Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường ĐH CN Tp.HCM
Mail: buitoan.hui@gmail.com
DĐ: 0986 785 984
Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường ĐH CN Tp.HCM
Mail: buitoan.hui@gmail.com
DĐ: 0986 785 984
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Quá trình hình thành và phát triển của TTCK;
Khái niệm, bản chất và cơ cấu của TTCK trong
nền kinh tế thị trường hiện đại;
Mục tiêu và nguyên nhân khách quan thành lập
TTCK Việt Nam;
Các điều kiện cần thiết cho sự hình thành TTCK;
Vai trò và chức năng của TTCK trong nền kinh tế
thị trường;
Các hành vi tiêu cực của thị trường chứng khoán.
3
Nội dung chính
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Quá trình hình thành và phát triển của TTCK
Giữa thế kỷ 15, đã có hình thức sơ khai của thị
trường chứng khoán.
Năm 1453 diễn ra buổi họp đầu tiên với qui mô
lớn tại lữ quán của gia đình Vanber ở Bruges
(Bỉ), có bảng hiệu hình 3 túi da với một từ tiếng
Pháp “Bourse” – “ Mậu dịch trường”.
Năm 1547, thành phố Bruges mất đi sự phồn
vinh, “Mậu dịch trường” bị sụp đổ chuyển
sang thị trấn Antwerpen (Auvers) (Bỉ).
4
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Quá trình hình thành và phát triển của TTCK
Vào cuối thế kỷ 16, Tây Ban Nha xâm chiếm
Antwerpen, mậu dịch trường Antwerpen sụp đổ.
Đầu thế kỷ 17 (1608), TTCK Amsterdam được
thành lập. TTCK các nước lân cận tập trung tại
đây.
1875 – 1913 là thời kỳ huy hoàng nhất của
TTCK thế giới.
5Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Quá trình hình thành và phát triển của TTCK
Ngày 29/10/1929, “ngày thứ 5đen tối” mở đầu
cho cuộc khủng hoảng TTCK NewYork. Kéo
theo các TTCK Tây Âu, Bắc Âu, Nhật Bản cũng
khủng hoảng theo.
Sau chiến tranh thế giới thứ II, các TTCK phục
hồi và phát triển mạnh trở lại.
Năm 1987 cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra
TTCK thế giới một lần nữa bị sụp đổ.
6
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Hai năm sau, TTCK thế giới lại đi vào ổn định.
Tháng 7/1997, TTCK thế giới lại tiếp tục chao
đảo, bắt đầu từ cuộc khủng hoảng tài chính ở
Thái Lan.
Đến cuối năm 1997, trên thế giới có trên 160 sở
giao dịch chứng khoán rải khắp các châu lục.
Ngày 11/9/2001, trung tâm thương mại thế giới
bị sụp đổ , một lần nữa làm cho TTCK thế giới bị
ảnh hưởng.
7
Quá trình hình thành và phát triển của TTCK
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Khái niệm chứng khoán
Chứng khoán là chứng chỉ, bút toán ghi sổ (hoặc dữ
liệu điện tử), xác nhận các quyền và lợi ích hợp pháp của
người sở hữu chứng khoán đối với tài sản hoặc vốn của
tổ chức phát hành, gồm: trái phiếu, cổ phiếu, chứng chỉ
quỹ đầu tư và chứng khoán phái sinh.
Hoặc:
Chứng khoán là các công cụ thể hiện quyền sở hữu trong
một công ty (cổ phiếu), quyền chủ nợ với một công ty,
một Chính phủ hay chính quyền địa phương (trái phiếu)
và các công cụ khác phát sinh trên cơ sở các công cụ đã
có (chứng khoán phái sinh).
8
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Khái niệm TTCK
TTCK là một bộ phận của thị trường vốn dài
hạn, thực hiện cơ chế chuyển vốn trực tiếp từ
nhà đầu tư sang nhà phát hành, qua đó thực
hiện chức năng của thị trường tài chính là
cung ứng nguồn vốn trung và dài hạn cho
nền kinh tế.
9Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Bản chất của TTCK
TTCK phản ánh các quan hệ trao đổi, mua
bán quyền sở hữu về tư liệu sản xuất và vốn
bằng tiền, tức là mua bán quyền sở hữu về
vốn.
TTCK là hình thái phát triển cao của nền sản
xuất hàng hóa.
10
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Cơ cấu của TTCK
Căn cứ vào phương diện pháp lý của hình
thức tổ chức thị trường (Căn cứ vào phương
thức hoạt động của thị trường);
Căn cứ vào tính chất phát hành hay quá trình
lưu hành của chứng khoán (Căn cứ vào sự
luân chuyển các nguồn vốn);
Căn cứ vào phương thức giao dịch;
Căn cứ vào đặc điểm các loại hàng hóa lưu
hành trên thị trường chứng khoán.
11 Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Cơ cấu của TTCK
Căn cứ vào phương diện pháp lý của hình
thức tổ chức thị trường (Căn cứ vào phương
thức hoạt động của thị trường):
TTCK tập trung (hay còn gọi là Sở giao dịch
chứng khoán).
TTCK phi tập trung (hay còn gọi là thị
trường OTC).
12
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Cơ cấu của TTCK
TTCK tập trung (hay còn gọi là Sở giao dịch chứng
khoán):
Tại SGDCK, các giao dịch được tập trung tại một địa
điểm, các lệnh được chuyển tới sở giao dịch và tham
gia vào quá trình ghép lệnh để hình thành nên phiên
giao dịch.
Chỉ có các loại chứng khoán đủ tiêu chuẩn niêm yết
mới được giao dịch tại đây.
13 Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Cơ cấu của TTCK
TTCK phi tập trung (hay còn gọi là thị trường OTC):
Thị trường OTC là thị trường phi tập trung, cùng với thị
trường tập trung tạo nên một thị trường chứng khoán hoà
n
chỉnh.
Thị trường OTC là một thị trường có tổ chức dà
nh cho
những chứng khoán không niêm yết trên SGDCK.
Thị trường OTC không có địa điểm giao dịch chính thức
,
thay vào đó các nhà môi giới (công ty chứng khoán) kết nố
i
các giao dịch qua mạng máy tính diện rộng giữa cá
c công ty
chứng khoán và trung tâm quản lý hệ thống.
14
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Cơ cấu của TTCK
Căn cứ vào tính chất phát hành hay quá
trình lưu hành của chứng khoán (Căn cứ
vào sự luân chuyển các nguồn vốn)
TTCK sơ cấp
TTCK thứ cấp
15 Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Cơ cấu của TTCK
TTCK sơ cấp:
Là thị trường mua bán các chứng khoán mới phát
hành. Trên thị trường này, vốn từ nhà đầu tư sẽ
được chuyển sang nhà phát hành thông qua việc nhà
đầu tư mua các chứng khoán mới phát hành.
Thị trường sơ cấp là nơi duy nhất mà các chứng
khoán đem lại vốn cho người phát hành.
Là thị trường tạo vốn cho đơn vị phát hành và đồng
thời cũng tạo ra hàng hóa cho thị trường giao dịch.
16
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Cơ cấu của TTCK
TTCK thứ cấp:
Là nơi giao dịch các chứng khoán đã được
phát hành trên thị trường sơ cấp.
Là thị trường chuyển nhượng quyền sở hữu
chứng khoán.
Thị trường thứ cấp đảm bảo tính thanh khoản
cho các chứng khoán đã phát hành.
17 Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Cơ cấu của TTCK
Căn cứ vào phương thức giao dịch
Thị trường giao ngay (Spot market)
Thị trường tương lai (Future market)
18
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Cơ cấu của TTCK
Căn cứ vào phương thức giao dịch
19
Thị trường giao ngay Thị trường tương lai
Còn gọi là thị trường thời
điểm, tức là thị trường thực
hiện việc giao dịch mua bán
chứng khoán theo giá thỏa
thuận của ngày giao dịch.
Việc thanh toán và giao hoán
sẽ diễn ra tiếp sau đó 2 ngày.
Là thị trường mua bán chứng
khoán theo một hợp đồng
định sẵn, giá cả được thỏa
thuận trong ngày giao dịch.
Việc thanh toán và giao hoán
sẽ diễn ra trong một kỳ hạn
nhất định trong tương lai.
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Cơ cấu của TTCK
Căn cứ vào đặc điểm các loại hàng hóa lưu
hành trên thị trường chứng khoán:
Thị trường cổ phiếu
Thị trường trái phiếu
Thị trường các công cụ có nguồn gốc chứng
khoán
20
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Cơ cấu của TTCK
Thị trường cổ phiếu:
Là thị trường giao dịch và mua bán các loại cổ
phiếu, bao gồm: cổ phiếu thường, cổ phiếu ưu
đãi.
21 Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Cơ cấu của TTCK
Thị trường trái phiếu:
Là thị trường giao dịch và mua bán các loại
trái phiếu đã được phát hành, các loại trái
phiếu này bao gồm: trái phiếu công ty, trái
phiếu đô thị, trái phiếu Chính phủ, trái phiếu
chính quyền địa phương.
22
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Cơ cấu của TTCK
Thị trường các công cụ có nguồn gốc chứng
khoán:
Là thị trường phát hành và mua đi bán lại các
chứng từ tài chính khác như: quyền mua cổ
phiếu, chứng quyền, hợp đồng quyền chọn,
hợp đồng tương lai,…
23 Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Mục tiêu thành lập TTCK Việt Nam
Nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn;
Mở rộng nền tảng của quyền sở hữu của cải tài
chính;
Tạo điều kiện cho nhiều người sử dụng vốn đầu tư,
đảm bảo sẵn sàng các nguồn vốn cho đầu tư dài hạn;
Mở rộng các dịch vụ tài chính thông qua các định
chế tài chính;
Tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu hút vốn đầu tư
nước ngoài và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư
nước ngoài.
24
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Nguyên nhân khách quan thành lập TTCK
Sự phân công lao động xã hội ngày càng cao theo
hướng chuyên môn hóa các ngành nghề đòi hỏi các
yếu tố sản xuất, vốn giao lưu luân chuyển càng nhiều
phải thành lập TTCK.
Vì nền kinh tế thị trường việc giao lưu, luân chuyển
các yếu tố sản xuất đó phải thông qua thị trường phải
thành lập TTCK.
Quá trình quốc tế hóa nền kinh tế ngày càng cao
phải thành lập TTCK.
25 Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Các điều kiện cần thiết cho sự hình thành TTCK
Yếu tố con người
Yếu tố vật chất
Yếu tố lưu thông tiền tệ ổn định
Cơ sở pháp lý
Điều kiện kỹ thuật
26
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Chức năng của TTCK
Huy động vốn đầu tư cho nền kinh tế;
Cung cấp môi trường đầu tư cho công chúng;
Tạo môi trường giúp Chính phủ thực hiện các
chính sách kinh tế vĩ mô.
27 Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Vai trò của TTCK trong nền kinh tế thị trường
Tạo tính thanh khoản cho các chứng khoán;
Đánh giá hoạt động của các doanh nghiệp;
Hỗ trợ và thúc đẩy các công ty cổ phần ra đời
và phát triển;
Thu hút vốn đầu tư nước ngoài.
28
Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Các hành vi tiêu cực trên TTCK
Đầu cơ chứng khoán, lũng đoạn thị trường;
Bán khống;
Mua bán nội gián;
Thông tin sai sự thật;
Làm thiệt hại lợi ích người đầu tư.
29 Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản
Các hành vi tiêu cực trên TTCK
Đầu cơ chứng khoán:
Hành động có tính toán của những nhà đầu tư dự
đoán và phân tích được sự vận động nội tại của
quan hệ cung cầu, dám chấp nhận rủi ro, tích trữ
chứng khoán để tạo ra tình trạng khan hiếm
giả tạo, chờ giá lên và bán ra nhằm trục lợi
30