CH CH
ƯƠ ƯƠ
NG IX NG IX CÁC GIAI ĐO N TH C HI N T I PH M Ự CÁC GIAI ĐO N TH C HI N T I PH M Ự
Ệ Ộ Ệ Ộ
Ạ Ạ
Ạ Ạ
Ạ Ạ
Ố Ố
Ư Ấ Ư Ấ
Ủ Ủ
Ộ Ộ
Ấ Ấ
Ự Ự
ƯỜ ƯỜ Ẹ Ẹ
Ố Ố Ư Ư
Ệ Ệ Ự Ế Ọ Ự Ế Ọ
Ộ Ộ
Ạ Ạ
Ả Ừ Ả Ừ Ộ Ộ
Ờ Ờ
Ộ Ộ
Ạ Ạ
Ể Ể
Ề Ề
Ệ T I Ộ PH M Ạ Ệ T I Ộ PH M Ạ
Ở Ộ Ở Ộ
Ỉ Ự Ỉ Ự
Ứ Ứ
1. KHÁI NI MỆ 1. KHÁI NI MỆ HV PH M T I GI NG NH B T KỲ HÀNH VI NÀO HV PH M T I GI NG NH B T KỲ HÀNH VI NÀO Ộ Ộ I, NÓ DI N RA THEO M T KHÁC C A CON NG Ễ ƯỜ I, NÓ DI N RA THEO M T KHÁC C A CON NG Ễ ƯỜ I PH M T I MONG QUÁ TRÌNH NH T Đ NH. NG Ộ Ạ Ị I PH M T I MONG QUÁ TRÌNH NH T Đ NH. NG Ộ Ạ Ị MU N TH C HI N TR N V N QUÁ TRÌNH ĐÓ. Ọ MU N TH C HI N TR N V N QUÁ TRÌNH ĐÓ. Ọ NH NG TRÊN TH C T H BU C PH I D NG L I NH NG TRÊN TH C T H BU C PH I D NG L I T I M T TH I ĐI M NÀO ĐÓ VÌ M T NGUYÊN T I M T TH I ĐI M NÀO ĐÓ VÌ M T NGUYÊN NHÂN KHÁCH QUAN NÀO ĐÓ. ĐI U NÀY CÓ NGHĨA NHÂN KHÁCH QUAN NÀO ĐÓ. ĐI U NÀY CÓ NGHĨA M T M C H M I CH TH C HI N Ọ Ớ M T M C H M I CH TH C HI N Ọ Ớ Đ NH T Đ NH. Ị Ấ Ộ Đ NH T Đ NH. Ị Ấ Ộ Ệ Ệ
Ứ Ứ
Ộ Ộ Ư Ạ Ư Ạ
Ệ Ệ Ạ Ạ
Ộ Ộ
Ộ Ộ
Ẩ Ẩ
Ị Ị
LHS VI T NAM PHÂN BI T 3 M C Đ LÀ: (I) LHS VI T NAM PHÂN BI T 3 M C Đ LÀ: (I) CHU N B PH M T I; (II) PH M T I CH A Đ T; (III) Ạ CHU N B PH M T I; (II) PH M T I CH A Đ T; (III) Ạ T I PH M HOÀN THÀNH T I PH M HOÀN THÀNH
Ộ Ộ
Ạ Ạ
ự
i ph m là các m c đ ứ ộ ạ i ph m c ý bao g m: Chu n b ị ẩ ồ ư ạ (PTCĐ) i ch a đ t
ộ
ộ (TPHT) t ặ ư ưở
ề
i ạ ễ i ph m t ạ
ng tr ế i th c hi n hành vi ph m t ạ
c khi ướ i không ộ
ự
ệ ứ
Các giai đo n th c hi n t ệ ộ ạ th c hi n t ố ạ ệ ộ ự ộ (CBPT); Ph m t ph m t ạ ạ và T i ph m hoàn thành Nh ng di n bi n v m t t ộ ứ ể Nh ng hành vi khách quan đ vi c chu n b ph m t ẩ
ng ph i là căn c đ truy c u TNHS ượ ị
c th c hi n trên ệ i m i là ớ ộ
ự ạ
ữ ườ ả ữ b t đ u t th c t ự ế ắ ầ ừ ệ căn c truy c u TNHS ứ ứ
ệ
ộ
N u trong quá trình th c hi n hành vi ph m t ự ữ
i bu c ph i d ng l ả
i ph m t ạ
ộ
ộ
i ạ i vì nh ng i này t o ạ
ừ ự ừ
ạ
i
ế ng ạ ườ nguyên nhân khách quan thì s d ng l nên m t giai đo n ph m t ặ
ộ : CBPT ho c PTCĐ
ạ
ạ
ộ
ộ
ự
i ph m th c hi n v i l ự
ệ ệ ộ
ạ
ỉ
i CYTT ớ ỗ i ph m. Các ạ i CYGT, VYQT và VYCT ch có i mà không
i và không có t
ộ
ộ
Ch các t ỉ ạ m i có các giai đo n th c hi n t ớ t i v i l ớ ỗ ộ tr ng h p có t ợ ườ có các giai đo nạ .
ộ ứ ể
ộ ứ ộ ự ứ ộ ệ
ể ả ả
ậ ộ ứ ố
c đ t ra cũng khác nhau CBPT, PTCĐ và TPHT có m c đ nguy hi m cho xã h i khác nhau vì chúng khác nhau v ề m c đ th c hi n hành vi, m c đ gây nguy h i ạ cho khách th và kh năng gây ra h u qu nguy hi m cho xã h i... và do đó m c đ TNHS đ i ể v i t ng giai đo n đ ớ ừ ộ ạ ượ ặ
2. Chu n b ph m t Chu n b ph m t
ạ
ộ
ị ị
ẩ ẩ
ạ ạ
ề
ự
ệ
i i có hành vi t o ra t cho vi c th c hi n i
ư
ộ ộ ế ắ ầ
ự
ư
ệ ữ i ph m nh ng ch a b t đ u th c hi n t ệ ộ ạ
khi ng
ộ i ạ i là m t giai đo n ph m t ạ ộ i ph m t trong đó ng ườ ạ nh ng đi u ki n c n thi ầ ệ t ạ ộ ph m đó ạ
ườ
ộ
ữ
ạ
ề ệ
ệ
ạ
ệ
ộ
Giai đo n CBPT b t đ u t i ph m t i có ắ ầ ừ ạ HV t o ra nh ng đi u ki n thu n l i v v t ch t ệ ấ ậ ợ ề ậ i đ n và tinh th n cho vi c th c hi n HV ph m t ộ ế ự trong i ph m t i th c hi n HV tr ự ạ ướ c ph n ánh trong CTTP MKQ đ
ầ c khi ng ượ
ườ ả
ấ ệ ề ự
ấ ự ệ
ạ ư ự ộ
ư ậ
ự ả
ế
Th c ch t, hành vi t o đi u ki n thu n l i v ậ ợ ề ạ i v t ch t và tinh th n cho vi c th c hi n t ộ ầ ậ ệ ph m ch a tr c ti p tác đ ng vào ĐTTĐ c a ủ ế TP, nh ng chính nó là b ph n h p thành c a ủ ợ ộ t h i cho KT có x y ra HVKQ nên s gây thi ệ ạ hay không và x y ra nh th nào cũng ph ụ ư ả thu c m t ph n vào hành vi CBPT
ộ Trên th c t ầ hành vi CBPT có th đ ộ ự ế ể ượ c th ể
i; ng ti n ph m t ộ ạ
hi n:ệ ẩ ẩ
ệ i; ộ i; ụ ươ ạ ạ ể ạ
ạ
Chu n b công c ph ị Chu n b k ho ch ph m t ị ế Thăm dò đ a đi m ph m t ộ ị Tìm ki m đ ng b n; ọ ồ ế Lo i b nh ng tr ng i khách quan ở ạ ỏ ữ
TNHS đ i v i ng i CBPT ch đ t ra khi
ị
ệ
và ch ỉ ỉ ặ i r t nghiêm tr ng ộ ộ ấ ọ ọ . N u b n thân hành vi CBPT l ạ ấ
ộ ị
ườ ố ớ khi h chu n b ph m m t t ạ ẩ ọ ho c đ c bi t nghiêm tr ng ặ ặ ả ế i đ c l p thì ng ậ ộ i đ t ộ TNHS thêm v t i c u thành m t i CBPT còn ph i ch u ườ ả ậ ấ . ề ộ ộc l p y
A
ộ i ch a đ t ư ạ
ạ ộ
ự ượ
3. Ph m t ạ 3.1. Khái ni mệ PTCĐ là là c ý th c hi n t ố không th c hi n đ ệ ự nguyên nhân ngoài ý mu n c a ng
i ph m nh ng ệ ư c đ n cùng vì nh ng ế ữ i. i ph m t ộ ố ủ ạ D a vào ba d u hi u sau đ xác đ nh giai đo n ạ ể ườ ị ấ ệ
i đã b t đ u th c hi n t ầ
ắ ể ệ i ệ ự t PTCĐ v i ệ ộ ớ
ự PTCĐ: Ng i ph m t ườ ộ ạ ph m: Đây là d u hi u đ phân bi ấ ạ CBPT
Coi là b t đ u th c hi n t ệ ộ
i ườ trong ự ắ ầ i đã th c hi n HVKQ đ ệ i ph m khi ng ạ c mô t ượ ự ả ộ
ph m t ạ CTTP.
ệ
ệ
ạ ề
ắ ầ ạ
ữ
ể
ướ
ự
i không th c hi n đ ự
ộ
Cũng coi là b t đ u th c hi n hành vi ph m ự t i n u can ph m th c hi n hành vi “đi li n ự ộ ế c” hành vi khách quan. Nh ng hành vi “đi tr ướ c” tuy th hi n là hành vi CBPT li n tr ệ ề trong MKQ và không nh ng r t g n v i HV ớ ấ ầ ư c coi là hành vi th c c nên đ th tách r i đ ượ ờ ượ ể i ph m. hi n t ạ ệ ộ Ng i ph m t ạ ườ ạ
ệ ấ
ế ế
ấ
ộ
Ch th m i th c hi n hành vi “đi li n
c t i ượ ộ ph m đ n cùng, nghĩa là hành vi y ch a tho ả ư mãn h t các d u hi u thu c MKQ c a t i ủ ộ ệ ng h p ph m. Đó là các tr ợ ệ ể
ườ ự
ề
ớ
tr
ạ ủ c”ướ
Ch th đã th c hi n HVKQ nh ng HQ c a TP ch a
ủ
ư
ư
ệ
ự
Ch th đã th c hi n đ
c HVKQ nh ng không th c
ệ ượ
ự
ự
ư
i ph m đã x y ra nh ng không có
ủ ể phát sinh ủ ể hi n h t ế ệ H u qu c a t ậ
ả
ạ
Ng
ườ
ả ủ ộ ớ i ph m t ạ
ế
ộ
ườ
c
ượ
ặ
i ph m t i. Nh ng nguyên nhân đó là: ữ ộ ạ c ho c tránh đ i b h i đã ch ng l i đ ạ ượ ố c i khác đã ngăn ch n đ ặ ượ
ư ủ ể th c hi n QHNQ v i HVKQ mà ch th ệ ự c đ n cùng là i không th c hi n đ ượ ệ ự ộ do nguyên nhân khách quan không ph thu c váo ý ụ th c c a ng ứ ủ ườ ị ạ ườ ữ
Ng Ng Nh ng tr ng i khác ở
ạ
ng h p PTCĐ
i ủ ườ
ph m t ạ
ạ ứ ộ ố ớ PTCĐ ch a hoàn thành là tr 3.2. Phân lo i các tr ợ ườ 3.2.1. Căn c vào thái đ tâm lý c a ng ộ i đ i v i HV mà h đã th c hi n ư ộ
ạ ư ự ợ ộ ọ ng h p ph m t ườ i ph m t ữ ạ
ự
ế ể
ầ PTCĐ đã hoàn thành là tr
ườ
ư ạ ế ư ố
ệ i ạ i vì nh ng ch a đ t trong đó ng ườ nguyên nhân khách quan, ch a th c hi n h t các ư ế ệ t đ gây ra h u qu HV cho là c n thi ả ậ i ng h p ph m t ộ ạ ợ ườ ch a đ t trong đó ng i đã th c hi n i ph m t ộ ệ ự ạ t đ gây ra HQ h t các hành vi cho là c n thi ế ể ầ nh ng do nguyên nhân ngoài ý mu n nên HQ v n không x y ra ẫ ả
3.2.2. Căn c vào tính ch t đ c bi ặ ệ ứ t c a ủ
ấ nguyên nhân d n đ n ch a đ t ư ạ ẫ ợ ệ
ụ ợ ủ ạ
ế PTCĐ vô hi u là tr ng h p PTCĐ mà nguyên ườ nhân khách quan g n v i công c , ph ng ti n, ươ ớ ệ ắ ng h p ch a đ t vô ĐTTĐ c a TP. Có 2 tr ư ườ hi u:ệ
ư ự
t h i cho KT nh ng th c c vì không có ĐTTĐ i ườ ấ
i cho là có
ử ụ ộ
ầ c HQ Ch th đ nh gây thi ủ ể ị ệ ạ không gây thi t h i đ t ệ ạ ượ ế ho c vì ĐTTĐ không có tính ch t mà ng ặ ph m t ạ Ng ườ ph ươ ộ i ph m t ạ ng ti n nên không gây ra đ ệ i đã s d ng nh m công c , ụ ượ
ộ
i đã tho mãn ả
ộ
4. T i ph m hoàn thành ạ TPHT là tr ng h p HV ph m t ợ ườ h t các d u hi u đ ệ ượ ấ ế
ấ
ể
ệ
ả
ấ
ầ i đó
ạ trong CTTP. c mô t ả Khi TPHT thì HV ph m t i đã có đ các d u ạ ủ ộ hi u ph n ánh đ y đ tính ch t nguy hi m cho ủ XH c a lo i t ủ
ạ ộ
ộ
ụ
ng
i đã đ t đ
ộ
ờ ườ
ể i ph m t ạ
ụ
ườ
ể
ồ
ậ ờ ể ế
ợ ể
ư
Th i đi m TPHT không ph thu c vào vi c ệ c m c đích hay ch a ư ạ ượ TPHT là hoàn thành v m t pháp lý do v y, có ề ặ ng h p TPHT cũng đ ng th i k t th có tr ế thúc, cũng có th ch a và cũng có th k t thúc mà ch a hoàn thành
ư
ớ
ộ
ạ
ể
ự
ộ ệ
ấ
ệ
ượ
ả
ớ ặ
ợ
ạ
ầ
ớ
T i ph m có CTTP VC đ
c g i là hoàn thành khi
Th i đi m t i ph m hoàn thành s m hay mu n tuỳ ờ thu c vào vi c xây d ng các d u hi u trong CTTP. ệ ấ ộ c tính ch t nguy Nh ng d u hi u này ph n ánh đ ấ ữ hi m cho XH c a HV, phù h p v i đ c đi m c a ủ ể ủ ể i ph m, v i yêu c u đ u tranh phòng, ch ng t t i ộ ố ấ ộ ph mạ ộ
ượ
ọ
ả
T i ph m có CTTP HT đ
ạ có HQ x y ra ạ
ọ
i
i ph m t ạ
ộ
ự
ạ
ượ i đã th c hi n HV ph m t ệ ượ
ạ
c g i là hoàn thành khi ộ c g i là hoàn thành khi ọ i có nh ng ho t đ ng nh m th c ạ ộ
ự
ằ
T i ph m có CTTP CX đ ữ
i ph m t ạ
ộ
ộ ng ườ ộ ng ườ hi n HV ệ
ấ
i ộ i là t ự ự ử ử
5. T ý n a ch ng ch m d t vi c ph m t ạ T ý n a ch ng ch m d t vi c ph m t ự ộ ạ ứ ấ i ph m đ n cùng tuy ế ệ ộ ứ ệ ệ ạ ự
ý n a ch ng ch m ừ ử ấ
ệ ủ ự i ộ
ừ ừ mình không th c hi n t không có gì ngăn c nả 5.1. Các d u hi u c a t ấ d t vi c ph m t ử ự ừ ạ ý n a ch ng ch m d t vi c ph m ấ ứ ệ ạ
t
ự ệ ấ
Vi c ch m d t không th c hi n t ộ ặ ạ
i ph m ạ ứ giai đo n CBPT ho c PTCĐ ph i x y ra ở ả ch a hoàn thành ứ ệ Ch coi là t ỉ i n u: ộ ế ệ ả ư
ặ ạ
ư ườ ư ệ i ph m t ạ
ệ ự
Trong giai đo n CBPT ho c PTCĐ ch a hoàn i ch a th c hi n h t thành ng ế ự ộ HVKQ nên h có th d ng vi c th c hi n ệ ở ể ừ nh ng giai đo n này ữ
ườ ộ
ệ ự ọ ạ Trong PTCĐ đã hoàn thành ng ế i ph m t ạ ế ư
ẽ ở
ứ ử ự ừ ấ
i đã th c hi n h t HVKQ, nh ng n u không có nguyên nhân khách quan ngăn tr thì HQ s phát sinh nên không có t ý n a ch ng ch m d t vi c ph m t i ộ ạ
ấ
ạ i ph m đã hoàn thành thì HVKQ đã tho ả t c các d u c a CTTP nên không cũng ý n a ch ng ch m d t vi c ph m ấ ủ ừ ứ ử ệ ạ
ệ N u t ế ộ mãn t ấ ả không có t ự i ộ t
nguy n ộ ạ ệ ệ ự i ph i là t ả
ự ấ ứ
ệ
S ch m d t vi c ph m t ứ và d t khoát S ch m d t đ ấ ự ể ừ
ạ
c coi là t ứ ượ th d ng vi c th c hi n t ệ ộ ự ệ mang tính ch quan, t c là vi c d ng l ứ ủ ph thu c vào ý th c ng ườ ộ
S ch m d t đ i nguy n khi ch ủ ự i ph m là vì lý do i là ừ i. ộ ế ườ
ạ
ạ ệ i ph m t ạ ứ c coi là d t khoát n u ng ứ i. ộ ạ ứ ấ ệ ụ ự ấ ph m t ạ ộ ư
ề ự ử ừ ứ ệ ạ
ứ ượ b h n ý đ nh ph m t i t ị ộ ừ ỏ ẳ Đ ng c c a vi c ch m d t r t đa d ng ấ ệ ơ ủ nh ng không có ý nghĩa trong vi c xem xét ý n a ch ng ch m d t vi c ph m v n đ t ấ ấ i ộ t
5.2. TNHS trong tr ý n a ch ng ợ ự ử ừ
ộ
ng h p t i ộ ấ
Ng đ ượ ph mạ
i đã t
ạ
Xét v m t ch quan, ng ạ
ộ ề
ộ
ứ ư ậ
ữ
ườ ạ ừ c mi n trách nhi m hình s v t ệ ch m d t vi c ph m t ứ ệ i ý n a ch ng ch m d t vi c ph m t ạ ệ ứ ử i mà h đ nh ọ ị ự ề ộ ấ i t ườ ự ễ
N u b n thân HV t ý ch m d t l ấ
i t ý n a ch ng ch m ấ ử ườ ự ừ ủ ề ặ b h n ý đ nh ph m t d t vi c ph m t i ộ ị ừ ỏ ẳ ệ ứ c a mình. Xét v khách quan, HVPT đã th t s ậ ự ủ i; m c đ nguy hi m không còn. S ng ng l ự ể ạ ừ th ng nh t nh v y gi a MKQ và MCQ là c s ơ ở ấ ố đ mi n TNHS ễ ể ế ả ự i ph m đ c l p thì ng m t t ộ ậ ộ ộ ườ i đ c l p y. ch u TNHS v t ề ộ ộ ậ ấ ị
i c u thành ứ ạ ấ i ph i i ph m t ạ ạ ả ộ
