TR<br />
<br />
NGăĐ IăH CăPH MăVĔNăĐ NG<br />
KHOA CÔNG NGH THÔNG TIN<br />
<br />
BÀI GIẢNG:<br />
<br />
NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH PASCAL<br />
<br />
Nguy n Ánh<br />
<br />
Tháng 12/2013<br />
<br />
Mục lục<br />
L IăGI IăTHI U ........................................................................................................ 4<br />
CH NGă 1.ă CÁCă KI Nă TH Că CHUNGă V ă NGỌNă NG ă L Pă TRÌNHă<br />
PASCAL...................................................................................................................... 6<br />
1.1.ăGi iăthi u .......................................................................................................... 6<br />
1.2.ăCácăb<br />
<br />
căl pătrìnhăgi iăbƠiătoán........................................................................ 6<br />
<br />
1.3.ăCácăkháiăni măăvƠăcácăthƠnhăphầnăc ăb n ........................................................ 7<br />
1.4.ăC uătrúcătổngăquátăc aăm tăch<br />
CH<br />
<br />
ngătrình: ........................................................ 8<br />
<br />
NGă2.ăCÁCăKI UăD ăLI UăĐ NăGI N .................................................... 10<br />
<br />
2.1.ăTổngăquanăv ăcácăki uăd ăli uătrongăTurboăPascal ........................................ 10<br />
2.2.ăCácăki uăd ăli uăđ năgi năchuẩn .................................................................... 11<br />
2.3.ăKi uăli tăkêăvƠăki uăđo năcon ......................................................................... 13<br />
2.4. CácăhƠmăvƠăth ătụcăchuẩn ............................................................................... 15<br />
BÀIăT PăCH<br />
CH<br />
<br />
NGă2. ............................................................................................. 16<br />
<br />
NGă3.ăBI UăTH CăVÀăCỂUăL NHăĐ NăGI N ...................................... 18<br />
<br />
3.1.ăBi uăth c......................................................................................................... 18<br />
3.2.ăCơuăl nh .......................................................................................................... 19<br />
BÀIăT PăCH<br />
CH<br />
<br />
NGă3. ............................................................................................. 23<br />
<br />
NG 4.ăCỂUăL NHăCịăC UăTRỎC............................................................. 27<br />
<br />
4.1.ăL nhăghép ....................................................................................................... 27<br />
4.2.ăL nhăIFă(cơuăl nhăr ănhánh). .......................................................................... 27<br />
4.3.ăL nhăCASEă(cơuăl nhălựaăch n) ..................................................................... 29<br />
4.4.ăL nhăFORă(Lặpăbi tătr<br />
<br />
căs ălần). .................................................................31<br />
<br />
4.5.ăL nhăREPEATă(lặpăv iăs ălầnăkhôngăbi tătr<br />
<br />
c). .......................................... 33<br />
<br />
4.6.ăL nhăWHILEă(lặpăv iăs ălầnăkhôngăbi tătr<br />
<br />
c). ............................................ 35<br />
<br />
BÀIăT PăCH<br />
CH<br />
<br />
NGă4. ............................................................................................. 37<br />
<br />
NGă5.ăKI UăD ăLI UăT PăH P,ăKI UăM NG,ăKI UăXỂU .................. 42<br />
<br />
5.1.ăKi uăt păh p ................................................................................................... 42<br />
5.2.ăKi uăm ng ...................................................................................................... 44<br />
5.3.ăKi uăxơu.......................................................................................................... 50<br />
BÀIăT PăCH<br />
CH<br />
<br />
NGă6.ăCH<br />
<br />
NGă5 .............................................................................................. 54<br />
NGăTRÌNHăCON .................................................................... 62<br />
<br />
6.1.ăCácăkháiăni măm ăđầu. ................................................................................... 62<br />
6.2.ăTh ătục. ........................................................................................................... 63<br />
2<br />
<br />
6.3.ăBi nătoƠnăcụcăvƠăbi năđ aăph<br />
<br />
ng. .................................................................66<br />
<br />
6.4. Hàm. ............................................................................................................... 69<br />
6.5.ăCh<br />
<br />
ngătrìnhăconăl ngănhau. .......................................................................... 70<br />
<br />
6.6.ăCh<br />
<br />
ngătrìnhăconăđ ăqui. ................................................................................ 71<br />
<br />
6.7.ăĐ năv ăch<br />
BÀIăT PăCH<br />
CH<br />
<br />
ngătrìnhăc aăng<br />
<br />
iădùng. ............................................................ 73<br />
<br />
NGă6. ............................................................................................. 81<br />
<br />
NGă7.ăKI UăB NăGHIă(RECORD) ............................................................. 83<br />
<br />
7.1.ăĐ nhănghĩaăki uăvƠăkhaiăbáoăbi năki uăb năghi. ............................................. 83<br />
7.2.ăCácăthaoătácătrênăki uăb năghi: ....................................................................... 84<br />
7.3.ăKi uăb năghiăbi năđổi. .................................................................................... 86<br />
BÀIăT PăCH<br />
CH<br />
<br />
NG 7. ............................................................................................. 90<br />
<br />
NGă8.ăKI UăT PăTINă(FILE)....................................................................... 91<br />
<br />
8.1.ăĐ nhănghĩaăki uăvƠăkhaiăbáoăbi n. ..................................................................91<br />
8.2.ăM tăs ăth ătụcăvƠăhƠmăchuẩn. ......................................................................... 92<br />
8.3.ăT pătinăđ nhăki u ............................................................................................. 94<br />
8.4.ăT pătinăvĕnăb n ............................................................................................. 101<br />
BÀIăT PăCH<br />
CH<br />
<br />
NG 8. ........................................................................................... 108<br />
<br />
NGă9. KI UăCONăTR ă(POINTER) .......................................................... 111<br />
<br />
9.1.ăM ăđầu. ......................................................................................................... 111<br />
9.2.ăKi uăconătr .................................................................................................. 112<br />
9.3.ăDanhăsáchăliênăk t. ....................................................................................... 119<br />
BÀIăT PăCH<br />
<br />
NG 9 ............................................................................................ 124<br />
<br />
TÀIăLI UăTHAMăKH O ....................................................................................... 124<br />
<br />
3<br />
<br />
L I GI I THI U<br />
Ngônăng ăl pătrìnhăPascalădoăNiklausăWirthăphátătri năc aăngônăng ăAlgol60ă(ngônă ng ăEuler)ăđ aăraă vƠoă nĕmă1970.ăPascală lƠă ngônă ng ăđặcă bi tăthíchăh pă<br />
choăki uă l pătrìnhăcóăc uătrúcă vƠă lƠă ngônă ng ăchoăphépă môăt ăthu tă toánăr tăthu nă<br />
ti n.ă Choă đ nă nay,ă Pascală v nă đ că dùngă đ ă gi ngă d yă v ă l pă trìnhă trongă m tă s ă<br />
tr ngăPhổăthôngăvƠăĐ iăh cătrênăth ăgi i.<br />
BƠiăgi ngă nƠy,ăcungăc păchoăSinhă viênăchuyênă ngƠnhăS ph mătinăcácăki nă<br />
th căc ăb nă v ă ngônă ng ăl pătrìnhăPascalăc ă lýăthuy tă vƠăbƠiăt păthựcăhƠnh.ă Trong<br />
bƠiă gi ngă nầyă chúngă tôiă cóă đ aă thêmă m tă s ă bƠiă t pă tină h că 11, đ ă sinhă viênă lƠmă<br />
quen dần v iăcácăd ngăbƠiă ăphổ thông. N iădungănƠyăđ căh cătrongăph măviă3 tín<br />
chỉ,ăphụcăvụăchoăvi căd yăvƠăh cătheoăph ngăphápăđƠoăt oătínăchỉ.<br />
BƠiăgi ngăbaoăg mă9ăch<br />
<br />
ngănh ăsau:<br />
<br />
Ch ngă1.ăCácăki năth căchungăv ăngônăng ăl pătrìnhăPascal: Gi iăthi uăcácă<br />
thƠnhăphầnăc ăb năc aăm tăngônăng ăl pătrình.ăC uătrúcătổngăquátăc aăm t ch ngă<br />
trìnhă vi tă bằngă ngônă ng ă l pătrìnhăPascal.ăCáchă biênăd chă vƠăthựcăthiă m tăch ngă<br />
trìnhăvi tăbằngăngônăng ăl p trình Pascal.<br />
Ch ngă2.ăCácăki uăd ăli uăđ năgi n:ăCh ngă nầyăgi iăthi uătổngăquană v ă<br />
cácăki uă d ăli uăc aăPascală vƠăđiăsơuă môăt ăcácăki u d ăli uăđ năgi năchuẩn cùng<br />
cácăki uăd ăli uădoăng iădùngăđ nhănghĩa.ăĐ iăv iămỗiăki uăd ăli uăgi iăthi uăcáchă<br />
khaiă báo,ăcáchăs ădụng,ă mi năgiáătr ăcùngăcácăphépătoánătácăđ ngă lênăki uăd ă li uă<br />
đó.<br />
Ch ngă3.ăBi uăth căvƠăcơuăl nhăđ năgi n:ăCh ngănầyăđ aăraăcácăki năth că<br />
v ăcácăthƠnhăphầnăt oăthƠnhăm tăbi uăth cătrongăPascal,ăcáchătácăđ ngăc aăcácătoánă<br />
t ălênăcácătoánăh ngătrongăm tăbi uăth c.ăĐ ngăth iăgi iăthi uăcácălo iăcơuăl nhăđ nă<br />
gi n,ăcáchăkhaiăbáoăvƠăs ădụngăcácăcơuăl nhănƠyătrongăch ngătrình.<br />
Ch ngă4.ăCơuăl nhăcóăc uătrúc:ăN iădungăch ngă nầyăđ aăraăcácăcơuă l nhă<br />
cóăc uătrúc.ăTrongămỗiăl nhăđ aăraăcúăphápăc aătừngăl nh.ă Ti păđ năphân tích cách<br />
s ădụngăcácăcơuăl nhănh ăth ănƠoăchoăphùăh p.<br />
Ch ngă5.ăKi uăd ăli uăt păh p,ăki uăm ng,ăki uăxơu: N iădungăch ngănầyă<br />
đ aăraăcácăki uăd ăli uăcóăc uătrúc. Trongă mỗiăki uăd ă li uă đ aăcúă phápăc aătừngă<br />
ki u,ăcáchăđ nhănghĩaăvƠăkhaiăbáoăchúng và môăt ăcácăthaoătácătrênătừngăki uăd ăli uă<br />
đó.<br />
Ch ngă 6.ă Ch ngă trìnhă con:ă Ch ngă nƠyă đ aă raă cáchă đ nhă nghĩaă m tă<br />
ch ng trìnhăconăd ngăth ătục,ăch ngătrìnhăconă d ngăhƠm.ăĐ ngăth iăh ngăd nă<br />
cáchăs ădụngăcácăch ngătrìnhăconănƠyătrongăm tăch ngătrìnhăsaoăchoăphùăh p.<br />
Ch ngă7.ă Ki uă b năghi:ăN iădungăch ngă nƠyăgi iăthi uăki uăd ăki uă b nă<br />
ghi.ăCáchăđ nhănghĩaăvƠăkhaiăbáoăki uăb năghiăvƠăcácăthaoătácătrênăki uăb năghi.<br />
4<br />
<br />
Ch<br />
<br />
ngă8. Ki uăt pătin:ăCh ngănƠyăgi iăthi uăki uăd ăli uăt pătinăcùngăcácă<br />
thao tác trên t pătinăđ nhăki uăvƠăt pătinăvĕnăb n.<br />
Ch ngă9.ăKi uăconătr :ăCh ngănƠyăgi iăthi uăki uăconătr ălƠăm tăki uăd ă<br />
li uăđ ngă(bi năđ ng).ăCáchăđ nhănghĩaăvƠăkhaiăbáoăki u conătr ăcùng các thao tác<br />
trên nó.<br />
Đ ăhoƠnăthƠnhăbƠiăgi ngănƠy,ăchúngătôiăxinăchơnăthƠnhăc mă năThầyăNguy nă<br />
Thanhă Tiênă vƠă Thầyă Nguy nă H iă L că đƣă đóngă gópă ýă ki nă vƠă s aă ch aă choă hoƠnă<br />
chỉnhă bƠiă gi ng.ă Tuyă nhiên,ă doă h nă ch ă v ă th iă gian,ă cũngă nh ă trìnhă đ ă nênă bƠiă<br />
gi ngăchắcăchắnăcònănhi uăsaiăsót.ăChúngătôiămongănh năđ căcácăýăki năđóngăgópă<br />
c aăcácăb năđ c,ănhằmăhoƠnăthi năh năn aăn iădungăbƠiăgi ngănƠy.<br />
Nguy năÁnh<br />
<br />
5<br />
<br />