Bài giảng Sinh lý vật nuôi - Chương 1: Sinh lý hưng phấn có nội dung giới thiệu đến người học các kiến thức về hưng phấn, hiện tượng điện sinh vật, dẫn truyền hưng phấn, tính linh hoạt chức năng và cận sinh. Mời các bạn cùng tham khảo.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Sinh lý vật nuôi: Chương 1 - Phạm Kim Đăng
- B môn Hoá sinh - Sinh lý ñ ng v t 2/19/2008
Ch−¬ng 1. Sinh lý h−ng phÊn
Ch−¬ng
I. H−ng phÊn
1. HF? k/n ®¸p øng cña tæ chøc sèng víi c¸c kÝch thÝch
(c¬ thÓ sèng, T§C)
• TÝnh HF: c¬ v©n > c¬ tim > c¬ tr¬n
• Qua 2 g®:
- TiÕp nhËn KT (thô quan)
- BiÕn KT d¹ng E ®Æc tr−ng §/øng
2. KÝch thÝch? t¸c nh©n t¸c ®éng lªn c¬ thÓ (ngoµi, trong)
Ngoµi: c¬ giíi, T0, ®é Èm, a/s, ®iÖn ....
Trong: pH m¸u, ASTT h.t−¬ng, [] c¸c chÊt m¸u
VÒ mÆt sinh häc: 2 lo¹i
- ThÝch hîp: g©y HF tæ chøc tù nhiªn, quen thuéc (thô quan t/ø)
VD: a/s m¾t, ©m thanh tai
- Kh«ng thÝch hîp: kh«ng quen thuéc, ë c−êng ®é nhÊt ®Þnh cã
thÓ g©y HF. VD: T¸t m¹nh .......
3. §K g©y HF: c−êng ®é vµ thêi gian
C−êng ®é: (4 møc)
- D−íi ng−ìng: yÕu, kh«ng HF
- Ng−ìng: ®ñ g©y HF (min)
- Trªn ng−ìng: > ng−ìng (KT↑ HF↑) ®Õn khi HF kh«ng
t¨ng n÷a (ch−a tæn th−¬ng) KTmax
- Qu¸ giíi h¹n: >KTmax, HF gi¶m, tæn th−¬ng (¸c tÝnh)
Thêi gian (T):
- T qu¸ ng¾n kh«ng HF
- TÝnh HF phÊn tû lÖ nghÞch víi T (HF cµng cao T cµng bÐ)
KÐo dµi KT thÝch nghi mÊt k/n ®¸p øng VD: ngöi formon
Ph m Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 1
- B môn Hoá sinh - Sinh lý ñ ng v t 2/19/2008
T vµ c−êng ®é t−¬ng quan chÆt chÏ ®o tÝnh HF
tæ chøc - “thêi trÞ” (Lapied)
C−êng ®é
ng−ìng
0 0.5 1.0 1.5 2.0 t(ms)
Thêi trÞ
Thêi trÞ = T tèi thiÓu ®Ó KT cã c−êng ®é=2 lÇn ng−ìng g©y
®−îc HF. VD: C¬ v©n ng−êi = 0.1 – 0.7 ms
- Tæ chøc HF cµng cao thêi trÞ cµng bÐ
II. HiÖn t−îng ®iÖn sinh vËt
§iÖn SV? = HF. T/chøc HF sinh ®iÖn
Cuèi TK 17 Galvani: c¬ ®ïi Õch treo mãc ®ång co
Mét n¨m sau Volta cho r»ng: c¬ chØ co khi cã giã, do
2 mãc s¾t ch¹m vµo ®ång sinh ®iÖn
→ Tranh luËn KÕt qu¶ c¶ 2 th¾ng (pin & ®iÖn SV)
3 lo¹i ®iÖn sinh vËt
Nguyªn vÑn
1. §iÖn tæn th−¬ng
TN Galvani: Tæn th−¬ng
C¬ 1
KÕt qu¶: C¬ 2 co
C¬ 2
KiÓm chøng: vi ®iÖn kÕ ®o
+
-
§iÖn tæn th−¬ng?
Tæn th−¬ng
Ph m Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 2
- B môn Hoá sinh - Sinh lý ñ ng v t 2/19/2008
2. §iÖn ho¹t ®éng
ho¹ KT
C¬ 1
* TN Mateucci:
Mateucci:
C¶ 2 c¬ ®Òu co C¬ 2
* TN trªn tim Õch: T©m nhÜ
(-)
(+) T©m thÊt
C¬ co
C¬
T/chøc HF (h/®) t¹i ®ã (-), yªn tÜnh (+)
2 vïng chÖnh lÖch ®iÖn thÕ ®iÖn ho¹t ®éng
3.. Dßng ®iÖn tÜnh (®iÖn thÕ mµng)
T/chøc yªn tÜnh, nguyên v n, trong vµ ngoµi mµng tæ
chøc sèng cã chªnh lÖch ®iÖn thÕ (ngoµi +) t¹o dßng ®iÖn
gäi lµ dßng ®iÖn tÜnh
§iÖn N¬ron = §iÖn thÕ mµng c a
TB TK yên tĩnh, nguyên v n -
Vi ®iÖn cùc
C¸ch ®o: - Chän n¬ron sîi trôc to
- Vi ®iÖn cùc ®ñ bÐ (∅ ≤ 0.5µm)
4. C¬ chÕ ph¸t sinh: cÊu tróc mµng, 2 thuyÕt
* ThuyÕt biÕn chÊt
Tæn th−¬ng hay h/® T§C sinh nhiÒu chÊt ®iÖn gi¶i
(H2CO3 H+ + HCO3- )
• H+ bÐ kh/t¸n nhanh nguyªn vÑn (y/tÜnh) (+)
• Ion lín kh/t¸n chËm, t¹i vïng tæn th−¬ng (h/®) (-)
* ThuyÕt mµng (ion mµng): Bernostein, Hogkin, Huxley,
Katz dùa trªn tÝnh thÊm chän läc mµng
protein
- Lç mµng Φ = 4A0 photpholipit
70-80 A0
- Qua mµng = bÞ & chñ ®éng
protein
Ph m Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 3
- B môn Hoá sinh - Sinh lý ñ ng v t 2/19/2008
Gi¶i thÝch 1: ph©n cùc t¹i mµng do ngoµi nhiÒu ion+ (K+,
Na+), trong nhiÒu ion- (protein-, HCO3-, Cl-) ∈:
- KÝch th−íc:ΦNa+=1.9A0, ΦK+=2.6A0
ΦNa+.8H2O > Φ K+.4H2O K+ dÔ qua mµng h¬n
- Chªnh lÖch nång ®é (trong so víi ngoµi mµng)
50mol/kgH2O 400mol/kgH2O
[Na+] = = 1/8 [K+] = = 20/1
440mol/kgH2O 20mol/kgH2O
Nh− vËy: [Na+] ngoµi > 8 lÇn trong mµng
[K+] trong > 20 lÇn ngoµi mµng
K+ trong ra nhanh, m¹nh h¬n Na+ ngoµi vµo (b¬m Na, K qua
vËt t¶i) K+ hót ion – (Cl-, OH-) trong mµng dßng ®iÖn tÜnh
ngoµi +, trong -
Gi¶i thÝch 2: tæn th−¬ng thay ®æi tÝnh thÊm mµng
ion - ra ngoµi trung hoµ bít K+ ®iÖn tæn th−¬ng cã
E
- B môn Hoá sinh - Sinh lý ñ ng v t 2/19/2008
III. dÉn truyÒn h−ng phÊn
Sîi nh¸nh
1. Trªn sîi TK
Trª
a. CÊu t¹o TB TK HF v thân
(c m giác)
Th©n TB
- C¸c sîi trôc kÕt l¹i = d©y TK
- 2 lo¹i sîi TK (trÇn & vá bäc) Sîi trôc
TB
HF t thân ra
- TB Schwann chøa miªlin (photphatit) Schwann
(v/ñ)
c¸ch ®iÖn, mµu tr¾ng quÊn nhiÒu líp
Vá
quanh sîi trôc t¹o sîi miªlin miªlin
- Eo Ranviª cã vai trß trong T§C sîi Eo Ranviª
trôc vµ dÉn truyÒn HF (s i có v b c)
Synap
b. §Æc ®iÓm slý cña sîi TK
+ Hoµn chØnh, liªn tôc vÒ mÆt slý (Ðp, buéc, kÑp, phong bÕ)
+ TruyÒn HF t¸ch biÖt (kh«ng lan sang ngang chÝnh x¸c)
+ DÉn truyÒn 2 chiÒu, nh−ng trong c¬ thÓ chØ 1 chiÒu (synap)
+ TÝnh HF cao, sîi cã vá bäc > sîi trÇn
+ TÝnh linh ho¹t chøc n¨ng sîi cã vá bäc > sîi trÇn
Ph m Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 5
- B môn Hoá sinh - Sinh lý ñ ng v t 2/19/2008
c. C¬ chÕ dÉn truyÒn HF qua sîi trÇn
Lan truyÒn ®iÖn h/® tõ ®Çu cuèi sîi
HF thay ®æi tÝnh thÊm khö cùc ®¶o cùc HF ®iÓm bªn
Yªn tÜnh HF Yªn tÜnh
+++ --- +++
--- +++ ---
Th©n
n¬ron
--- +++ ---
+++ --- +++
A B
d. C¬ chÕ dÉn truyÒn HF qua sîi cã vá bäc (nh¶y bËc)
- Miªlin c¸ch ®iÖn HF nh¶y tõ eo nµy sang eo kÕ tiÕp
Yªn TÜnh Eo A HF B Y/TÜnh Y/TÜnh
Miªlin+ - + +
- + - -
Sîi trôc T¹m thêi tr¬
+ -
- -
- +
+ +
nhanh, tiÕt kiÖm E
(dÞch chuyÓn Na+, K+ chØ x¶y ra ë c¸c eo)
e. §Æc ®iÓm cña dßng ®iÖn dÉn truyÒn trªn sîi TK
t−¬ng ®èi æn ®Þnh, cã gi¶m nh−ng chËm
Tèc ®é ∈: - Lo¹i sîi (Vcã vá = 60-120m/s > Vsîi trÇn = 2m/s)
- φ sîi, To (tû lÖ thuËn víi V)
- Loµi (Vsîi v/® Õch < g/s)
2. DÉn truyÒn HF qua synap
a. CÊu tróc synap: 2 lo¹i
• N¬ron-N¬ron: tËn cïng sîi trôc n¬ron tr−íc víi th©n hay
nh¸nh n¬ron sau (khe synap ≈150A0)
• N¬ron - C¬, tuyÕn: sîi trôc víi c¬ quan ®/ø (khe ≈500A0)
Ph m Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 6
- B môn Hoá sinh - Sinh lý ñ ng v t 2/19/2008
sîi trôc
Tói chÊt
m«i giíi
2 lo i ho¸ häc
synap Mµng tr−íc
Ty thÓ
Mµng tr−íc (ph×nh to t¹o cóc
chøa Axªtylcolin or Adrenalin) Mµng sau
1 synap Mµng sau(chøa men)
Khe synap Enzym
Axetyl-colinesteraza
b. §Æc ®iÓm dÉn truyÒn HF
qua synap
- 1 chiÒu (mµng tr−íc sau)
- V bÞ chËm l¹i
- Mái x¶y ra ®Çu tiªn t i synap
- Synap dÔ bÞ c¸c chÊt ho¸ häc t¸c
®éng
c. C¬ chÕ dÉn truyÒn HF qua synap (3 c¬ chÕ)
* VËt lý (thuyÕt ®iÖn häc): ®iÖn h/®. HF ®Õn tËn cïng sîi trôc
t¹o dßng ®iÖn c−êng ®é lín cã k/n v−ît khe KT mµng sau
HF HF truyÒn ®i
TÝnh 1 chiÒu, sù mái ????
MÆt kh¸c: theo Kats ®iÖn sau khi qua synap chØ cßn 0.01 mV,
®iÖn cÇn thiÕt g©y HF mµng sau ph¶i lµ 20- 40 mV
* C¬ chÕ ho¸ häc
TN: - Buéc nèi ®/m cæ 2 thá = èng th«ng chøa d2 Slý
- KT phã g/c thá sè 1 tim c¶ 2 ®Ëp chËm yÕu
- KT g/c thá sè 1 tim c¶ 2 ®Ëp nhanh, m¹nh
Axªtylcolin (phó g/c, ø/c), Adrenalin (g/c, t/c−êng)
Ph m Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 7
- B môn Hoá sinh - Sinh lý ñ ng v t 2/19/2008
* C¬ chÕ §iÖn-Ho¸-§iÖn
Mµng tr−íc tin ho¸
Xung TK tin ®iÖn g/phãng chÊt T/d mµng sau
m«i giíi
Thay ®æi tÝnh thÊm
Xung TK tiÕp tôc tin ®iÖn p/sinh ®iÖn
®¶o cùc
®−îc truyÒn ®i h/®éng
TN: b¬m 10-15mol Axªtylcolin vµo khe synap ®iÖn h/® xuÊt hiÖn ngay
n¬ron sau
• T¹i mµng sau Axªtylcolin Axªtylcolinesteraza Axªtat + Colin
Khi hÕt tÝnh thÊm kh«i phôc kÕt thóc HF
NhËn xÐt: - chËm l¹i (tin ®iÖn ho¸, ho¸ ®iÖn)
- 2 qu¸ tr×nh lµm t¨ng T§C mái
- M t chi u
3. øng dông
- TÈy giun s¸n lîn: Dipterex ph¸ huû Axªtylcolinesteraza
Axªtylcolin tô ë mµng sau HF liªn tôc co tetanos
MÆt kh¸c: c¬ tr¬n ruét lîn t¨ng c−êng co bãp
- Atropin phong bÕ mµng sau mÊt k/n nhËn c¶m víi
Axªtylcolin h¹n chÕ HF gi¶m co th¾t gi¶m ®au
- Thuèc an thÇn aminazin t/d t−¬ng tù aminoxydaza ph©n gi¶i
Adrenalin gi¶m bít l−îng th«ng tin vÒ n·o
- C¸c chÊt KT: caffe, nicotin øc chÕ aminoxydaza Adrenalin
ph¸t huy t¸c dông, t¨ng c−êng th«ng tin vÒ n·o HF TWTK.
IV. TÝnh linh ho¹t chøc n¨ng & cËn sinh
1. TLHCN? = sè lÇn HF tèi ®a/1 ®v thêi gian
VD: Õch 500 lÇn/s, §V cã vó 1000 lÇn/s
- ®¬n vÞ ®¸nh gi¸ k/n HF: ∈ c−êng ®é, tÇn sè, tr¹ng th¸i c¬ thÓ
2. Tr¹ng th¸i cËn sinh? = tr¹ng th¸i TLHCN h¹ thÊp qu¸ møc
TN Vedenski
KT
B«ng tÈm Novocain
ghi ®å thÞ 4 giai ®o¹n
Ph m Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 8
- B môn Hoá sinh - Sinh lý ñ ng v t 2/19/2008
KT m¹nh KT yÕu KT m¹nh
-Th¨ng b»ng
KT m¹nh KT yÕu KT m¹nh
- M©u thuÉn
KT m¹nh KT yÕu KT m¹nh
- øc chÕ
- Håi phôc: bá b«ng, röa d©y TK, tiÕp tôc KT ng−îc l¹i
VD: Ng¸i ngñ (giai ®o¹n?)
Gi¶ thÝch
C©n b»ng: novocain lµm TK biÕn chÊt gi¶m k/n HF 1 KT
yÕu cã thÓ qua. KT m¹nh chØ ®/ø 1 phÇn p/ø nh− nhau
VÝ nh− èng n−íc kh«ng cã k/n ®µn håi
M©u thuÉn: novocain ngÊm s©u k/n HF rÊt thÊp KT yÕu
phï hîp ®/ø m¹nh. KT m¹nh trë thµnh ¸c tÝnh ®/ø yÕu
øc chÕ: TK hoµn toµn biÕn chÊt mÊt tÝnh HF, TK vµ kh«ng
®/ø (cËn sinh)
Phôc håi: Khi bá b«ng, röa tÝnh HF phôc håi.
Nh− vËy HF ⇔øc chÕ
3. ý nghÜa häc thuyÕt cËn sinh
- X¸c nhËn quan hÖ HF & ø/c: ®èi lËp, thèng nhÊt vÒ nguån
gèc vµ b¶n chÊt.
- HF ⇔ ¦/chÕ
- HF −/c tr¶i qua c¸c giai ®o¹n tr¹ng th¸i cËn sinh
- Nguyªn nh©n cËn sinh lµ do TLHCN gi¶m qu¸ thÊp
- Trong tù nhiªn c¸c g/® nµy rÊt ng¾n. NÕu cã yÕu tè g©y
biÕn chÊt th× kÐo dµi
øng dông: g©y mª, g©y tª
Ph m Kim ðăng - Khoa CN&NTTS 9
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
