HỒ CHÍ MINH – HỒN DÂN TỘC

NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NHÀ NƯỚC

Quốc huy của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Trong bài học này, học sinh có dịp tìm hiểu về:

● Bản chất của Nhà nước. ● Đặc trưng cơ bản của Nhà nước. ● Đặc trưng cơ bản của Nhà nước

CHXHCNVN

● Chức năng của Nhà nước ● Bộ máy nhà nước và các bộ phận cấu thành

bộ máy nhà nước.

BỐ CỤC BÀI GIẢNG

BẢN CHẤT CỦA NHÀ NƯỚC

Bản chất của Nhà nước thể hiện ở hai thuộc tính:

Tính giai cấp:

● Thể hiện ở nguồn gốc ra đời của Nhà nước (sự mâu

thuẫn giai cấp)

● Sự thống trị của nhà nước thể hiện ở quyền lực

chính trị, quyền lực kinh tế và quyền lực tư tưởng ● Nhà nước là công cụ , là bộ máy cưỡng chế đặc biệt

của giai cấp cầm quyền.

HỒ CHỦ TỊCH THĂM CÔNG NHÂN

GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM

BẢN CHẤT CỦA NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

● Tính xã hội:

○ Do nhu cầu tổ chức, điều hành và quản lý xã hội; ○ Đóng vai trò trọng tài nhằm dung hòa lợi ích giữa các giai cấp, tầng lớp, chú ý đến lợi ích chung của xã hội như: y tế, giáo dục, hạ tầng… Lưu ý: Tính giai cấp và tính xã hội là hai thuộc tính chung của tất cả nhà nước, song mức độ thể hiện của hai thuộc tính này và mối tương quan giữa chúng trong quá trình hoạt động của nhà nước không giống nhau ở các nhà nước khác nhau.

Bằng lý luận và thực tiễn, em hãy cho biết:

● Bản chất của nhà nước CHXHCN Việt Nam có thể hiện hai thuộc tính GIAI CẤP VÀ XÃ HỘI không?

● Sự khác nhau trong bản chất của nhà nước

CHXHCNVN với nhà nước khác?

THẢO LUẬN NHÓM

ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA NHÀ NƯỚC

5 đặc trưng cơ bản của nhà nước:

● Nhà nước thiết lập một quyền lực công cộng đặc biệt ● Nhà nước có lãnh thổ và phân chia dân cư theo lãnh

thổ.

● Nhà nước có chủ quyền quốc gia ● Nhà nước là tổ chức duy nhất có quyền ban hành

pháp luật và quản lý xã hội bằng pháp luật.

● Nhà nước có quyền quy định và thực hiện việc thu các

loại thuế.

THẢO LUẬN NHÓM

Hãy phân tích 5 đặc trưng cơ bản của nhà nước. Cho ví dụ chứng minh.

BẢN CHẤT CỦA NHÀ NƯỚC CHXHCN VIỆT NAM

Nhà nước CHXHCNVN là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân mà nền tảng là liên minh giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức (điều 2 Hiến pháp năm 1992, đã được sửa đổi bổ sung năm 2001).

Thể hiện ở những đặc trưng sau: 5 đặc trưng

● Nhân dân là chủ thể cao nhất của quyền lực nhà nước. ● Nhà nước là biểu hiện tập trung của khối đại đoàn kết các dân tộc anh em cùng sinh sống trên lãnh thổ VN.

● Nhà nước thể hiện tính xã hội rộng lớn. ● Nhà nước là nhà nước pháp quyền XHCN. ● Nhà nước thực hiện chính sách hòa bình, hữu nghị với

các nước trên thế giới.

BẢN CHẤT CỦA NHÀ NƯỚC CHXHCN VIỆT NAM (tiếp theo)

Hãy phân tích những đặc trưng cơ bản của nhà nước CHXHCN Việt Nam và chứng minh những thuộc tính bằng kiến thức lý luận và thực tiễn.

THẢO LUẬN NHÓM

CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC

1- Khái niệm:

Chức năng là những phương diện hoạt động chủ yếu của nhà nước, phản ánh bản chất của nhà nước, được xác định tùy thuộc vào đặc điểm, tình hình trong nước và quốc tế, nhằm thực hiện những nhiệm vụ đặt ra trước nhà nước trong từng giai đoạn.

2- Cơ sở để xác định chức năng của nhà nước

Chức năng nhà nước được xác định xuất phát từ bản chất của nhà nước, do cơ sở kinh tế, và cơ cấu giai cấp quyết định. Chức năng nhà nước được xác định

căn cứ vào phạm vi hoạt động của nhà nước.

CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

3- Chức năng của nhà nước:

● Chức năng đối nội: là những phương diện hoạt động chủ yếu của nhà nước trong nội bộ đất nước như: bảo đảm trật tự xã hội, bảo vệ và phát triển chế độ kinh tế, văn hóa, pháp luật…

● Chức năng đối ngoại: thể hiện vai trò của nhà nước trong quan hệ với nhà nước và các dân tộc khác như: phòng thủ đất nước, thiết lập mối quan hệ với các quốc gia khác…

CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

4- Chức năng của nhà nước XHCN

4.1- Các chức năng đối nội:

● Bảo vệ chế độ XHCN, bảo vệ ANCT, trật tự ATXH. ● Thực hiện và phát huy quyền tự do dân chủ của nhân

dân, xây dựng nền dân chủ XHCN

● Tổ chức và quản lý kinh tế ● Tổ chức và quản lý văn hóa, giáo dục, khoa học và

công nghệ.

● Bảo vệ trật tự pháp luật XHCN, tăng cường pháp chế

XHCN.

CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

● Bảo vệ tổ quốc XHCN, bảo đảm khả năng quốc phòng. ● Củng cố và tăng cường tình hữu nghị, hợp tác với các nước XHCN, các nước láng giềng; đồng thời mở rộng mối quan hệ hợp tác với các nước trong khu vực và trên thế giới theo nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nhau, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau và cùng có lợi.

● Ủng hộ phong trào giải phóng dân tộc, phong trào cách mạng, phong trào tiến bộ trên thể giới, chống chủ nghĩa đế quốc, chống chiến tranh, chạy đua vũ trang…

4.2- Các chức năng đối ngoại:

MỘT SỐ HÌNH ẢNH HOẠT ĐỘNG ĐỐI NGOẠI CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC TA

BỘ MÁY NHÀ NƯỚC

1/- Khái niệm:

Bộ máy nhà nước là hệ thống các cơ quan nhà nước từ trung ương đến địa phương, được tổ chức và hoạt động theo những nguyên tắc chung thống nhất nhằm thực hiện nhiệm vụ và chức năng của nhà nước.

BỘ MÁY NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

Các bộ phận cấu thành BMNN:

- Cơ quan quyền lực nhà nước.

- Cơ quan hành chính nhà nước.

- Cơ quan tư pháp (tòa án, viện kiểm sát).

BỘ MÁY NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

2/- Bộ máy nước CHXHCNVN

● Cơ quan quyền lực nhà nước (Quốc hội,

Hội đồng nhân dân các cấp).

● Cơ quan hành chính nhà nước (Chính phủ,

Ủy ban nhân dân các cấp).

● Cơ quan tư pháp (Tòa án; Viện kiểm sát). ● Chế định Chủ tịch nước.

Bài viết “Tìm người tài đức” của Bác năm 1946 đăng trên báo Cứu Quốc số 411 ngày 20/11/1946.

Bầu cử Quốc hội và HĐND Khóa II – năm 1960

Bầu cử Quốc hội và HĐND Khóa XIII – năm 2011

Bầu cử Quốc hội và HĐND Khóa I – năm 1946

SƠ ĐỒ BỘ MÁY NN CHXHCN VIỆT NAM

Bầu

QUỐC HỘI

CHÍNH PHỦ

TÒA ÁN ND TỐI CAO

TW

VIỆN K.SÁT ND TỐI CAO

CHỦ TỊCH NƯỚ C

ĐP

HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN

VKS ND CẤP TỈNH

TÒA ÁN ND CẤP TỈNH

CẤP TỈNH

ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP TỈNH

CẤP HUYỆN CẤP XÃ

CẤP HUYỆN CẤP XÃ

TÒA ÁN ND CẤP HUYỆN

VKS ND CẤP HUYỆN

BỘ MÁY NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

3/- Nhà nước pháp quyền:

3.1/- Khái niệm: ● Là một hình thức tổ chức của nhà nước với sự phân công lao động khoa học, hợp lý giữa các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp;

● Có cơ chế kiểm soát quyền lực, nhà nước được tổ chức và hoạt động trên cơ sở pháp luật, nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật.

● Pháp luật có tính công bằng, khách quan, nhân đạo, tất

cả vì quyền lợi chính đáng của con người.

Hiểu theo nghĩa đơn giản: Nhà nước quản lý các mặt của đời sống xã hội bằng pháp luật và nhà nước hoạt động tuân theo pháp luật

BỘ MÁY NHÀ NƯỚC (tiếp theo)

2- Đặc điểm cơ bản của nhà nước pháp quyền

● Thứ nhất, tổ chức nhà nước được thiết kế trên cơ sở

pháp luật, bản thân của Nhà nước cũng đặt mình trong khuôn khổ pháp luật.

● Thứ hai, pháp luật là phương tiện điều chỉnh quan trọng hàng đầu đối với quan hệ xã hội, là công cụ của nhà nước và toàn xã hội.

● Thứ ba, pháp luật trong nhà nước pháp quyền phải

thực sự vì con người – giá trị cao quý nhất. Tuân thủ pháp luật là nghĩa vụ của nhà nước, cá nhân và tổ chức, không có ngoại lệ.

THẢO LUẬN NHÓM

Đảng và Nhà nước ta đã xác định xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là tất yếu lịch sử khách quan. Tại sao?

Để xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân ở nước ta hiện nay, hãy chia sẻ ý kiến của nhóm về vấn đề xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật của nước ta.