Bài giảng Chọn nhóm máu: Quy trình truyền máu - Trương Thị Minh Khang

Tài liệu này trình bày về quy trình truyền máu, bao gồm các hệ nhóm máu ABO và Rhesus, cách chọn nhóm máu phù hợp trong lâm sàng, và các bước thực hiện quy trình truyền máu an toàn, hiệu quả.

Tài liệu này dành cho các bác sĩ, điều dưỡng và nhân viên y tế liên quan đến công tác truyền máu, giúp họ nắm vững kiến thức và thực hiện quy trình truyền máu một cách an toàn và hiệu quả.

Tài liệu bao gồm các nội dung chính sau:

1. **Hệ thống nhóm máu ABO và Rhesus:**
* **ABO:** Hệ thống nhóm máu ABO được di truyền theo quy luật Mendel, chia thành 4 nhóm chính: A, B, O, và AB. Mỗi nhóm máu có kháng nguyên tương ứng trên hồng cầu và kháng thể trong huyết thanh.
* **Rhesus:** Kháng nguyên D là quan trọng nhất trong hệ Rhesus. Người có kháng nguyên D được gọi là Rh dương (Rh+), người không có kháng nguyên D được gọi là Rh âm (Rh-). Trong lâm sàng, cần chú ý đến các kháng nguyên c và e ở người Việt Nam.

2. **Nguyên tắc truyền máu lâm sàng:**
* Không để kháng nguyên kết hợp với kháng thể tương ứng.
* Nhóm O có thể truyền cho các nhóm khác với số lượng ít, nhóm AB có thể nhận máu từ tất cả các nhóm.

3. **Chọn nhóm máu để truyền:**
* **Khối hồng cầu lắng và máu toàn phần:** Truyền cùng nhóm ABO. Nếu khác nhóm, truyền < 10ml/kg trong 12 giờ.
* **Chế phẩm tiểu cầu và bạch cầu hạt:** Chọn theo bảng hướng dẫn chi tiết trong tài liệu, tùy thuộc vào việc chế phẩm còn huyết tương nguyên thủy hay đã loại bỏ.
* **Huyết tương:** Chọn theo bảng hướng dẫn, đảm bảo tương thích giữa nhóm máu của người nhận và người cho.
* **Nhóm Rhesus:** D(-) truyền cho D(-), D(+) có thể nhận cả D(+) và D(-).

4. **Truyền máu trong cấp cứu:**
* Khi không kịp xét nghiệm nhóm máu, truyền thay nhóm ABO theo nguyên tắc, truyền Rh(D) âm khi không xác định được nhóm máu Rh(D).
* Cần cân nhắc kỹ khi truyền Rh(D) dương cho phụ nữ Rh(D) âm trong độ tuổi sinh đẻ.

5. **Quy trình truyền máu lâm sàng:**
* **Trước truyền máu:** Chuẩn bị bệnh nhân, bác sĩ ra y lệnh, điều dưỡng kiểm tra phiếu cung cấp máu, gửi mẫu máu đến phòng truyền máu.
* **Phát máu:** Định lại nhóm máu, tìm chế phẩm phù hợp, làm phản ứng chéo, dán nhãn, ghi chép, kiểm tra lại thông tin, ký tên và phát máu.
* **Lĩnh máu:** Điều dưỡng hoặc nhân viên phòng truyền máu lĩnh máu.
* **Vận chuyển máu:** Đảm bảo nhiệt độ từ 2-6°C, kiểm tra chất lượng, nhãn mác, tính nguyên vẹn.
* **Truyền máu:** Kiểm tra, đối chiếu, giải thích cho bệnh nhân, định lại nhóm máu tại giường, làm phản ứng chéo nếu cần.
* **Trong khi truyền:** Làm phản ứng sinh vật, theo dõi bệnh nhân, ghi chép các dấu hiệu.
* **Sau khi truyền:** Theo dõi mạch, huyết áp, nhịp thở, các dấu hiệu phản ứng.

6. **Xử trí tai biến truyền máu:**
* Ngưng truyền máu, theo dõi sát bệnh nhân, báo phòng phát máu.
* Định lại nhóm máu, lấy máu bệnh nhân xét nghiệm lại, cấy túi máu, niêm phong túi máu và dây truyền, lập biên bản.

7. **Tình huống lâm sàng:**
* Tài liệu đưa ra các tình huống cụ thể và hướng dẫn cách chọn nhóm máu phù hợp.