117
TIƯUGIÁTRỊCỦAAITRONGKẾTOÁNQUẢNTRỊ
CHIPHÍTICÁCDOANHNGHIỆPDỆTMAY
VIỆTNAMHIỆNNAY
NguyễnThanhTrang,NguyễnThịThuThủy,PhạmVănTuấn,
VũThịViệtThanh,PhanThịHồngThắm
Email:thanhtrang.kt@hou.edu.vn
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.937
Tómtắt:KếtoánquảntrịchiphítrongcácdoanhnghiệpdệtmayViệtNamhiệnnay
đangcóứngdụngAItrongmộtsốnộidungcôngviệc.CácdoanhnghiệpnàyđãsửdụngAI
đểhỗtrợphântíchdữliệuđầuvàovàđầuravềchiphí,xâydựngđịnhmứcchiphí,dựtoán
chiphí…nhưngvẫncầnxâydựngquytrìnhứngdụngAIcụthể,lựachọnvàxácđịnhhướng
tiếpcậnmộtcáchhợplýhơnđểtốiưuhóagiátrịcủaAItrongcôngviệckếtoánquảntrịchi
phíđểgiúptiếtgiảmchiphí,nângcaohiệuquảcủaviệckiểmsoátchiphí.
Từkhóa:kếtoánquảntrịchiphí,doanhnghipdệtmay,AI,tốiưugiátrị
1TrườngĐạihọcMởHàNội
I.Giớithiệu
Trong nhiều năm qua, ngành công
nghiệp dệt mayViệtNam đãcósựphát
trinmạnhmẽvàđóngvaitròquantrọng
vớităngtrưởngkinhtếquốcgia.Ngành
dệtmaylàmộttrongnhữngngànhcông
nghiệp đã thực hiện chuyển đổi và phát
trin ớng tới bền vững. Điều này đã
đượcthểhiệnvàkhẳngđịnhtrongmụctiêu
củangành.Cụthể,mụctiêutừnay-2030,
mụctiêucủangànhdệtmaylàchuyểndần
từtrọngtâmpháttriểnnhanhsangtrọng
mpháttriểnbềnvững,kinhdoanhtuần
hoàn.Vớigiaiđoạntừ2031-2035,mục
tiêucủangànhlàpháttriểnhiệuquả,bền
vữngtheomôhìnhkinhtếtuầnhoàn;hoàn
thiệnchuỗigiátrịtrongnướcvàthamgia
ở vị trí có giá trị cao trong chuỗi cung
ứngtoàncầu;xuấtkhẩuvàtiêuthụtrong
nước bằng các thương hiệu riêng mang
tầmkhuvựcvàthếgiới.ViệtNamhiện
đangnằmtrongtop3quốcgiaxuấtkhẩu
dệtmaylớnnhấtthếgiới.Trongđó,Hoa
Kỳlàthịtrườngchiếmtỷtrọnglớnnhất,
tiếp đó là EU, Hàn Quốc, Trung Quốc,
NhậtBản.NgànhDệtMayViệtNamcòn
nhiềutiềmnăngđểtăngcườnghộinhập
kinhtếquốctế,mởrộngthịtrườngxuất
118
khẩu.TheobáocáotừHiệphộiDệtMay
Việt Nam (VITAS), nếu như năm 2022,
kim ngạch xuất khẩu đạt 44,4 tỷ USD,
ng gần 10% so với năm 2021. Cũng
theosốliệutừVITAS,sựnỗlựccủacác
doanhnghiệptrongkhaithácthịtrường,
tìmkiếmkháchhàng,xuấtkhẩunăm2023
đạtkhoảng40,3tỷUSD,VITAScũngđặt
mụctiêuvàkỳvọngkimngạchxuấtkhẩu
toànngànhnăm2024đạt44tỷUSD,tăng
9,2% sovới2023,cũngnhưtăngtrưởng
đều cho các năm tiếp theo.Năm 2025,
theoVITAS,ngànhdệtmayViệtNamvẫn
đặt mụctiêuđạttừ47- 48tỷUSDkim
ngạchxuấtkhẩu,tăngtrưởngkhoảng9%
sovớinăm2024.Tuynhiên,đâylàmục
tiêu khá thách thức, trong bối cảnh các
tiêuchuẩnxanh,tiêuchuẩnpháttriểnbền
vữngngàymộtdàyđặc.Tuynhiên,ngành
dệt maycũngđang gặpnhiều khókhăn:
sảnxuấtbịthuhẹp,chiphísảnxuấttăng
caodotácđộngcủatìnhhìnhkinhtếthế
giớivàtrongnước,trongđóvấnđềlạm
phátởcácthịtrườngchủlựcnhưHoaKỳ,
châuÂukhiếnsứcmuayếu,đơnhàngsụt
giảm,isuấtngcao,biếnđộngtỷgiá,
thay đổi về chính sách thuế,giá nguyên
liệuđầuvàotăng,chiphílogisticquốctế
cao,đơngiábánxácđịnhthấp,thịtrường
bấtổn...Lợinhuậntừsảnxuấtkinhdoanh
củangànhdệtmaygặpnhiềuhạnchếkhi
sosánhvớigiaiđoạntrướcvàcácngành
kháchiệnnay.
Theo định hướng của VITAS, để
đápngtiêuchuẩndệtmaybềnvữngcủa
EU,HoaKỳ,doanhnghiệpcầnquantâm
toàndiện,từnângcaokỹthuật,côngnghệ
đến đảm bảo pháp lý và quảntrịrủi ro,
chuyển đổi số mạnh mẽ trong dệt may.
Một trong những biện pháp quan trọng
thựchiệnđịnhhướnglàdoanhnghiệpdệt
mayứngdụngAItrongcôngviệcchung
trongkếtoánquảntrịchiphínóiriêng.
Cụthể,trongkếtoánquảntrịchiphísẽ
ứngdụngAIđểtựđộnghóaxửlýnhập
liệu, phân tích thông tin, xây dựng định
mức, tự động rà soát chi phí, hệ thống
các phương án về chi phí…Các doanh
nghiệpdệtmaycũngnhậnđịnhứngdụng
AItrongkếtoánquảntrịchiphídệtmay
vừalàcơhộinhưngcũngmanglạithách
thứcvớidoanhnghiệp.Vềcơhội,doanh
nghiệpcókhảngtốiưuhóaquytrình
sản xuất; kiểm soát định mức, giảm chi
phívàtàinguyênđầuvào;giảmphátthải,
tạodựngnềntảngvữngchắcđểxâydựng
nềnkinhtếtuầnhoàn…Tuynhiên,đểcó
đượcnhữnghộiđó,doanhnghiệpdệt
mayphảiđốimặtvớitháchthứcđếntừchi
phíchoứngdụngcôngnghệ,lựachọnứng
dụngnàophùhợptrongnhiềungdụng
AIhiệnnayđểtốiưuhóacácgiátrịmàAI
manglichokếtoánquảntrịchiphí.
II.Cơsởlýthuyết
2.1.Tổngquannghiêncứu
Nhómtác giảlựa chọn cácnghiên
cứusaulàmcơsởchonghiêncứu:
•Trênthếgiới
ZhaoshanWu&cáccộngsự(2022),
Knowledge roadmap of sustainable
development in the textile and apparel
industry:ascientometricanalysis.Bàiviết
đã trình bày một phân tích toàn diện và
địnhngvthựctrạngnghiêncứuliên
quantớipháttriểnbềnvữngtrongnnh
dệtmay:(1)60từkhóanghiêncứuquan
trọngxuấthiệntrongcơsởkiếnthức;(2)
bốn điểm nóng nghiên cứu đã được c
định; (3)năm chủ đề cấu thành nh vực
kiếnthứcchính;và(4)dựatrêncơsởkiến
thức, điểm nóng nghiên cứu và lĩnh vực
kiếnthức,cấutrúckiếnthứcbaogồmchín
mônhọcnămhệthống.ionàyđề
xuấtmộtlộtrìnhkiếnthứccóthểhữuích
119
chonhữngngườithựchànhvàhọcgiảđể
hiểurõhơnvềtìnhtrạngvàxuhướngphát
triển bền vững hiện tại trong ngành dệt
may. Trong đó, ng dụng chuyển đổi số
trongdệtmaylàmộtnộidungkháhữuích.
AlkaMathukarThakkervàcộngsự
(2023), Sustainable Development Goals
forTextilesand Fashion.Trong bàiviết,
mỗimộttrong17mụctiêupháttriểnbền
vững(SDG)đềuđượcthảoluậntrongbối
cảnhcủangànhdệtmayvàthờitrang.Sự
cầnthiếtcủacácnỗlựchợptácđượcnhấn
mạnhđểợtquacuộckhủnghoảngkhí
hậuvàcácmốiquanngạivềsứckhỏecon
người mà ngành dệt may và thời trang
gặpphải.iviếtcũngnhấnmạnhnhiều
biệnphápkhắcphụcnhưsửdụng.Đồng
thời,tácgiảcũngYêucầudoanhnghiệp
dệtmayvàthờitrangcótráchnhiệmhơn
với xã hội và doanh nghiệp sẽ thúc đẩy
cácmụctiêupháttriểnbềnvữngđượcmô
tảbằngcácvídụtruyềncảmhứng.Thêm
o đó, việc xanh hóa sản xuất là thực
sựcầnthiếtcấpthiếtCuốicùng,bàiviết
cũngkêugọinhữngnỗlựcvàýthứctừ
ngườitiêudùng,nhàthiếtkế,nhàsảnxuất
thương nhân ngành dệt may và thời
trang để liên tục thích ứng với các mục
tiêupháttriểnbềnvữngngaycảsaunăm
2030.Ngoàira,việctuânthủcácquyluật
tựnhiênnhưđượcliệtkêởđâyđượccoi
chìakhóađểđạtđượccácmụctiêuphát
trinbềnvững.
c giải pháp cho phát triển bền
vững trong ngành dệt may được đưa ra
trongbàiviếtcủaLiênhiệpquốc(2024),
Textileindustry:howcanwemakeitmore
sustainable?Trongvàiviếtđãđưaranhận
địnhcủamột số nhàquản lý như:“Một
trongnhữngthayđổihệthốngquantrọng
nhấtlàgiữquầnáocủachúngtađượcsử
dụnglâuhơn“,JanaHosková,PhóTrưởng
phòng,TổngcụcTưpháp &Ngườitiêu
dùng,tạiỦybanChâuÂuchobiết.“Đến
m 2030, các sản phẩm dệt may được
đưa vào thị trường EU phải có tuổi thọ
caovàcóthểtáichế,phầnlớnchúngphải
đượclàmtừsợicóthểtáichế(…)vàđược
sảnxuấttheoớngtôntrọngcácquyền
hộivàmôitrường.”.QuintenSchaap,
Giám đốc Fouding của Bakermat, một
công ty tại Antwerp với sứ mệnh “trao
quyềnchonhữngngườisángtạođểthiết
kếcótráchnhiệmvàcôngbằng“,đãnhấn
mạnhđếnnhucầu“tăngcườngmốiquan
hệ giữa ngành dệt may hiện tại và thế
hệnhữngngườisángtạovàthiếtkếtiếp
theo“.Ôngđãkêugọinhiều“mốiquanhệ
hợptác“hơnchứkhôngchỉ“giaodịch”,
để“đồngsángtạo“vớicácsảnphẩmdệt
maytheoconđườngminhbạch.
Theoliênđoànquốctếcủakếtoán
(IFCA) định nghĩa: “Kế toán quản trị
đượcxem nhưmột quytrìnhđịnh dạng,
kiểmsoát,đolường,tổnghợp,phântích,
trìnhbày,giảithíchvàtruyềnđạtthôngtin
ichính,thôngtinphitàichínhliênquan
đếnhoạtđộngcủatổchứcchonhữngnhà
quản trị thực hiện hoạch định, đánh giá
kiểm soát, điều hành hoạt động tổ chức
nhằm đảm bảo sử dụng có tráchnhiệm,
hiệuquảnguồnlựckinhtếcủatổchức”.
Theoquanđiểmnày,kếtoánquảntrịđã
đượckháiquáttheocáccôngviệccụthể
các nhà quản trị phải thực hiện với
mụctiêuthựchiệnvànângcaohiệuquả
củacáchoạtđộng.
•TạiViệtNam
Tác giả Khánh An (2021), Hướng
tới mục tiêu phát triển bền vững ngành
dệtmayViệtNam.Bàiviếtđãnhậnđịnh
ucầuquantrọngkhithựcthicáchiệp
địnhthươngmạimớikýkếtđốivớingành
dệtmaylànângcaotínhcạnhtranhcủa
120
sản phẩm, giảm tác động tiêu cực tới
môitrường.Điều nàyđòihỏi cácdoanh
nghiệpphảinỗlựchơnnữađểpháttriển
bền vững, giảm phát thải hóa chất độc
hạivàtănggiátrịchoxuấtkhẩu.Dovậy,
cảitiếncôngnghệvàápdụngcôngnghệ
mớitheoớngxanh,sạch,giảmsửdụng
nglượnglàgiảiphápcầnthiếtđểtăng
nglựccạnhtranh.Nộidungbàiviếtđã
khẳngđịnhhướngpháttriểnbềnvữngcủa
ngànhdệtmayViệtNam,đặcbiệtlàvới
cácdoanhnghiệpthuộcthànhviêncủay
banbềnvữngVITAS(ỦybanthuộcHiệp
hộidệtmayViệtNam).
Tác giả Minh ng (2021), Tầm
nhìnmớipháttriểnbềnvữngngànhdệt
mayViệt Nam trước đạidịch. Theo bài
viếtcủacgiả,HiệphộiDệtmayViệt
Nam(VITAS)đãđặtracamkếtpháttriển
bền vững với mục tiêu đến m 2030
chuyển đổi xanh hóa, tạo việc làm, cải
thiệnđờisốngngườilaođộngViệtNam
theo các mục tiêu phát triển bền vững
củaLiênHợpQuốcvớisựđồnghànhcủa
doanh nghiệp-nhãn ng-tổ chức quốc
tế. Đồng thơi tác giả cũng khẳng định
quanđiểmcủanquảnlýlàngànhdệt
mayViệtNamkhôngcạnhtranhlaođộng
giárẻmàcạnhtranhvềchấtlượng,công
nghệ, năng suất, thời gian giao ng,
minhbạch,tiếtgiảmtốiđangợng,
tàingun,môitrường;đầutưcôngnghệ
hiện đại, bắt kịp xu thế của ngành thời
trangthếgiới,đápứngchuẩnmựcquốc
tếvềlaođộngmôitrườngtheotưvấn
củacáctổchứcđánhgiátoàncầu;trong
đóBetterWork;gắnkếtvớicácnhãn
hàngquốctếtrêntinhthầnhợptáccùng
thắng, cùng chia sẻ trách nhiệm rủi ro.
ĐâylànhữngcamkếttừphíaVITASmà
nhómnghiêncứuthamkhảotrongkhảo
sátvàxâydựnghướngnghiêncứu.
TácgiảPhươngAnh(2022),Ngành
dệt may đẩy mạnh phát triển bền vững,
kinhdoanhtuầnhoàn.Bàiviếtcủacgiả
đã tổng kết về nội dung Hội thảo“Đẩy
mạnh kinh tếtuần hoànngànhdệtmay”
m2022.Theotổngkết,đếnnăm2030
ngành chuyển dần trọng tâm sang phát
trin bền vững, kinh doanh tuần hoàn,
hoàn thiện chuỗi giá trị trong ớc và
thamgiaởvịtrícógiátrịcaotrongchuỗi
cungứng.Đâylàđịnhhưngđểnhómtác
giảsửdụngtrongxâydựngmôhìnhtheo
ớngpháttriểnbềnvững.
TS. Nguyễn Minh Phong (2022),
“Xanh hóa” công nghiệp dệt may -Xu
ớngvàgiảiphápcầncóởViệtNam”,
cgiảđãđềcậptrongnghiêncứucácvấn
đềđặtravớidệtmayViệtNamtrongxanh
hóasảnxuất,đưarathựctrạngxanhhóa
cácgiảiphápchoxanhhóa.
Tác giả Nguyễn Thị Hoàng Yến
(CôngtyTNHHThươngmạiDịchvụTuệ
Đức),Ápdụngtrítuệnhântạo(AI)trong
côngtáckếtoántạiViệtNam(2024,tạp
chíKinhtếvàdựbáo)đưaracáinhìntổng
quanvềkháiniệmAI,đánhgiáhiệntrạng
ứngdụngAItrongcôngtáckếtoáncủa
các doanhnghiệp tạiViệt Nam.Kếtquả
nghiêncứulàcơsởđểđềxuấtgiảipháp
tíchhợpAIvào quy trìnhkế toánnhằm
giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa công
việcvàbáocáo.
Tác giả Ngọc Nguyễn (2024),
Doanh nghiệp sản xuất dệt may: Xanh
hoáđểpháttriểnbềnvững.Theotácgiả,
“xanhhóa”làyêucầubắtbuộcvớidoanh
nghiệp nói chung gồm cả doanh nghiệp
dệtmay,quátrìnhnàyđanhdiễnramạnh
mẽ và lan rộng đến nhiều doanh nghiệp
trongngànhgồmcảdoanhnghiệpnhỏvà
vừa.Bàiviếtgiúpnhómtácgiảnhậndiện
đượcphạmvinghiêncứuvớiđềtàitrong
121
ngành dệt may, tập trungvào cácdoanh
nghiệpđạttiêuchuẩn“xanhhóa”vàng
dụngAItrongvậnhành.
Tác giả Lệ Giang, AI mang đến
nhngthayđinàochongànhkếtoán-
tàichính?,Tạpchíkinhtếđôthị(tháng
9/2024), khng đnh Trí tuệ nhân tạo
(AI)đangtạonênmộtcuộccáchmạng
khôngchỉtrongđờisốngmàcòntrong
lĩnhvựckếtn.ỨngdụngAItrongkế
tnhứahnmangđếnnhữngthayđổi
tíchcực,ấntượngcholĩnhvựctàichính
-kếtoán
TácgiảTrầnThịVân,Thựctrạngvà
mộtsốgiảipháphoànthiệnkếtoánquản
trchiphíchocácdoanhnghiệpmaytrên
địabànHảiPhòng(TạpchíCôngthương,
2024)khẳngđịnhcácdoanhnghiệpmay
cũng đang không ngừng hoàn thiện hệ
thốngthôngtinkinhtếtàichính,đặcbiệt
hệthốngthôngtinkếtoánquảntrịchi
phí nhằm giúp các nhà quản trị doanh
nghiệpcóthểkiểmsoátchặtchẽchiphí,
lậpdựtoánlinhhoạt,khôngngừngcảitiến
chất lượng chủng loại mẫu mã hiệnđại,
đápngnhucầuđặthàngcủacácdoanh
nghiệpnướcngoài.Nhưvậy,kếtoánquản
trchiphítrongdệtmayđangớngtới
kiểmsoátchặtchẽchiphí,linhhoạttrong
lậpdựtoán,xâydựngđịnhmứcchiphí…
giúpđápứngtốthơnyêucầucủakhách
ngvànângcaohiệuquảhoạtđộngcủa
doanhnghiệp.
ctàiliệuutrênkhẳngđịnhxu
ớngpháttriểnbềnvữngcủangànhdệt
maylàtấtyếutrongmộtmôitrườngcạnh
tranhvàứngdụngAItrongthựchiệnkế
toánnóichungvàkếtoánquảntrịchiphí
tại các doanh nghiệp dệt mayViệt Nam
nóiriênglàcầnthiếtvàcầnđưctốiđa
hóagiátrịngdụngđểdoanhnghiệpđảm
bảotheohướngpháttriểnbềnvững.
2.2.Cơsởlýthuyết
Nghiên cứu dựa o các cơ sở lý
thuyếtsau:kháiniệmvềkếtoánquảntrị,
nội dung kế toán quản trị chi phí, khái
niệmvềứngdụngAItrongkếtoán,nội
dungvềtốiưuhóagiátrịdoAImanglại.
Kế toán quản trị là quá trình thu
thập,xửlý,phântích,cungcấpthôngtin
ichính,thôngtinquảnlýphùhợpvới
ucầucủanhàquảnlý,cácquyếtđịnhtài
chínhđốivớiđơnvịkếtoán(TheoĐiều
3 - Luật Kế toán Việt Nam số 88/2015/
QH13). Trong kế toán quản trị, chi phí
một nội dung trọng tâm và được coi
giátrịcủanguồnlựcđãhoặcsẽđược
tiêu dùng trong quá trình thực hiện các
hoạtđộngcủađơnvịnhằmđạtđượcmột
mụcđích,kếtquảnàođó.Chiphítrong
kếtoánquảntrịcóphạmvirộnghơnso
vớikếtoánthôngthường,đượcxácđịnh
bằng việc đo lường trực tiếp, tính toán,
kếtchuyểnhoặcphânbổmộtcáchkhoa
họcvàhợplý,cũngcóthểlàcáclợiíchbị
mấtđidolựachọnphươngánkinhdoanh
ythaychọnphươngánkhác(chiphí
hội).Kếtoánquảntrị(KTQT)chiphí
mộtbộphậnkhôngthểtáchrờicủakế
toánquảntrịcũngnhưkếtoánnóichung.
Kế toánquảntrị chi phícungcấpthông
tinkịpthời,phùhợp,cầnthiếtchocácnhà
quảntrịtrongnộibộcủadoanhnghiệpđể
có thể đưa ra các quyết định tối ưu cho
doanhnghiệp,thựchiệnkiểmsoát,đánh
giáquátrìnhhoạtđộng.Theođó,kếtoán
quảntrịchiphílàcácbiệnpháp,kỹthuật
haycáchthứcđểxácđịnh,kiểmsoátchi
phí cho một bộ phận của doanh nghiệp,
một dự án, một quá trìnhhoặc một sản
phẩm được sản xuất ra… Kế toán quản
trchiphíbaogồmcácnộidungcơbản
sau:Nhậndiệnvàphânloạichiphí,xây
dựng địnhmứcvà dự toánchi phí, theo