøi ñaët thaønh chöông trình maùy tính.
° Caùc kyõ thuaät suy dieãn cô baûn:
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
- Suy dieãn tieán. - Suy dieãn luøi.
4.2 Hôïp giaûi trong tri thöùc dang logic
° Phöông phaùp: Thöïc hieän quaù trình phaùt sinh söï kieän môùi baèng caùch söû duïng caùc luaät suy dieãn cô baûn treân caùc bieåu thöùc logic nhö: Modus Ponens, Modus Tollens, tam ñoaïn luaän ...
° Trong logic vò töø: Quaù trình hôïp giaûi coù theå ñöôïc caøi
ñaët döïa treân kyõ thuaät hôïp nhaát (unification) vaø quay lui (backtracking).
chöùc naêng suy dieãn theo phöông phaùp naøy.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° PROLOG laø moät ngoân ngöõ laäp trình ñöôïc thieát keá vôùi
4.3 Suy dieãn tieán
° Phöông phaùp: Suy daãn töø giaû thieát ñi ñeán keát luaän.
Chieán löôïc naøy ñöôïc baét ñaàu baèng taäp söï kieän ñaõ bieát, ruùt ra caùc söï kieän môùi nhôø duøng caùc luaät maø phaàn giaû thieát khôùp vôùi söï kieän ñaõ bieát, vaø tieáp tuïc quaù trình naøy cho ñeán khi thaáy traïng thaùi ñích, hoaëc cho ñeán khi khoâng coøn luaät naøo khôùp ñöôïc caùc söï kieän ñaõ bieát hay ñöôïc söï kieän suy luaän
° Trong aùp duïng cuï theå phöông phaùp thöôøng söû duïng keát
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
hôïp vôùi caùc qui taéc heuristic trong vieäc choïn luaät.
4.4 Suy dieãn luøi
Phöông phaùp naøy ñöôïc tieán haønh baèng caùch truy ngöôïc töø muïc tieâu caàn ñaït ñöôïc trôû veà phaàn giaû thieát cuûa baøi toaùn baèng caùch aùp duïng caùc luaät trong cô sôû tri thöùc.
° Phöông phaùp: Truy ngöôïc töø keát luaän trôû veà giaû thieát.
° Quaù trình suy dieãn luøi naøy seõ phaùt sinh moät sô ñoà caây muïc tieâu keøm theo moät cô cheá quay lui vaø lôøi giaûi seõ ñöôïc tìm thaáy khi taát caû caùc muïc tieâu ôû caùc nuùt laù cuûa caây muïc tieâu ñeàu thuoäc veà nhöõng söï kieän ñaõ bieát
° Trong aùp duïng cuï theå phöông phaùp thöôøng söû duïng keát
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
hôïp vôùi caùc qui taéc heuristic trong vieäc choïn luaät.
4.5 Suy dieãn hoãn hôïp
° Phöông phaùp: Keát hôïp 2 quaù trình suy dieãn tieán vaø suy dieãn luøi nhaèm khaéc phuïc khuyeát ñieåm cuûa moãi phöông phaùp vaø naâng cao hieäu quaû cuûa quaù trình suy dieãn trong aùp duïng cuï theå.
° Nhöôïc ñieåm cuûa suy dieãn tieán: Khoâng caûm nhaän ñöôïc
söï gaàn tôùi ñích.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Nhöôïc ñieåm cuûa suy dieãn luøi: thöôøng daãn tôùi söï phaân nhaùnh lôùn vaø khoâng caûm nhaän ñöôïc söï caàn chuyeån höôùng doøng suy nghó.
V. GIÔÙI THIEÄU, NHAÄN ÑÒNH MOÄT SOÁ
COÂNG TRÌNH NGHIEÂN CÖÙU.
5.1 Caùc phöông phaùp bieåu dieãn tri thöùc
5.2 Moät soá lyù thuyeát veà chöùng minh töï
ñoäng
5.3 Phöông phaùp Wu
5.4 Moät soá phöông phaùp chöùng minh ñònh
lyù hình hoïc.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
5.5 Moät soá nghieân cöùu xaây döïng heä giaûi
toaùn hình hoïc.
5.6 Moät soá phaàn meàm öùng duïng veà giaûi
toaùn treân maùy tính
5.7 Phaàm meàm MAPLE
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
5.1 Caùc phöông phaùp bieåu dieãn tri thöùc
° Caùc phöông phaùp chung: caùc phöông phaùp bieåu dieãn theo logic hình thöùc, caùc phöông phaùp bieåu dieãn thuû tuïc, caùc phöông phaùp bieåu dieãn daïng maïng vaø caùc phöông phaùp bieåu dieãn caáu truùc
° Öu ñieåm cuûa moãi phöông phaùp: thích hôïp cho vieäc
bieåu dieãn töøng daïng tri thöùc rieâng leû.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Nhöôïc ñieåm chung: chæ bieåu dieãn ñöôïc moät khía caïnh cuûa tri thöùc ña daïng vaø chöa höôùng tôùi moät moâ hình tri thöùc bao haøm nhieàu daïng thoâng tin vaø nhieàu daïng söï kieän khaùc nhau.
5.2 Moät soá lyù thuyeát veà chöùng minh töï ñoäng
khaùc nhau bao goàm taäp kyù hieäu, cuù phaùp cuûa coâng thöùc hình thöùc, ngöõ nghóa vaø heä luaät treân caùc coâng thöùc.
° Phöông phaùp hình thöùc: xaây döïng caùc heä thoáng logic
° Öu ñieåm: Tính chaëc cheõ cao, khaù ñôn giaûn vôùi soâ luaät
khoâng nhieàu.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Nhöôïc ñieåm: Tröøu töôïng vaø khoâng thich hôïp cho nhieàu öùng duïng cuï theå nhö heä giaûi baøi toaùn hình hoïc, caùc heä chuyeân gia öùng duïng.
5.3 Phöông phaùp Wu
chöùng minh ñònh lyù hình hoïc theo caùch tieáp caän ñaïi soá: bieåu dieãn caùc söï kieän döïa treân caùc ña thöùc vaø caùc tính toaùn treân taäp nghieäm cuûa caùc ña thöùc.
° Phöông phaùp Wu laø moät phöông phaùp bieåu dieãn vaø
° Öu ñieåm: Phöông phaùp naày cho ta moät bieåu dieãn khaù
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
ñeïp veà maët lyù thuyeát toaùn hoïc.
° Nhöôïc ñieåm:
(1) thöïc hieän thieát keá moät thuaät toaùn thöïc haønh tính toaùn treân maùy tính moät caùch hieäu quaû raát khoù.
(2) Khoâng theå laøm cô sôû hay coâng cuï cho vieäc thieát keá moät caùch heä thoáng moät chöông trình giaûi toaùn döïa treân tri thöùc, ñaëc bieät laø chöông trình cho lôøi giaûi töôøng minh phuø hôïp vôùi vieäc hoïc vaø daïy toaùn hình hoïc.
theå dieãn ñaït bôûi caùc ña thöùc.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
(3) Coù nhöõng quan heä treân caùc yeáu toá hình hoïc khoâng
5.4 Moät soá phöông phaùp chöùng minh
ñònh lyù hình hoïc
° Phöông phaùp dieän tích chuû yeáu taäp trung vaøo söï thaúng
haøng vaø söï song song.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Phöông phaùp hieäu Pythagoras (Pythagoras Difference) taäp trung vaøo khaûo saùt söï vuoâng goùc cuûa ñöôøng thaúng vaø ñöôøng troøn. Hieäu Pythagoras coøn coù theå ñöôïc söû duïng ñeå khaûo saùt söï song song vaø coù lieân quan ñeán phöông phaùp dieän tích.
° Phöông phaùp “full angle”:ñeà xuaát moät khaùi nieäm hình thöùc lieân quan ñeán goùc “full angle” vaø thöïc hieän moät soá chöùng minh töï ñoäng döïa treân khaùi nieäm naày.
° Phöông phaùp “theå tích” vaø phöông phaùp hieäu
Pythagoras cho khoâng gian.
° Phöông phaùp vector söû duïng ñaïi soá tuyeán tính vaø lyù
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
thuyeát veà khoâng gian vector trong chöùng minh ñònh lyù hình hoïc.
Nhaän ñònh:
caùc ñaëc tröng veà maët toaùn hoïc nhaát laø caùc lyù thuyeát ñaïi soá tröøu töôïng cho töøng khía caïnh lieän heä theå hieän moät loaïi söï kieän hình hoïc nhaát ñònh ñeå döïa vaøo ñoù thöïc hieän caùc chöùng minh töï ñoäng.
° Caùc phöông phaùp trôû neân naëng neà veà tính toaùn toaùn
° Caùc phöông phaùp naày ñeàu taäp trung vaøo vieäc tìm ra
hoïc tröøu töôïng vaø khoù caøi ñaët treân maùy tính.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Haïn cheá chuû yeáu: khoâng cho ñöôïc nhöõng moâ hình bieåu dieãn tri thöùc thích hôïp cho vieäc xaây döïng moät cô sôû tri thöùc, boä suy dieãn vaø caùc thaønh phaàn khaùc cuûa heä thoáng.
5.5 Moät soá nghieân cöùu xaây döïng
heä giaûi toaùn hình hoïc
° “Xaây döïng Heä Giaûi Toaùn Hình hoïc Phaúng”, Luaän Vaên
Thaïc Só naëm 2000 cuûa Leâ Phaán Ninh.
° “Xaây Döïng Heä Chöùng minh Hình hoïc”, Luaän Vaên
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
Thaïc Só naëm 1999 cuûa Traàn Xuaân Phöông.
Nhaän ñònh chung:
° Caùc taùc giaû chöa coù moät moâ hình bieåu dieãn tri thöùc cho khaùi nieäm “ñoái töôïng” coù theå söû duïng trong bieåu dieãn kieán thöùc hình hoïc vaø chöa xem xeùt ñaày ñuû ñeán vaán ñeà tính toaùn.
° Chöa xaây döïng moâ hình bieåu dieãn tri thöùc chung cho
vieäc xaây döïng moät cô sôû tri thöùc vôùi moät heä thoáng khaùi nieäm cô baûn cuøng vôùi caùc thoâng tin ña daïng keøm theo, caùc loaïi söï kieän vaø luaät khaùc nhau treân caùc khaùi nieäm.
baøi toaùn hình hoïc khaùc nhau.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Chöa xaây döïng moät moâ hình toång quaùt cho caùc daïng
5.6 Moät soá phaàn meàm öùng duïng veà
giaûi toaùn treân maùy tính
° Caùc chöông trình tính toaùn hình hoïc trong boä phaàn meàm Engineering 2000 trong ñoù coù chöông trình Geometrix cuûa ByteSize CD-ROM, Inc.
° Chöông trình Math Express! cuûa Aces Research, Inc.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Chöông trình StudyWorks cuûa MathSoft, Inc.
Nhaän ñònh chung:
° Caùc chöông trình chæ thöïc hieän caùc tính toaùn döõ lieäu soá cuï theå döïa vaøo moät vaøi khung (frames) döõ lieäu ñôn giaûn.
° Chöa coù moät cô sôû tri thöùc vaø moät boä giaûi baøi toaùn döïa treân tri thöùc coù theå giaûi caùc lôùp baøi toaùn toång quaùt khaùc nhau.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Chöa phaûi laø moät heä giaûi toaùn döïa treân tri thöùc.
5.7 Phaàn meàm MAPLE
phieân baûn môùi nhaát laø MAPLE 6.0.
° MAPLE laø phaàn meàm ñaïi soá tính toaùn khaù maïnh vôùi
° Chöông trình khoâng chæ caùc tính toaùn soá maø caû caùc tính toaùn kyù hieäu (symbolic computation). Noù coù moät nhaân tính toaùn raát maïnh vaø moät heä thoáng thö vieän tính toaùn goàm nhieàu goùi chöông trình (package) cho caùc phaàn tính toaùn toaùn hoïc khaùc nhau nhö ñaïi soá tuyeán tính, giaûi tích, hình hoïc, soá hoïc, v.v…
° Maple coøn cho pheùp khaû naêng laäp trình vôùi caùc caáu
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
truùc döõ lieäu tröøu töôïng.
Nhaän ñònh chung:
° Tuy khaû naêng hoã trôï tính toaùn vaø laäp trình cuûa Maple ñaït ñeán trình ñoä raát cao nhöng chuû yeáu laø caùc thuû tuïc tính toaùn cho töøng vaán ñeà ñôn leû nhö giaûi moät phöông trình, tính ñaïo haøm cuûa moät haøm soá, thöùc hieän caùc pheùp tính treân ña thöùc.
° Maple chöa thaät söï caøi ñaët moät cô sôû tri thöùc cho caùc
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
phaàn toaùn hoïc khaùc nhau vôùi caùc boä suy luaän giaûi toaùn döïa treân tri thöùc.
TOÅNG KEÁT
° Trong caáu truùc cuûa moät heä giaûi toaùn döïa treân tri thöùc, 2 thaønh phaàn trung taâm laø cô sôû tri thöùc vaø boä suy dieãn döïa treân tri thöùc.
° Caùc phöông phaùp bieåu dieãn tri thöùc vaø suy dieãn ñaõ
ñöôïc nghieân cöùu vaø ñeà xuaát. Tuy nhieân moãi phöông phaùp ñeàu coù nhöõng nhöôïc ñieåm nhaát ñònh.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Nhieàu chöông trình giaûi toaùn ñaõ ñöôïc xaây döïng nhöng coøn haïn cheá nhö chöa döïa treân nhöõng moâ hình tri thöùc thich hôïp cho cô sôû tri thöùc.
Nhöõng Vaán ñeà ñöôïc xem xeùt tieáp theo
° Xaây döïng vaø phaùt trieån moät soá moâ hình bieåu dieãn tri thöùc vaø caùc thuaät giaûi ñeå giaûi töï ñoäng caùc daïng baøi toaùn khaùc nhau döïa treân trí thöùc.
° Maïng suy dieãn vaø tính toaùn.
Ñaïi Hoïc Quoác Gia TP.HCM - 2001
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
° Moâ hình tri thöùc veà caùc ñoái töôïng tính toaùn.
CuuDuongThanCong.com
https://fb.com/tailieudientucntt
