ươ

Ị Ấ

Ch Ố

ng 20 Ề

CÁC THU C ĐI U TR  N M

ọ ậ

ụ

M c tiêu h c t p:

ơ ế ụ ủ ố ể 1. K  tên và trình bày c  ch  tác d ng c a các nhóm thu c dùng

ố ề ườ ỗ ị ấ     trong đi u tr  n m; các thu c th ng dùng trong m i nhóm và

ủ ỗ ố ỉ ị ch  đ nh dùng c a m i thu c.

ượ ứ ấ ạ ứ ấ 2. Trình bày đ c công th c c u t o, các tính ch t lý hóa và  ng

ụ ố ệ ấ ể     d ng các tính ch t đó trong ki m nghi m các thu c: Clotrima­

zol; Ketoconazol; Fluconazol; Naftifin hydroclorid; Amphote­

ricin B; Nystatin; Griseofunvin.

ạ ươ

1. Đ i c

ng

ệ ấ ệ ấ ấ Có 2 nhóm b nh n m: N m da (dermatophytoses) và b nh n m

ạ ấ ữ ề ệ ạ do các lo i n m men ho i sinh gây ra. Trong nh ng đi u ki n xác

ị ộ ố ạ ấ ậ ạ ả

đ nh, m t s  lo i n m men ho i sinh có kh  năng xâm nh p vào  ơ ể ổ ơ ệ ấ sâu h n trong c  th  gây b nh n m toàn thân và lúc

ị ộ ố ọ ể ệ các khoang  ề

đó khó đi u tr  và có th  đe d a cu c s ng b nh nhân. ễ ố ứ ữ ế ầ ị

ơ ộ ư ụ ễ ạ ố Trong nh ng năm g n đây, do dùng thu c  c ch  mi n d ch, thu c       ấ ố ch ng ung th ...nên gây nhi m n m c  h i; do l m d ng kháng

ộ ễ ấ ườ ấ sinh gây b i nhi m n m đ ụ ộ ễ ng tiêu hóa, nhi m n m c c b .

ị ấ ố ề ệ Thu c đi u tr  n m hi n nay có 3 nhóm chính:

1. Các azol

2. Các allyamin

ố ấ 3. Các kháng sinh ch ng n m.

20. 1. CÁC AZOL

ặ

ấ ạ 1. C u t o: ề ả ẫ ứ ơ

ư ộ ơ ặ ấ ấ ủ ­ Đ u là d n ch t c a Imidazol ho c 1,2,4­triazol. ế ­ Ph i ch a 2 đ n 3 nhân th m. ắ ­ Ít nh t m t nhân th m g n halogen nh  clo ho c flo.

ơ ế ụ : 2. C  ch  tác d ng

ế ủ ấ c ch  enzym cytochrom P450 oxydase c a n m, enzym này

(cid:0) ế ủ

ấ ­methylsterol thành ergosterol­thành ph n chầ ế  bào n m.

ế ổ ế ệ ứ

ệ

ố ề

Ứ       xúc tác bi n 14  ế ủ  y u c a màng t ố ớ ố Đ i v i Candida albican, các thu c này  c ch  vi c bi n đ i bào  ợ ấ ử ồ  ch i thành s i n m gây b nh. t ị ồ Các thu c dùng trong đi u tr  g m clotrimazol; Econazol nitrat; Butoconazol nitrat; Sulconazol nitrat; Oxyconazol nitrat; Ketoco­ nazol; Fluconazol; Itraconazol...

CLOTRIMAZOL

Cl

1­[(2­clorophenyl) diphenyl­ 1. Công th c:ứ

methyl]­1H­imidazol

C

2. Tính ch t:ấ

N

N

ụ

ị ổ ng ph  UV.

3

ằ ị ấ * Nhân imidazol: Tính base, h p th  UV ơ    ­ Tan trong acid vô c  loãng. ượ ị ng đo acid mt khan.    ­ Đ nh l ượ ị    ­ Đ nh tính, đ nh l       ơ ữ ơ * Clo h u c : Vô c  hóa, xác đ nh b ng AgNO

3. Công d ng:ụ

ễ ề ệ ấ ầ

ị ố ạ ề ễ ặ ị

ấ ặ * Đi u tr  nhi m n m ngoài da, mi ng­h u (dd, kem, viên đ t...) * Gây r i lo n tiêu hóa n ng nên không dùng đi u tr  nhi m     n m toàn thân.

Ợ

Ấ

20.2. ALLYLAMIN VÀ CÁC H P CH T

ƯƠ

Ự

T

NG T

Squalen             Squalen epo xyd          Lanso stero l

demethyllanso stero l               erg o stero l

14

ơ ế ụ 1. C  ch  tác d ng: ổ ợ ừ Quá trình sinh t ng h p ergosterol đi t squalen:

ế ổ ợ

ứ ượ ạ ệ ấ Các allylamin  c ch  t ng h p squalen epoxyd nên ergosterol ị không đ c t o thành, n m b  tiêu di t.

ợ ấ 2. Các h p ch t trong nhóm:

Naftifin; Terbinafin; Tolnaftat

NAFTIFIN HYDROCLORID

CH3 N

1. Công th c:ứ N­methyl­N­(3­phenyl­2­pro­

.  HCl

penyl)­1­naphtalen methanamin hydroclorid

2. Tính ch tấ

ụ ủ ơ

ườ ượ ặ ng khan ho c đo

ướ ườ ấ Tính base c a methanamin; h p th  UV c a nhân th m và  hóa tính c a HCl k t h p. ị  Đ nh l ề  ki m môi tr ủ ủ ng đo ph  UV; đo acid môi tr c. ế ợ ổ ng n

3. Công d ng:ụ

ị ấ ề ạ ỗ ạ Đi u tr  n m t i ch . D ng kem 1%; gel 1%.

Ố

Ấ

20.3. CÁC KHÁNG SINH CH NG N M

ề ố ớ ộ ớ ứ

ạ

ướ ủ c c a vòng, kháng sinh lo i này chia 2 nhóm: ạ ạ

ứ ườ ng desoxyaminohexose

ề ề ố ượ ấ ả ế ố ng dây n i đôi trong vòng

ố ấ ấ ấ ạ 1. C u t o: Là macrolid­ vòng l n, m t lacton vòng l n ch a nhi u dây n i  đôi (polyen) Theo kích th 1. Polyen có 26 c nh: Natamycin (pimaricin). 2. Polyen có 38 c nh: Nystatin; Amphotericin B.      T t c  các kháng sinh này đ u ch a đ liên k t glucosid; khác nhau v  s  l lacton: Natamycin là pentaen; Nystatin là hexaen, còn Ampho­ tericin B là heptaen. Ngoài ra, còn Griseofunvin cũng là ks ch ng n m có c u trúc khác.

ế ớ ế Liên k t v i các sterol trên màng t ấ  bào n m, làm 2. Tác d ng:ụ

ổ ộ ấ ấ ị ệ thay đ i đ  th m, n m b  tiêu di t.

ễ ấ ị ỉ ề Ch  có Amphoterisin B đi u tr  nhi m n m toàn thân

AMPHOTERICIN B

OH

OH

O

OH

H3C

OH

OH

OH

OH

O

OH

HO

CH3

H

O

H3C

O

OH

NH2

ỗ

ố ớ

ạ

ạ

ạ

ứ

ề

ạ

ố

i ch a 7 dây n i đôi luân phiên; m ch trên 6OH, phân đ u ứ

ồ ạ G m 2 m ch, m i m ch 16 c nh, n i v i nhau qua 3C (6 c nh). ướ ạ M ch d ứ và ch a ch c ester.

OH

H3C O

1. Công th c:ứ

ặ ạ

ụ ề ấ 2. Tính ch t:ấ ố Dây n i đôi luân phiên, tính acid; tính base (ampho); có màu  ự ễ ấ (vàng ho c vàng da cam). D  m t ho t tính do s  oxy hóa. ơ Tan trong dd ki m; acid vô c  loãng; h p th  UV.

3. Công d ng:ụ ố ộ ỡ B t đông khô pha tiêm; kem; thu c m .

NYSTATIN

OH

OH

O

OH

H3C

OH

OH

OH

O

OH

OH

HO

CH3

H

O

H3C

O

ướ

ỉ

ố

i ch  có 6 dây n i đôi.

OH

NH2

ỉ ể

ạ

ố

ạ Ch  khác amphoterisin B là m ch d ổ ị Đ  cân đ i, m ch trên thay đ i v  trí nhóm OH.

1. Công th c:ứ

OH

H3C O

2. Tính ch t:ấ ươ ự T ng t Amphoterisin B.

ệ ố ố ắ

ặ ơ ỉ Do h  dây n i đôi luân phiên rút ng n (7 xu ng 4) nên nystatin ch  có màu vàng ho c h i vàng.

3. Công d ng:ụ ố ầ ỉ

ộ ạ ấ ư Do u ng h u nh  không h p thu nên ch  dùng ngoài. ặ Kem; b t pha súc; viên đ t âm đ o.

GRISEOFUNVIN

O

Cl

CH3O O

H3CO

1. Công th c:ứ

CH3

O

7­cloro­2',4,6­trimethoxy­ 6'­methylspiro[benzofuran­2(3H),1'­[2]­ cyclohexen]­3,4'­dion

OCH3

2. Tính ch t:ấ

ụ ị ị ng).

ư ớ

ơ ấ ướ ố c brom.

OCH3

Griseofunvin

O

O

K2Cr2O7 H2SO4

CH3

ụ ỏ ạ ơ ượ ấ * Hóa tính nhân th m: H p th  UV (đ nh tính, đ nh l ắ * Nhóm methoxy g n vào nhân th m: P  v i tt Marqui.. ộ ả ứ * Dây n i đôi: Ph n  ng c ng (m t màu n ụ ư . * Nhóm carbonyl: Ng ng t Tác d ng kali bicromat và acid sulfuric t o màu đ  vang:

3. Công d ng:ụ ị ấ ề Đi u tr  n m da. ụ Không có tác d ng trên Candida.

Ế

ƯƠ

H T CH

NG 20