T¨ng huyÕt ¸p T¨ng huyÕt ¸p ( Systemic hypertension) ( Systemic hypertension)
Môc tiªu Môc tiªu
1. Tr×nh bµy ®îc c¬ chÕ bÖnh s inh vµ hËu qu¶
cña t¨ng huyÕt ¸p (THA)
2. Tr×nh bµy ®îc c¸c tæ n th¬ng t¹i 4 c¬ quan
®Ý ch lµ tim , m ¾t, thËn, n∙o.
3. Tr×nh bµy ®îc nguyªn t¾c ®iÒu trÞ bÖnh THA,
c¸c biÖn ph¸p kh«ng dïng thuè c
4. Nªu t¸c ®é ng cña c¸c thuè c h¹ HA vµo c¬ chÕ
g©y THA
Dßng m¸u
Dßng m¸u
Sù kh¸ng cña m¹ch m¸u
HuyÕt ¸p
Dßng m¸u
HA lµ lùc ®Èy cña m¸u lªn thµnh m¹ch, lµ kÕt qu¶ cña dßng
m¸u b¬m tõ tim ra vµ lùc kh¸ng cña thµnh m¹ch
§Þnh nghÜa §Þnh nghÜa
• BÖnh t¨ng huyÕt ¸p (THA) lµ t×nh tr¹ng t¨ng
huyÕt ¸p t©m thu vµ/hoÆc huyÕt ¸p t©m tr¬ng
cã hoÆc kh«ng cã nguyªn nh©n.
• Theo WHO vµ ISH (1999): THA ®îc x¸c ®Þnh
khi HA t©m thu ≥ 140 mmHg vµ/hoÆc HA t©m
tr¬ng ≥ 90 mmHg , hoÆc ®ang sö dông thuèc
chèng THA.
Nguyªn nh©n Nguyªn nh©n
Tuæ i
BÖnh thËn BÖnh thËn
Kh«ng c ã Kh«ng c ã ng uyªn nh©n ng uyªn nh©n
THATHA
YÕu tè g e n YÕu tè g e n
Thuè c , rîu, bia Thuè c , rîu, bia
BÖnh ®/m c hñ BÖnh ®/m c hñ
Tæ ng hîp ho rmo n qu¸ mø c Tæ ng hîp ho rmo n qu¸ mø c (adre nalin, ang io te ns in) (adre nalin, ang io te ns in)
C¬ chÕ bÖnh sinh C¬ chÕ bÖnh sinh
HA = cung lîng tim X søc c¶n ngo¹i vi
ThÓ tÝch nh¸t bãp x tÇn sè tim
L: §é dµi cña m¹ch. (cid:0) ®é nhít cña m¸u.
n: hÖ sè . r: b¸n kÝnh lßng m¹ch.
8L(cid:0) nr4
nạp Na+
Renin-angiotesin
TK giao c¶m
t¸i hÊp
Co m¹ch
Giữ nước
Co tinh mạch & tiểu đ/m
thu Na+
mẫn cảm thanh mạch với amin co mạch
co bãp c¬ tim tần số tim
sức cản ngoại vi
cung lượng tim
THA
HËu qu¶ cña t¨ng huyÕt ¸p HËu qu¶ cña t¨ng huyÕt ¸p
Tim
Co m¹ch
N·o
THA
ThËn
T¨ng søc c¶n ngo¹i vi
M¾t
ChÈn ®o¸n THA ChÈn ®o¸n THA
1.TriÖu chøng chñ quan
• Chãng mÆt
• Nhøc ®Çu
• Nãng mÆt
2. §o HA
ChÈn ®o¸n THA ChÈn ®o¸n THA
1. Đo HA
2. X¸c định mức độ THA
3. T×m nguyªn nh©n
4. иnh gi¸ c¸c yÕu tè nguy c¬ vµ c¸c bÖnh m¾c
kÌm
5. §¸nh gi¸ tæn th¬ng t¹i c¬ quan ®Ých
u h t m ©
t A H
Tè i u
HA t©m tr¬ng
C¸c yÕu tè nguy c¬ C¸c yÕu tè nguy c¬
C¸c yÕu tè nguy c¬ dïng ®Ó ph©n ®é
• Tuæi: Nam > 55 tuæi, N÷ > 65 tuæi
• Hót thuèc l¸
• Cholesterol toµn phÇn > 6,5mmo/l (250 mg/dL)
• §¸i th¸o ®êng
• TiÒn sö gia ®×nh cã bÖnh tim m¹ch sím
Tæn th¬ng c¬ quan ®Ých Tæn th¬ng c¬ quan ®Ých
1. M¾t:
- HÑp ®éng m¹ch vâng m¹c khu tró hay lan to¶
- XuÊt huyÕt vâng m¹c, xuÊt tiÕt, cã thÓ cã
phï gai thÞ
Xuat huyet
Tiet dich
Phï h×nh ®Üa do THA
TiÕpTiÕp
2. Tim:
- Dµy thÊt tr¸i (ph¸t hiÖn trªn LS, §T§, SA tim).
- Suy thÊt tr¸i.
- C¬n ®au th¾t ngùc
- Nhåi m¸u c¬ tim.
TiÕpTiÕp
3. ThËn:
- Protein niÖu vµ/hoÆc creatinin huyÕt t¬ng
t¨ng nhÑ.
- Suy thËn.
X¬ v÷a ®é ng m ¹ch
Tæ n th¬ng tim
Tæ n th¬ng thËn
TiÕpTiÕp
4. N·o:
- XuÊt huyÕt n·o, tiÓu n·o, th©n n·o, hay bÖnh
n·o do t¨ng huyÕt ¸p.
- TBMMN do thiÕu m¸u côc bé
TiÕpTiÕp
5. M¹ch:
- Ph×nh t¸ch m¹ch
- Viªm t¾c ®éng m¹ch
§iÒu trÞ t¨ng huyÕt ¸p §iÒu trÞ t¨ng huyÕt ¸p
Nguyªn t¾c ®iÒu trÞ
• §iÒu trÞ sím vµ l©u dµi
• §a HA t©m thu vµ t©m tr¬ng vÒ møc hîp lý mµ
ngêi bÖnh cã thÓ chÞu ®îc trong sinh ho¹t
• KÕt hîp ®iÒu trÞ thuèc víi chÕ ®é sinh ho¹t hîp
• §iÒu trÞ c¸c yÕu tè nguy c¬ vµ bÖnh m¾c kÌm
lý
BiÖn ph¸p ®iÒu trÞ BiÖn ph¸p ®iÒu trÞ
kh«ng dïng thuèc kh«ng dïng thuèc
• Bá thuèc l¸
• Gi¶m c©n
• H¹n chÕ rîu, bia
• Gi¶m muèi ¨n (< 6g/ngµy)
TiÕpTiÕp
• Thay ®æi c¸ch ¨n: nhiÒu rau qu¶ vµ c¸, Ýt mì
• T¨ng cêng ho¹t ®éng thÓ lùc
• Gi¶m c¸c yÕu tè t©m lý vµ c¨ng th¼ng
• C¸c biÖn ph¸p kh¸c: xö trÝ tèt §T§ vµ t¨ng lipid
m¸u
øc chÕ giao c¶m
øc chÕ men chuyÓn/ øc chÕ thô thÓ ATII
¡n nh¹t Lîi tiÓu
nạp Na+
Renin-angiotesin
TK giao c¶m
t¸i hÊp
Co m¹ch
Giữ nước
Co tinh mạch & tiểu đ/m
thu Na+
mẫn cảm thanh mạch với amin co mạch
Gi·n m¹ch
co bãp c¬ tim tần số tim
sức cản ngoại vi
cung lượng tim
THA
ChÑn (cid:0)
Lîi tiÓu
Thay ®æi lèi sèng
øc chÕ men
chuyÓn/thô thÓ
ChÑn kªnh Ca++
angiotensin II
BN nµo sau ®©y cÇn ®iÒu trÞ THA ngay lËp tøc:
A. BN nam, 55 tuæi, HA 180/100 mmHg, ®· dïng hÕt thuèc lîi
tiÓu, hiÖn c¶m thÊy b×nh thêng.
B. Bn n÷, 85 tuæi, HA 212/110 mmHg, kh«ng dïng thuèc, c¶m
thÊy buån n«n, cã tiÒn sö ®ét quÞ.
C. Bn nam, 35 tuæi, HA 200/110 mmHg c¶m thÊy bån chån lo
l¾ng sau khi dïng cocain
D. BN n÷, 29 tuæi, HA 160/94 mmHg, cã thai 30 tuÇn, c¶m
thÊy ®au ®Çu, buån n«n.
E. Bn nam, 55 tuæi, HA 210/130 mmHg, bÞ g·y x¬ng nhng
vÉn c¶m thÊy b×nh thêng
Case l©m sµng Case l©m sµng
§¸p ¸n §¸p ¸n
BÊt cø BN cã thai nµo, ®Æc biÖt ë g® 3, cã
THA > 140/90 mmHg vµ hiÖn t¹i cã ®au ®Çu,
®au vïng thîng vÞ , lÉn hoÆc h«n mª cÇn ®îc
®iÒu trÞ ngay. Kh«ng BN nµo kh¸c cÇn ®îc
®iÒu trÞ ngay lËp tøc.
ChuÈn bÞ bµi sau: ChuÈn bÞ bµi sau:
• §¹i c¬ng hÖ tiÕt niÖu
• Viªm cÇu thËn cÊp
• Héi chøng thËn h
B¶ng ph©n ®é THA dùa vµo sè HA B¶ng ph©n ®é THA dùa vµo sè HA
Møc ®é
HA t©m tr¬ng (mmHg)
HA t©m thu (mmHg)
Tèi u
<120
< 80
B×nh thêng
<130
<85
B×nh thêng cao
130 – 139
85 – 89
THA nhe (®é I)
140 – 159
90 – 99
THA trung b×nh (®é II)
160 – 179
100 – 109
THA nÆng (®é III)
≥ 180
≥ 110
≥ 140
≥ 90
THA t©m thu ®¬n ®éc
C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn HA C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn HA
1. KÝch thÝch thÇn kinh giao c¶m
• Co c¸c tiÓu ®éng m¹ch
• Co tÜnh m¹ch
• T¨ng tÇn sè tim
2. ThÓ dÞch - néi tiÕt
• ThÓ tÞch dÞch ngo¹i bµo
• HÖ thèng renin- angiotensin- aldosterol
• Kallikrein,vasopresin/ADH, bradikinin,
prostaglandin
3. §iÖn gi¶i: Natri, Calci
4. Thµnh m¹ch: X¬ cøng thµnh ®éng m¹ch
C¸c nhãm thuèc ®iÒu trÞ THA C¸c nhãm thuèc ®iÒu trÞ THA
1.
Lîi tiÓu
2. Thuèc t¸c ®éng lªn thÇn kinh giao c¶m:
•
chÑn giao c¶m trung ¬ng
•
•
ChÑn α giao c¶m ChÑn (cid:0) giao c¶m
3. Thuèc gi·n m¹c
• D·n m¹ch trùc tiÕp
•
§èi kh¸ng calci
•
øc chÕ men chuyÓn
• øc chÕ thô thÓ angiotensin II
