Bài giảng Rối loạn tâm thần do rượu

Ố

Ầ

R I LO N TÂM TH N

Ạ DO R

UƯỢ

ALCOHOL  RELATED MENTAL  DISORDES

NỘI DUNG

1. Dịch tễ 2. Bệnh sinh 3. Tác dụng của rượu đối với cơ thể 4. Các rối loạn tâm thần do rượu 5. Cai rượu 6. Sa sút mạn do độc chất

Ễ Ọ

Ị

I. D CH T  H C

Ễ Ọ

D CH T  H C

ườ ượ ườ u th

ng xuyên ế ượ u

ườ t ng i

Ị USA 50% ng i dùng bia r 30% có các v n đ  liên quan đ n r ề ấ 14% l ố ờ ệ ộ ượ u su t đ i  thu c r Liên quan 25% t ế ự  sát và 50% gi T  l ữ ượ ụ ỷ ệ ạ u : 5%(n ), 10%(nam)  l m d ng r 200.000 ng ạ ế ượ ụ ườ u i ch t/năm do l m d ng r WHO: Các r i lo n liên quan đ n r ế ượ ạ ố u  ứ đ ng hàng th  3 sau b nh tim m ch và K.

ứ ệ ạ

ố ườ

ế

ượ

u bia chi m 33,5%, trong đó s  ng

i

ố

ổ c tu i 20

ữ

ỷ ệ ạ ỷ ệ

ự

do:44%;

ệ

ố ự

c và chính sách y t ố

ạ  đ a ra t ạ ủ ử ụ

ố

ẻ ộ

ệ i H i th o “Chia s  kinh nghi m  ế ổ ứ  ch c

ả u bia” do B  Y t

t

ộ

ộ ượ xây d ng chính sách qu c gia phòng, ch ng tác h i c a s  d ng r ạ t

i Hà N i trong 2 ngày 18 ­ 19/3/2009)

Vi ệ t Nam  T  l ỉ ệ ườ ử ụ i s  d ng r  ng ụ ượ ạ u 18%.  l m d ng r  1/3 s  ng ố ườ ắ ầ ướ i b t đ u u ng tr ượ ở ộ ổ ỉ ệ ố u   u ng r         ­ t  l  đ  tu i 14 ­ 17: 34%  ượ ở ộ ổ ỉ ệ ố u   u ng r         ­ t  l  đ  tu i 18 ­ 21: 57%.  T  l ượ ụ  l m d ng r u : 1% (n ), 64 %(nam)  T  l ự ổ ở ừ  t ng lĩnh v c  này thay đ i  ướ ứ c: 49%,          ­ công ch c nhà n ộ ệ         ­ các doanh nghi p và lao đ ng t ộ ọ ạ ọ         ­ trình đ  h c đ i h c: 77%,  ạ ọ ẳ         ­ cao đ ng và đ i h c: 46%...          ế ư ế ượ ủ (Theo th ng kê c a Vi n Chi n l

18­24 Year Olds Have the Highest Prevalence of  DSM­IV Alcohol Dependence

Theo: National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism Report to the Extramural Advisory Board August 16 - 17, 2006 Division of Epidemiology and Prevention Research Strategic Planning Document

Alcohol­related mortality by age

Theo : CBS

ALCOHOL­RELATED SOCIAL HARM

Alcohol Consumption: Adults

Ệ

II.B NH NGUYÊN

Ệ

B NH SINH

Ế Ố

Ề

Y U T  DI TRUY N

Ế Ố

Y U T  TÂM LÝ – XàH I Ộ

Ố ộ ượ

ề

Ế L  thu c r

Ề ộ u g p nhi u trong m t  ở ứ  đ a

ặ ẻ ẹ ệ ề ủ

Y U T  DI TRUY N ệ ấ ố s  gia đình mà tr  con ( nh t là  ệ ượ u. bé trai ) có cha m  nghi n r t v  ch ng t c và văn

Có s  khác bi ự ả

hóa trong kh  năng dung n p r

ộ

ườ

ộ ạ ượ u ễ ng nhi m đ c

i châu Á th

ạ ộ ượ ị

ườ * Ng ượ ấ u c p. r ườ * Ng ỷ ệ ệ  l : t ườ * Ng

i Do Thái, đ o Tin Lành, châu Á  ấ u th p  l i M  b n đ a, Eskimos, Tây Ban

ỷ ệ ệ

l

l

ộ  thu c

thu c r ỹ ả ồ Nha và  B  Đào Nha : t ượ r

u cao

ễ

ể

ế

ườ

ứ

ầ

ấ

ấ

ể ẻ

ủ

i nghi n r

ệ ượ ơ ấ

ườ

ứ

ứ

ữ

Theo “Clinical & Experimental Research”(11/2005): m t ộ ệ ặ ắ gen trên nhi m s c th  10 ­ đ c bi t là gen KCNMA1 ­   ứ ộ ế ả ứ ớ ượ có kh  năng liên quan đ n m c đ  đáp  ng v i r u. ấ ớ ượ ứ u th p (a low  i nào có m c đáp  ng v i r N u ng ơ ề ả ố level of response to alcohol), c n ph i u ng nhi u h n  ơ ơ ể ề ẽ ể ả đ  c m th y intoxicated, s  có nhi u nguy c  h n đ   ỉ ứ ề ề ượ u. Nghiên c u đã ch  ra  phát tri n các v n đ  v  r ườ ả ằ u có nhi u kh  năng  r ng tr  em c a ng ớ ượ i khác. có m c đáp  ng v i r

ề u th p h n nh ng ng

ộ

ề

ầ

ườ

ọ ư

ố

ộ ượ

ấ ẫ Serotonin (5­HT) là m t ch t d n truy n th n kinh quan  ng  tr ng, trong đó 5­HT 1B G 861 C polymorphism d ộ ộ nh  đóng m t vai trò trong nhân cách ch ng đ i xã h i  ự ệ (antisocial behavior) và s  l

thu c r

ố u.

Theo: http://alcoholism.about.com/od/genetics/a/blacer051117.htm

iạ

ủ

ứ ạ Tóm l Vai trò c a di truy n trong nghi n r ề ể ệ ượ ấ ề

ừ ề ẫ di truy n v n đang

 Hi n nay nguyên nhân t ả ứ ậ u r t  ph c t p và có th  liên quan nhi u gen khác  nhau. ệ ượ c nghiên c u và th o lu n. đ

Ế Ố

Ộ Y U T  TÂM LÝ­XàH I

ườ

ượ

80­90%  ng

ố

ộ

ậ

ữ

ự

ự

ệ i  tái  nghi n  sau  cai  r u.  Các  ự ấ ệ ủ ơ ế y u  t   nguy  c   cao  c a  tái  nghi n:  s   th t  ỗ ộ ọ v ng,  gi n  d ,  áp  l c  xã  h i,  s   cám  d   n i  i…ạ t ượ ứ

ệ

do,  i

u, não ph c h i l

R u  c ch  c m giác đau, mang l ế ả ế u cai r ằ

ằ

ả

ố u u ng l

ạ ả

ạ ự ự i s  t ườ ỏ ứ thoát kh i  c ch  trong công vi c. Khi ng ượ ụ ồ ạ ự ệ ượ i s   nghi n r ầ ằ ả thăng b ng b ng tr m c m, lo âu và stress do  ự ấ ọ s  m t thăng b ng hóa h c. Các c m xúc ệ ườ âm tính này làm ng i nghi n ượ ệ r i sau khi tri u  ứ ch ng cai gi m đi.

ệ

ượ

­ Các  m i  quan  h   xã  h i,  các  ộ ố ị ễ ế ử ỉ ườ ế d p l ng s    T t hi u h  th ượ ụ ườ ế d ng  r u  khi n  ng i  ệ ượ nghi n r u. u khó cai r ự ộ ­ Áp l c xã h i và văn hóa: Các  ươ ệ ề ti n  ng  ph truy n  thông  ề ượ ả ợ qu ng bá v  r u bia, l i ích  ượ ủ ố ẹ ế u nh  đ n trung  c a u ng r ế ổ ượ làm  c  ph   bi n  bình  đ ể ệ ấ ườ i nghi n l y lý do đ  tái  ng ệ nghi n ...

Ầ

Ạ

ạ

ầ

ượ ử ụ

ộ ố ố c s  d ng trong m t s  r i lo n tâm th n

ủ

ấ

nh  tr m c m, lo âu, m t ng …

ư

ả

ầ u  lâu  dài  gây  nên  tr m  c m  và  ng ng  r

ượ ở   u

u m n gây nên lo âu.

ườ ng đ ả ượ ệ ượ ự

ề ượ

ẫ

ả

i nghi n r ạ ưỡ ạ

ườ

ế ư u d n đ n h ng c m ố

ố

ộ

i  có  nhân  cách  ch ng  đ i  xã  h i

R I LO N TÂM TH N Ố    R u th ượ ư ầ ­ S   d ng  r ử ụ ạ ườ ố ­  R i lo n l ng c c: u ng nhi u r ­ R i  lo n  nhân  cách:  ng ệ

ấ

ặ

ớ

ệ ng đi kèm v i nghi n các ch t khác, đ c

ng ố ố ễ d  dàng l ­  Nghi n r ệ

bi

ộ ượ u  thu c r ườ ệ ượ u th ố ệ t là nghi n thu c lá.

Ủ

ƯỢ

U

Ụ III.TÁC D NG C A R Ố Ớ Ơ Ể Đ I V I C  TH

Ả 3)  nh h

u u đ i v i c  th ỗ

ạ

ượ ự ấ 1) S  h p thu r ể ự 2) S  chuy n hóa r ưở ủ ượ ng c a r ưở Ả     * nh h ưở Ả         * nh h

u ượ ố ớ ơ ể i ch ng t ng toàn thân

Ụ Ủ ƯỢ Ố Ớ Ơ Ể TÁC D NG C A R U Đ I V I C  TH

ạ ỉ

ấ

u đ t đ nh cao nh t trong máu:

ụ

ể

ồ

ị c ti u, d ch não

ự ấ 1) S  h p thu ở ạ  d  dày 10%:  ở ộ  ru t non 90%:  ộ ượ ồ N ng đ  r 45­60 phút ơ ấ Khi đói h p th  nhanh h n. ấ ứ ộ ượ ị u trong b t c   Có th  xác đ nh n ng đ  r ể ướ ị d ch sinh lí nào: máu, n t y…ủ

ượ u

ế

ủ

ổ ở ạ ớ ồ

d ng nguyên th y ộ ượ

ả

u trong máu kho ng

ờ

ờ

. ể

ể 2) Chuy n hóa r ở 90%:   gan qua quá trình oxy hóa ậ t qua th n và ph i  10%: bài ti ể ể ơ ể C  th  có th  chuy n hóa v i n ng đ  r 15mg/dl m i gi R u đ

ỗ c chuy n hóa nh  2 men: alcohol dehydrogenase (AHD) và

ượ ượ aldehyde dehydrogenase

ườ

 Aldehyde dehydrogenase b   c ch  b i disulfiram (antabuse) th

ng

ề

ượ ử ụ

ị ứ ố

ị

đ

c s  d ng đi u tr  các r i lo n liên quan t

ớ ượ i r

u.

ế ở

ế ạ

ườ

ố

đ

ọ ủ ượ

ứ

ế ở ạ  Aldehyde dehydrogenase còn b   c ch  b i metronidazol, thu c h   ố ạ ị ứ ộ ố ng huy t d ng u ng và m t s  kháng sinh cephalosporin. ế u vì nó làm  c ch

 Aspirin làm tăng ho t tính sinh h c c a r ạ

ADH.

ứ

ằ

ồ

ỉ

ộ

ớ

ữ ớ ễ

ơ

i có n ng đ  alcohol  i nên n  gi

i d  say h n

ượ

ớ

ố

 Vài nghiên c u ch  ra r ng n  gi ữ ớ ơ ấ ộ ượ ng r i khi u ng cùng m t l

dehydrogenase trong máu th p h n nam gi nam gi

u

ơ ồ

ể

ượ

S  đ  chuy n hóa r

u

3) Ảnh hưởng của rượu

ẩ ầ ệ ệ ụ t khu n alcol có tác d ng di

ẹ

ạ ặ i ch  khi đ t

ỗ ơ ị ạ

ế ạ ị

ạ ả ự ệ ề ỉ

ấ ỗ ạ a)T i ch : ệ t m m b nh:  Di ặ khi đ t trên da nguyên v n. ế Ethanol gây bi n tính protein t trên da hay niêm m c, làm co các c  b  viêm, co  ư m ch máu b  dãn và t o các protein ng ng k t  ị b o v  ngăn s  thoát d ch r  quá nhi u. ế Ch t gây sung huy t da.

ố ớ

ụ ữ

o   H  th n kinh trung  ngươ o  H  tim m ch ệ ạ o  H  tiêu hóa  ệ o  H  ti ệ ệ ế t ni u o  H  c   ệ ơ o  Ch c năng sinh d c ụ ứ o  Huy t h c ế ọ o  Vitamin và khoáng  ch tấ o  Đ i v i ph  n  có thai

b)Toàn thân: ệ ầ

ộ

ầ ươ

ạ

ạ

ế

ượ

u m n tính d n đ n teo não do

ẫ ấ ắ ạ ả ườ ề

ứ

ể

ở

Ả ươ ệ ầ ng ng lên h  th n kinh trung

ệ

t” t

ượ

ở

ệ

bào  ữ  vùng thu  trán ­ nh ng vùng ch t này  ị ẽ ẫ

ị ổ

ả

ươ ơ ố ồ ể ả

ượ

ỳ ố ớ ng và qu n lý hành vi ­ khi b  t n th ể ơ ầ ươ

ớ

i thùy thái d

ơ ử

ữ

ớ

ả

ấ ng t ng là n i x  lý ngôn ng , âm nh c, trí nh  và c m

ưở  * nh h ấ Ethanol là 1 ch t gây đ c th n kinh Ứ ế ệ ầ ng c ch  h  th n kinh trung  ả Có kh  năng gây dung n p chéo ụ ạ L m d ng r ấ ả ấ m t c  ch t xám và ch t tr ng.  ặ ệ ố ớ ự t nh y c m đ i v i s  phá  Thùy trán đ c bi ệ ượ ữ ủ ượ u lâu  i nghi n r u. Nh ng ng h y do r ị ổ ườ ữ ơ ươ ng nhi u h n nh ng  th ng b  t n th ệ ớ ườ i m i nghi n. ng ả ượ  não. M c  R u còn gây gi m chuy n hóa  ộ ể ờ ụ ộ ả đ  gi m chuy n hóa ph  thu c vào th i gian  ế ạ ấ ượ ổ ủ ử ụ R u ng m vào m ch máu não “tiêu di u và tu i c a BN s  d ng r ế ầ th n kinh  ể ụ bi u hi n qua 2 "h " l n. Vùng này có tác d ng đ nh  ướ ng, s  d n  h ớ ự ế i s  thi u suy xét, ki m soát các c n b c đ ng kém  t ả và làm tăng nguy c  tr m c m. R u có th   nh  ưở ng r t nhanh. Thùy thái  h ạ ươ d xúc.

ồ

ỏ ệ

ề ự

ị ư ở ộ ủ

ả ố

ưở ng

ị ả ể ề

ế ử ể ẫ N ng đ  trong máu: ộ 0,05%: quá trình suy nghĩ và phán đoán tr  ở ẻ nên l ng l o và đôi khi b  ng ng tr ử ộ ụ 0,1%: các c  đ ng t  ý tr  nên v ng v ị ứ ậ ộ 0,2%: toàn b  vùng v n đ ng c a não b   c  ch , ế nh ng vùng chi ph i hành vi c m xúc  ữ ị ả cũng b   nh h ẫ 0,3%: lú l n, hôn mê ơ 0,4%­0,5%: r i vào hôn mê ứ Ở ữ ơ  nh ng m c cao h n,các trung tâm nguyên  ấ ủ th y đi u khi n hô h p và tu n hoàn b   nh  ưở h ng và có th  d n đ n t ầ  vong

ộ

20­30g /ngày là m t trong nh ng

ữ  b o v  tim m ch do làm tăng HDL máu

ớ

ỗ

ế

ượ ừ u t ệ ượ ố ượ u s  l

ẫ ư

ộ

ế

ươ

ỵ ả c  tâm thu l n tâm tr

ng

ủ ượ

ộ

ơ

u

ụ ế

ở ế

ậ ụ

ế ợ

ạ

ớ

ị

ự

ự

ạ

ổ ộ ề

ạ

ươ

ấ

Ả ưở ệ ạ * nh h ng lên h  tim m ch

ố _U ng r ạ ế ố ả y u t ố ng l n m i ngày d n đ n tăng  _U ng r ạ ỉ ệ ắ ệ  m c b nh không do m ch vành nh  suy tim,  t  l ơ thi u máu c  tim, đ t qu … ế ẫ Tăng huy t áp  ạ ị Lo n nh p tim ệ ơ gây ra b i tác d ng gây đ c lên c  tim c a r B nh c  tim  ể ỵ do xu t huy t và thi u máu mà các nguyên nhân có th   ấ ộ Đ t qu   là:        Lo n nh p tim k t h p v i thành l p c c máu đông        Áp l c máu cao và theo sau là s  thoái hóa m ch máu não ự        THA tâm thu c p tính và s  thay đ i đ  b n m ch máu não        Ch n th

ấ ầ ng đ u

ưở ệ ng lên h  tiêu hóa

ượ

ạ ủ

Men r

u "h  th " men gan

ỡ

ưỡ

ấ

ả

ng ch t

ư

Gan nhi m mễ X  ganơ Ung th  ganư Viêm th c qu n ả ự Viêm d  dàyạ Ung th  d  dày ư ạ Viêm t y ụ Ung th  t yư ụ Gi m h p thu d ấ ở ộ  ru t nh  là vitamin và axit amin

Ả * nh h Gan:

ệ ế

ượ ứ ế ế

* H  ti ệ t ni u: R u  c ch  ti

t

ợ ừ

ự u có s

c

ượ t vasopressin  ữ ượ  đ ớ ả c và gi m b t tình

ạ vasopressin (hormon  ệ i ni u) t kháng l ế tuy n yên sau làm tăng  ự ể s  đi ti u. Ng ườ i cai r ế tăng ti ế ẫ d n đ n gi ướ n ạ tr ng h  natri máu.

ạ

ng nhi u, m n tính, hàng ngày có  ả

ằ ể c tin r ng có th u v a ph i đ

ượ u quá m c và kéo dài

ụ

ứ ứ ấ ự

ươ *H  cệ ơ ượ ượ ố ề u l U ng r ứ ơ ế liên quan đ n gi m s c c . ụ ệ *H  sinh d c ả ượ ượ ừ ử ụ S  d ng r ụ ạ ộ làm tăng ho t đ ng tình d c. ử ụ Tuy nhiên s  d ng r ế ự ẫ ườ ế th ng d n đ n s  suy y u ch c năng tình d c. ế ể ẫ ượ ố U ng r u có th  d n đ n b t l c  ở ứ  nam do  gi m ch c năng  ươ ng d c ả ng.

ệ ế

ế

ớ ụ ấ

ế ọ *H  huy t h c ầ ồ Thi u máu h ng c u to  v i tăng MCV do thi u  h t vitamin nh t là  vitamin B12.

ồ

ế ỏ ế ắ ấ

ầ Thi u máu h ng c u  ở ể nh  có th  gây ra b i  thi u s t và m t máu  m n.ạ

ụ ữ

ố ớ

*Đ i v i ph  n  có thai   Fetal Alcohol Spectrum  Disorders (FASD)

1­Tác h i c a r

ượ

ấ ượ

u lên thai nhi. u ethanol đ

ế

ệ ấ

ng tác v i ch t prostaglandin, m t ch t có liên h  r t

a­T

ộ ạ ấ ưở

ứ

ấ

ể c chuy n thành   bào thai nhi.  ấ ộ ủ ng và các ch c năng c a thai nhi.   m  qua con, do đó ch t dinh

ừ ẹ ế

ế

ả

ị  bào thai nhi b  suy y u, kém

ng khí gi m và t

ạ ủ ượ ố Sau khi u ng, ch t r acetaldehyde, gây đ c h i lên t ớ i s  tăng tr ư ưỡ ng.

ưở

ổ

ưở

ể

ươ ề ớ ự nhi u t ả b­Gi m l u thông máu t ưỡ ng, d d ưở tăng tr ặ ụ ẽ ớ ự ấ c­Ảnh h i s  h p th  k m và Mg ho c làm thay đ i  ng t ố ư ượ  nh  corticosteroid, kích  ng kích thích t các enzymes, l ườ ỗ ữ ộ ủ ỗ ưở ố i, m i ch ng t c có nh ng  thích t ng. M i ng  tăng tr ượ ả ủ ượ u, nên  nh h u  ng r enzyme khác nhau đ  phân h y r ố ườ ổ i, tùy gi ng nòi. thay đ i tùy ng

ế

ổ ấ

ủ c, làm

bào làm thay đ i  ưở ưở

ấ

ướ ọ ế . M i t

ch m tăng tr ị ả  bào đ u b   nh h ầ ủ

ầ

ổ ng và  ng, nh t  ờ ỳ  bào th n kinh vào giai đo n đ u c a th i k  có

ợ

ề ị ả

ổ ế

ầ ệ ấ ưở ng r t

d­Thay đ i c u trúc c a màng t ậ ạ hình d ng, kích th ề ậ ch m phân bào ạ ế là t thai.  ấ ẫ ả e­Gi m t ng h p các ch t d n truy n tín hi u th n  ạ ộ kinh khi n các ho t đ ng trí não b   nh h ặ n ng.

2­Tác h i lâu dài ạ

ạ

ệ

ể

ẻ

ộ ổ ủ ứ

ồ

ồ

ổ

ủ

ị

ớ

ơ ẻ ậ

ộ

ọ

ẻ

ứ

ướ

ậ ổ

ể

ễ ử ộ ế ữ  ngôn ng  khó khăn.

ẻ

ự

ể ậ

ế

ế ự ủ  ch . ẻ

ậ

ớ

t

ậ ả ệ

ạ

ấ

ầ

ậ

ể

ầ

ố ế

ứ

ầ

ỏ ạ

ưở

ng t

c ỏ ố ạ ộ ấ ư

ớ ứ ả

ọ ậ

ề

Tùy theo đ  tu i c a đ a tr , các tác h i có bi u hi n khác  nhau. Khi tu i còn th , tr  hay b n ch n, d  kích thích, ăn ng  khó  ể khăn, ch m l n, ch m phát tri n, c  đ ng không nh p nhàng. ệ ể c tu i đi h c, tr  có bi u hi n hi u đ ng quá m c, kém  Tr ễ ả ậ ậ t p trung, ch m hi u, di n t ạ ọ ổ Vào tu i đi h c thì tr  không th  t p trung s  chú ý, quá ho t  ậ ọ ỏ ộ đ ng, không bi t làm toán, h c h i ch m, kém ti p thu, hành  ộ đ ng không t ế ớ Khi l n lên, tr  kém trí nh , kém suy lu n, nh n xét, không bi ử ụ ế ậ ề t h u qu  vi c làm, có hành  cách s  d ng ti n b c, không bi ợ ố ấ ệ ượ ụ ộ u thu c c m, có v n  đ ng d c tính không h p lý, nghi n r ề ư ử đ  trong hành vi, c  x ... ộ ậ ứ ộ ể ữ ễ ị ứ H i ch ng này là m t t t vĩnh vi n không th  ch a tr  d t cũng  ể ự ượ ư ơ ể ẻ ư ộ ố ớ t qua khi l n lên nh  m t s    v nh  c  th  tr  không th  t ư ỏ ế ệ  bào th n kinh h  h ng không  t t khác. Lý do là vì  b nh t ề ế ụ ồ ượ . Nhi u t  bào th n kinh không phát tri n, không  ph c h i đ ưở ế tăng tr ng, b  tr ng, thi u dây th n kinh n i k t nên các ch c  ị ố năng b  r i lo n.  ả ề i s c kh e n n  Đây là m t v n đ  quan tr ng  nh h ộ   ả ấ nhân cũng nh  có nhi u h u qu  x u cho c  gia đình xã h i

ườ

ượ ặ ủ ế

ệ u vào tam cá nguy t  ượ c  ng

ẹ ố i m  u ng r Khi ng ẻ ạ 1, lúc này hình d ng m t c a tr  đang đ ổ ươ ậ ẽ hình thành.Vì v y s  làm bi n đ i g m tặ

Characteristic facial features in children of different  ethnicities with fetal alcohol spectrum disorders. (A) Child  of Northern European descent. (B) Native American child.  (C) Black child. (D) Biracial child (white, black).

 Characteristic features of a hand of a child with fetal

alcohol spectrum disorders. Note the curved fifth finger (clinodactyly) and the upper palmar crease that widens and ends between the second and third fingers (“hockey stick” crease).

ể

ườ

ẹ

ố

ỳ

ừ ượ ế FSAD có th  phòng ng a đ ượ i m  kiêng u ng r ng

c n u  u trong thai k

TÂM

IV. CÁC R I Ố LO N Ạ TH N  Ầ

DO R

UƯỢ

Ộ

Đ nh nghĩa:

dùng nhi u r

ỗ

1.L  THU C  R

Ệ UƯỢ

ể ấ

ề ượ ị u  ạ ế ứ ế đ n n i gây tác h i đ n s c  ầ ỏ kh e, th  ch t và tinh th n.

ườ

ạ Có 3 d ng th

ặ ng g p: ượ

ượ

u

ng r

ố

u vào cu i

ầ

ề ượ ặ ụ

ụ ­ Liên t c dùng l nhi uề ỉ ­ Ch  dùng nhi u r ặ tu n ho c có tr c tr c trong  công vi c.ệ ­ Dùng kéo dài vài ngày đ n ế ả ầ ẽ ớ c  tu n xen k  v i các giai  ố ạ đo n không u ng

ệ

L  thu c r

ộ ượ u

ẩ ẩ ệ ộ Tiêu chu n ch n đoán l ấ  thu c ch t(DSM­

IV) Có ít nh t 3 trong các tri u ch ng sau Có ít nh t 3 trong các tri u ch ng sau

ấ ấ ử ụ ệ ệ ng nhi u ho c h n

ứ ứ ề ợ ủ

ng mong m i ho c có m t hay nhi u

ặ ượ ộ ư ỏ ư ề u nh ng không

ặ ơ ố ượ ườ ng s  d ng s  l  1­Th ộ ơ ờ ớ v i th i gian lâu h n mong đ i c a m t  i ườ ng ườ  2­Th ầ ố ắ l n c  g ng ng ng r thành công ấ

ườ  3­Th ộ ề ế ể ượ ầ ấ ờ ạ ng m t nhi u th i gian trong ho t  ử c ch t đó, s   t đ  có đ đ ng c n thi

ặ ồ ụ ụ ấ ỏ d ng ch t đó ho c h i ph c kh i các tác

ủ ụ d ng c a nó

ệ ễ ườ 4­Th

ứ ứ ng có tri u ch ng nhi m đ c  ệ ả

ắ

ọ ng h c hay ở

ộ hay tri u ch ng cai khi ph i hoàn  ộ ệ thành các công vi c chính, b t bu c  ườ trong công tác, tr nhà.

ộ 5­Các ho t đ ng xã h i quan tr ng,

ấ ề ạ ộ ệ

ả

6­Ti p t c s  d ng dù bi

ế ụ ử ụ ặ ừ

ứ

ử ụ ấ ặ ọ ệ ư ả ngh  nghi p, tái s n xu t ng ng tr   ấ ử ụ hay gi m sút do s  d ng ch t ế ằ t r ng liên  ề ấ ụ t c ho c t ng lúc có các v n đ  xã  ỏ ộ h i, tâm lý, s c kh e là nguyên nhân  hay làm n ng thêm do s  d ng ch t.

ầ ậ 7­Ghi nh n tình tr ng dung n p: nhu c u tăng rõ

ấ ạ ể ng ch t dùng (tăng ít nh t 50%) đ

ụ

ệ

ặ ả ươ ộ ượ ẳ ự ng t

ạ ấ ệ ố ượ r t s  l ễ ộ ụ có tác d ng nhi m đ c ho c các tác d ng  ả ế ặ ố mong mu n, ho c làm gi m h n hi u qu  n u  ờ ộ ỉ ử ụ ch  s  d ng m t l  sau m t th i  ng t gian dùng

ặ

ệ ử ụ ệ

ấ ấ

ờ ờ ứ  8­Có tri u ch ng cai ả ể 9­S  d ng đ  làm gi m ho c  ứ tránh tri u ch ng cai.    ả ứ ệ     Các tri u ch ng trên ph i  Các tri u ch ng trên ph i  ả ệ ứ kéo dài ít nh t trong 1 tháng  kéo dài ít nh t trong 1 tháng  ộ ụ hay tái phát liên t c trong m t  ộ ụ hay tái phát liên t c trong m t  ơ   th i gian lâu h n ơ th i gian lâu h n

Ụ

Ạ

ƯỢ

2.L M D NG R

U

Đ nh nghĩa:

ế

ế

ụ ử ụ ị  liên t c s  d ng  ưở ỗ ả ượ ng  u đ n n i  nh h r ộ ạ ủ ế đ n toàn b  sinh ho t c a cá  ườ ng sau đó đi đ n  nhân và th ộ ượ ệ u.  thu c r l

ạ

ụ

L m d ng r

ụ ấ ẩ ẩ

ượ u ạ Tiêu chu n ch n đoán l m d ng ch t

ấ ấ ạ ộ ạ ộ

ớ ớ

ể ệ ể ệ ầ ầ ộ ấ ộ ấ ế ụ ử ụ ụ ặ

(DSM­IV)  Th  hi n vi c s  d ng các ch t ho t đ ng  ệ ử ụ Th  hi n vi c s  d ng các ch t ho t đ ng  ệ ử ụ ể ệ tâm th n v i hình thái quá đáng, th  hi n ít  ể ệ tâm th n v i hình thái quá đáng, th  hi n ít  ệ   nh t m t trong các tri u ch ng sau ệ nh t m t trong các tri u ch ng sau t r ng liên t c ho c  1­Ti p t c s  d ng dù bi ề ứ ứ ế ằ ộ ấ

ứ ử ụ ặ

ỏ ừ t ng lúc có các v n đ  xã h i, tâm lý, s c kh e  là nguyên nhân hay làm n ng thêm do s  d ng  ch t.ấ

ạ ố 2­Dùng đi dùng l i trong các tình hu ng nguy

ư ể hi m nh  say trong khi lái xe.

ệ ệ ứ ứ

ệ ệ ộ ộ Các tri u ch ng kéo dài ít nh t  ấ Các tri u ch ng kéo dài ít nh t  ấ ụ ặ trong 1 tháng ho c tái phát liên t c  ụ ặ trong 1 tháng ho c tái phát liên t c  ộ ơ ờ trong m t th i gian lâu h n  ộ ơ ờ trong m t th i gian lâu h n  Không đ  tiêu chu n đ  ch n  ể ẩ ẩ ủ Không đ  tiêu chu n đ  ch n  ể ẩ ẩ ủ ấ  thu c ch t. đoán l ấ  thu c ch t. đoán l

Ị Ề 3.ĐI U TR

ươ

Các ph

ng pháp

ượ ứ ậ A. Nh n th c B. Tâm lý xã h iộ C. Hóa d ị ệ c tr  li u

Mục đích điều trị

Kéo dài thời gian ngưng rượu Điều trị ban đầu: Giải độc Nhập viện nếu cần Điều trị hội chứng cai

Điều trị các rối loạn tâm thần khác đi

kèm

A.Nhận thức

BN phải biết mình có vấn đề nghiện rượu Nếu họ tiếp tục uống rượu  mất việc, gia đình xung đột & giảm sút sức khỏe.

A.Nhận thức

Đòi hỏi sự hợp tác của gia đình , bạn

bè…

Tâm lý trị liệu cá nhân có thể hữu ích Tâm lý trị liệu nhóm thường hiệu quả hơn. Cần thiết nhưng khó đạt được.

Tâm lý trị liệu cá nhân

 Trong liệu pháp nhận thức hành vi (CBT), bệnh nhân và chuyên gia trị liệu thảo luận để xác định các yếu tố gây tái phát, được gọi là tín hiệu. Trị liệu này cung cấp các chiến lược cho việc làm dịu các tình huống nguy cơ cao. Các bệnh nhân thực hành các kỹ thuật với chuyên gia trị liệu, và khi phải đối mặt với các tín hiệu ngoài thiết lập điều trị, có thể đối phó tốt hơn với tình hình mà không cần uống rượu.

 Motivational enhancement therapy (MET) là một liệu

pháp không đối đầu tập trung vào các động cơ thúc đẩy bệnh nhân sửa đổi hành vi. Chuyên gia trị liệu cung cấp sự phản hồi tích cực giúp tăng cường ham muốn thay đổi của BN.

Tâm lý trị liệu nhóm

 Alcoholics Anonymous (AA) là một tổ chức tự giúp đỡ

thành lập bởi những người nghiện rượu. Bất cứ ai cũng được hoan nghênh tham dự các cuộc họp. Các thành viên tạo điều kiện cho các cuộc họp nhóm diễn ra một cách thường xuyên. Một số chương AA cung cấp các cuộc họp 7 ngày một tuần.

 Khuôn khổ của AA là 1 chương trình gồm 12 bước mà

qua đó người tham dự thừa nhận sự lệ thuộc của họ vào rượu và tìm cách sửa đổi hành vi. AA sử dụng một hệ thống bạn thân và nhóm can thiệp để giúp các thành viên khi họ đang bị cám dỗ tái phát hoặc khi họ tái phát uống rượu.

 Alateen cung cấp hỗ trợ cho thanh thiếu niên bị ảnh hưởng bởi sự nghiện rượu trong gia đình, và Alanon giúp người lớn bị ảnh hưởng bởi sự nghiện rượu của người khác.

B.Tâm lý xã hội

Cần thiết & tỏ ra có hiệu quả. Gia đình trị liệu: cung cấp các tác hại của rượu cho các thành viên trong gia đình. BN buộc phải từ bỏ ý niệm uống rượu là đúng & nhận ra các tác động có hại đến gia đình.

C.Hóa dược trị liệu

1. Disulfiram 2. Naltrexone 3. Acamprosate

1. Disulfiram (Antabuse® )

Cấu trúc hóa học:

1-(diethylthiocarbamoyldisulfanyl)-N,N- diethyl-methanethioamide

Cơ chế tác dụng:

Disulfiram

Disulfiram

Disulfiram là một chất tương đối không độc, nhưng nó ức chế hoạt động của Aldehyde dehydrogenase.

nồng độ acetaldehyde trong máu tăng đến 5-10 lần so với khi không uống Disulfiram

 phản ứng khó chịu: đỏ mặt, nhức đầu, khó thở, thở dồn dập, tim đập nhanh, hạ huyết áp, vã mồ hôi, lo âu, mệt lả & lú lẫn.

Disulfiram

ể ả

Các tri u ch ng khó ch u có th  x y ra ngay khi  ị ượ u nh ợ

ố  c a BN và BN

t

ủ ọ

ố

ễ c c nh báo r ng mi n là h  đang u ng

ệ ố

i b t k  d ng nào

u d ứ

ư

ứ

ướ ố

ự ấ

ứ ệ ỏ ượ ỉ ố ng r BN ch  u ng 1  l  c n có s   ự đ ng ý và h p tác t ồ ầ ằ ả ượ ả ph i đ ượ ướ ấ ỳ ạ disulfiram, vi c u ng r ả ệ ể cũng có th  gây ra tri u ch ng nh  trên và ph i  ư ẩ tránh dùng các th c ph m có ch a alcohol nh   trong n

c s t, gi m lên men, Syrups ho,…

Disulfiram

Chỉ có ích nhất thời nhằm đưa BN giữ

trạng thái ngưng rượu lâu dài không chữa được bệnh nghiện rượu.

Thường được sử dụng kết hợp với tâm lý

và các buổi họp AA.

Disulfiram

Liều lượng: Thuốc không bao giờ nên dùng cho đến khi bệnh nhân đã ngưng rượu ít nhất 12 giờ. Trong giai đoạn đầu điều trị,liều tối đa hàng

ngày là 500 mg (1-2 tuần).

Sau đó duy trì với liều khoảng 125-500 mg /

ngày tùy theo các phản ứng phụ.

Nên uống vào buổi sáng, thời gian mà nhu

cầu uống rượu là mạnh nhất.

Nhạy cảm với rượu có thể kéo dài 14 ngày sau liều cuối cùng của disulfiram vì tỷ lệ chậm phục hồi của ALDH (Johansson, 1992).

2. Naltrexone (Revia®)

• Cấu trúc hóa học: 17-(cyclopropylmethyl)-4,5α-epoxy- 3,14- dihydroxymorphinan-6-one

Naltrexone

Naltrexone là một chất đối kháng thụ thể opioid sử dụng chủ yếu trong việc quản lý sự phụ thuộc rượu và thuốc phiện.

Thường được sử dụng dưới dạng muối hydrochloride : naltrexone hydrochloride

Naltrexone

Naltrexone được chuyển hóa chủ yếu thành 6β-naltrexol tại gan bởi enzym dihydrodiol dehydrogenase.

Chất chuyển hóa khác bao gồm 2-

hydroxy-3-methoxy-6β-naltrexol và 2- hydroxy-3-methoxy-naltrexone

Thời gian bán hủy của naltrexone là

khoảng 4 giờ, của 6 -β-naltrexol là 13 h

Naltrexone

Naltrexone và chất chuyển hóa hoạt động

của nó 6-β-naltrexol, là đối kháng cạnh tranh tại thụ thể μ-và κ-opioid, và ở mức độ thấp hơn tại thụ thể δ-opioid . Cơ chế hoạt động của

Naltrexone thì chưa được hiểu rõ, nhưng là một chất đối kháng thụ thể opioid, Naltrexone được cho là có khả năng ức chế sự giải phóng opioid nội sinh  giảm cảm giác thèm rượu

Naltrexone

Naltrexone giúp tăng kiểm soát khi một cơn thèm rượu xảy ra. Nó không chữa nghiện rượu và cũng không ngăn ngừa tái phát.

Naltrexone có hiệu quả tốt nhất khi sử dụng kết hợp với một số hình thức của liệu pháp tâm lý, chẳng hạn như liệu pháp nhận thức hành vi (Anton et al., 1999).

Naltrexone

Liều lượng: 50 mg / ngày

Tác dụng phụ thường gặp nhất là buồn nôn (thường xảy ra ở nữ nhiều hơn ở nam). Các tác dụng phụ ít gặp hơn bao gồm đau đầu, táo bón, chóng mặt, căng thẳng, mất ngủ, buồn ngủ và lo âu.

Naltrexone

Chống chỉ định:

BN suy gan hoặc viêm gan cấp tính Chỉ nên sử dụng sau khi xem xét cẩn thận ở những BN có bệnh gan đang hoạt động.

Naltrexone

Nalmefene (REVEX) là một chất đối kháng opioid mới xuất hiện đầy hứa hẹn trong thử nghiệm lâm sàng sơ bộ (Mason et al., 1999). Nó có một số lợi thế hơn naltrexone, bao gồm cả khả dụng sinh học đường uống nhiều hơn, thời gian tác dụng dài hơn, và giảm liều ngộ độc gan.

3. Acamprosate(Campral®)

Cấu trúc hóa học:

3-Acetamidopropane-1-sulfonic acid

Acamprosate

Acamprosate (N-acetylhomotaurine, canxi

muối), đồng vận của GABA, được sử dụng rộng rãi ở châu Âu để điều trị nghiện rượu từ 1989 và gần đây đã được phê duyệt cho sử dụng tại Hoa Kỳ (2004)

Acamprosate

Thuốc được chuyển hóa tối thiểu tại gan, được bài tiết chủ yếu tại thận, và có thời gian bán hủy tối thiểu là 18h sau khi uống (Wilde và Wagstaff, 1997).

Một số nghiên cứu mù đôi và giả dược đã

chứng minh rằng acamprosate có tác dụng giảm tần số uống rượu và giảm tái phát ở người nghiện rượu

Cơ chế tác dụng

Hiện nay chưa được biết rõ nhưng có 1 số bằng

chứng và giả thiết cho rằng: Rượu ức chế hoạt động của các thụ thể N-methyl-D- aspartate (NMDAR), việc tiêu thụ rượu mãn tính dẫn đến sự dư thừa các thụ thể NMDAR. Vì vậy, việc ngưng rượu đột ngột gây ra quá nhiều NMDARs được chủ động hơn so với bình thường và gây ra các triệu chứng của mê sảng do cai rượu. Ngưng rượu cũng gây ra sự đột biến trong quá trình sản xuất các chất kích thích dẫn truyền thần kinh như glutamate, mà có tác dụng kích hoạt NMDARs. Và Acamprosate có tác dụng giảm glutamate.

Acamprosate

Acamprosate

Liều lượng:

Viên 333-mg

Người lớn ≥ 60 kg: 2 viên x 3 lần / ngày Người lớn < 60kg : 5 viên / ngày

( 2 viên vào bữa ăn sáng, 1 viên vào bữa ăn trưa, và 1 viên vào bữa ăn tối).

Kết hợp với disulfiram giúp tăng hiệu quả của acamprosate, mà không có bất kỳ sự tương tác thuốc bất lợi đáng được chú ý (Besson et al, 1998.)

Acamprosate

Tác dụng phụ gồm:Tiêu chảy, nhức đầu,

đầy hơi, buồn nôn, nôn, khó tiêu.

Chống chỉ định:

Suy thận nặng (độ thanh thải creatinin <30 ml/phút)

Ộ ƯỢ

Ễ

NHI M Đ C R

U

ị

ng

ộ ượ ổ ề

ớ ố u đ  đ  gây nên các thay đ i v  hành

1)  Đ nh nghĩa: ừ ạ Là tình tr ng v a m i u ng m t l ượ ủ ể r thích  ngứ

ề

ề

ế

ư

u nh : th  giãn, nói nhi u,thi u ki m

ộ

ễ ế ư ễ

ả

u n ng: kích đ ng, b c b i, suy gi m ệ

ề

ự ộ ộ ng ngh  nghi p, xã h i

ườ

ễ

u :

ề

ả

ố

ấ ầ

ờ

t nhãn c u ậ ầ

ộ

ấ

ế  m , hôn mê, ch t

ớ ơ ơ ạ

ế

ẩ 2)   Ch n đoán: ộ ượ ẹ Nhi m đ c r ấ ẹ ch , h ng ph n nh ộ ượ ặ Nhi m đ c r ưở ả phán đoán,   nh h ộ ượ i nhi m đ c r Ng ứ ệ      Có các tri u ch ng: nói lè nhè, m t đi u ph i,đi l o ậ ặ ỏ ả ữ đ o,s ng s , m t đ , lay gi ạ ậ ặ      N ng: ch m ch p trong tâm th n v n đ ng, thu rút, m t trí nh , l ể Có th  gây ra tai n n giao thông, gi

ườ ự i, t

t ng

sát

*Đánh giá

ễ ứ ướ máu d ặ i màng c ng ho c nhi m trùng

ớ ộ

ộ ươ ễ ộ

ấ ơ ử  vong ng h  và nguy c  t ệ ầ ệ

ế

ộ ồ ồ ị ị

Toàn di nệ ụ Xem có t đi kèm ả Kh  năng nhi m đ c cùng v i m t ch t khác →gây ra tác đ ng t ỗ Đánh giá b nh tâm th n đi kèm sau khi b nh nhân  ộ ễ h t nhi m đ c Xác đ nh n ng đ  c n trong máu ít có giá tr  đánh  ạ ạ gía do tình tr ng dung n p

ễ

ộ

ộ ặ ứ

ễ *Nhi m đ c đ c  ng (Nhi m đ c  ượ ệ u b nh lý) r ế

ố

ượ ủ ộ ỏ ộ ấ ỳ u nh  ( không đ  gây đ c cho b t k ng r

ế ố ườ ươ ẩ ộ ứ Là hành vi thi u thích  ng sau khi u ng m t  ượ l ai) Y u t thúc đ y th ổ ng là t n th ng não b

ố ạ

ớ ạ

ạ

ệ ừ ớ ả ệ

ờ * R i lo n trí nh  t m th i Trong giai đo n nhi m đ c ộ ễ B nh nhân hoàn toàn quên vi c v a m i x y

ặ ỉ ra m c dù còn t nh táo

ể ả ẫ

ệ ứ ạ th  làm các công vi c ph c t p

Có th  kéo dài c  ngày, b nh nhân v n có  ệ ệ ở ệ ị ấ b nh nhân b  ch n

ể Th ườ ươ th ấ ng xu t hi n  ọ ng s  não

ị

3) Đi u trề

ỡ

ng cho

Ch  y u là nâng đ ủ ế Dinh d ưỡ ệ

b nh nhân ( thiamin,  folate, vit B12) Đ  phòng bi n  ế

ề ứ

ơ ấ

ch ng: hôn mê, té  ngã, nguy c  t n  công

ầ

ồ

ố ạ

ả

u, g m các  o giác:

ặ

ữ ượ u > 10 năm ộ ị ả ả ố

ạ ượ R i lo n lo n th n do r Hi m g p, nam/n : 4/1 ế Ti n s : u ng r ề ử ố Các  o giác kéo dài, s ng đ ng (  o th ,  o

ả thanh)

ượ ư u trên

ườ ườ Không mê s ngả Th ng u

ng trong vòng 2 ngày ng ng r i nghi n r ể ố

ố ệ ượ Có th  mãn tính, gi ng TTPL N u kích đ ng có th  dùng BZD 1­2mg u ng  ể

ế ặ ỗ ộ ắ ho c tiêm b p m i 4­6 gi ờ .

V. CAI RƯỢU

̀

̣ ̣

̣ ượ

̣ ̉

́ ́

̣

́

̀

ư

̣

́

ự

̣ ̣ ̣

̀

̀ ơ

̣ ̉

́

́

̣

́ ng, lo âu,

́

̉

́

̣ ̣

ệ

ạ

ự

̣ ̣ ̉

́

uượ Cai r Đinh nghi ã ́ : xuâ t hiên nhiê u  ̀ơ ư  sau ng ng hoăc giam  gi ượ r u năng.    u,trên bn nghiên r ́ ́     Co  i t nhâ t 2 trong ca c triêu  ch ng : tăng hoat đông hê thâ n  kinh  th c vât, run tay, mâ t ngu,  buô n nôn, hoăc nôn, nhâ t th i  ̉ ưở co  ao gia c, ao t ́ ơ ơ đông kinh c n l n, ki ch đông  ̀ ấ tâm thâ n vân đông. Co  thê xu t  ư ớ hi n v i các rói lo n tri giác nh   ́ ́ ́ ơ ao gia c v i tră c nghiêm th c  ́ ̃ ̀ ư  tô t. tê  co n gi

̉ ̣

̉ ̉

u (sang run) ượ u trên bn

́

̣ ̣ ̉

u.

́

́

́

́

ư

̣

ượ 1.Mê sang do cai r  Xuâ t hiên sau ng ng hoăc giam r ́ ư ̀ ử ̣ ượ co  tiê n s  lê thuôc r  I t găp h n cai r ượ ơ

u, không co  biê n ch ng.

̣

̉

 Chân đoa ń :  1. Mê sang .

̀

ự

̉

́

́

́

̀

ươ

̣ ̣ ̣ ̣

2. Tăng hoat đông hê thâ n kinh th c vât .  ̀     3. Ca c dâ u hiêu đi ke m: ao gia c sô ng đông, th

́

́

́

́

́

ư

̣ ̉ ̣ ̉ ̣

̀ ng la  ao thi,  ng; ki ch đông, run, sô t,

́ ́ ưở ao gia c xu c gia c, ao kh u; hoang t co giât.̣ ́

ưở

ư

̉ ̉ ̣

4. Ca c biêu hiên đăc tr ng: hoang t

́

̀

ng không hê thô ng, ao thi  ̀

́

́ ́

̉ ̣ ̣ ̣ ̉

́ ơ v i hi nh anh sinh vât nho hoăc côn tru ng, ao gia c xu c gia c

̀

̀

̉ ̣ ̉ ̣ ̉

Cân lâm sa ng:

ứ ờ

ầ

ồ

ộ

̀

̃

̣

̀ CTM, ion đô , calcium va  magnesium, ch c năng  gan, BUN, creatinin, glucose lúc đói, protein toàn ph n, th i gian  prothrombine,  albumine,  n ng  đ   vitamin  B12,  TPTNT,  ECG,  ́ XQ phôi, EEG, choc do  tuy sô ng, CT scan na o, VDRL, HIV…

̉ ̣ ̉

Điê u tri: ̀ ̣

ỗ

ặ

ả ề

ả

gây kích thích ề

ị ệ

ễ

i, đi u tr  b nh đi kèm ( nhi m

ệ 1. Sinh hi u m i 6h ề 2. Quan sát BN đ u đ n ế ố 3. Gi m các y u t ệ ỉ 4. Đi u ch nh đi n gi trùng, CTSN..) ướ ế 5. Bù n

c n u có m t n

c

̃

ử

ấ ướ     6. Chlodiazepoxide 25­ 100mg mô i 6h (s  dung trong

́

́

́

ợ

̣

̀ ́ ươ ca c tr ng h p ki ch đông, run, gia tăng ca c dâ u  sinh hiêu)̣

̀

̀

́

́

7. Thiamine 100mg uô ng 1­3 lâ n/nga y.     8. Folic acid 1mg uô ng.

̣

̀

Điê u tri (tt):

̀

9. Multivitamin nga y 1 lâ n.

́

̃

̀     10. Magnesium sulfat 1mg tiêm bă p mô i 6h trong 2

̀

́

ơ

ở

̣

nga y (  BN co  c n co giât) ̀

̀

̣

11.  Sau khi ti nh trang BN ôn đinh, giam liê u

̃

́

̣ ̉ ̣ ̉

ề

ưỡ

ị 13. Đi u tr  suy dinh d

̉ ̉ ̉

̀ ̀

́

́

̃ ư ượ

̀

́

́ u uô ng  u.

̀ chlodiazepoxide 20% mô i 2­7 nga y.     12 . Dùng thuô c ngu đê BN ngu yên ế ng (n u có) ́     14 . Liê ù  BZD thay đôi nhiê u gi a ca c BN do ban  ̀ ượ ng r châ t  kha c nhau vê  di truyê n, l ̀ ́ ̀ ơ ượ ơ va o, ca c châ t du ng đô ng th i v i r ̀

́ ́

́

́

́

̉ ̉

̀     15. Tra nh dùng thuô c chô ng loan thâ n do co  thê

́

̣ ơ

̣ ̉

xuâ t hiên c n đông kinh

̣

Case lâm sàng:

Ễ

B nh nhân NGUY N­Q­D

ị

ng Nam Cao, P. Linh Trung, Q.9 TP.HCM

do.

ị

ị

30 ngày 31/1/2004 ợ

ỉ i đ a đ n nh p vi n: v  BN là Ng Th  T, cùng đ a ch .

ệ Sinh năm: 1963. ỉ ườ Đ a ch : đ ề ự ệ ề Ngh  nghi p: ngh  t ờ ệ ậ Nh p vi n lúc 11 gi ệ ậ ườ ư ế Ng ắ ưỡ ệ ậ Lý do nh p vi n: c n l

i.

Ệ B NH ÁN:

ố

ượ

ề

ơ

u h n 10 năm, u ng ngày càng nhi u

 B nh nhân u ng r ệ

ố ụ

ả

ố

ỗ

ế

ế

ố

u tr ng, và n u không u ng thì y u tay chân,

ắ ệ ượ

ệ ơ h n. Sau này, b nh nhân u ng liên t c m i ngày kho ng 0,5  ượ – 1 lít r không làm vi c đ

c.

ả

ệ

ượ

ữ

ố ể

ậ ườ

ơ u h n  ng (không rõ lí do) thì có nh ng bi u hi n: không

ơ

ừ

ỏ ạ ậ

ườ

ề ố

ề

ặ

ầ

ầ

ng n ng d n v  t

ị i và gi m d n v  sáng. Đ c đi u tr

ệ

ổ ị ế ụ

ề

ệ

ề

ẩ

ị

ệ

ệ

ớ

ả

ố

ượ

ệ

Cách nh p vi n kho ng 5 – 6 tháng, BN có u ng ít r ệ bình th ủ ườ ượ ng , la hét t ng c n, vùng b  ch y, cho là có ng t  i r ồ ổ ệ i thân, toát m   đu i b nh nhân, có lúc không nh n ra ng ể ệ ề hôi nhi u, run tay chân, nói năng không rõ  ràng. Bi u hi n  ề ượ ả ườ th ệ ả ạ ệ i b nh vi n Biên Hòa. Kho ng 6 ngày sau thì b nh  n.  t ấ Xu t vi n, không rõ ch n đoán và đi u tr . Đi u tr  ti p t c  theo toa b nh vi n v i Aminazine 120mg/ngày, kéo dài  ế ề ự ư kho ng 1 – 2 tháng thì h t thu c và t  ng ng đi u tr . B nh  ừ ườ ệ ạ ng t nhân sinh ho t và làm vi c bình th  sau khi xu t vi n.  ế ụ ố ấ ứ ể Không còn b t c  bi u hi n gì. Ti p t c u ng r

ị ệ ấ ệ ở ạ i.  u tr  l

ậ ướ Kho ng 10 ngày tr

ư ượ

ả

ấ

ỏ

ườ ư ệ ng. Không

ể ệ ả c nh p vi n, BN  ướ ậ ẳ ơ ố c nh p  u h n và ng ng h n tr u ng ít r ệ ậ ướ c nh p  vi n 4 ngày. Kho ng 3 ngày tr ồ ồ ả ệ vi n, gia đình c m th y BN b n ch n  ồ ề ắ ề  ra lo l ng, toát m  hôi nhi u, than  nhi u, t ế ụ ẫ ệ ế y u m t tay chân. V n ti p t c làm vi c  ớ ẳ nh ng kém h n so v i bình th ệ rõ các bi u hi n khác.

ậ ệ

ủ c hôm nh p vi n, BN không ng   ớ ự ắ

i do t c n.

ự ắ ng đ t l c khâu c m máu, cho  ướ ẫ ạ c n  ồ i BV Đ ng Nai,  ứ ưỡ ầ ng d n khám t i

ướ Đêm tr ụ ượ c, đi t i lui liên t c. Sau đó, t đ ượ ấ ứ ạ ưỡ i. Đ c c p c u t l ươ ế ẩ ch n đoán: v t th ưỡ ậ ượ L i d p nát – đ ố thu c theo toa và h BVTT.

ổ

ỉ

i. BN t nh, ti p xúc  ườ

ế i thân và nhân viên y

ậ ạ ứ ầ ưỡ ế ế t tên tu i. Nh n ra ng

ư

ớ

ế ở

t ngày tháng.   đâu (BV nào).

ư

i thích lý do. Nói

ẻ ỏ

ậ

ả ờ

ừ

ế

ạ

ạ

ỏ i vào câu h i. Cho bi

t: “t ầ

ọ ẽ ế ế i, hăm d a s  gi ư ầ

ượ ầ ủ ề

ự ậ

ớ

Khám nh p vi n ệ : t ng tr ng trung bình, run tay chân  ẹ ườ ng đ t đ u l nh , có v t th ậ ổ ượ c. Bi đ ổ ư ế ế t đang bu i tr a nh ng không bi . Bi t ế ở t đang  Không nh  nhà   đâu, không bi ả ề ắ V  lo l ng nhi u nh ng không gi nh , nói ít, nói ch m, nói khó nghe. Nói năng khá liên  quan, m ch l c. Tr  l ế ả kho ng 3 ngày nay, nghe ti ng nói bên tai yêu c u BN  ế ắ ưỡ t h t gia đình BN n u không  c n l làm theo yêu c u”. Ch a đánh giá đ c đ y đ  v  trí  nh , trí năng và s  t p trung chú ý.

ố ử ụ

ệ

ậ

 Thu c s  d ng lúc nh p vi n:

ố

ố

Seduxen 10mg x 2  ng TB       Becombion x 2  ng TB       Glucose 5% 1000ml TTM

ề

ế ế

chi u cùng ngày, ch  còn  o thanh thô s , nghe  ắ

ơ ẻ ơ

ỏ

ỏ

ra vui v  h n.

ờ ả ỉ Đ n 18 gi ớ  ra b t lo l ng, t ti ng ù ù bên tai. BN t ự ử ị Không có ý đ nh và hành vi t  t

.

ề

ệ

ế

ừ

ị ế ụ ớ

ệ

ế

ệ ọ ệ

t: “lúc  ọ

ế

ế

ưở

ả ng và  o giác

ấ T  ngày 1/2/2004 cho đ n xu t vi n, đi u tr  ti p t c v i  Diazepam 15mg + Vitamine B1 1000mg + Becombion  ở ị ổ ố 2 ng/ngày. B nh nhân  n đ nh. B nh nhân cho bi nhà, nghe ti ng nói trong tai hăm d a b nh nhân. Hăm d a  ệ ệ ế gi t gia đình b nh nhân n u b nh nhân không đâm dao vào  ạ ắ ưỡ ổ c , không c n l i”. Tình tr ng hoang t ủ ố ệ ấ không còn xu t hi n. Ăn ng  t

t. Hành vi yên.

Chẩn đoán:

ạ

ố

ươ

ự ơ

ả

ượ

R i lo n tr

ng l c c  do s ng r

u

ạ ượ ể Tr ng thái cai r ệ ả u có bi u hi n s ng (F10.4)

Bàn lu n:ậ

ơ

ầ

ượ

ử ụ

ể

ng và th i gian. Luôn ph i dùng r

ỏ

ượ ế

ị ướ

ả ệ ượ

ạ

ồ

ả

ậ

ị

ị ạ

ề

ướ

ạ

ng lo n th n c p; nh ng bi u

ư

ệ

ế

u,

ề ố

ấ ề

ả

ầ

ệ ả

ể

ạ

ẩ

ộ

ề ệ B nh nhân s  d ng r u h n 10 năm, ngày càng nhi u d n  ờ ề ố ượ v  s  l u đ  không có  ề ặ ơ ể ữ nh ng khó ch u v  m t c  th : m t m i, y u tay chân. Cách  ư u: run tay chân, nói  5 – 6 tháng tr c, sau khi ng ng r ủ ơ năng không rõ, toát m  hôi, không ng , c n vùng ch y, la  ườ i thân. Không rõ  hét, có  o th , có lúc không nh n ra ng ẩ ầ ớ i BV Biên Hòa v i an th n kinh  ch n đoán và đi u tr  t ư ạ ể ầ ấ m nh (Aminazine) theo h ượ ể ủ ệ ệ hi n và ti n tri n c a b nh xu t hi n sau ng ng r ắ ề ặ i, gi m d n v  sáng, kéo dài ng n sau đó  n ng v  chi u t ệ ấ ứ ể (6 ngày) mà không còn b t c  bi u hi n gì khác, nên nghĩ  ượ ế đ n m t ch n đoán tình tr ng cai r u có bi u hi n s ng.

ộ

ố

i cũng là m t

ở ạ ượ u tr  l ạ ố

ệ

ứ ượ

ể ơ

ứ

ẳ

ộ

ệ ệ Thêm vào đó, vi c b nh nhân u ng r ẽ ử ể minh ch ng cho bi u hi n “có ham mu n m nh m  s   ệ ử ụ ả ụ d ng r ượ ị ệ u”. Đi u này càng kh ng đ nh h n h i ch ng nghi n  r ượ ở u  r

u, và không có kh  năng ki m soát vi c s  d ng  ề  BN này.

ả

ơ ở

ệ

ậ

u 10 ngày tr

c nh p vi n và ng ng

ượ ề

ệ

ạ

ượ ng r ộ ả

ướ ấ ệ

ắ

ồ

ể ể ệ

ế

ạ

ỏ

ng giao c m, m t m i, y u tay chân l

ệ ườ ạ

ượ ở ệ u

ướ

ậ

Trên c  s  đó, gi m l ượ r ượ r ể ữ nh ng bi u hi n c ị đ nh cho tình tr ng cai r ạ ổ nhân cũng b  sung tình tr ng  o giác trong 3 ngày tr

ư ệ u 6 ngày sau đó là m t đi u ki n đ  xu t hi n tr ng thái cai  ữ ồ u có hay không có s ng. Nh ng bi u hi n lo l ng, b n ch n,  ả ẳ i kh ng  ệ  b nh nhân này, mà sau đó chính b nh  ệ ả c nh p vi n.

ẩ

ả

ạ

ệ

c ch n đoán trên b nh nhân này do m c đ  t nh

ả

ượ ạ

ờ

ự

ệ

ậ

ạ

ị

ng l c này đ

c

ự ứ ờ ề

ệ

ề

ứ ộ ỉ ng l c th i gian – không gian lúc  ượ ướ  đi u tr  v i benzodiazepine,

ị

Tr ng thái s ng đ ị ướ ố táo suy gi m, r i lo n đ nh h ạ ố nh p vi n. Tình tr ng r i lo n ý th c và đ nh h ị ớ ả c i thi n nhanh chóng sau nhi u gi vitamine nhóm B và bù d ch.

ộ

ớ

ệ

ệ

ệ

ắ

ạ

ố

t

ạ

ể ầ ấ

ộ ế

ể

ộ

ờ ầ ấ ệ ạ t l ỉ ớ ị ệ ầ ấ ộ

ạ ượ

ệ ượ

u mãn tính, đã t ng có m t giai đo n đ

ệ ả

ể

ạ

ượ

ả

ẩ

ạ

ấ ớ ả V i  o thanh m nh l nh m i xu t hi n m t th i gian ng n trên  ệ ế ệ b nh nhân này cũng có th  nghĩ đ n lo n th n c p gi ng phân li ể ố i khó có th  có  (F23). Tuy nhiên, lo n th n c p gi ng phân li ằ ậ ợ i ch  v i tr  li u b ng  m t ti n tri n nhanh chóng và thu n l ộ ệ ạ ạ benzodiazepine. Và m t tình tr ng lo n th n c p trên m t b nh  ừ c nghĩ  nhân nghi n r ượ ộ ạ ề nhi u đ n m t tr ng thái cai r u có bi u hi n s ng thì không lo i  ỏ ượ u có hay không có s ng. b  đ

ế c ch n đoán tr ng thái cai r

ư ậ

ố ớ ườ

ệ

ẫ

ợ

ng h p b nh này v n là

ố ể

ượ

ạ

ẩ Nh  v y, ch n đoán cu i cùng đ i v i tr tr ng thái cai r

ệ ả u có bi u hi n s ng (F10.4).

ả

ả

ề ầ

ạ

ặ ệ

ả ề

ệ ượ

u, và gi

ệ

ứ ề

ượ

ị

u, đi u tr  cai

ư ở ạ u tr  l ế

ề

ấ ữ i quy t nh ng v n đ  liên  ố ữ

ệ

ả

i trí …) là m t trong s  nh ng bi n  ẫ

ộ ể ự

ệ ượ ệ ử ụ

ượ

ư

ư c nh ng v n  ộ ố c quan tâm. Ngoài ra vi c s  d ng m t s   u nh  Disulfiram, Acamprosate,

ớ

c nghĩ t ươ

ượ

ầ

ậ ệ ng lai g n là đi u mà  ệ

ượ u trong t ế ầ

ứ

ơ

ấ ế i quy t  Tuy nhiên, v n đ  c n đ t ra không ph i là gi ạ ả ừ tình tr ng s ng mà là vi c ngăn ng a tình tr ng s ng,  ế ấ ả ư ệ i quy t v n đ  sau  cũng nh  vi c nghi n r ộ ằ ở cai, b i chính b nh nhân cũng là m t b ng ch ng cho  ừ ấ ự th y s  khó khăn này: đã t ng ng ng r ượ ế ụ ử ụ ượ r u và ti p t c s  d ng r i. ả ỡ ề ặ  Nâng đ  v  m t tâm lý, gi ế , gi quan (kinh t ậ ị ệ pháp tr  li u h u cai có th  th c hi n đ ư ượ ch a đ ố thu c giúp cai r Naltrexone, …, cũng nên đ các trung tâm cai r các c  quan ch c năng y t

i. Vi c thành l p  ề  c n có trách nhi m.

3.Quên do cai r

uượ

̀ ́ ́ ̣ ̣ : ti nh trang câ p ti nh do Bênh na o wernicke ̃

́ thiê u thiamine.

́ ̀ ̉ ̣ ̣

̃ ̀ ́ ́ ̀ ́ ư ̣ ̣

̀ ̣ ̉ ̉ ̣

́ ́ ợ ̉ ̣ ̉

́ ́ ́ ơ ̣ ̣ ̣

̃ ̣ ̣

ợ ̀ ́ ̀ ̀ ́ ̀ ư

̀ ́ ̀ ́ ư ̣ ̉ ̣ Biêu hiên: lay giât nha n câ u, thâ t điê u, lu   ́ ̃ ư ̣ lâ n toa n bô. Ca c triêu ch ng kha c nh  bia  ́ chuyên, ngu ga , mâ t kha năng phân biêt,  sang nhe, mâ t ngu do lo âu, s  bo ng đêm…  Tri liêu v i thiamine cho đê n khi hê t liêt  ́ vân nha n,đôi khi kê t h p magnesium, hôi  ch ng na y mâ t sau va i nga y, va i tuâ n  hoăc tiê n triên tha nh hôi ch ng Koxakoff.

́ ̣ ̣

̀ ̀ ng Korsakoff ̃ ́ ư ạ ̉

́ ̉ ̣ ̣

̀

̀ ượ c chiê u, th ́ ́ ́ ươ ̣ ̣ ̣ ̣

̀ ̣

́ ́ ̃

̣ Hôi ch : liên quan đê n nghiên  ́ ượ u m n du  vâ n ăn uô ng đâ y đu. Nguyên  r nhân do thiê u thiamine, biêu hiên quên thuân  ̀ ̀ ươ va  ng ng ke m sa su t do  ́ ượ u, co  bia chuyên, rô i loan đinh h r ng  ̀ ự l c, viêm đa dây thâ n kinh. Điê u tri thêm  thiamine propranolol, clonidine, cu ng co  ta c  dung.

Ộ

Ạ VI. SA SÚT M N DO  Ấ Đ C CH T

ạ

ộ

ấ Sa sút m n do đ c ch t

ẩ

ề ượ ấ ễ ộ

ẹ

ặ ườ ề ị ư ạ ừ ỉ ượ ặ c đ t ra khi đã lo i tr   Ch n đoán này ch  đ các nguyên nhân gây sa sút và trên BN có ti n ề ử ố u. s  u ng nhi u r ệ ạ Tình tr ng này xu t hi n sau nhi m đ c  ữ ộ ho c sau h i ch ng cai. ng sa sút nh Th Đi u tr  nh  sa sút do nguyên nhân khác