Bài giảng Nguyên lý kế toán Chương 1: TS. Nguyễn Hữu Cường

Học phần Nguyên lý kế toán

Biên soạn: TS Nguyễn Hữu Cường, Giảng viên Khoa Kế toán, Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng.

Email: cuonghien@gmail.com; cuonghien@due.edu.vn

Chương 1 Tổng quan về kế toán

Prepared by: Nguyễn Hữu Cường, PhD (Queensland University of Technology) Lecturer of Accounting Faculty, Danang University of Economics.

Mục tiêu Mục tiêu

1. Hiểu rõ mục tiêu của kế toán và đối tượng Sau khi học xong Sau khi học xong học phần này, bạn học phần này, bạn có thể: có thể:

sử dụng thông tin kế toán. 2. Biết được các loại kế toán. 3. Hiểu được quy trình kế toán. 4. Nắm được các yêu cầu và nguyên tắc kế

toán cơ bản.

5. Biết được cơ hội nghề nghiệp trong kế

toán.

3 Kế toán là gì

Khái niệm

 Kế toán là một hệ thống thông tin và

kiểm tra về tài sản trong các đơn vị kế toán bằng hệ thống các phương pháp kế toán.

 Tài sản Nguồn lực của đơn vị  Nguồn lực này từ đâu có Nguồn

hình thành tài sản

 Sử dụng các nguồn lực này như thế nào Sự vận động của tài sản

4 LO1: What is accounting?

Kế toán là gì

Khái niệm

 Kế toán là việc thu thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính dưới hình thức giá trị, hiện vật và thời gian lao động.

 Quy trình kế toán (nhiệm vụ kế toán)

trong một đơn vị?

 Đo lường thông tin kinh tế, tài

chính?

 Mục đích của kế toán (đối tượng sử

dụng thông tin kế toán)?

5 LO1: What is accounting?

Kế toán là gì

Khái niệm  Kế toán tài chính là việc thu thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế tài chính bằng báo cáo tài chính cho đối tượng có nhu cầu sử dụng thông tin của đơn vị kế toán

 Quy trình (nhiệm vụ) kế toán tài

chính trong một đơn vị?

 Ghi nhận thông tin kinh tế tài chính?  Mục đích (đối tượng sử dụng thông

tin) của kế toán tài chính?

6 LO2: Types of Accounting

Kế toán là gì

Khái niệm  Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế tài chính trong nội bộ đơn vị.

 Quy trình (nhiệm vụ) kế toán quản

trị trong một đơn vị?

 Ghi nhận thông tin kinh tế tài chính?  Mục đích (đối tượng sử dụng thông

tin) của kế toán quản trị?

7 LO2: Types of Accounting

Quá trình phát triển của kế toán

 Kế toán ra đời và phát triển gắn liền với

sự phát triển của các hoạt động kinh tế và nhu cầu về thông tin phục vụ quản lý.

 Sản xuất càng phát triển Mức độ quan tâm đến chi phí bỏ ra và kết quả mang lại càng cao Nhu cầu thông tin về việc sử dụng các nguồn lực càng cấp thiết.

 Biểu hiện của sự phát triển của kế toán qua các giai đoạn phát triển của các hình thái kinh tế xã hội?

8 LO2: Types of Accounting

Quá trình phát triển của kế toán

 Với sự ra đời của phương pháp ghi kép  Kế toán đã trở thành một khoa học độc lập, có đối tượng và phương pháp nghiên cứu riêng.

 Để đáp ứng yêu cầu thực tiễn về cung cấp thông tin cho người sử dụng, kế toán đã dần dần tách biệt thành hai hệ thống: kế toán tài chính và kế toán quản trị.

9 LO2: Types of Accounting

Đối tượng sử dụng thông tin kế toán

Kế toán tài chính

Người sử dụng bên ngoài

• Nhà đầu tư • Chủ nợ • Cơ quan quản lý • Khách hàng • Đối thủ cạnh

tranh

Kế toán quản trị

• Chủ sở hữu • Nhà quản trị • Người lao động

Người sử dụng bên trong

10 LO1 & LO2: Users of Accounting Information

KTTC vs KTQT

Báo cáo tài chính

Financial Accounting

Người sử dụng  Các đối tượng bên ngoài DN

Đặc điểm  Khách quan Khách quan

Được lập tuân thủ Luật, Được lập tuân thủ Luật, chuẩn mực, chế độ kế toán chuẩn mực, chế độ kế toán

Được lập định kỳ Được lập định kỳ

Được lập cho toàn DN Được lập cho toàn DN

11 LO1 & LO2: Users of Accounting Information

KTTC vs KTQT

Báo cáo kế toán nội bộ

Managerial Accounting

Quản trị doanh nghiệp

Người sử dụng  Đặc điểm  Chủ quan và khách quan Chủ quan và khách quan

Được lập đáp ứng yêu cầu Được lập đáp ứng yêu cầu quản trị doanh nghiệp quản trị doanh nghiệp

Được lập định kỳ hoặc khi Được lập định kỳ hoặc khi cần thiết cần thiết

Được lập cho toàn DN hoặc Được lập cho toàn DN hoặc từng bộ phận từng bộ phận

12 LO1 & LO2: Users of Accounting Information

Vai trò của thông tin kế toán

Đối với quản trị doanh nghiệp  Kiểm tra, kiểm soát toàn bộ số tài sản: tình hình hiện có, sự biến động và tình trạng sử dụng

 Kiểm tra, kiểm soát tình hình huy động và sử dụng các nguồn tài trợ cho tài sản của đơn vị  Xây dựng các kế hoạch ngắn hạn, dài hạn về đầu tư, huy động vốn, các chiến lược và quyết sách kinh doanh

 Ra các quyết định liên quan đến tài sản và

nguồn vốn của đơn vị.

13 LO1 & LO2: Users of Accounting Information

Vai trò của thông tin kế toán

Đối với các đối tượng khác  Đối với Nhà nước: kiểm tra và giám sát tình hình tuân thủ pháp luật, đánh giá tổng hợp tình hình hoạt động của ngành, vùng, cả nước, …, hoạch định chính sách.

 Đối với người chủ sở hữu: đánh giá tình hình

và hiệu quả sử dụng tài sản.

 Đối với ngân hàng (các đối tượng cung cấp tín dụng cho doanh nghiệp): đánh giá khả năng trả nợ vay, trả nợ tín dụng

 Các đối tượng khác: …

14 LO1 & LO2: Users of Accounting Information

Quy trình kế toán trong một đơn vị

Quy trình (chu trình) kế toán

Nghiệp vụ kinh tế, tài chính Thông tin hướng đối tượng

15 LO3: Accounting Process

Yêu cầu đối với thông tin kế toán (VAS 01)

Trung thực

 Thông tin và số liệu của kế toán phải được ghi chép và báo cáo trên cơ sở  Các bằng chứng đầy đủ và khách

quan;

 Đúng với thực trạng, bản chất, nội

dung và giá trị của NVKT phát sinh.

 Reference: Paragraph 10, VAS 01

16 LO4: Basic Requirements For Accounting

Yêu cầu đối với thông tin kế toán (VAS 01)

Khách quan

 Thông tin và số liệu của kế toán phải

được ghi chép và báo cáo:  Đúng với thực tế;  Không bị xuyên tạc;  Không bị bóp méo.

 Reference: Paragraph 11, VAS 01

17 LO4: Basic Requirements For Accounting

Yêu cầu đối với thông tin kế toán (VAS 01)

Đầy đủ

 Mọi nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh liên quan đến kỳ kế toán phải được ghi chép và báo cáo:

 Đầy đủ;  Không bị bỏ sót.

 Reference: Paragraph 12, VAS 01

18 LO4: Basic Requirements For Accounting

Yêu cầu đối với thông tin kế toán (VAS 01)

Kịp thời

 Các thông tin và số liệu kế toán phải

được ghi chép và báo cáo:

 Kịp thời;  Đúng hoặc trước thời hạn quy định;  Không bị chậm trễ.

 Reference: Paragraph 13, VAS 01

19 LO4: Basic Requirements For Accounting

Yêu cầu đối với thông tin kế toán (VAS 01)

Dễ hiểu

 Các thông tin và số liệu kế toán trình bày trong BCTC phải rõ ràng, dễ hiểu đối với người sử dụng (người có hiểu biết về kinh doanh, về kinh tế, tài chính, kế toán ở mức trung bình).

 Thông tin về những vấn đề phức tạp trong BCTC phải được giải trình trong phần thuyết minh.

 Reference: Paragraph 14, VAS 01

20 LO4: Basic Requirements For Accounting

Yêu cầu đối với thông tin kế toán (VAS 01)

Có thể so sánh được

 Thông tin và số liệu phải bảo đảm tính so sánh được giữa các kỳ kế toán, giữa các DN, giữa thông tin thực hiện với thông tin dự toán, kế hoạch.

 Thông tin và số liệu phải được tính

toán (đo lường) trình bày nhất quán;

 Nếu không nhất quán thì phải giải

trình trong phần thuyết minh BCTC.

 Reference: Paragraph 15, VAS 01

21 LO4: Basic Requirements For Accounting

Các khái niệm và nguyên tắc kế toán

Cơ sở dồn tích

 Ghi nhận nghiệp vụ kinh tế tại thời điểm phát sinh (không căn cứ vào thời điểm thực thu hoặc thực chi tiền)

 Kế toán dồn tích ghi nhận cả: nghiệp vụ thu,

chi trong quá khứ; nghĩa vụ phải chi trả trong tương lai; quyền nhận tiền (hoặc tương đương tiền) trong tương lai.

 BCTC được lập trên cơ sở dồn tích phản ánh tình hình tài chính của DN trong quá khứ, hiện tại và tương lai.

22 LO4: Generally Accepted Accounting Principls

Các khái niệm và nguyên tắc kế toán

Hoạt động liên tục

 Giả thiết DN sẽ hoạt động liên tục vô

thời hạn và sẽ tiếp tục hoạt động trong tương lai gần.

 Tài sản DN sử dụng cho hoạt động

SXKD của DN luôn phải được duy trì chứ không phải để bán, trừ khi DN bị giải thể.

 Phản ánh TS của DN theo giá phí  Tài sản và nợ phải trả phài được phân loại theo tính thanh khoản

23 LO4: Generally Accepted Accounting Principls

Các khái niệm và nguyên tắc kế toán

Giá gốc  Đo lường giá trị tài sản, các khoản nợ phải trả căn cứ vào giá trị giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh (được tính theo số tiền đã trả, phải trả hoặc tính theo giá trị hợp lý tại thời điểm ghi nhận), không căn cứ vào giá trị thị trường.

 Số tiền (hoặc tương đương tiền) DN

chi ra  Giá trị tài sản

 Số tiền DN chấp nhận thanh toán tại thời điểm giao dịch  Nợ phải trả

24 LO4: Generally Accepted Accounting Principls

Các khái niệm và nguyên tắc kế toán

Phù hợp  Quy định việc ghi nhận chi phí trong một

kì kế toán (phải phù hợp với doanh thu)  Xác định lợi nhuận của DN được đúng đắn.

 Chi phí DN phải gánh chịu trong kì là khoản tiêu hao cần thiết để tạo nên doanh thu trong kì, phải được ghi nhận phù hợp với doanh thu tạo ra.

 Chi phí ghi nhận trong kỳ gồm cả chi phí phát sinh trong kỳ, chi phí phát sinh trong các kỳ trước, hoặc chi phí phải trả (phát sinh ở các kỳ tiếp theo.

25 LO4: Generally Accepted Accounting Principls

Các khái niệm và nguyên tắc kế toán

Nhất quán  Quy định sự nhất quán trong việc vận

dụng các nguyên tắc, chuẩn mực và các tính toán để tạo ra thông tin kế toán.

 Đảm bảo số liệu kế toán không bị bóp

méo.

 Đảm bảo tính so sánh được của thông

tin kế toán.

26 LO4: Generally Accepted Accounting Principls

Các khái niệm và nguyên tắc kế toán

Thận trọng  Thận trọng là việc xem xét, cân nhắc, phán đoán cần thiết để lập các ước tính kế toán trong các điều kiện không chắc chắn, và đòi hỏi:

 Phải lập các dự phòng (…) nhưng không lập

quá cao;

 Không đánh giá cao hơn giá trị của các tài

sản và các khoản thu nhập;

 Không đánh giá thấp hơn các khoản nợ phải

trả và chi phí;

 Doanh thu ghi nhận khi có bằng chứng chắc chắn (..), chi phí ghi nhận khi có bằng chứng có thế (…)

27 LO4: Generally Accepted Accounting Principls

Các khái niệm và nguyên tắc kế toán

Trọng yếu  Thông tin được coi là trọng yếu nếu thiếu thông tin hoặc thiếu chính xác của thông tin đó có thể làm sai lệch đáng kể BCTC  ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng. Considering:  Độ lớn của thông tin;  Tính chất của thông tin;  Các sai sót được đánh giá trong hoàn

cảnh cụ thể;

 Quantitative and Quanlitative

28 LO4: Generally Accepted Accounting Principls

GAAP - Others

Khái niệm về thực thể kinh doanh

 Phạm vi ghi chép kế toán của một đơn

vị không bao gồm:

 Tài sản và quá trình kinh doanh của

các đơn vị và cá nhân khác.  Tài sản riêng và các giao dịch cá

nhân của bản thân chủ sở hữu đơn vị kinh doanh

29 LO4: Generally Accepted Accounting Principls

GAAP - Others

Khái niệm kỳ kế toán

 Các khoản thời gian (bằng nhau) được phân chia từ quá trình tồn tại của DN, phục vụ cho việc lập báo cáo, phân tích và đánh giá kết quả hoạt động của DN.

 Kỳ kế toán chính thức: năm  Kỳ kế toán tạm thời: tháng, quý

30 LO4: Generally Accepted Accounting Principls

GAAP - Others

Nguyên tắc thước đo tiền tệ

 Thừa nhận tiền tệ là một đơn vị đồng nhất để đo lường và ghi nhận các nghiệp vụ kinh tế, tài chính.

 Đặt ra giả thuyết sự thay đổi sức mua

tiền tệ không đủ lớn để ảnh hưởng đến việc đo lường của kế toán.

31 LO4: Generally Accepted Accounting Principls

GAAP - Others

Nguyên tắc doanh thu

 Đảm bảo tính thống nhất trong việc ghi nhận doanh thu Xác định lợi nhuận của DN được đúng đắn.

 Với phương thức bán hàng thông

thường?

 Các phương thức bán hàng khác?

32 LO4: Generally Accepted Accounting Principls

Cơ hội nghề nghiệp trong kế toán  Thực hiện công việc kế toán trong các DN

(Accounting Clerks, Bookkeeper and Para- accountants, Accountants)

 Làm việc cho các đơn vị kiểm toán, cung cấp

dịch vụ kế toán, tư vấn thuế, … ACCOUNTING CAREERS

Bài giảng học phần Nguyên lý kế toán: Chương 1 - TS. Nguyễn Hữu Cường

Chủ đề:

Nguyên lý kế toán