Bài giảng Quyền lực chính trị của nhân dân lao động trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở nước ta tập trung trình bày các vấn đề cơ bản như: Quyền lực chính trị – khái niệm, cấu trúc, cơ chế thực thi; phương thức và cơ chế để hiện thực hóa quyền lực của giai cấp cầm quyền;... Mời các bạn cùng tìm hiểu và tham khảo nội dung thông tin chi tiết.
Ề Ự Ờ QUY N L C CHÍNH TR C A NHÂN DÂN LAO Đ NG TRONG TH I
Ỳ Ộ C TA Ở ƯỚ N
Ị Ủ Ộ K QUÁ Đ LÊN CNXH PGS, TS Lê Văn Đính1
ấ ệ ề ự ơ ế ự
ị ơ ả ộ ố I.Quy n l c chính tr – Khái ni m, c u trúc, c ch th c thi 1.M t s khái ni m c b n
ướ ề ự ề ự ệ
ả ề c đây v quy n l c: ế ề ự ậ ả ủ ự tho thu n
ữ ườ ự i d a trên gi a m i ng ủ ọ ý chí c a h .
ấ ự
ộ ả ằ ầ ạ ệ ệ 1.1. Khái ni m quy n l c: ộ ố 1.1.1. M t s quan ni m tr Arixtot (384 322 TCN): Xem quy n l c là k t qu c a s ọ Oguytxtanh (357 – 430): Cho r ng, con ng ộ ộ xã h iộ và m t xã h i luôn c n ph i có
ồ ở ữ ủ ộ ườ ề ả i v b n ch t t ề quy n uy ứ ệ ề ự
ằ ỉ ể ề ể
ầ i; xã h i đó c n có ộ i ích chung; ỏ ả ấ ủ xã h iộ là đòi h i b n ch t c a ọ ề quy n uy đ ch huy và đi u khi n m i thành viên ộ (Tam đo nạ ủ ỏ ề quy n uy là đòi h i chung c a xã h i
ề
Các quy n t ầ ẩ
ề Bàn v kh ẩ ự nhiên ”; ậ ” và J.J Tinh th n pháp lu t ộ ”… cũng đã đề ế ướ c xã h i
ề
ằ ề ề làm ti n đ . l y s
ấ ự ph c tùng ụ ề ệ
ề ự ẩ ệ ằ ủ ữ ệ hi u qu ầ nhiên c n ấ ế . Ông còn nh n m nh: đ n m t ề ự Quy n l c là s h u chung c a c ng đ ng và s m nh quy n l c là làm cho ằ ự ị công b ng ng tr . Tomat Đacanh ( 1225 – 1274): Cho r ng, ộ ườ con ng ợ trong xã h i vì l lu n).ậ J.Locke (1632 – 1704) trong tác ph m “ S.Montesquieu ( 1689 – 1775) trong tác ph m “ Rousseau (1712 1778) trong tác ph m “ẩ ề ự ề ấ ế ậ c p đ n nhi u v n đ quy n l c. ề Ăngghen: Cho r ng, quy n uy ạ ề ấ 1.1.2.Các quan ni m hi n đ i v v n đ quy n l c: Bertrand Russel: Cho r ng quy n l c là s n ph m c a nh ng
ề ự ấ ươ ệ ộ ả ả ng ti n trong cu c đ u tranh tranh đua luân lý và ganh đua
có ch ýủ , là ph chính tr .ị
ề ự ườ ắ ộ ỹ i khác ph i
ề ự ạ ớ ế ỹ R. Dahl (M ): N m quy n l c là bu c ng ả L. Lipson (M ): Xem quy n l c là kh năng đ t t ả ph c ụ tùng. ờ ộ ả i k t qu nh m t
ố ợ ph i h p.
ế ị ữ ả ấ ị kh năng n đ nh nh ng quy t đ nh có
nh h ng đ n ề ự i.ườ
ề ự ủ ừ ể ủ ả Quy n l c là kh năng ườ i khác
t h c Liên Xô (cũ): ẩ ứ ạ ạ ư ệ ế ọ ế ng ti n nào đó nh uy tín, quy n hành, s c m nh…
ươ ớ ể ấ ề : hành đ ng ộ ằ Grazia cho r ng: Quy n l c là ưở ế thái độ con ng ả Trong T đi n Bách khoa Tri ự ộ ệ th c hi n ý chí c a mình, có tác đ ng đ n hành vi, ph m h nh c a ng ờ ộ nh m t ph 1.1.3.V i nghĩa chung nh t, có th xem
1 Tr
ng khoa Chính tr h c – H c vi n Chính tr khu v c III.Tel: 0982930539.Email:levandinhhvkv3@yahoo.com
ề ự ụ i khác ph i ph c tùng”, “là kh ả
ộ ủ ể ườ ộ
năng c a m t c”h th bu c ng ề ự ố
ả ờ i khác ph i ph c tùng”. ệ ữ ể ụ ủ ể ặ ộ ủ ể ộ ộ
ủ ể ờ ủ ứ ệ ạ ộ ườ “Quy n l c là cái mà nh đó ng ủ ả ờ ố Quy n l c là m i quan h gi a các ch th hành đ ng trong đ i s ng ụ ả ố xã h i – trong đó ch th này có th chi ph i ho c bu c ch th khác ph i ph c ị ế tùng ý chí c a mình nh có s c m nh, v th nào đó trong quan h xã h i”
ạ ộ
ề ự ừ ộ ấ c t o thành t
ứ ạ ượ ạ ậ ả ồ i, đan xen, thâm nh p và nh h
ề ự ơ ả 1.2.Các lo i quy n l c c b n trong xã h i có giai c p ấ Quy n l c trong xã h i có c u trúc ph c t p đ ờ ồ ạ ề ự ề ự ạ
ề ự ơ ả ể ề ự ộ ề ự ộ ị
ề ạ nhi u lo i ẫ ưở quy n l c khác nhau; đ ng th i t n t ng l n ạ ỉ ộ nhau t o thành m t ch nh th quy n l c trong xã h i. Đáng chú ý là có 3 lo i ề ự Quy n l c công c ng; Quy n l c chính tr ; Quy n l c quy n l c c b n sau: nhà n
ề ự ộ c.ướ 1.2.1.Quy n l c công c ng:
* Khái ni m:ệ
ề ự ề ự ượ ạ Quy n l c công c ng là lo i quy n l c đ
ả c n y sinh t ủ ộ
ồ ổ ứ ộ ả ộ c tính t .
ầ ừ ộ m t nhu c u ủ ờ ậ ồ ộ chung nào đó c a c c ng đ ng xã h i (ý chí chung c a c ng đ ng), nh v y ậ ự ượ ộ mà xã h i có đ ch c và tr t t ứ *Ch c năng:
ậ ự ộ ữ ế ồ ố Duy trì tr t t ộ c ng đ ng và m i liên k t gi a các thành viên trong c ng
ư
ố ộ ộ ấ ự ồ ạ ủ ả i c a c
ộ ủ ộ ủ
ộ
ườ ộ ố ấ ề ơ
ộ ố ấ ườ ề ự ợ ơ ở ề ơ ả ấ ậ ấ i ích giai c p (trong tr
ố ở ợ ấ ấ
đ ngồ ặ * Đ c tr ng: ề ự ọ Quy n l c công c ng là cái v n có c a m i xã h i, nó l y s t n t ồ ộ c ng đ ng, dân t c làm c s xã h i c a mình. ề ự ng mang Quy n l c công c ng v c b n không mang tính giai c p, nó th ự ộ tính dân t c h n tính giai c p. Tuy v y, trên m t s v n đ và m t s lĩnh v c ị nó cũng b chi ph i b i l ng h p đó quy n l c công ấ ộ c ng cũng mang d u n giai c p). ị ề ự 1.2.2.Quy n l c chính tr :
*Khái ni m: ệ
ị ề ự ề ự ủ ủ ộ
ộ ậ ặ
ủ ự ế ủ ộ ả ộ ấ ề ự ệ ộ
ờ ợ
ẩ ự ệ ấ ủ Quy n l c chính tr là quy n l c c a m t hay c a liên minh giai c p, c a ủ ệ m t t p đoàn xã h i (ho c c a nhân dân lao đ ng – trong đi u ki n c a ệ c a m t giai c p trong vi c th c hi n ý chí CNXH), nó nói lên kh năng th c t ề ủ i ích c a mình trong chính tr (và trong chu n m c pháp quy n), nh đó mà l ộ ố ủ khách quan c a giai c p đ ự c hi n th c hoá trong cu c s ng.
ấ ị ấ ượ ệ ữ ệ ng trong vi c giành, gi ữ ,
ự ố ớ ự ặ
ấ ự ượ QLCT là quan h gi a các giai c p, các l c l th c thi QLNN (ho c chí ít là gây áp l c đ i v i QLNN) ả *B n ch t:
ệ ữ ự ặ , th c thi QLNN (ho c Là quan h gi a các giai c p trong vi c giành, gi
ặ
ư ề ự ề ự ị ờ ấ ộ ệ ữ ấ ự ố ớ chí ít là gây áp l c đ i v i QLNN) ị ủ * Đ c tr ng c a quy n l c chính tr : Quy n l c chính tr bao gi cũng mang tính giai c p trong n i dung c ơ
ả ủ b n c a mình.
ể ố ị
ề ự ư ể ứ ự ệ ộ ạ ữ ệ Quy n l c chính tr luôn mang tính th ng nh t v c b n khi bi u hi n ệ t ấ ề ơ ả i nó có th ch a đ ng nh ng khác bi
ra bên ngoài, nh ng trong quan h n i t và mâu thu n.ẫ
ề ự ị ườ ượ ủ ể ệ ằ ạ Quy n l c chính tr th ữ ứ c bi u hi n b ng s c m nh c a nh ng
ấ ng đ ả ổ ứ t ch c mang tính giai c p, tính đ ng phái.
ề ự ướ 1.2.3. Quy n l c nhà n c:
* Khái ni m:ệ
ướ ề ả ề ự ề ự ị ủ
c t
ề ứ ấ Xét v b n ch t, Quy n l c nhà n ượ ổ ứ ướ ỏ ọ ch c d ề ự ệ ể ấ c là Quy n l c chính tr c a giai c p ể i v b c công quy n (hay có th nói cách khác đó ấ ầ ề ị ủ ề
ầ c m quy n đ ứ là hình th c th c bi u hi n Quy n l c chính tr c a giai c p c m quy n). ấ ả *B n ch t: ặ ủ ụ ấ ố ị
ự ệ ợ ặ M t m t, nó là công c áp đ t QLCT c a giai c p th ng tr ộ ủ ả i ích chung c a toàn xã h i M t khác, nó còn ph i th c hi n ý chí và l
ộ ặ ư ặ * Đ c tr ng: ề ơ ả ề ự ướ ủ ặ ư ủ ầ V c b n Quy n l c nhà n ề ự c mang đ y đ đ c tr ng c a Quy n l c
ề ự ặ
ư ệ ạ ướ ề ự ể ự ấ ủ ng ch ể ử ụ c là nó có th s d ng ế đ th c thi quy n l c trên quy mô toàn xã
chính tr .ị ơ ả Đ c tr ng c b n nh t c a Quy n l c nhà n ưỡ ộ c m t lo t các bi n pháp h i.ộ
ọ ậ ề ự ị ự Là m t b ph n quan tr ng nh t c a Quy n l c chính tr , s thay đ i c
ằ ộ ộ ề ự
ướ ừ c t ổ ề ế ự ẫ
ế ộ ị
ổ ơ ấ ủ ể ướ ệ ả ủ c b ng vi c chuy n chính quy n nhà n b n c a Quy n l c nhà n tay ả ế ấ ẽ ự ấ giai c p này sang tay giai c p khác s tr c ti p d n đ n s thay đ i căn b n ị tính ch t ch đ chính tr (hay th ch chính tr ). ề ự ể ế ướ ấ ỳ ư ị
ề ự ề ự ả ọ ph i m i Quy n l c chính tr đ u là Quy n l c nhà n
c nào cũng mang tính chính tr , nh ng không c. ướ ề ự ề ự ề ấ ẹ ơ c h p h n v c p đ ộ
ấ B t k Quy n l c nhà n ướ ị ề So v i Quy n l c chính tr thì Quy n l c nhà n ệ ớ ươ ể ệ ứ ự ị ng pháp th c hi n, hình th c th hi n. ủ ể ch th , ph
ươ ơ ế ể ệ ề ự ủ ấ ầ ứ ự ng th c và c ch đ hi n th c hóa quy n l c c a giai c p c m
2. Ph quy nề
ộ ố ề ươ ệ ể ạ ế ứ ể ề 2.1.M t s quan ni m v ph ng th c đ có (hay đ đ t đ n) Quy n
l cự
ườ ẫ ề ự ử ế ạ ị ệ ủ 2.1.1.Quan ni m c a L. Lipson: ả con đ Ông ta mô t ng d n đ n quy n l c trong l ch s nhân lo i thông
qua mô hình:
ể ố ượ ự ọ ố ị ượ ự ọ ư c l a ch n cai tr vì u tú và đa s không đ c l a ch n vì
ấ
ọ ộ
ọ ấ ượ ự ụ c l a ch n ph thu c vào các c l a ch n và không đ ủ ả ẳ ộ ổ ớ i tính, Tu i tác, Dòng t c, Đ ng c p, Tôn giáo, C a c i,
ể ượ ự ộ ệ
ả ề ế ứ ườ đó ông đã rút ra k t lu n: Có nhi u hình th c, con đ
Thi u s đ ị ị th p kém (b cai tr ) Tiêu chí đ đ ủ ế ố : Ch ng t c, Gi y u t ạ ứ S c m nh, Trí tu … ừ T mô t ề ự Ứ ỗ ớ ữ ậ ề ự
ạ
ộ ờ ồ ấ ị ơ ả ả ế ủ ạ ng đ t ạ ườ ẽ ng ề ể ườ ng nào đó là c b n đ đi đ n m t lo i quy n ườ ưở ấ ng ộ ng c a các con đ
ế đ n quy n l c. ng v i m i lo i quy n l c khác nhau s có nh ng con đ khác nhau; trong khi xem con đ ả ự l c nh t đ nh, đ ng th i ph i th y tác đ ng và nh h khác.
i:ạ ươ ữ ả ng di n lý lu n cách gi
ườ ậ ể ạ ế ượ c nh ng nét c ủ ế
Tóm l ề V ph ữ ả b n nh ng con đ ệ ể ệ ự th hi n s bi n ch ng.
ơ ệ ả i thích đó ph n ánh đ ậ ề ự ng đ đ t đ n quy n l c và hai k t lu n c a ông cũng đã ứ ể ườ ươ ọ ỹ i M ).
ề ơ ả ng lai h c ng ủ
ủ ể t đ c
ườ ứ ắ ỗ
ỗ ể
ề ủ ể ượ c đi m đó, ông ta trình bày quan đi m c a mình theo logich: Theo ông, ể ạ ế ng c
ng khác nhau đ đ t đ n quy n; trong đó có 3 con đ ậ ườ ủ ả ệ ớ ị ườ ấ ề ẩ ị
ủ Alvin Toffler (nhà t 2.1.2. Quan đi m c a ể ớ ấ V c b n ông ta nh t trí v i quan đi m c a L. Lipson; song ông ta cho ệ ượ c pấ ệ ố ế ằ r ng quan đi m c a Lipson thi u tính h th ng và không phân bi ể ạ ế ụ ể ề ự độ c a m i hình th c, m i con đ ng đ đ t đ n quy n l c. Đ kh c ph c ủ có nh ơ ề ấ r t nhi u con đ ạ ự ả b n (b o l c, c a c i, trí tu ) v i v trí và b c thang v giá tr ph m ch t không ư nh nhau .
ủ ệ ượ ả ẩ ộ Quan ni m c a ông đ ầ c ph n ánh trong b ba tác ph m: Thăng tr m
ề ự
ườ ạ ự b o l c
ố ươ ứ ng đi đ n quy n l c b ng ậ ng lai, Làn sóng th ba. ề ự ằ ế ố ớ ườ ặ ạ ạ quy n l c, Cú s c t a. Con đ ậ Ông l p lu n: Đ i v i con đ ặ ng này nó có các m t m nh, m t h n ch ế
là:
ặ ườ ệ ế + M t m nh ạ : Đây là con đ
ả ề ờ ạ ề ơ ế ứ ng có hi u qu và s c m nh tr c ti p, đ n ợ i ạ ự ẫ ườ i ta v n đang l
ứ m c ngay trong th i đ i ngày nay nhi u lúc, nhi u n i ng ụ d ng nó.
ạ ế Tăng thù, b t b n; ớ ạ ch y đua vũ trang, gây lãng phí s c ng
ế ự ớ ạ ưở ộ ộ ạ ể ng đ n s phát tri n xã h i; nó có m t gi ứ i h n không th ườ i ể
+ H n ch : ủ ả ả và c a c i, nh h ượ t qua . v
ế ậ ậ ườ ẩ ấ ấ ph m ch t th p T l p lu n đó ông rút ra k t lu n: Đây là con đ ng có
ừ ậ nh tấ (lo i 3)ạ
ủ ả c a c i
ườ ng đ t đ n quy n l c b ng ậ ề ự ằ ườ ạ ế ố ớ ậ ặ ạ ạ b. Con đ Ông l p lu n: Đ i v i con đ ặ ng này nó có các m t m nh, m t h n ch ế
là:
ơ ạ : Theo ông thì con đ
ườ ề ế ể ạ ng này có h s cao h n, có th dùng ượ c”, “nén b c đâm
ệ ố ặ + M t m nh ể ả ể ủ c a c i đ sai khi n theo ki u “có ti n mua tiên cũng đ ạ ờ ấ to c t ạ ề ự ề ọ ằ ể ượ gi y”… + H n ch :
ạ ả ề ề c b ng ti n; ổ
ườ i không)
ậ ườ ẩ ạ ấ ph m ch t lo i 2 ng có
ườ ả ế ườ ề i có ti n, có ng ế ư ng đi đ n quy n l c b ng
ề ự ứ ệ ệ ế
ộ c i ngu n quy n l c có tính cách dân ch h n c ”.
ạ t khi tiêu dùng mà là ng + u đi m c a nó là
ồ Ư ể ộ ứ ụ
ề ự ủ ủ ả ề
ề ự ệ ạ ấ ị ỉ ượ ệ ệ c các ch th , m nh l nh mà ng
ẻ ằ ả
ừ ậ ườ ậ ẩ ấ ph m ch t cao nh t ế Không ph i m i quy n l c đ u có th mua đ ồ đ ng ti n tiêu dùng đi là h t, không ph i là vô h n; và nó không có tính ph ế bi n (có ng ậ ừ ậ T l p lu n đó ông đ a ra k t lu n: Đây là con đ ề ự ằ trí tuệ ế c. Con đ ả ấ ể Theo ông trí tu là cái có hi u qu nh t đ đi đ n quy n l c: “tri th c là ủ ơ ả ượ ạ ệ c l i; không : Không c n ki ườ ế ứ ố ự ạ i y u đu i ph thu c vào c a c i và s c m nh “D a vào tri th c ngày nay ng ớ ạ ể ể hay k nghèo hèn đ u có th chuy n mình đo t l y quy n l c”; tăng b n, b t ấ ườ ể ư thù; b ng trí tu cao có th đ a ra đ i ch p ả ấ hành c m th y tho mái. ế T l p lu n đó ông k t lu n: Đây là con đ ấ (lo i 1)ạ ng có
ủ ậ ể
quan đi m c a Alvin Toffler: ưở ủ
ng c a ông ta cũng có m t s ữ ẫ ộ ố nhân t ẩ ng đó v n mang m t s
ưở ồ ố ợ h p lý . ề ộ ố n ý v chính tr ạ ậ ờ ệ ấ
ậ d. Nh n xét ữ +Nh ng ý t +Tuy nhiên nh ng ý t L p l ạ ạ ủ ủ ể ị: ạ ự ề ạ ự
ả ạ ự ữ trong vi c đ ng nh t gi a b o l c cách m ng và b o l c ph n cách m ng; xuyên t c quan đi m c a ch nghĩa Mác – Lênin v b o l c cách m ng.ạ
ư ưở ề ự ạ ấ
ng v s đo t l y quy n l c nh ng không nói rõ làm th ề ự ấ ư ả ự ạ ấ
Đ a ra ý t ể ể s n t ứ ả ưở
ọ ậ ự ế ạ ệ ạ ộ ế ỉ ả ưở giác nào đ đo t l y quy n l c, mà ch o t ủ ề ề ự ng v phép màu c a “làn sóng th 3”, c a “chuy n giao quy n l c”; o t ể ắ “cách m ng siêu công nghi p” có th s p x p l ư ề ự ề ệ ng v vi c giai c p t ủ i m i tr t t xã h i.
ủ ộ ươ ộ ồ ộ
ả ộ
ỉ ủ ạ ự ị
ồ ạ ỉ ấ ả ơ ồ ề ị ộ M h v cái “ch nghĩa v lai xã h i”, “h i đ ng xã h i t ng lai” (H i ộ ấ ị ố ủ ồ đ ng c a m t xã h i không còn th ng tr giai c p mà ch đóng vai trò qu n lý xã ủ ự ế ộ h i) th c t đó ch là s tân trang ch đ “dân ch đ i ngh ” đang kh ng ồ ho ng, suy đ i sau m y trăm năm t n t ế ộ i.
ư ề T duy theo “làn sóng văn minh”, “g t chính tr ra ngoài l
ủ ị ư ả ẫ ạ ừ ạ ố ph đ nh c TBCN l n XHCN nh ng cu i cùng l ị ộ ố cu c s ng” ộ ậ ự ậ i th a nh n s v n đ ng
ề ế ỷ ẫ ồ ạ ị ướ ư ả c t
ủ i và nhà n ể
ủ
ậ ệ
ử
ể ộ ọ
ể ủ ề ự i quy n l c. M i con đ ằ ế ườ ớ ợ c xem là h p lý n u b ng cách đó t ng b ươ c đem l
ng, ph ướ ờ
ộ ể Ứ ấ ả ẩ
ủ ờ ố ộ ở ạ ạ ứ ả các ph m vi khác nhau c a đ i s ng xã h i,
ứ ạ ế ề ự ươ ẽ ể ủ c a “làn sóng văn minh” không th không có tham gia c a chính tr . Ông ta nói: ủ ư ả ệ s n v n t n t “Trong th k XXI n n dân ch t s n hi n ẫ ề ự ấ ị ố nay v n là quy n l c chính tr t t nh t cho làn sóng đó phát tri n”. ủ ể 3.1.3. Quan đi m c a ch nghĩa Mác – Lênin: ề ề ự ế ấ Ti p c n v n đ quy n l c trên quan đi m khách quan, toàn di n, phát ệ ụ ể ữ ị ể i theo ch nghĩa Mác – Lênin không tuy t tri n và l ch s c th : Nh ng ng ườ ứ ườ ố ng th c ng nào đ đi t đ i hoá m t con đ ừ ớ ạ ượ ề ự ể i i quy n l c đ đ đi t ồ ầ ấ ề ự quy n l c cho giai c p công nhân và nhân dân lao đ ng; đ ng th i góp ph n ủ ể ộ ớ ấ ộ i phóng s c s n xu t, thúc đ y xã h i phát tri n. ng v i c p đ ch th gi khác nhau; các giai đo n khác nhau trong l ch s …s có ph
ng th c đ t đ n quy n l c khác nhau ị ủ ề ự ấ ầ ệ ề ở ị ử ơ ế ự
ấ ề ự ủ
ộ
ể ệ ự ấ ả ọ ự ủ ờ t c m i lĩnh v c c a đ i ộ ấ ờ ng th i; bu c các giai c p và ộ ị ế , chính tr , xã h i) ng (kinh t
ư
2.2.C ch th c hi n quy n l c chính tr c a giai c p c m quy n: ứ 2.2.1.Ch c năng: ấ ố ệ ủ L y vi c c ng c quy n l c c a giai c p trên t ộ ươ ằ ố s ng xã h i nh m duy trì, phát tri n xã h i đ ủ ươ ả ộ ớ ầ t ng l p xã h i khác ph i th c hi n các ch tr do mình đ a ra. ứ ế ộ ượ ự ự ệ ơ c th c hi n th c hóa thông qua c ch n i dung
ộ các n i dung: ụ ủ ấ : Bi u hi n ng l 2.2.2.Ch c năng đó đ ể ơ ế ự và c ch th c th : ơ ế ộ * C ch n i dung ườ ươ C ng lĩnh, đ ệ ở ể ố … th hi n i ể ệ m c tiêu chính tr ầ ị c a giai c p c m
quy n.ề
ậ … đ ể th ch hoá m c tiêu chính tr ệ ể ự ụ ự ể ế ệ đ th c hi n ( ệ hi n th c hoá ị đó. ụ ) các m c tiêu
ế ệ ố H th ng hi n pháp, pháp lu t ổ ứ ự ệ ố ch c th c hi n H th ng t ờ ố ộ trên trong đ i s ng xã h i. ể ệ ả ệ ự ụ ệ ằ
ị
ệ ở ứ ớ ơ Vi c ki m tra, giám sát nh m nâng cao hi u qu hi n th c hoá m c tiêu ề ể ể: Bi u hi n ế ộ ng ng v i C ch n i các nhân t ố ươ t
ở
ậ ị ệ (Qu c h i hay Ngh vi n)
ố ộ (Chính ph )ủ
ư ể
ổ ứ các t
ấ ầ chính tr mà giai c p c m quy n đó nêu ra. ơ ế ự *C ch th c th trên là: dung ả ề ầ Đ ng c m quy n ơ C quan L p pháp ơ C quan Hành pháp ệ ơ C quan T pháp (Toà án, Vi n ki m sát) ể ế ể *Ngoài ra không th không k đ n vai trò ệ
ố ớ ố ệ ạ ố ơ ế ự trong vi c tham gia th c hi n c ch nói trên (ngoài ra đ i v i các n ế ế thì bên c nh các nhân t ị có tính Hi n đ nh, thì các nhân t ộ ch c chính tr xã h i c TBCN ư ị ị ướ phi Hi n đ nh nh
ể ế ầ ử ể ế ạ ươ cũng ng ti n thông tin đ i chúng, Th ch b u c , Th ch tôn giáo…
ệ Ph tham gia vào c ch đó)
ơ ế ệ ả ủ ơ ế ụ ộ
ể ự ủ hoàn thi nệ (th c th và n i dung) c a các nhân t ố
ụ ệ ố 2..2.3.Hi u qu c a c ch nói trênph thu c vào: ộ ộ a.Ph thu c vào tính ổ ứ trong h th ng t
ườ ố ế ị ng lĩnh, đ ng l i chính tr (các quy t sách chính
ị ủ ch c QLCT ắ ủ ươ ề Tính đúng đ n c a c ấ ầ tr ) c a giai c p c m quy n.
ệ ố ả ầ ủ ồ ế ậ ạ ộ H th ng Hi n pháp, pháp lu t ph i đ y đ , đ ng b , minh b ch và
ổ
ự ổ ứ ị ề ừ ươ ọ mang tính khoa h c cao, n đ nh. Năng l c t ủ ơ ch c, đi u hành c a c quan Hành pháp (t trung ng t ớ i
ơ ở c s )
ị ờ ủ ơ ư
ụ ồ đ ng b
ả ố
ệ ố ướ ứ ứ ả Tính k p th i, chính xác, nghiêm minh c a c quan T pháp. ổ ộ trong trong ho t đ ng c a ộ b Ph thu c vào tính ủ ẩ ị ả Đ m b o m i liên h s phân đ nh ch c năng, th m quy n c a ổ ộ ệ ự ổ ch c b máy trong h th ng t ệ ố ủ h th ng t ề c – T
ạ ộ ứ ch c QLCT (Đ ng – Nhà n ớ ệ ữ ả ứ ch c QLCT: ổ các t ứ ch c CT XH; m i quan h gi a Đ ng v i nhân dân)
ề ự ủ ự ượ ả ệ ướ ự ệ ố c đo hi u qu vi c th c thi Quy n l c c a l c l ầ ng c m 3.2.4.Th
quy nề
ả ề ể ả
ả ầ ệ ắ
ệ Đ m b o vi c duy trì,ki m soát xã h i c a Đ ng c m quy n ể ự Góp ph n th c hi n th ng l ộ i các m c tiêu nhi m v phát tri n kinh t ướ ộ ủ ụ ạ ệ ủ ụ ế ằ ầ ế ụ c m nh, dân ch , công b ng, văn minh” ợ xã h i đi đ n m c tiêu “dân giàu, n
ị ề ự ộ ề ờ ỳ
ộ ề ặ ấ ở ướ n
ộ ệ ộ II. Quy n l c chính tr thu c v nhân dân lao đ ng trong th i k quá đ ữ c ta– ti n trình và nh ng v n đ đ t ra lên CNXH ộ ề 1.Quá trình hi n th c hóa n i dung QLCT thu c v nhân dân lao
ử ộ ị ế ự ế đ ng trong ti n trình l ch s
ộ ấ
ề ủ ồ ạ 1.1.Đ u tranh cho dân ch là m t quá trình lâu dài, ph c t p: ử i các n n dân ch trong l ch s đã cho th y
ế ứ ạ Phân tích ấ ị đó là quá trình v n ậ ủ
ớ ơ ở ệ ườ ướ
ị ắ ớ
ướ ấ ố
ệ ủ ả ớ ư ặ c (ho c HTCT) v i t ấ ấ ủ ộ ự ư ấ
ậ
ộ
2 C. Mác – Ăngghen. Toàn t pậ . Nxb CTQG, Hà N i 1995. T p 1, tr 349
ườ ề ự ạ ấ ệ ộ ộ ủ ệ ự ễ ấ th c ti n quá trình xu t hi n, t n t ứ ạ ộ ấ ủ đ u tranh cho dân ch là m t quá trình lâu dài, ph c t p ể ề ự ệ ả ọ ủ ừ ộ đ ng bi n dân ch t khát v ng, kh năng thành hi n th c, đ n n dân ch ự ủ ự ệ ớ “ngày càng h i c s hi n th c c a nó, t i hi n th c, nhân i con ng ng t 2 ệ ự ượ ự dân hi n th c và đ c xác đ nh là s nghi p c a b n thân nhân dân” ủ ề N n dân ch luôn g n v i Nhà n ả ủ ế ể ự ch đ th c thi dân ch và mang b n ch t giai c p c a giai c p th ng tr ộ h i loài ng i ch a có s phân chia giai c p thì ch t n t ộ h i (Quy n l c công c ng); ộ ơ cách là m t c ị: Khi xã ề ự ỉ ồ ạ i m t lo i Quy n l c xã ấ khi xã h i có phân chia thành giai c p thì xu t hi n
ủ
ế ề
ộ ớ ự ậ ng có xu h ệ
ướ ề ự c. Các nhà n ệ ợ ng ch chăm lo th c hi n l ầ ổ ộ i ph n kháng ướ
ố ả c theo ọ ề ế ả ể ơ đi u này ph n ánh khát v ng bi n
ị ề ự ướ Quy n l c chính tr , Quy n l c Nhà n c (ch nô, phong ki n, ấ ỉ ườ ư ả i ích giai c p mình nhi u s n) th t ướ ự ơ h n là th c hi n các ch c năng xã h i; vì v y các t ng l p bên d ề ề v đi u đó thông qua đ u tranh giai c p đ thay đ i b máy Nhà n ướ h Nhà n
ấ ề ơ ị
ướ c th ệ ườ ứ ề ơ
ủ ộ ề ộ ướ ủ ng có xu ự ợ i lích c a giai c p mình nhi u h n là th c hi n ch c năng xã ớ ng có khát v ng v m t TCCT dân ch , m t
ướ ề 1.2.Trong các th ch chính tr phi dân ch , các Nhà n ấ ườ i th ố ướ ứ ấ ng lo cho cái chung, s đông nhi u h n; ố c đó lo cho s đông nhi u h n ể ế ướ ủ h ộ h i; vì th t ng l p bên d Nhà n
ể ế ủ ấ ị
ng chăm lo l ọ ế ầ ơ c lo cho cái chung và s đông nhi u h n ả ề ự ệ ấ ạ ớ ề ướ 1.3. Th ch chính tr dân ch (TCCT) b n ch t và các tiêu chí đ c tr ng ắ TCCT dân ch hi n th c xu t hi n g n li n v i Cách m ng dân ch t ặ ư ủ ư
ủ ệ ạ ả s n, Cách m ng XHCN
ơ ả ủ ể ế ủ ộ ị * N i dung c b n c a Th ch chính tr dân ch là:
ộ ề ề ự ố ộ Có tuyên b pháp lý toàn b quy n l c thu c v nhân dân;
ủ ợ ị ả i khách quan c a các Đ ng chính tr , các nhóm l
ố ậ ậ ợ i ích ố i l p nhau; th m chí đ i
Th a nh n s t n t ổ ứ ạ ủ i ích khác nhau (đ ề ấ ầ
ị ợ ướ ự ớ ằ ệ ự
ế ậ ự ồ ạ ừ ệ và các t ch c đ i di n cho nhóm l ớ ợ ậ ấ l p v i l i ích c a giai c p c m quy n) đ u tranh chính tr h p pháp nh m ữ , th c thi QLNN (hay chí ít là gây áp l c v i nhà n giành, gi c trong vi c ị ; ị ạ ho ch đ nh các quy t sách chính tr )
ơ do
ề ẳ ị
ệ ủ ệ ơ ở ầ ử ự ướ ượ c hình thành trên c s b u c t Các c quan nhà nhà n c đ ề ệ ặ ụ ủ ị Kh ng đ nh quy n và nghĩa v c a công dân đ c bi t là quy n chính tr ướ ủ c a công dân trong vi c tham gia vào công vi c c a Nhà n c;
ế ị ế
ế ẩ ng đ i ho c tuy t đ i, tr c ti p ho c gián ti p) và là s n ph ắ c quy t đ nh trên c s nguyên t c đa ủ ả m c a c
ệ ố ố ặ ề ả ặ ướ ợ ị ề ượ Các quy t sách chính tr đ u đ ự ế (Đ ng, Nhà n ố ố ươ s (t ớ ệ ố h th ng v i nhi u nhân t ơ ở ả i ích, ...) c, Nhóm l
ộ ướ ế ớ
ạ ủ * Dân ch pháp lý ể ủ ị
ộ ấ ả
ị ủ trong TCCT dân ch là m t b ừ dân ch pháp lý ủ ộ ụ ấ ỹ ể ế ậ
ủ ủ ế ậ ị
ụ ậ
ộ ề ờ ỳ ộ ộ ị
ế c ti n l n trong ti n trình đ n ế dân ch th c t ủ ự ế ử phát tri n c a l ch s nhân lo i; tuy nhiên t ế ộ ấ ứ ạ là m t quá trình đ u tranh lâu dài, ph c t p nó ph thu c vào b n ch t ch đ ơ ộ ộ chính tr ; trình đ phát tri n kinh t xã h i; tính ch t k thu t pháp lý trong c ủ ộ ch v n hành c a HTCT; trình đ văn hóa chính tr và văn hóa dân ch c a công ố dân; truy n th ng, phong t c t p quán và tôn giáo 2.Quy n l c chính tr thu c v nhân dân lao đ ng trong th i k quá đ lên CNXH ề ề ự ở ướ n c ta
ạ ở ệ Vi
ợ ủ ự ắ 2.1.S th ng l ậ ệ i c a cách m ng tháng 8 năm 1945 ị ủ ư ừ ị ố t Nam là m c ị đ a v nô
đánh d u vi c xác l p th ch chính tr dân ch đ a nhân dân t ệ l c
ể ế ủ ấ ướ lên v trí ch nhân c a đ t n ậ
ướ n
ộ ở ạ ủ i s lãnh đ o c a Đ ng ả ờ ỳ ướ ự ế ủ ươ ả ả ố ấ ủ ị ề ươ ng di n lý lu n mà xét thì trong th i k quá đ lên CNXH *V ph ộ ả c ta, toàn b quy n l c thu c v nhân dân d ề ọ ườ ng l ộ ề ủ ng c a Đ ng đ u là k t qu ph n ánh khái quát ệ ề ự i, ch tr
ủ i ích chính đáng c a nhân dân
ệ M i đ ầ ợ nhu c u, l Nhà n
ồ ự c nhân dân lao đ ng đ
ự ượ ứ ề ự ộ ủ ể
ằ ng nà QLCT h i trong nhà n
ướ ộ ướ nhân dân lao đ ng; đ ng th i thông qua nhà n ệ ch c l i đ có đ ướ quy n l c chính tr . Đ i t ng t ụ ự ướ n ố ổ ứ ụ ể ể ế ờ ạ c s c m nh nh m h c hi n vai trò là ch th đích th c c a ị ố ượ ớ ủ ặ ị ướ ộ ướ ộ ậ ả Các t
ạ ị
ộ ộ ủ ủ
ệ ề ả ọ
ớ
ị ủ c là công c đ th ch hóa và th c hi n quy n l c chính tr c a ượ ổ c t ứ ạ ể ự ủ ề ự c trong nhà c ta là s áp d t ý chí c a nhân dân vì m c tiêu đ c l p dân t c và CNXH ữ ầ ch c chính tr xã h i là c u n i gi a Đ ng, Nhà n c và nhân ệ ơ ạ ả dân; ; là c s chính tr xã h i c a Đ ng là n i đ i di n cho ý chí đ i đoàn ọ ổ ứ ế ch c có vai trò trong k t và nguy n v ng chân chính c a nhân dân ; là các t ệ ợ ớ ệ vi c ph i h p v i chính quy n chăm lo b o v các l i ích và nguy n v ng chính ầ đáng c a các t ng l p nhân dân ươ ự ễ ự ệ ệ ơ ở ệ ố ợ ủ 2.2.Tuy nhiên; trên ph ng di n th c ti n vi c hi n th c hóa th ch
ộ ấ ể ế ệ ắ c ta trong th i k quá đ lên CNXH r t dích d t do
ử ặ ữ
ờ ỳ ủ ở ướ ị chính tr dân ch n ủ ấ ướ 3 ệ ị ề c nh ng đi u ki n l ch s đ c thù c a đ t n ố ế
ờ ỳ 2.3.Quy n l c chính tr c a nhân dân lao đ ng trong th i k quá đ
ượ ể ế ị ủ ệ ộ ủ ế ộ ệ ố c th ch hóa, hi n th c hóa ch y u thông qua (H th ng
lên CNXH đ chuyên chính vô s n) H th ng chính tr .
ệ ố ặ ư ả ữ ạ ự ị Bên c nh nh ng m t u đi m thì (H th ng chuyên chính vô s n) H
ả ế ụ
ệ ố ể ồ ạ c ta cũng còn nh ng t n t ượ ầ ị
ả ậ
ế
ế
ộ
ố
ố
ỹ
i Tây Nam , phía
3 Do ph i t p trung cho 2 cu c kháng chi n ch ng Pháp, ch ng M và chi n tranh biên gi ớ ắ B c….
ư H th ng chính tr XHCN ồ ấ ậ ự ệ ự ộ ổ ứ ạ ộ ệ ữ ị ở ướ n ệ ố ư ch a đ ề ch c và ho t đ ng còn c ng k nh, kém hi u l c và hi u qu ệ ắ ầ i , b t c p c n ti p t c kh c ủ ộ c xây d ng m t cách đ y đ , ả thi uế ố th ng chính tr ụ ph c nh : ồ đ ng b ; t
ế ủ ế ể ả t đ gi
ế
ệ ượ ữ i quy t nh ng hi n t ị mang tính hình th c; ứ nhi u Quy t sách chính tr ế ề ơ ề ạ
ế ự ả ị ế ướ ố ộ
ề
ạ ộ ả ả ị ị ề ộ ề ng phi dân ch ; nhi u ị mang tính ệ ố ủ Đ ngả thành sự ạ c b bi n d ng. B máy ụ ệ ự cướ c ng k nh và ho t đ ng kém hi u l c, hi u qu ; b quan liêu hóa, th ơ ứ ổ ch c chính tr – xã h i nhi u n i, t i vào c quan Đ ng. Các
ầ ơ ở c s pháp lý c n thi ế thi t ch chính tr giáo đi uề .Nhi u n i, nhi u lúc đã bi n s lãnh đ o tuy t đ i c a ệ ữ chuyên ch Đ ng; m i quan h gi a Đ ng và Nhà n ệ Nhà n ộ đ ng và ề nhi u lúc ề ế ả ồ ỷ ạ ơ l con mang tính hình th cứ .
ạ
ụ ể C th : Ả 2.3.1.Đ NG: Ư ể 4 * u đi m: ế 5 *H n ch : 2.3.2.NHÀ N C:ƯỚ
ướ ủ ự ộ
Ư ể * u đi m:Vi c xây d ng Nhà n ạ ộ ạ ệ ự ượ ệ ả ượ ẩ ệ c đ y m nh, hi u l c và hi u qu ho t đ ng đ ề c nâng lên đ c pháp quy n xã h i ch nghĩa 6
ạ ế ư ủ ộ ị c pháp quy n xã h i ch nghĩa ch a theo k p
ể ự yêu c u phát tri n kinh t
ề ấ ướ 7 c Ị
ộ ứ ủ ạ ạ ộ
ướ *H n ch : Xây d ng Nhà n ầ ả và qu n lý đ t n Ộ : 2.3.3.CÁC T CH C CHÍNH TR XÃ H I ế ế Ư ể * u đi m:Dân ch xã h i ch nghĩa có ti n b , s c m nh đ i đoàn k t toàn dân t c đ
c c ng c ề ở ộ ố ơ ủ ủ ộ ế Ổ Ứ ủ ố 8 *H n ch : Quy n làm ch c a nhân dân m t s n i, trên m t vài lĩnh
ộ ờ ủ ủ i pháp đ m b o quy n làm ch c a nhân dân lao đ ng trong th i
ộ ượ ủ ế ạ ạ 9 ị ự v c còn b vi ph m. ả ả 2.4.Gi ộ ỳ k quá đ lên CNXH ả ở ướ n
ề c ta ể ế ố
4
ả
ả
ệ
ạ ộ
ố ầ
ể
ạ
ệ Đ i h i Đ i bi u toàn qu c l n th XI
ộ Đ ng C ng s n Vi
t Nam.Văn ki n
ứ . NXB CTQG HN, 2011, tr 161165
5
ả
ả
ệ
ạ ộ
ố ầ
ể
ạ
ệ Đ i h i Đ i bi u toàn qu c l n th XI
ộ Đ ng C ng s n Vi
t Nam.Văn ki n
ứ . NXB CTQG HN, 2011, tr 172175
6
ả
ả
ệ
ạ ộ
ố ầ
ệ
ạ
ể Văn ki n Đ i h i Đ i bi u toàn qu c l n th XI
ộ Đ ng C ng s n Vi
t Nam.
ứ . NXB CTQG HN, 2011, tr 159160
7
ả
ả
ệ
ạ ộ
ố ầ
ứ
ệ
ạ
ể Văn ki n Đ i h i Đ i bi u toàn qu c l n th XI.
ộ Đ ng C ng s n Vi
t Nam.
NXB CTQG HN, 2011, tr 158
8
ả
ả
ệ
ạ ộ
ố ầ
ệ
ạ
ể .Văn ki n Đ i h i Đ i bi u toàn qu c l n th XI
ộ Đ ng C ng s n Vi
t Nam
ứ . NXB CTQG HN, 2011, tr 171172
9
ả
ả
ệ
ạ ộ
ố ầ
ứ
ệ
ạ
ể Văn ki n Đ i h i Đ i bi u toàn qu c l n th XI.
ộ Đ ng C ng s n Vi
t Nam.
NXB CTQG HN, 2011, tr 171
