Bài giảng Tài chính doanh nghiệp - Bài 5: Giá trị theo thời gian của tiền

Bài 5: G iá tr theo th i gian c a ti n<br /> <br /> BÀI 5 : GIÁ TR THEO TH I GIAN C A TI N<br /> <br /> M c tiêu<br /> <br /> N i dung<br /> <br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> N m ñư c cơ s và ý nghĩa c a lý<br /> thuy t giá tr theo th i gian c a ti n.<br /> N m ñư c k năng xác ñ nh giá tr<br /> tương lai và giá tr hi n t i c a ti n.<br /> Bi t v n d ng lý thuy t và k năng v<br /> giá tr theo th i gian c a ti n ñ gi i<br /> quy t nh ng bài toán tài chính ñ t ra<br /> trong ho t ñ ng c a doanh nghi p và<br /> trong th c t cu c s ng.<br /> <br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> Hư ng d n h c<br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> Th i lư ng h c<br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> 8 ti t<br /> <br /> •<br /> <br /> v1.0<br /> <br /> Giá tr theo th i gian c a ti n.<br /> Lãi ñơn, lãi kép và giá tr tương lai c a ti n.<br /> Giá tr hi n t i c a ti n.<br /> M t s ng d ng lý thuy t giá tr theo th i<br /> gian c a ti n.<br /> <br /> ð h c t t bài này h c viên c n có cái nhìn<br /> t ng quan v m i quan h g a ti n v i th i<br /> gian và r i ro.<br /> C n n m v ng phương pháp tính toán và n i<br /> dung kinh t c a các bài toán v giá tr theo<br /> th i gian c a ti n bao hàm giá tr tương lai<br /> và giá tr hi n t i.<br /> Liên h v i th c t ñ hi u rõ hơn cách th c<br /> v n d ng lý thuy t giá tr theo th i gian c a<br /> ti n vào vi c gi i quy t các v n ñ tài chính<br /> ñ t ra trong ho t ñ ng c a doanh nghi p và<br /> trong th c t cu c s ng.<br /> K t h p ñ c tài li u tham kh o:<br /> Chương 2, Tài chính doanh nghi p hi n ñ i,<br /> Ch biên TS Tr n Ng c Thơ, NXB Th ng<br /> kê, 2007.<br /> 97<br /> <br /> Bài 5: G iá tr theo th i gian c a ti n<br /> <br /> TÌNH HU NG D N NH P<br /> <br /> Th i gian dư i con m t c a Nhà văn, Nhà thơ và Nhà tài chính<br /> Th i gian m t ñi không tr l i. M i ngư i nhìn nh n<br /> th i gian là gi ng nhau? Ph i chăng th i gian 24 gi<br /> trong m t ngày là v n ñ b t bi n? ðã có câu tr là<br /> không và cho r ng th i gian là t l ngh ch v i t c ñ<br /> chuy n ñ ng. ðó là ý ki n c a nhà V t lý vĩ ñ i – cha<br /> ñ c a Lý thuy t tương ñ i Anbe Anhxtanh. Còn Nhà<br /> văn, Nhà thơ nhìn th i gian dư ng như nh n th y<br /> trong ñó có hương có s c, th nên nhà thơ ðoàn Phú<br /> T ñã vi t:<br /> “ M àu th i gian không xanh.<br /> M àu th i gian tím ng t.<br /> Hương th i gian không n ng.<br /> Hương th i gian thanh thanh.”<br /> Trích trong cu n “Thi nhân Vi t Nam” – Hoài Thanh và Hoài Chân.<br /> Còn Nhà tài chính, ph i chăng cũng nhìn th i gian như Nhà văn, Nhà thơ? M ay m n thay,<br /> dư i con m t c a Nhà tài chính, th i gian ñúng như các c xưa ñã d y: Th i gian là vàng, là<br /> b c hay th i gian là ti n. Nên dư i con m t c a Nhà tài chính: 1 ñ ng ti n hôm nay có giá tr<br /> hơn 1 ñ ng ti n trong tương lai.<br /> Câu h i<br /> B n có nhìn nh n như v y không? T i sao l i như v y? N ghiên c u n i d ng c a bài này giúp<br /> b n lý gi i ñi u ñó và hơn th n a t cách nhìn ñó giúp b n nhìn nh n th u ñáo hơn và có th<br /> gi i quy t nh ng v n ñ tài chính hi n ñ i c a doanh nghi p.<br /> <br /> 98<br /> <br /> v1.0<br /> <br /> Bài 5: G iá tr theo th i gian c a ti n<br /> <br /> Gi s m t ngư i có m t kho n ti n nhàn r i là 1 tri u ñ ng. Ngư i này ñã ñem g i<br /> vào ngân hàng thay vì gi ti n m t. V y, ñi u gì s x y ra v i kho n ti n này?<br /> ð ng ti n s s inh l i theo th i gian g i ti t ki m nh lãi su t ti t ki m; hay tránh<br /> ñư c r i ro hao mòn t nhiên như: m, m c, m i m t… hay r i ro v an toàn như<br /> m t c p…<br /> 5.1.<br /> <br /> Giá tr theo th i gian c a ti n<br /> <br /> Trên góc ñ tài chính:<br /> • ð ng ti n không ng ng v n ñ ng và sinh l i.<br /> N u ngày hôm nay ta có 1 tri u ñ ng ñem ñ u tư<br /> ho c cho vay v i lãi su t 9%/năm thì sau 1 năm<br /> s nh n ñư c s ti n là 1,09 tri u ñ ng. Nói cách<br /> khác: 1 tri u ñ ng ngày hôm nay có giá tr tương<br /> ñương v i 1,09 tri u ñ ng sau 1 năm m i nh n<br /> ñư c n u lãi su t là 9%/năm. Hơn n a, n n kinh<br /> t h u như luôn t n t i v n ñ l m phát<br /> • M t khác gi a ti n v i th i gian và r i ro có quan h m t thi t v i nhau. M i quan<br /> h ñó ñư c th hi n thông qua lãi su t. Chính vì th , ñ ng ti n nh n ñư c các<br /> th i ñi m khác nhau có giá tr không gi ng nhau. M t ñ ng ti n hôm nay có giá tr<br /> hơn m t ñ ng ti n mà m t năm sau hay t i m t th i ñi m nào ñó trong tương lai<br /> m i nh n ñư c. ði u ñó cũng có nghĩa là c n ph i tính ñ n giá tr theo th i gian<br /> c a ti n. ðây là v n ñ h t s c quan tr ng, chi ph i r t l n ñ n quy t ñ nh ñ u tư<br /> và các quy t ñ nh tài chính khác c a doanh nghi p cũng như c a các nhà ñ u tư.<br /> ð so sánh giá tr c a ñ ng ti n các th i ñi m khác nhau c n ph i tính ñ n giá<br /> tr theo th i gian c a ti n ñ quy v giá tr tương ñương hay nói cách khác ph i<br /> ñưa chúng v cùng m t m t b ng th i gian.<br /> Giá tr theo th i gian c a ti n ñư c c th hóa b i hai khái ni m cơ b n là giá tr tương<br /> lai và giá tr hi n t i c a ti n. V n ñ này s ñư c xem xét chi ti t ph n ti p theo.<br /> 5.2.<br /> <br /> Lãi ñơn, lãi kép và giá tr tương lai c a ti n<br /> <br /> 5.2.1.<br /> <br /> Lãi ñơn, lãi kép<br /> <br /> • Ti n lãi: Là s ti n mà ngư i có ti n thu ñư c<br /> sau m t th i kỳ nh t ñ nh t s ti n g c ban ñ u<br /> ñư c ñ u tư theo m t phương th c nh t ñ nh,<br /> ch ng h n như cho vay.<br /> o Lãi ñơn: Là s ti n lãi ñư c xác ñ nh d a<br /> trên s v n g c (v n ñ u tư ban ñ u) v i m t<br /> lãi su t nh t ñ nh. Vi c tính lãi như v y ñư c<br /> g i là phương pháp tính lãi ñơn.<br /> Lãi ñơn ñư c xác ñ nh theo công th c sau:<br /> I = P0 × i × n<br /> Trong ñó: I: Lãi ñơn.<br /> P0: S v n g c.<br /> v1.0<br /> <br /> 99<br /> <br /> Bài 5: G iá tr theo th i gian c a ti n<br /> <br /> o<br /> <br /> i: Lãi su t.<br /> n: S kỳ tính lãi.<br /> Lãi kép: Là s ti n lãi ñư c xác ñ nh d a trên cơ s s ti n lãi c a các th i kỳ<br /> trư c ñó ñư c g p vào v n g c ñ làm căn c tính ti n lãi cho th i kỳ ti p<br /> theo. Phương pháp tính ti n lãi như v y ñư c g i là phương pháp tính lãi kép.<br /> <br /> • Lãi su t: Là quan h t l gi a ti n lãi thu ñư c trong 1 ñơn v th i gian v i s<br /> v n g c trong th i gian ñó.<br /> Lãi su t =<br /> <br /> Ti n lãi<br /> V ng c<br /> <br /> ðơn v th i gian: Có th là 1 năm, 1 quý, 1 tháng. Trong quan h tín d ng, lãi su t<br /> là giá c mà ngư i ñi vay ph i tr cho ngư i cho vay ñ ñư c quy n s d ng ti n<br /> trong m t th i gian nh t ñ nh.<br /> Phân bi t lãi su t danh nghĩa và lãi su t th c:<br /> o Lãi su t danh nghĩa: Là lãi su t ñư c công b theo kỳ tr lãi, ví d : 1 ngân<br /> hàng thương m i công b lãi su t ti n g i ti t ki m 5% cho kỳ h n 6 tháng,<br /> 10% cho kỳ h n 1 năm.<br /> o Lãi su t th c: Thông thư ng ñư c tính theo năm (effective annual rates) còn<br /> ñư c g i là lãi su t th c hư ng. Lãi su t th c là lãi su t sau khi ñã tính ñi u<br /> ch nh lãi su t danh nghĩa theo s l n ghép lãi hay tính lãi trong năm.<br /> Lãi su t th c trong trư ng h p: lãi su t danh nghĩa tính theo năm nhưng<br /> trong 1 năm có nhi u l n ghép lãi.<br /> Ta có bi u th c: (1 + i e )1 = (1 +<br /> <br /> i m<br /> )<br /> m<br /> <br /> i m<br /> ) −1<br /> m<br /> Trong ñó:<br /> ie : Lãi su t th c tính theo năm.<br /> i : Lãi su t danh nghĩa tính theo năm.<br /> m: S l n ghép lãi hay tính lãi trong năm.<br /> Lãi su t th c trong trư ng h p: lãi su t danh nghĩa c a kỳ ghép lãi (hay kỳ<br /> tính lãi) nh hơn 1 năm là iK và trong 1 năm có m l n ghép lãi.<br /> Suy ra:<br /> <br /> i e = (1+<br /> <br /> ie = (1 + iK )m – 1<br /> 5.2.2.<br /> <br /> Giá tr tương lai c a m t kho n ti n<br /> <br /> • Khái ni m<br /> Giá tr tương lai c a m t kho n ti n là giá tr có th nh n ñư c t i m t th i ñi m<br /> trong tương lai, bao g m s v n g c và toàn b s ti n lãi tính ñ n th i ñi m ñó.<br /> M t y u t r t quan tr ng nh hư ng ñ n giá tr tương lai c a ti n là phương pháp tính lãi.<br /> • Phương pháp tính lãi<br /> o Trư ng h p tính theo lãi ñơn:<br /> Giá tr tương lai tính theo lãi ñơn hay còn g i là giá tr ñơn ñư c xác ñ nh theo<br /> công th c:<br /> 100<br /> <br /> v1.0<br /> <br /> Bài 5: G iá tr theo th i gian c a ti n<br /> <br /> Fn = CF0 (1+ i × n)<br /> <br /> o<br /> <br /> Trong ñó: Fn: Giá tr tương lai t i th i ñi m cu i kỳ th n.<br /> CF0: S v n g c (v n ñ u tư ban ñ u).<br /> i: Lãi su t/kỳ (kỳ: Tháng, quí, 6 tháng, năm…).<br /> n: S kỳ tính lãi hay ghép lãi.<br /> Trư ng h p tính lãi kép:<br /> Giá tr tương lai tính theo lãi kép hay còn g i là giá tr kép ñư c xác ñ nh theo<br /> công th c:<br /> FVn = CF0 × (1 + i)n<br /> Trong ñó: FVn: Giá tr kép nh n ñư c cu i kỳ th n.<br /> CF0, i, n: như ñã chú thích trên.<br /> Trong công th c trên (1+i)n ñư c g i là th a s lãi – bi u th giá tr tương lai<br /> c a 1 ñ ng sau n kỳ v i lãi su t m i kỳ là i tính theo phương pháp lãi kép. Giá<br /> tr c a nó ph thu c vào lãi su t 1 kỳ (i) và s kỳ tính lãi (n). Có th s d ng ký<br /> hi u FVIFi, n ñ bi u th th a s lãi: (1+i)n = F VIFi,n. T ñó, công th c tính giá<br /> tr kép trên có th vi t dư i d ng sau:<br /> FVn = CF0 × (FVIFi,n)<br /> <br /> ð thu n ti n cho vi c tính toán khi s d ng m t s phép toán tài chính, ngư i ta<br /> ñã l p b ng tính s n, g i là b ng tài chính. Căn c vào b ng tài chính ph l c 01<br /> có th d dàng tìm ñư c giá tr (1 + i)n v i các giá tr tương ng c a i và n.<br /> Ví d : M t ngư i g i ti n ti t ki m 100 tri u ñ ng theo kỳ h n g i là 1 năm, v i lãi<br /> su t 10%/năm. Sau 5 năm ngư i ñó m i rút ti n g c và lãi. H i sau 5 năm ngư i ñó<br /> nh n ñư c s ti n là bao nhiêu?<br /> S ti n cu i năm th 5 ngư i ñó có th nh n ñư c là:<br /> FV5 = 100 × (1 + 10%)5 = 100 × (FVIF10%,5)<br /> = 100 × 1,611<br /> <br /> = 161,1 (tri u ñ ng)<br /> <br /> N u kỳ h n g i ti n là 5 năm v i lãi su t 10%/năm (5 năm tính lãi 1 l n) thì sau 5 năm<br /> ngư i ñó ch nh n ñư c s ti n theo cách tính lãi ñơn là:<br /> F5 = 100 × (1 + 10% × 5) = 150 (tri u ñ ng)<br /> So sánh giá tr kép và giá tr ñơn có chênh l ch là:<br /> 161,1 – 150 = 11,1 (tri u ñ ng)<br /> 5.2.3.<br /> <br /> Giá tr tương lai c a m t chu i ti n t<br /> <br /> Ph n trên ñã tính giá tr tương lai c a m t kho n<br /> ti n ñơn l . Trong th c t , hi n tư ng thư ng g p là<br /> có nhi u kho n ti n phát sinh liên t c theo nh ng<br /> kho ng cách th i gian b ng nhau t o thành m t<br /> chu i các kho n ti n. Kho ng cách gi a hai kho n<br /> ti n phát sinh li n nhau ñư c tính theo năm, quý,<br /> tháng… còn g i là m t kỳ hay m t th i kỳ.<br /> v1.0<br /> <br /> 101<br /> <br />