
75
VẬNDỤNGKẾTOÁNTRÁCHNHIỆMTRONGCÁC
DOANHNGHIỆPSẢNXUẤTGẠCHTUYNELKHUVỰC
MIỀNBẮCTHEOĐỊNHHƯỚNGKINHTẾSỐ
ĐoànThịHồngThịnh
Email:hongthinh.hy@gmail.com
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.933
Tómtắt:Trongnềnkinhtếsốhiệnnay,cácdoanhnghiệp(DN)hộinhậpngàycàngsâu
vàonềnkinhtếthếgiớithìsứcépcạnhtranhđốivớicácDNtrênmọilĩnhvựcngànhnghề
làrấtlớn.Đểtồntại,pháttriểnvàthuđượclợinhuậncaocácDNphảikhôngngừngđổimới,
quảnlýchặtchẽtấtcảcáckhâu,đặcbiệtlàkhâuquảntrịchiphínhằmhạgiáthànhsảnphẩmvà
tốiđahoálợinhuận.MuốnlàmđượcđiềuđóđòihỏicácDNsảnxuấtgạchTuynelkhuvựcmiền
Bắcnóiriêngcầntổchức,chútrọngkếtoánquảntrị(KTQT)tốtởtấtcảcáckhâu,đặcbiệtlàhệ
thốngkếtoántráchnhiệmthìmớiđạtđượcmụctiêu.Bàiviếttậptrungkhảosát,phântíchvàđánh
giáthựctrạngkếtoántráchnhiệmtạicácDNsảnxuấtgạchTuynelkhuvựcmiềnBắc,quađó
đưaracácgiảiphápnhằmvậndụngKTTNtheođịnhhướngkinhtếsốchocácDNnày.
Từkhoá:kếtoántráchnhiệm,sảnxuấtgạchTuynel,khuvựcmiềnBắc,kinhtếsố
1TrườngĐạihọcTàichính-Quảntrịkinhdoanh
I.Đặtvấnđề
Trong những năm gần đây, cùng
vớisựpháttriểnmạnhmẽcủangànhsản
xuấtvậtliệuxâydựng,cácDNsảnxuất
gạch đã chora đời những sản phẩm có
chất lượng tốt và ngày càng phát triển,
khẳng định vị trí sảnphẩm tăng trưởng
mạnhcủađấtnước.Vớisựhộinhậpsâu
rộng của nền kinh tế, các DN sản xuất
gạchhiệnđãpháttriểnvàđangđốimặt
vớitìnhtrạngcạnhtranhnhaugaygắtvề
chấtlượngsảnphẩm,giácả,uytín.
..Vì
vậy,đểpháttriểnvàtồntạivấnđềđặt
rađốivớicácDNsảnxuấtgạchTuynel
khuvựcmiềnBắcđólàđảmbảochất
lượngsảnphẩm,đápứngnhucầutiêu
dùng của khách hàng và đặc biệt đạt
đượclợinhuậnmàDNmongmuốn
.Để
làmđượcđiềuđó,cácDNsảnxuấtgạch
TuyneltạikhuvựcmiềnBắccầnápdụng
phươngthứcquảnlýhiệuquảtừkhâuđầu
vào,quátrìnhsảnxuấtđếnkhâutiêuthụ,
nhằmkhẳngđịnhuytínthươnghiệuvà
đảmbảochấtlượngsảnphẩm.Mộttrong
nhữngcôngcụquảnlývàkiểmsoáthiệu
quảhiệnnaychocácDNlàhệthốngkế

76
toántráchnhiệm(KTTN)
trongnềnkinh
tếsốhiệnnay.
KTTNlàhệthốngkếtoántậphợp
kếtquảtheotừnglĩnhvực,phạmvikhác
nhaudomộtnhàquảntrịchịutráchnhiệm
giámsátvàđánhgiákếtquảtheotừngbộ
phậntrongtổchức.Đểđảmbảoviệcsử
dụnghiệuquảcácnguồn lực trongtừng
hoạt động đòi hỏi phải xây dựng mạng
lướiTTTN.CácTTTN được hình thành
trêncơsởđặcđiểmtổchứcbộmáyhoạt
động,đặcđiểmngànhnghềkinhdoanhvà
đặcđiểmsảnphẩm.KTTNchỉpháthuy
tác dụng và hoạt động có hiệu quả nhất
trongcáctổchứccóphâncấpquảnlý.
KTTNcóvaitròquantrọnggiúp
nhà quản trị kiểm soát đánh giá hoạt
độngcủacácbộphậntrongDNnhưng
thựctếhiệnnayviệcápdụngKTTNvào
trongquảnlýcủacácDNViệtNamchưa
thựcsựđượcquantâm.Từviệcnghiên
cứucáccôngtrìnhkhoahọctrướcđây
vềkếtoántráchnhiệm,tácgiảnhậnra
rằngchưacócôngtrìnhnàonghiêncứu
vềkếtoántráchnhiệmtrongcácdoanh
nghiệp sản xuất gạch Tuynel khu vực
miền Bắc.
Xuất phát từ các lý do trên,
tácgiảđãlựachọnvấnđề“Vậndụngkế
toántráchnhiệmtrongcácDNsảnxuất
gạchTuynelkhuvựcmiềnBắctheođịnh
hướngkinhtếsố”đểnghiêncứu.
II.Cơsởlýthuyết
Theo quan điểm của Atkinson và
cộng sự (2001) đã chỉ ra rằng “KTTN
làmộtbộphậncủaKTQTcóchứcnăng
thu thập, tóm tắt và báo cáo thông tin
liênquanđếnchiphí,thunhậptheotừng
phạmvitráchnhiệmhoặctừngbộphận
trongtổchức”.
TrầnTrungTuấn(2015)vàNgôThế
Chi(2018)chorằngkếtoántráchnhiệm
khôngchỉdừnglạiởviệccungcấpdữliệu
tàichínhmàcònbaogồmcảthôngtinphi
tàichínhchocáccấpquảntrị.Nhờđó,nhà
quảnlýcóthểkiểmsoáttốthơncáchoạt
độngkinhdoanhnhằmđạtmụctiêuđãđề
ra,đồngthờiđánhgiámộtcáchtoàndiện
vàchínhxáchơnkếtquảmàcáctrungtâm
tráchnhiệm(TTTN)đạtđược.
TheoCaoThịHuyềnTrang(2020),
cùng với sự thay đổi trong môi trường
kinhdoanh,KTTNđãđượcđiềuchỉnhđể
phùhợphơn,vừakếthừanộidungtrước
đâyvừapháttriểntheohướngbềnvững.
Các doanh nghiệp hiện nay chú trọng
nhiềuhơnđếnviệclậpdựtoánvốn,đặc
biệttạitrungtâmđầutư,vớicácphương
phápnhưNPV,PIvàIRR.
Theo Chu ThịHuyến (2021) đã chỉ
rarằngKTTNtrongcácDNsảnxuấtôtô
ởViệtNamgồm5nộidungcơbản:Nhận
diện,xácđịnhtráchnhiệmkếtoánởtừng
TTTN;Lậpdựtoán;Thuthập,xửlýthông
tinthựchiện;BáocáoKTTNvàđánhgiá
thànhquảởcácKTTN.Tuynhiêncácnội
dungvềKTTNmàtácgiảđưaravẫncòn
rờirạc,chưacóhệthốngvàkếtnốigiữacác
nộidung.Điềunàychothấy,việchoànthiện
hệthốngKTTNtheohướngđồngbộvàgắn
kếtgiữacácnộidunglàcầnthiếtnhằmnâng
caohiệuquảquảnlýtrongdoanhnghiệp.
Từ kết quả nghiên cứu trên cóthể
rút ra rằng, việc xây dựng và vận dụng
một hệ thống KTTN có tính hệ thống,
gắnkếtchặtchẽgiữacácnộidunglàyêu
cầucấpthiết,gópphầnnângcaohiệuquả
kiểmsoátvàquảntrịtrongdoanhnghiệp.
Tuynhiên,cácnghiêncứutrướcđâymới
chỉtậptrungphântíchmộtsốkhíacạnh
riêng lẻ của KTTN, chưa xây dựng hay
vận dụng được một mô hình toàn diện,
phùhợpvớiđặcthùcủatừngngành,đặc
biệtlàđốivớicácdoanhnghiệpsảnxuất
gạchTuynelkhuvựcmiềnBắc.Xuấtphát

77
từ khoảng trống nghiên cứu đó, tác giả
hướngtớiviệcvậndụngKTTNphùhợp
vớiđặcthùcủacácdoanhnghiệpsảnxuất
gạchTuynelkhuvựcmiềnBắctheođịnh
hướngkinhtếsố.
III.Phươngphápnghiêncứu
Tác giả kết hợp giữa nghiên cứu
địnhtínhvàphântíchđịnhlượngởmức
sơbộnhằmđạtđượcmụctiêunghiêncứu.
+Phươngphápđịnhtínhgồmmột
sốphươngpháp:Phươngphápthuthậptài
liệu sơ cấp, thứ cấp; phương pháp quan
sát,nghiêncứuđiểnhình,phỏngvấn.
+ Phương pháp định lượng sơ bộ
gồm:Phươngphápbảnghỏi,chọnmẫuvà
phântíchdữliệu.
DựavàonguồnsốliệucủaTổngcục
thống kê về số lượng DN sản xuất, kinh
doanhgạchTuynelkhuvựcmiềnBắcvà
nguồnsốliệutácgiảtựtổnghợptừmạng
Internet, tínhđến tháng 11/2024 khu vực
miền Bắc có khoảng 34 DN sản xuất và
kinhdoanhbáncácsảnphẩmgạchTuynel
trongđócó8DNkhôngcóchứcnăngsản
xuấtsẽđươcloạirakhỏimẫu.Sốcònlại
là26DNtiếptụcđượcloạiradoloạihình
DNsiêunhỏvàcácDNnhỏsẽkhôngthực
hiện vận dụng được KTTN do quy mô
không đảm bảo và các DN chỉ tập trung
vàokếtoántàichính(KTTC),saukhiloại
bỏcònlại23.NhữngDNnàytiếptụcđược
kiểmtra,tracứuthôngtintìnhtrạngcòn
hoạtđộnghaykhôngdựavàothôngtintrên
WebsitecủacổngthôngtinTổngcụcthuế,
sau khi loại bỏ các DN không còn hoạt
độngsốDNsảnxuấtgạchTuynelkhuvực
miềnBắccònlại21DNđâychínhlàtổng
thểmẫunghiêncứu,căncứvàođâyđểxác
địnhmẫunghiêncứu.
Theo Nguyễn Đình Thọ (2011),
chọnmẫuđiềutrakhibiếttổngthể:
Côngthức:n=N/(1+N*e2)
Trongđó:nlàsốlượngmẫucầnxác
định;Nlàsốlượngtổngthể;elàsaisốcho
phép.Cóthểlựachọnetừ0.01%đến0.1%.
Cỡmẫucànglớnsaisốmẫucàngnhỏ.Tùy
điềukiệnthờigianvànguồnlực,nhànghiên
cứucóthểquyếtđịnhsaisốmìnhchọn.
ðn=21/(1+21*(0.05)2)=20
Tác giả tiến hành khảo sát các nhà
quảnlývàkếtoántrưởngtạicácDNsản
xuấtgạchTuynelkhuvựcmiềnBắctổnglà
20DN.Thờigiankhảosátlàtháng11/2024.
Các câuhỏiđượcthiếtkếđểkhảo
sátmộtsốnộidungvềthôngtinchungcủa
DN, các thôngtin về KTTNtại các DN
sảnxuấtgạchTuynel.
Sốphiếuphátra:40
Sốphiếuthuvề:34
Tỷlệphảnhồi:85%
IV.Kếtquảnghiêncứuvàkếtluận
4.1.Kếtquảnghiêncứu
4.1.1.Vềđặcđiểmcơcấutổchức
vàphâncấpquảnlýcủacácDNsảnxuất
gạchTuynelkhuvựcmiềnBắc
Cơ cấu tổ chức quản lý của doanh
nghiệpcótácđộngtrựctiếpđếnviệchình
thànhvàvậnhànhhệthốngKTTN;trong
đó, mô hình phân quyền là điều kiện cần
thiếtđểhệthốngnàytồntại.Kếtquảkhảo
sátcácnhàquảnlývàkếtoántrưởngtạicác
doanhnghiệpsảnxuấtgạchTuynelởkhu
vựcmiềnBắcchothấy,cơcấutổchứcquản
lýthườngphụthuộcvàoquymôsảnxuất
kinhdoanhcủatừngdoanhnghiệp,vàhiện
tồntạibamôhìnhtổchứcquảnlýchủyếu.
Môhìnhthứnhấtlàcácdoanhnghiệp
cóquymôsảnxuấtlớnvớiquytrìnhkhép
kín, tiêu biểunhư Công ty Cổ phần Tập
đoànThạchBàn,đơnvịhiệnsởhữu3nhà
máysảnxuấtgạchtạikhuvựcmiềnBắc.

78
Hình1.SơđồbộmáyquảnlýcủaCôngtycổphầntậpđoànThạchBàn
(Nguồn:CôngtycổphầntậpđoànThạchBàn)
Trong mô hình này, các doanh
nghiệp sản xuất gạch Tuynel chủ yếu
hoạt động dưới hình thức công ty cổ
phần, với Đại hội đồng cổ đông là cơ
quanquyềnlựccaonhất.Hộiđồngquản
trịdocổđôngbầuragiữvaitròlãnhđạo,
định hướng chiến lược và mục tiêu dài
hạn;ChủtịchHộiđồngquảntrịđứngđầu
để đảm bảo hiệu quả quản trị và thông
tinminhbạch.Đạihộiđồngbầuraban
kiểmsoátthựchiệngiámsáttàichính,sổ
sáchkếtoánvàbáocáolạichocổđông.
Hội đồng quản trị bổ nhiệm tổng giám
đốc.DướiTổnggiámđốclàcácgiámđốc
điềuhành phụ trách từng lĩnh vực, trực
tiếpquảnlýtạicácnhàmáyvàchịutrách
nhiệmbáocáo.
TạiCôngtyCổphầnTậpđoànThạch
Bàn,cơchếphânquyềnrõrànggiúpcông
việctriểnkhaihiệuquảvàthuậnlợicho
việcápdụngmôhìnhKTTN.Vớiquymô
sảnxuấtlớn,sởhữunhiềunhàmáycùng
bộmáyquảnlýrộng,doanhnghiệpnàycó
phạmviquảnlýphứctạpvàyêucầucao
vềtổchứcđiềuhành.
Môhìnhquảnlýthứ2làtạicáccông
tycóquymôsảnxuấtvừanhưCôngtycổ
phầnCầuXây.Côngtychuyênsảnxuất
cácloạigạch,ngóivàsảnphẩmtừđấtsét
nungchấtlượngcaotronglòTuynel.
Hình2.SơđồbộmáyquảnlýcủaCôngtycổphầnCầuXây
(Nguồn:CôngtycổphầnCầuXây)

79
TạiCôngtycổphầnCầuXây,mô
hìnhphâncấpquảnlýđãđượcthiếtlập,
tuy nhiên do quy mô sản xuất còn nhỏ
nênviệcphânquyềnchưathậtsựrõràng
và chitiết. So vớiCôngty cổ phần tập
đoàn Thạch Bàn, hệ thống phân cấp ở
đây vẫn còn tình trạng kiêm nhiệm và
chồngchéo.Vớimôhìnhnày,phầnlớn
quyềnhạnvàtráchnhiệmtậptrungvào
Tổnggiámđốc.
Mô hình quản lý thứ ba áp dụng
cho các doanh nghiệp có quy mô nhỏ
như:CôngtyTNHHsảnxuấtvàthương
mại Thanh Hải, Công ty TNHH xuất
nhậpkhẩugạchngóiĐôngDương,Công
tyTNHHkỹthuậtvàthươngmạiTrường
Hải,… Ở những côngty này, cơ cấu tổ
chức được sắp xếp theo thứ bậc: Giám
đốclàngườiđứng đầu, tiếp đếnlà Phó
giámđốccùngcácphòngbanchứcnăng
như kế toán, kinh doanh; phía dưới là
cáctổ, đội trực tiếp sảnxuấtgạch. Với
mô hình này, phần lớn các quyết định
liênquanđếnsảnxuất-kinhdoanhđều
doGiámđốcđảmnhận.Dođặcthùquy
mônhỏvàbộmáytinhgọn,sựphâncấp
quảnlýtrongcácDNnàychưađượcthể
hiệnrõnét.
Kếtquảkhảosátchothấy,hơn60%
doanh nghiệp sản xuất gạch Tuynel tại
khuvựcmiềnBắcđãxâydựngđượccơ
chế phân quyền rõ nét, với trách nhiệm
được phân công cụ thể đến từng phân
xưởng,tổvàđộisảnxuất..CácTTTN:chi
phí,doanhthu,lợinhuận,đầutưđãđược
hìnhthành.Mỗitrungtâmđãcónhàquản
lý cụ thể cho từng hoạt động. Tuy vậy,
ởcácdoanh nghiệp cóquy môsảnxuất
vừavànhỏ,việcphânđịnhquyềnhạnvà
tráchnhiệmgiữacáccấpquảnlývẫncòn
chồngchéovàthiếurõràng.Vìthế,việc
xemxétthựctrạngsảnxuấtcùngcơcấu
phâncấpquảnlýtạicáccôngtysảnxuất
gạchTuynelởmiềnBắcsẽlàcăncứđể
xácđịnhsốlượngTTTNtrongtừngdoanh
nghiệp.
4.1.2. Thực trạng vận dụng các
phươngphápKTTNtạicácDNsảnxuất
gạchTuynelkhuvựcmiềnBắc.
4.1.2.1. Vận dụng hệ thống định
mức,dựtoán
Hiện nay, các DN sản xuất gạch
Tuynel khu vực miền Bắc đã bước đầu
quantâmđếnviệclậpđịnhmứcvàdựtoán
chiphí,trongđólậpđịnhmứcnguyênvật
liệu,dựtoánsảnxuấtvàdựtoánnguyên
vậtliệulàđượccácDNchútrọnghơncả.
LýdobởivìđốivớicácDNsảnxuấtthì
nguyênvậtliệuchiếmtỷtrọnglớn,nhiều
và mang tính chất quyết định đến sản
phẩm,đồngthờiviệcsảnxuấtcầnphảidự
toánmớiđảmbảođượcsảnxuấtđạtnăng
suấtcao.CóthểkhẳngđịnhrằngcácDN
sảnxuấtgạchTuynelởkhuvựcmiềnBắc
đềuđãthiếtlậphệthốngdựtoán,tuymức
độchínhxáccònkhácnhaugiữatừngđơn
vị.Thôngquacôngcụnày,nhàquảnlýcó
thểphânbổchỉtiêuvàgiaotráchnhiệm
chotừngbộphận,tạotiềnđềthuậnlợiđể
vậndụnghệthốngkếtoántráchnhiệm.
Tuy nhiên việc xây dựng và vận
dụngđịnhmứcvàlậpdựtoánhiệnnay
tại các DN sản xuất gạch Tuynel khu
vựcmiềnBắc
chưa đượcxâydựngmột
cáchđầyđủvàđồngbộ.Mộtsốcôngty
cólậpdựtoánnhưngmớitrênecxeldo
kếtoántựlàm,chưathựchiệntrênphần
mềm.Nguyênnhânchủ yếu là do trình
độ của nhân viên còn non trẻnên chưa
xâydựngđượcđịnhmứcvàdựtoánkhoa
học.Songsongvớiđó,cácnhàquảntrị
DN chưacósự đầu tưchi phí, nhânsự
chohoạtđộngxâydựngđịnhmứcvàlập
dựtoánchiphí.

