Chöông 6
Tuyeån duïng nhaân löïc cho caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc.
I. Khaùi nieäm chung
II.Vieäc thi tuyeån ñeå choïn ngöôøi môùi cho caùc cô quan quaûn lyù haønh chính nhaø nöôùc ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi
III.Quy trình tuyeån, choïn ngöôøi môùi cho
caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc.
IV.Taäp söï cho ngöôøi môùi ñöôïc tuyeån
vaøo cô quan quaûn lyù haønh chính nhaø nöôùc
Coù caùc caùch tieáp caän veà tuyeåân choïn nhö sau:
Tieán trình tuyeån choïn treân ñöôïc chia thaønh hai giai ñoaïn:
Tieán trình tuyeån hay coøn goïi laø tieán trình thu huùt ngöôøi tham gia döï tuyeån;
Tieán trình löïa choïn ra ñöôïc nhöõng ngöôøi ñaùp öùng toát nhaát caùc yeâu caàu ñaët ra cuûa toå chöùc ñoái vôùi nhaân söï môùi trong soá nhöõng ngöôøi tham gia döï tuyeån.
Tuy ñöôïc chia thaønh hai giai ñoaïn, song tieán trình tuyeån choïn laø moät tieán trình keát hôïp, gaén lieàn vôùi nhau vaø caàn tieán haønh caùc hoaït ñoäng nhö theá naøo ñeå coù ñöôïc nguoàn nhaân löïc toát nhaát.
Tuyeån = löïa choïn (TÑHV Ñaøo duy Anh, trang 323); tuyeån binh = choïn binh lính (recruiter les soldats).
Tuyeån phu = tuyeån (H)=choïn löïa; phu(H)= choàng (TÑ Goác vaø nghóa töø tieáng Vieät –Vuõ xuaân Thaùi)
Tuyeån duïng, tuyeån moä,tuyeån löïa, tuyeån choïn: khoâng coù trong caùc töï ñieån treân
Tuyeån moä nhaân vieân laø moät tieán trình thu huùt nhöõng ngöôøi coù khaû naêng töø nhieàu nguoàn khaùc nhau ñeán ñaêng kyù, noäp ñôn tìm vieäc laøm. Laøm toát tieán trình naày, nhaø quaûn trò ñaõ thaønh coâng moät phaàn roài.
Tuyeån moä laø taäp trung caùc öùng vieân laïi, coøn tuyeån choïn laø quyeát ñònh xem trong soá caùc öùng vieân aáy ai laø ngöôøi hoäi ñuû caùc tieâu chuaån ñeå laøm vieäc cho coâng ty. (QTNS – Nguyeãn höõu Thaân)
The recruitment process = tieán trình tuyeån moä
Selection process.
re·cruit [ri kr(cid:0)t] verb(pastre·cruit·ed, past participle re·cruit·ed, present participle re·cruit·ing, 3rd person present singular re·cruits)
in and trans verbMILITARY enlist somebody:
intransitive and transitive verbenroll or take
MILITARY raise an army: to establish a military
recover: to recover in health or strength, or
1. to enlist somebody in a military force, or take part in enlisting people for a military force • She was recruited by the Marines. 2. on somebody: to enroll somebody as a worker or member, or to take on people as workers or members • The company has stopped recruiting. 3. force 4. recover one’s own health or strength (archaic)
se·lect [sə lékt] intransitive and transitive verb(past se·lect·ed, past participle se·lect·ed, present participle se·lect·ing, 3rd person present singular se·lects)
choose from others: to choose somebody or something from among several • select a chocolate from the box
Coù theå chia tieán trình tuyeån choïn thaønh ba nhoùm hoaït ñoäng:
Xaùc ñònh yeâu caàu ñoái vôùi vieäc laøm caàn tuyeån ngöôøi. Moâ taû vaø cuï theå hoaù coâng vieäc.
Thu huùt öùng cöû vieân cho caùc vò trí coâng vieäc caàn tuyeån. Caàn aùp duïng caùc bieän phaùp khaùc nhau ñeå thu huùt öùng cöû vieân.
Löïa choïn ngöôøi öùng cöû, ngöôøi coù nhieàu öu ñieåm vaø lôïi theá nhaát baèng nhieàu caùch thöùc.
Tuyeån choïn laø tieán trình goàm 4 böôùc:
Quaûng caùo hay thoâng baùo veà choã laøm caàn tuyeån choïn ngöôøi;
Kieåm tra danh saùch caùc öùng cöû vieân;
Löïa choïn sô boä;
Tuyeån choïn.
thuùc tieán trình tuyeån choïn laø
Keát nhöõng ngöôøi cuï theå ñöôïc choïn.
Trong heä thoáng vaên baûn phaùp luaät nhaø nöôùc ta veà tuyeån duïng, caùch hieåu khoâng khaùc nhieàu vôùi caùc caùch tieáp caän ñaõ neâu treân, maëc duø khoâng coù ñònh nghóa chính xaùc veà thuaät ngöõ naày.
Phaùp leänh caùn boä, coâng chöùc naêm 1998 vaø Nghò ñònh 95/1998/NÑ-CP ngaøy 17/11/1998 coù söû duïng töø tuyeån duïng (chöông II cuûa Nghò ñònh), nhöng ñoù laø moät khaùi nieäm ñöôïc gaén lieàn vôùi caû cuïm töø tuyeån duïng vaø söû duïng.
Noäi dung cuûa tuyeån duïng vaø söû duïng bao goàm töø böôùc ñaàu tieân ñeå coù ngöôøi môùi ñeán tham gia döï tuyeån, ñeán khi hoï ñöôïc ñöa vaøo boä maùy.
Tuyeån duïng ôû ñaây ñöôïc duøng ñeå chæ cho moät tieán trình nhaèm ñöa ñöôïc moät ngöôøi môùi vaøo toå chöùc haønh chính nhaø nöôùc maø toå chöùc aáy caàn vaø ngöôøi ñoù trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc trong danh saùch nhaân söï cuûa toå chöùc.
Tieán trình ñoù phaûi bao goàm caû 4 böôùc nhö ñaõ moâ taû ôû hình veõ treân, goàm caùc giai ñoaïn sau:
Xaùc ñònh nhu caàu nhaân söï môùi caàn ñöa vaøo trong toå chöùc.
Thu huùt ngöôøi lao ñoäng coù ñuû nhöõng yeâu caàu maø toå chöùc haønh chính nhaø nöôùc caàn tuyeån choïn.
Tuyeån choïn ngöôøi ñaùp öùng yeâu caàu cuûa toå chöùc trong soá nhöõng ngöôøi toát nhaát.
Taäp söï cho ngöôøi môùi ñeå “haønh chính hoaù” baûn thaân hoï.
Boå nhieäm chính thöùc sau taäp söï vaøo danh saùch nhaân söï cuûa toå chöùc.
Treân thöïc teá, do hình thöùc söû duïng thay ñoåi sang hình thöùc hôïp ñoàng ôû nhieàu vò trí coâng vieäc trong toå chöùc boä maùy haønh chính nhaø nöôùc noùi rieâng vaø trong caùc toå chöùc noùi chung neân khaùi nieäm hay caùch hieåu veà noäi dung tuyeån duïng cuõng thay ñoåi.
Hôïp ñoàng laø moät hình thöùc cam keát giöõa hai beân nhaèm thöïc hieän nhöõng coâng vieäc cuï theå vôùi nhöõng ñieàu kieän cuï theå ñöôïc thoaû thuaän giöõa beân A (beân chuû ñoäng hay beân thueâ lao ñoäng) vaø beân B (beân bò ñoäng hay beân cho thueâ söùc lao ñoäng).
Neáu hai beân nhaän thaáy caùc ñieàu khoaûn quy ñònh ñeàu ñöôïc ñaùp öùng, coù theå caùc coâng vieäc tieáp theo ñöôïc thöïc hieän vaø ngöôøi lao ñoäng ñöôïc thueâ vaøo laøm vieäc.
Tuyeån theâm ngöôøi theo hình thöùc hôïp ñoàng, tuyø theo thôøi gian daøi hay ngaén, tuyø theo chaát löôïng laøm vieäc cuûa ngöôøi ñang ñöôïc kyù keát hôïp ñoàng maø coù theå aùp duïng hình thöùc tuyeån duïng hay vaãn laø hôïp ñoàng, hoaëc keát thuùc hôïp ñoàng.
Luaät soá 35/2002/QH10 thoâng ngaøy 02 thaùng 4 naêm
2002, hieäu löïc ngaøy 01/01/2003.
Luaät söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Boä
luaät lao ñoäng (23/6/1994).
ÑIEÀU 27:
1.Hôïp ñoàng lao ñoäng phaûi ñöôïc giao keát theo moät
trong caùc loaïi sau ñaây:
a.Hôïp ñoàng lao ñoäng khoâng xaùc ñònh thôøi haïn.
Hôïp ñoàng lao ñoäng khoâng xaùc ñònh thôøi haïn laø hôïp
ñoàng maø trong ñoù hai beân khoâng xaùc ñònh thôøi haïn, thôøi ñieåm chaám döùt hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng;
b)Hôïp ñoàng lao ñoäng xaùc ñònh thôøi haïn.
Hôïp ñoàng lao ñoäng xaùc ñònh thôøi haïn laø hôïp
ñoàng maø trong ñoù hai beân xaùc ñònh thôøi haïn, thôøi ñieåm chaám döùt hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng trong khoaûng thôøi gain töø ñuû 12 thaùng ñeán 36 thaùng;
c)Hôïp ñoàng lao ñoäng theo muøa vuï hoaëc theo coâng vieäc nhaát ñònh coù thôøi haïn döôùi 12 thaùng.
2.Khi hôïp ñoàng lao ñoäng quy ñònh taïi ñieåm b vaø ñieåm c khoaûn 1 ñieàu naày heát haïn maø ngöôøi lao ñoäng vaãn tieáp tuïc laøm vieäc thì trong thôøi haïn 30 ngaøy, keå töø ngaøy hôïp ñoàng lao ñoäng heát haïn, hai beân phaûi kyù keát hôïp ñoàng lao ñoäng môùi; neáu khoâng kyù keát hôïp ñoàng lao ñoäng môùi, hôïp ñoàng ñaõ giao keát trôû thaønh hôïp ñoàng lao ñoäng khoâng xaùc ñònh thôøi haïn. Tröôøng hôïp hai beân kyù keát hôïp ñoàng lao ñoäng môùi laø hôïp ñoàng xaùc ñònh thôøi haïn thì cuõng chæ ñöôïc kyù theâm moät thôøi haïn, sau ñoù neáu ngöôøi lao ñoäng vaãn tieáp tuïc laøm vieäc thì phaûi kyù hôïp ñoàng lao ñoäng khoâng xaùc ñònh thôøi haïn.
2.Khoâng ñöôïc giao keát hôïp ñoàng theo muøa vuï
hoaëc theo coâng vieäc nhaát ñònh maø thôøi haïn döôùi 12 thaùng ñeå laøm nhöõng coâng vieäc coù tính chaát thöôøng xuyeân töø 12 thaùng trôû leân, tröø tröôøng hôïp phaûi taïm thôøi thay theá ngöôøi lao ñoäng ñi laøm nghóa vuï quaân söï, nghæ theo cheá ñoä thai saûn hoaëc nghæ coù tính chaát taïm thôøi khaùc.
Nghò ñònh 44/2003/NÑ-CP cuûa Chính phuû ngaøy 09/5/2003 veà “quy ñònh chi tieát vaø höôùng daãn thi haønh moät soá ñieàu cuûa Boä luaät lao ñoäng ngaøy 02 thaùng 4 naêm 2002
II.Vieäc thi tuyeån ñeå choïn ngöôøi môùi cho caùc cô quan quaûn lyù haønh chính nhaø nöôùc ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi
1. Quaù trình phaùt trieån cuûa phöông thöùc tuyeån duïng coâng chöùc qua thi tuyeån ôû moät soá nöôùc.
2. Vieäc thi tuyeån coâng chöùc ôû Vieät Nam
1.Quaù trình phaùt trieån cuûa phöông thöùc tuyeån duïng coâng chöùc qua thi tuyeån ôû moät soá nöôùc. Treân theá giôùi, nhieàu nöôùc ñaõ vaø ñang aùp duïng hình thöùc thi tuyeån ñeå choïn ngöôøi môùi cho caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc, nhaát laø caùc nöôùc coù neàn haønh chính phaùt trieån nhö Anh, Phaùp, Myõ, Nhaät baûn…
Chuùng ta coù theå nhìn laïi quaù trình phaùt trieån cuûa phöông thöùc tuyeån duïng coâng chöùc thoâng qua thi tuyeån ôû caùc nöôùc ñoù nhö sau:
Anh laø nöôùc xaây döïng cheá ñoä coâng chöùc nhaø nöôùc sôùm nhaát vaø phaùt trieån töông ñoái hoaøn chænh. Noù mang tính chaát ñaïi dieän nhaát ñònh cho cheá ñoä coâng chöùc ôû caùc nöùôc phöông Taây.
Naêm 1853, “Baùo caùo veà vieäc laäp cheá ñoä coâng chöùc thöôøng nhieäm cuûa nöôùc Anh ñöôïc khôûi thaûo.
Baûn baùo caùo ñoù ñaõ coâng kích saéc beùn nhöõng hieän töôïng huû baïi cuûa cheá ñoä quan laïi ñöông trieàu, ñoàng thôøi ñöa ra moät loaït kieán nghò veà laäp cheá ñoä coâng chöùc.
Trong ñoù, cheá ñoä thi tuyeån coâng chöùc ñöôïc ñeà caäp nhaèm tìm ngöôøi gioûi ñeå tuyeån duïng. Ñaây laø caên cöù tröïc tieáp ñeå chính thöùc hoaù vieäc xaây döïng cheá ñoä coâng chöùc.
Naêm 1855 vaø 1870, Chính phuû Anh ñaõ hai laàn duøng danh nghóa Vieän Cô maät leänh caûi caùch cheá ñoä quan laïi, xaùc laäp cheá ñoä tuyeån duïng baèng thi cöû coâng khai.
Töø ñoù, cheá ñoä coâng chöùc Anh ñöôïc xaùc laäp moät caùch chính thöùc vaø khoâng ngöøng ñöôïc caûi caùch, hoaøn thieän laøm cô sôû cho cheá ñoä coâng chöùc nhaø nöôùc hieän ñaïi. Caùch laøm cuûa Anh coù aûnh höôûng töông ñoái lôùn ñoái vôùi vieäc xaây döïng vaø caûi caùch cheá ñoä tuyeån duïng coâng chöùc cuûa caùc nöôùc.
Vieäc xaùc laäp vaø phaùt trieån cheá ñoä coâng chöùc ôû Myõ traûi qua moät quaù trình khuùc khuyûu ñi töø “cheá ñoä chia phaàn” (loät xaùc) ñeán “cheá ñoä coâng lao”.
Myõ laø moät nöôùc thöïc hieän cheá ñoä Toång thoáng. Theo quy ñònh cuûa Hieán phaùp, Toång thoáng coù quyeâøn boå nhieäm caùc quan chöùc cao caáp theo kieâùn nghò hoaëc ñöôïc söï ñoàng yù cuûa Thöôïng nghò vieän; boå nhieäm caùc quan chöùc trung caáp vaø sô caáp theo söï uûy quyeàn cuûa Nghò vieän.
Vì vaäy, sau khi nhaäm chöùc (nhaäm=nhieäm=gaùnh vaùc ), Toång thoáng thöôøng boå nhieäm nhöõng ngöôøi ñaõ boû coâng söùc ra trong cuoäc tranh cöû cuûa ñaûng mình vaø nhöõng ngöôøi thaân tín laøm quan chöùc chính phuû.
Ñieàu ñoù ñaõ goùp phaàn hình thaønh “cheá ñoä chia phaàn”. Ñaây laø cheá ñoâä tuyeån duïng coâng chöùc theo phöông thöùc boå nhieäm khoâng qua thi tuyeån. Cheá ñoä ñoù daãn ñeán hieäu suaát thaáp trong quaûn lyù haønh chính vaø söï huû baïi cuûa quan chöùc, vì vaäy, noù vaáp phaûi söï phaûn ñoái vaø pheâ phaùn veà moïi maët.
Naêm 1853 vaø naêm 1855, Myõ moâ phoûng theo cheá ñoä coâng chöùc cuûa Anh vaø laàn löôïc thoâng qua hai ñaïo luaät, trong ñoù quy ñònh raèng: “coâng chöùc tröôùc khi tuyeån duïng phaûi thoâng qua thi tuyeån”.
luaät Parkinson ñöôïc Nghò vieän
Naêm 1883, thoâng qua.
Luaät Parkinson thuû tieâu “cheá ñoä chia phaàn”, thöïc hieän “cheá ñoä coâng lao”. Luaät naày quy ñònh Uyû ban daân söï chòu traùch nhieäm chuû quaûn vieäc thi cöû, tuyeån duïng, saùt haïch, ñaõi ngoä, thöôûng phaït….
Luaät Parkinson ñaëc bieät nhaán maïnh ñeán nguyeân taéc thi cöû coâng khai vaø söû duïng ngöôøi gioûi. Taát caû nhöõng ñieàu ñoù ñaõ ñaët neàn moùng cho vieäc thöïc hieän cheá ñoä coâng chöùc ôû Myõ.
Nhöõng nguyeân taéc cuûa luaät Parkinson ñöôïc thöïc hieän suoát töø khi coâng boá cho ñeán nay. Tuy nhieân, ngöôøi ta vaãn ñeå daønh cho Toång thoáng nhöõng vò trí ñeå boå nhieäm môùi maëc duø thuû tuïc boå nhieäm heát söùc phöùc taïp.
Toång thoáng G. Bush vöøa môùi ñaéc cöû ñaõ phaûi choïn ngöôøi thay theá cho 6.000 choõ laøm vieäc trong nhaø Traéng.
Trong caùc nöôùc phöông Taây, Phaùp laø nöôùc aùp duïng cheá ñoä coâng chöùc töông ñoái muoän.
Tröôùc chieán tranh theá giôùi thöù hai, ñoäi nguõ coâng chöùc Phaùp thoái naùt, baát taøi. Sau chieán tranh, chính phuû Phaùp thaáy caàn thay ñoåi môùi treân quy moâ lôùn ñoäi nguõ quan chöùc. Ñöùng ñaàu chính phuû laâm thôøi luùc ñoù laø Ñôø Goân ñaõ tieán haønh caûi caùch cheá ñoä quan laïi.
Naêm 1945, Cuïc quaûn lyù daân söï trong phuû Thuû töôùng ñöôïc thaønh laäp. Cuøng naêm ñoù, laäp Hoïc vieän haønh chính quoác gia (ENA) ñeå phuï traùch thi tuyeån, boài döôõng vaø huaán luyeän quan chöùc caáp cao.
Thaùng 10 naêm 1946, treân cô sôû tham khaûo luaät kinh nghieäm nöôùc Anh, Phaùp ñaõ coâng boá coâng chöùc thoáng nhaát, töø ñaáy xaây döïng cheá ñoä coâng chöùc thoáng nhaát hieän ñaïi.
Cheá ñoä nhaân söï cuûa caùc nöôùc phaùt trieån phöông Taây töø cheá ñoä ban ôn, cheá ñoä chính ñaûng chia phaàn phaùt trieån ñeán cheá ñoä thi cöû choïn ñuùng ngöôøi gioûi vaø cheá ñoä coâng lao ñaùnh daáu söï hình thaønh cô baûn cuûa cheá ñoä coâng chöùc nhaø nöôùc hieän ñaïi.
Phaïm vi thi tuyeån ngaøy caøng môû roäng, phöông phaùp ngaøy caøng khoa hoïc, tieân tieán. Phöông phaùp thi ban ñaàu ñaõ phaùt trieån thaønh nhieàu caùch nhö: thi vaán ñaùp, thi vieát, thi thao taùc.
Noäi dung thi töø choã coi troïng kieán thöùc chung, phoå thoâng ñeán coi troïng kieán thöùc chuyeân moân, nghóa laø nhaèm vaøo chöùc vuï cuûa moãi coâng chöùc maø ñeà ra caùc yeâu caàu khaùc nhau.
Nhöõng naêm gaàn ñaây laïi phaùt trieån theâm: ñoái vöùi sô caáp thì coi troïng vieäc coâng chöùc trung caáp vaø naêm tri thöùc vaø kyõ naêng chuyeân ngaønh; ñoái vôùi coâng chöùc cao caáp thì yeâu caàu trình ñoä uyeân baùc, taàm nhìn roäng. Nguyeân taéc tuyeån duïng ngaøy caøng bình ñaúng. Khi giaønh moät chöùc vuï naøo ñoù, khoâng keå coâng chöùc trong heä thoáng hay ngoaøi heä thoáng, caáp cao hay caáp thaáp ñeàu ñöôïc ñoái xöû bình ñaúng.
2.Vieäc thi tuyeån coâng chöùc ôû Vieät Nam
Nöôùc ta ñaõ aùp duïng cheá ñoä thi tuyeån coâng chöùc töø naêm 1950, khi Hoà Chuû tòch ban boá saéc leänh soá 76/SL ngaøy 23 thaùng 5 naêm 1950. chuùng ta ñaõ toå chöùc ñöôïc kyø thi tuyeån ñaàu tieân vaøo naêm 1951.
Tuy nhieân, do nhieàu lyù do khaùc nhau, vieäc thi tuyeån coâng chöùc bò giaùn ñoaïn ñeán naêm 1998, sau khi ban haønh Phaùp leänh caùn boä, coâng chöùc vaø Chính phuû ban haønh Nghò ñònh 95/1998/NÑ-CP ngaøy 17/11/1998 quy ñònh cheá ñoä thi tuyeån coâng chöùc.
Taát caû caùc cô quan haønh chính, söï nghieäp cuûa nhaø nöôùc töø nay khi tuyeån coâng chöùc, vieân chöùc nhaát thieát phaûi thöïc hieän cheá ñoä thi tuyeån. Nhöõng ngöôøi khoâng qua thi tuyeån ñeàu khoâng ñöôïc tuyeån duïng vaøo bieân cheá trong caùc cô quan haønh chính, söï nghieäp cuûa Nhaø nöôùc.
Hình thöùc thi tuyeån (hai loïai: thi vieát vaø thi vaán ñaùp) ñaõ trôû thaønh ñieàu kieän baét buoäc ñoái vôùi ngöôøi môùi vaøo laøm vieäc trong caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc noùi rieâng.
Ñeå ñaûm baûo chaát löôïng cho caùc kyø thi tuyeâûn choïn coâng chöùc môùi, vaên baûn phaùp luaät cuûa caùc nöôùc cuõng nhö cuûa nöôùc ta quy ñònh cuï theå nhöõng noäi dung caàn laøm trong khi toå chöùc thi tuyeån.
Nghò ñònh 95/1998/NÑ-CP ngaøy 17/11/1998 cuûa Chính phuû veà tuyeån duïng, söû duïng vaø quaûn lyù coâng chöùc.
Quyeát ñònh 466/1998/QÑ-TCCP-BCTL ngaøy 05 thaùng 9/1998 cuûa Boä tröôûng, Tröôûng ban toå chöùc – Caùn boä Chính phuû veà vieäc ban haønh quy cheá thi tuyeån, thi naâng ngaïch coâng chöùc, noäi quy thi tuyeån, thi naâng ngaïch coâng chöùc.
III.Quy trình tuyeån, choïn ngöôøi môùi cho caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc.
1. Xaùc ñònh ñoøi hoûi ñoái vôùi ngöôøi môùi caàn
tuyeån
2. Thu huùt ngöôøi tham gia tieán trình döï
tuyeån
3. Tuyeån choïn ngöôøi môùi cho toå chöùc
1.Xaùc ñònh ñoøi hoûi ñoái vôùi ngöôøi môùi caàn tuyeån
Ñaây laø khaâu ñaâøu tieân quan troïng cuûa quaù trình tuyeån duïng. Neáu khoâng xaùc ñònh ñuùng nhu caàu nhaân löïc caàn tuyeån duïng thì khoù coù theå coù nguoàn nhaân löïc caàn thieát ñaùp öùng nhu caàu nhaân söï cuûa cô quan.
Xaùc ñònh nhu caàu nhaân söï toå chöùc ñeå thu huùt vaø tuyeån duïng ñoøi hoûi phaûi aùp duïng nhieàu phöông phaùp khaùc nhau.
Trong caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc noùi rieâng vaø caùc cô quan nhaø nöôùc noùi chung thì vieäc xaùc ñònh nhu caàu laø moät trong nhöõng vaán ñeà phöùc taïp; ñaõ vaäy, trong nhieàu tröôøng hôïp, caùc boäâ phaän nhaân söï thöôøng ít daønh thôøi gian vaø nguoàn löïc ñeå tieán haønh caùc hoaït ñoäng caàn thieát cho quaù trình ñaàu tieân naày cuûa quy trình tuyeån choïn.
Soá löôïng vaø loaïi nhaân söï caàn boå sung cho toå chöùc theo yeâu caàu cuûa söï phaùt trieån phaûi ñöôïc coi laø moâït coâng vieäc quan troïng cuûa coâng taùc nhaân söï trong toå chöùc.
Xaùc ñònh nhu caàu nhaân söï caàn boå sung ñoøi hoûi phaûi ñi töø caùc boä phaän nhoû caáu thaønh cuûa cô quan haønh chính nhaø nöôùc, nghóa laø ñi töø caáp cô sôû.
Moãi moät ñôn vò caàn moâ taû laïi coâng vieäc cuûa toå chöùc moät caùch chi tieát treân cô sôû nhieäm vuï ñöôïc phaân coâng – töùc chöùc naêng, nhieäm vuï cuï theå cuûa toå chöùc, cuûa ñôn vò. Ñoàng thôøi xaùc ñònh ñöôïc nhöõng coâng vieäc seõ phaùt sinh trong töông lai.
Trong giai ñoaïn naày, ñoøi hoûi phaûi traû lôøi ñöôïc caùc caâu hoûi:
Nhöõng vò trí môùi caàn phaûi ñöôïc tuyeån theâm (boå sung) laø vò trí naøo?
Ñoøi hoûi cuûa nhöõng vò trí naày laø gì?
Neáu hai caâu hoûi treân khoâng traû lôøi moät caùch khoa hoïc maø chæ caên cöù vaøo tính “gia taêng” cuûa toå chöùc nhö ñaõ laøm trong nhieàu naêm tröôùc ñaây thì bieân cheá toå chöùc ngaøy moät taêng theâm, trong khi ñoù coâng vieäc khoâng ñöôïc hoaøn thieän vaø cuûng coá.
Do thieáu xaùc ñònh ñöôïc cuï theå coâng vieäc, nhieàu tröôøng hôïp moät coâng vieäc chæ caàn moät ngöôøi laøm laïi chia ra cho nhieàu ngöôøi. Thaát nghieäp khoâng toàn taïi nhöng “tieàm aån thaát nghieäp” raát lôùn vaø do ñoù, khi chuyeån sang cô cheá môùi, thaát nghieäp laäp töùc xuaát hieän.
Ñoái vôùi caùc loaïi vieäc laøm hieän nay, do söï thay ñoåi coâng vieäc (ví duï, do möùc ñoä tin hoïc hoaù vaên phoøng), vò trí laøm vieäc môùi caàn phaûi thay moät soá ngöôøi coù kyõ naêng hôn. Caàn moâ taû cuï theå nhöõng tieâu chuaån caàn coù ñoái vôùi coâng vieäc ñoù.
Ví duï, nhö vieäc quaûn lyù maïng cuïc boä (LAN).
Khi coù nhöõng coâng vieäc môùi xuaát hieän caàn boâû sung maø coâng vieäc aáy caàn thay theá baèng ngöôøi môùi, caùc nhaø quaûn lyù coù theå:
Thay theá ngöôøi ñoù baèng ngöôøi ngay trong toå chöùc.
Tuyeån ngöôøi môùi boå sung,
Xaùc ñònh nhöõng ñieàu kieän caàn cho vò trí laø coâng vieäc khoâng chæ cuûa nhaø môùi quaûn lyù nhaân söï maø coøn cuûa caùc nhaø quaûn lyù chuyeân moân. Caàn coù söï keát hôïp chaët cheõ giöõa hai nhaø quaûn lyù aáy.
Xaùc ñònh yeâu caàu ñoái vôùi vò trí caàn thay theá vaø vò trí nhaân söï môùi caàn boå sung coù theå chia thaønh moät soá nhoùm cuï theå nhö sau:
Veà theå chaát (sinh lyù, hình thöùc, söùc khoeû, gioïng noùi…). Ñoái vôùi nhaân söï toå chöùc haønh chính nhaø nöôùc cuõng nhö cô quan nhaø nöôùc, vaán ñeà hình thöùc cuõng caàn ñöôïc chuù yù.
Laø toå chöùc gaén lieàn vôùi quyeàn löïc nhaø nöôùc, caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc thöôøng xuyeân tieáp xuùc vôùi nhaân daân neân hình thöùc, gioïng noùi, ngoân ngöõ ñöôïc nhieàu nöôùc ñöa vaøo heä thoáng caùc tieâu chuaån nhö sau:
Nhoùm thuoäc veà ñaøo taïo: baèng caáp, kinh nghieäm.
Naêng löïc trí tueä.
Caùc haønh vi ñaëc bieät.
Söï quan taâm
Khaû naêng thích öùng vôùi coâng vieäc (töï ñieàu chænh, phaûn öùng vôùi söï thay ñoåi, bieåu hieän ñoät bieán veà taâm lyù,…)
Khi xaùc ñònh nhöõng ñoøi hoûi ñoái vôùi coâng vieäc caàn thay theá vaø boå sung môùi thì caàn môøi caùc nhaø chuyeân moân tham gia treân moät soá lónh vöïc. Trong moät soá tröôøng hôïp caàn thieát, coù theå coù söï tham gia cuûa ngöôøi lao ñoäng hoaëc ñaïi dieän cuûa ngöôøi lao ñoäng trong caùc toå chöùc nhö coâng ñoaøn.
Moãi moät ñôn vò nhoû trong caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc caàn tieán haønh xaùc ñònh nhu caàu nhaân söï cuûa toå chöùc mình nhö sau:
Teân phoøng, ban, ñôn vò coù nhu caàu nhaân söï thay ñoåi,
Vieäc laøm caàn coù söï thay ñoåi veà nhaân söï
Nhöõng thoâng tin chi tieát veà coâng vieäc caàn tuyeån bao goàm caû vieäc moâ taû coâng vieäc, caùc ñieàu kieän, vaø nhöõng thoâng tin veà nhöõng lôïi ích vaät chaát vaø tinh thaàn maø nhaân söï coù theå nhaän ñöôïc khi vaøo laøm vieäc ôû caùc vò trí neâu treân.
Nhöõng thoâng tin veà ñieàu kieän hôïp ñoàng nhö thôøi haïn hôïp ñoàng, cheá ñoä cuûa vieäc chaám döùt hôïp ñoàng vaø caùc vaán ñeà khaùc.
Caùc cô quan nhaø nöôùc thöôøng ít quan taâm ñeán vieäc xaùc ñònh ban ñaàu nhu caàu nhaân söï môùi cuûa mình coù tính chieán löôïc.
Soá löôïng nhaân söï môùi ñöôïc tuyeån vaøo thöôøng ñöôïc phaân boå “theo chæ tieâu bieân cheá” töø caùc cô quan quaûn lyù nhaân söï caáp treân – Ban toå chöùc caùn boä chính phuû phaân boå chæ tieâu cho caùc Boä, ngaønh, tænh; Ban toå chöùc chính quyeàn tænh tieáp theo phaân boå cho caùc ñòa phöông. Trong khi ñoù, caùc ñôn vò coù nhu caàu nhaân söï ít chòu taùc ñoäng cuûa quaù trình phaân boå naày.
Caùc toå chöùc nhieàu khi khoâng aùp duïng ngay töø ban ñaàu phöông phaùp phaân tích coâng vieäc vaø moâ taû vò trí maø nhaân söï caàn ñöa vaøo boå sung. Chính vì vaäy maø vieäc tuyeån duïng, boå sung nguoàn nhaân söï cho toå chöùc thöôøng mang tính gia taêng, töùc naêm naøo cuõng xin theâm bieân cheá. Trong khi ñoù, nhu caàu thöïc söï cuûa coâng vieäc chöa ñöôïc ñaëït ra caàn boå sung nhaân söï. Ñieàu naày thöôøng cuõng ñaõ laøm cho boä maùy haønh chính nhaø nöôùc luoân bò “phình to” ra.
2.Thu huùt ngöôøi tham gia tieán trình döï tuyeån 1.1. Taïo laäp thò tröøông lao ñoäng rieâng cho caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc trong toång theå thò tröôøng lao ñoäng chung cuûa caû nöôùc.
1.2- Toå chöùc phaûi laøm gì ñeå taïo thò tröôøng lao
ñoäng rieâng cho mình – töùc thu huùt ñöôïc ngöôøi coù chaát löôïng ñeå löïa choïn
1.3- Sô tuyeån nhoùm ngöôøi tham gia “thò tröôøng
lao ñoäng rieâng” cho toå chöùc.
1.4 – Caàn laøm cho ngöôøi lao ñoäng thaáy tröôùc ñöôïc
coâng vieäc
1.5- Xaây döïng heä thoáng caùc tieâu chí caàn cho vieäc
löïa choïn nhaèm baûo ñaûm choïn ngöôøi nhö toå chöùc mong muoán.
1.6- Thuû tuïc caàn thieát ñaàu tieân: noäp ñôn xin döï
tuyeån vaøo caùc cô quan nhaø nöôùc.
1.1. Taïo laäp thò tröøông lao ñoäng rieâng cho caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc trong toång theå thò tröôøng lao ñoäng chung cuûa caû nöôùc.
Aùp duïng caùc hình thöùc khaùc nhau ñeå taïo laäp thò tröôøng cho rieâng toå chöùc vaø cuûa heä thoáng caùc cô quan nhaø nöôùc.
Quaûng caùo, giôùi thieäu qua caùc keânh giao tieáp;
Ñaêng kyù qua maïng internet. Ñaây laø moät coâng cuï coù theå thu huùt ñöôïc nhieàu ngöôøi tham gia ôû caùc nöôùc phaùt trieån.
Tìm kieám caùc nguoàn nhaân löïc coù theå. Cöû ngöôøi ñeán caùc trung taâm giôùi thieäu; caùc tröôøng Ñaïi hoïc; caùc toå chöùc khaùc ñeå truyeàn thoâng veà ñoøi hoûi nguoàn nhaân löïc cho cô quan.
Treân thöïc teá, tuyø thuoäc vaøo ñieàu kieän cuûa thò tröôøng lao ñoäng maø möùc ñoä quan taâm cuûa caùc toå chöùc coù theå khaùc nhau veà coâng vieäc taïo laäp thò tröôøng lao ñoäng rieâng cho toå chöùc cuûa mình.
Trong nhieàu nöôùc, khi thò tröôøng lao ñoäng dö thöøa, khaû naêng löïa choïn lôùn, caùc toå chöùc khoâng quan taâm ñeán caùc hoaït ñoäng rieâng cuûa toå chöùc mình ñeå thu huùt lao ñoäng. Trong khi ñoù, coù nhieàu tröôøng hôïp, do thò tröôøng khan hieám, caïnh tranh, thò tröôøng rieâng cuûa töøng toå chöùc môùi ñöôïc quan taâm.
Caùc cô quan nhaø nöôùc noùi chung vaø caùc cô quan haønh chính noùi rieâng do nhöõng neùt ñaëc tröng rieâng neân thöôøng ít quan taâm ñeán thò tröôøng lao ñoäng rieâng.
1.2- Toå chöùc phaûi laøm gì ñeå taïo thò tröôøng lao
ñoäng rieâng cho mình – töùc thu huùt ñöôïc ngöôøi coù chaát löôïng ñeå löïa choïn
Ñaây laø ñieàu maø ña soá caùc toâû chöùc caàn quan taâm khoâng chæ ñoái vôùi tröôøng hôïp khan hieám nguoàn nhaân löïc maø coøn caû trong tröôøng hôïp thò tröôøng lao ñoäng dö thöøa.
Trong moïi tröôøng hôïp, caû beân caàn coù nhu caàu nhaân löïc vaø beân caàn vieäc laøm ñeàu neân löïa choïn cho mình nhöõng ñieàu kieän toái öu nhaát.
Khi dö thöøa lao ñoäng, aùp duïng caùc bieän phaùp ñeå taïo laäp thò tröôøng rieâng cho toå chöùc cuõng laø caùch thöùc ñeå löïa choïn ngöôøi toát nhaát.
Trong tröôøng hôïp thò tröôøng khan hieám, taïo thò tröôøng rieâng cho toå chöùc cuõng laø caùch thöùc ñeå caïnh tranh, taïo ñieàu kieän haáp daãn ngöôøi lao ñoäng thì seõ thu huùt ñöôïc nhieàu ngöôøi ñeán vôùi toå chöùc.
Moät soá bieän phaùp sau ñaây caàn quan taâm ñeå thu huùt ngöôøi tham gia döï tuyeån ñeå taïo thò tröôøng lao ñoäng rieâng cho toå chöùc:
Moâ taû coâng vieäc vaø chi tieát hoaù hoaït ñoäng
Neâu caùc yeâu caàu roõ raøng, coâng khai (tuoåi, giôùi tính, trình ñoä hoïc vaán, chuyeân moân….)
Aùp duïng caùc hình thöùc tieáp thò thaønh coâng cuûa khu vöïc tö nhaân;
Thoâng baùo coâng khai caùc chính saùch phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa toå chöùc nhö boài döôõng, thaêng tieán, tieàn coâng, vaø caùc cheá ñoä khaùc.
Caàn quan taâm ñeán nhöõng thaùch thöùc cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc trong vieäc taïo thò tröôøng lao ñoäng rieâng cho toå chöùc trong ñieàu kieän caïnh tranh vaø raøng buoäc veà phaùp luaät;
Caàn tìm hieåu nhöõng ñoøi hoûi cuûa ngöôøi lao ñoäng khi laøm vieäc trong caùc cô quan nhaø nöôùc vaø lyù do hoï muoán laøm vieäc hay khoâng muoán laøm vieäc cho caùc cô quan nhaø nöôùc.
Vieâïc taïo laäp thò tröôøng lao ñoäng rieâng cho mình ñang laø moái quan taâm chung cuûa caùc toå chöùc. Nhöng nhieàu nöôùc treân theá giôùi aùp duïng moâ hình “coâng ty thueâ mua lao ñoäng”, moät hình thöùc taïo thò tröôøng lao ñoäng cho caùc toå chöùc coù nhu caàu nhaân löïc rieâng cho toå chöùc mình nhöng laïi khoâng muoán coù nhieàu ruûi ro khi töï mình thieát laäp thò tröôøng lao ñoäng rieâng.
Ñeå coù theå thu huùt nhieàu ngöôøi tham gia vaøo thò tröôøng lao ñoäng rieâng cuûa toå chöùc, coù theå aùp duïng nhieàu bieän phaùp. Moät trong nhöõng bieän phaùp ñöôïc chuù yù laø quaûng caùo. Quaûng caùo coù theå khai thaùc nhieàu khía caïnh maø ngöôøi lao ñoäng quan taâm khi muoán tìm cho mình moät coâng vieäc hôïp lyù.
Hieän nay, coù theå aùp duïng nhieàu daïng khaùc nhau ñeå quaûng caùo:
Quaûng caùo treân baùo, ñaøi, ti vi
Thoâng qua caùc trung taâm dòch vuï lao ñoäng. Hay noùi khaùc ñi, söû duïng moät coâng ty laøm trung gian, moâi giôùi ñeå quaûng caùo. Caùc trung taâm giôùi thieäu vieäc laøm cuûa caùc nöôùc ñeàu thöïc hieän chöùc naêng quaûng caùo cho caùc coâng ty coù nhu caàu lao ñoäng.
Thoâng baùo tröôùc cöûa ra vaøo cuûa cô quan laø moät trong nhöõng daïng tröôùc ñaây thöôøng ñöôïc nhieàu toå chöùc laøm. Caùch thöùc naày khoâng toán keùm do khoâng phaûi chi traû cho hoaït ñoäng quaûn caùo, nhöng ñaây laø caùch laøm khoâng taïo ñieàu kieän ñeå coù ñöôïc moät nguoàn thò tröôøng lao ñoäng tieàm naêng cho vieäc tuyeån ngöôøi.
Quaûng caùo treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng (baùo, ñaøi phaùt thanh , ti vi…) ñeàu phaûi traû chi phí neân do ñoù, caàn tìm hieåu ngheä thuaät trong quaûng caùo nhaèm toán ít chi phí nhöng cung caáp ñuû thoâng tin cho vieäc thu huùt ñöôïc nhieàu ngöôøi tham gia “thò tröôøng lao ñoäng rieâng” cho toå chöùc ñeå coù nhieàu cô hoäi tuyeån ñöôïc ngöôøi ñang caàn cho toå chöùc.
Caùc toå chöùc haønh chính nhaø nöôùc thöôøng khoâng muoán quaûng caùo nhöõng thoâng tin mang tính chaát rieâng cuûa toå chöùc vì thöøông ñöôïc xem nhö nhöõng bí maät rieâng cuûa toå chöùc. Ñieàu ñoù coù theå khoâng laøm cho nhöõng ngöôøi coù naêng löïc thöïc söï quan taâm ñeán toå chöùc haønh chính nhaø nöôùc. Beân caïnh ñoù, cuõng coù theå do caùc nhaø quaûn lyù nhaân söï trong caùc toå chöùc haønh chính thöôøng quaù ñeà cao quyeàn löïc cuûa mình neân thöôøng coi vieäc quaûng caùo nhöõng lôïi theá cuûa toå chöùc ñeå haáp daãn öùng vieân cho toå chöùc laø khoâng caàn thieát.
Ñeå thu huùt ñöôïc nhöõng ngöôøi coù chaát löôïng vaøo thò tröôøng lao ñoäng rieâng cho toå chöùc haønh chính, caàn giôùi thieäu moät soá noäi dung cô baûn sau:
Caùc loaïi thoâng tin veà toå chöùc, ñaëc bieät nhaán maïnh ñeán vò theá cuûa toå chöùc trong toång theå caùc cô quan nhaø nöôùc.
Caùc loaïi coâng vieäc maø toå chöùc ñang ñaûm nhaän cuõng nhö vò trí coâng vieäc saép ñeán
Yeâu caàu ñoái vôùi coâng vieäc, keå caû nhöõng vaán ñeà thuoäc veà caù nhaân (bao goàm nhöõng ñoøi hoûi cuûa cuûa toå chöùc ñoái vôùi nhöõng ngöôøi muoán tham gia döï tuyeån nhö: baèng caáp, ngoaïi ngöõ, hình thöùc…)
Nhöõng quyeàn lôïi vaät chaát vaø tinh thaàn maø ngöôøi môùi vaøo laøm vieäc cho toå chöùc seõ nhaän ñöôïc.
Nhöõng thoâng tin khaùc (caùch thöùc giao tieáp, lieân laïc, ñôn töø…)
Theo phaùp luaät veà tuyeån ngöôøi vaøo laøm cho caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc hieän nay, ñaêng thoâng baùo tuyeån duïng treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng laø moät thuû tuïc baét buoäc.
Ñaây laø moät trong nhöõng xu höôùng caûi caùch ñöôïc nhieàu nöôùc quan taâm nhaèm taïo cô hoäi tieáp caän bình ñaúng cho moïi coâng daân vôùi vieäc laøm cho caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc. Ñoàng thôøi cuõng laø caùch thöùc ñeå nhaø nöôùc coù theå tuyeån ñöôïc nhöõng ngöôøi toát nhaát trong nhöõng ngöôøi muoán laøm vieäc cho nhaø nöôùc.
Caùn boä laøm coâng taùc nhaân söï trong caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc caàn phaûi ñöôïc trang bò caùc kieán thöùc caàn thieát veà caùch thöùc laøm quaûng caùo ñeå thu huùt ngöôøi döï tuyeån.
Caùc toå chöùc khi caàn tuyeån nhaân vieân môùi, caàn söû duïng keát hôïp nhieàu hình thöùc quaûng caùo. Baùo ñöôïc söû duïng nhö laø moät hình thöùc phoå bieán vaø coù theå daêng taûi nhieàu laàn. Ñaêng quaûng caùo caàn ngaén goïn nhöng ñaày ñuû thoâng tin, thieát keùe haáp daãn seõ thu huùt ñöôïc nhieàu ngöôøi xem.
(Ví duï trang 156)
1.3- Sô tuyeån nhoùm ngöôøi tham gia “thò tröôøng
lao ñoäng rieâng” cho toå chöùc.
Thöïc chaát cuûa coâng vieäc naày laø laøm tinh hoaù (loïc bôùt) thò tröôøng lao ñoäng rieâng cuûa toå chöùc haønh chính nhaø nöôùc. Đaây cuõng laø coâng vieäc quan troïng nhaát coù nhieàu yù nghóa khaùc nhau.
Tröôùc heát, “choïn löïa nhanh sô boä” thò tröôøng lao ñoäng rieâng cuûa toå chöùc vöøa môùi taïo ra thoâng qua quaù trình quaûng caùo, thu huùt nhaân löïc baèng nhieàu caùch khaùc nhau laøm cho vieäc löïa choïn tieáp theo ñôn giaûn hôn, ít toá keùm hôn.
Hai laø, qua sô tuyeån coù theå coù ñieàu kieän ñeå xem chi tieát nhaân söï toå chöùc treân hoâø sô, giaáy tôø vaø treân cô sôû ñoù coù nhöõng yù töôûng caàn xem xeùt, boå sung.
Ba laø, quaù trình sô tuyeån treân hoà sô, giaáy tôø seõ xaùc ñònh ñieàu kieän ñeå cô quan tuyeâûn duïng taäp trung vaøo nhöõng öùng cöû vieân quan troïng nhaát ñaõ ñöôïc öu tieân.
Trong nhieàu toå chöùc nhaø nöôùc, vieäc sô tuyeån caàn ñöôïc quan taâm coøn bôûi khía caïnh chính trò cuûa nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong caùc cô quan nhaø nöôùc noùi chung vaø caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc noùi rieâng.
Moät soá vò trí trong heä thoáng chöùc nghieäp ñoøi hoûi phaûi ñöôïc xaùc ñònh cuï theå veà vaán ñeà chính trò vaø lyù lòch. Trong ñieàu kieän cuï theå cuûa Vieät Nam, vaán ñeà sô tuyeån ban ñaàu (nghieân cöùu hoà sô) laø moät vieäc khoâng theå boû qua.
Trong ñieàu kieän thò tröôøng lao ñoäng haïn cheá vaø caùch thöùc quaûng caùo khoâng ñöôïc aùp duïng, coù theå soá löôïng ngöôøi noäp ñôn haïn cheá neân vieäc sô tuyeån khoâng ñaët ra nhö laø moät noäi dung cuûa quaù trình tuyeån duïng.
Ngöôïc laïi, nhieàu toå chöùc coù cô hoäi ñeå thu huùt
ngöôøi noäp ñôn, vieäc tuyeån choïn sô boä coù theå haïn cheá toán keùm cho xaõ hoäi.
Ví duï: moät cô quan nhaø nöôùc coù chæ tieâu tuyeån 20
ngöôøi nhöng coù ñeán hôn 700 ngöôøi noäp ñôn. Neáu coù nhöõng tieâu chí cuï theå ban ñaàu, coù theå loaïi boû töø ban ñaàu moät soá thí sinh laøm cho vieäc tuyeån choïn ñôõ phöùc taïp, toán keùm.
1.4 – Caàn laøm cho ngöôøi lao ñoäng thaáy tröôùc ñöôïc
coâng vieäc
Moät ñieàu quan troïng cho cho vieäc sô tuyeån hay taïo thò tröôøng lao ñoäng rieâng cho neàn haønh chính nhaø nöôùc noùi rieâng vaø cho caùc toå chöùc nhaø nöôùc noùi chung laø vaán ñeà taïo ñieàu kieän cho nhöõng ngöôøi muoán vaøo laøm vieäc trong toå chöùc thaáy ñöôïc thöïc teá cuûa coâng vieäc.
Ñieàu naày taïo cho ngöôøi seõ vaøo laøm vieäc trong toå chöùc coù ñöôïc moät kyø voïng ñuùng vôùi coâng vieäc maø hoï seõ laøm. Vaø ñoù cuõng chính laø caùch thöùc nhaèm haïn cheá söï ra ñi sôùm cuûa ngöôøi lao ñoäng khi moïi kyø voïng cuûa hoï trôû thaønh thaát voïng.
Tuy nhieân, lyù thuyeát naày chæ ñuùng khi moái quan heä giöõa cung vaø caàu trong thò tröôøng lao ñoäng coù theå taïo ra moät söï caân baèng töông ñoái. Khi thò tröôøng khan hieám vieäc laøm, moïi moái quan heä seõthay ñoåi.
Nhöõng toå chöùc keå caû toå chöùc nhaø nöôùc caàn cung caáp cho nhöõng ngöôøi muoán vaøo laøm vieäc cho toå chöùc veà vieäc laøm thöïc teá trong toå chöùc, khoâng boùp meùo thì seõ taïo ra ñöôïc moät thò tröôøng lao ñoäng ñuùng cho mình.
Moâ taû ñuùng thöïc teá coâng vieäc, neâu ra caùc yeâu caàu cuõng nhö cheá ñoä ñaõi ngoä cuõng laø caùch ñeå baûo ñaûm hieäu quaû cuûa tuyeån choïn ngöôøi lao ñoäng cho toå chöùc.
1.5- Xaây döïng heä thoáng caùc tieâu chí caàn cho vieäc
löïa choïn nhaèm baûo ñaûm choïn ngöôøi nhö toå chöùc mong muoán.
Phaân tích coâng vieäc laø ñieàu kieän tieân quyeát caàn ñeå xaùc ñònh tieâu chí caàn ñeå choïn ngöôøi. Ñeå xaùc ñònh tieâu chí caàn:
Döïa vaøo söï so saùnh vôùi ngöôøi ñöôïc ñaùnh giaù coù hoaït ñoäng toát hieän nay.
Döïa vaøo baèng caáp, hoïc vaán, ngaønh vaø thôøi gian hoïc;
Döïa vaøo kinh nghieäm coâng taùc;
Thaâm nieân
Caùc tieâu chuaån veà söùc khoeû;
Caùc tieâu chuaån veà nhaân caùch caù nhaân;
Caùc tieâu chí phaûi coù noäi dung phaùt trieån vaø caïnh tranh.
Moät trong nhöõng vaán ñeà ñöôïc caùc nhaø nghieân cöùu tuyeån duïng quan taâm laø taïo ñieàu kieän ñeå ngöôøi tham gia döï tuyeån coù moät böùc tranh ñaày ñuû veà nhöõng coâng vieäc maø hoï seõ laøm. Bieát tröôùc ñöôïc coâng vieäc moät caùch thöïc teá laø moät phöông phaùp ñöôïc nhieàu toå chöùc söû duïng.
Ñoù laø moät baûn toùm löôïc cung caáp cho nhöõng ngöôøi tham döï kyø thi tuyeån nhöõng thoâng tin ñaày ñuû, roõ raøng veà nhöõng neùt ñaëc tröng haáp daãn cuõng nhö haïn cheá cuûa coâng vieäc.
Moâ taû coâng vieäc phaûi chính thöùc, thaønh vaên, vaø phaûi cuï theå. Ví duï: caàn tuyeån ngöôøi vaøo moät coâng vieäc thö kyù trong toå chöùc, caàn chæ ra nhöõng ncoâng vieäc cuï theå maø nhaân vieân thö kyù phaûi laøm (10-15 nhieäm vuï vaø moõi nhieäm vuï seõ co nhöõng quy ñònh cuï theå).
Ñaây khoâng chæ laø cô sôû ñeå xaây döïng tieâu chí choïn maø coøn laø cô sôû ñeå xaùc ñònh caùc hình thöùc boài döôõng tieáp.
Moät hình thöùc cuõng caàn söû duïng ñeå löïa choïn laø baét buoäc ngöôøi döï tuyeån ñieàn chi tieát vaøo ñôn xin vieäc.
Nhieäm vuï cuûa nhaø quaûn lyù nhaân söï laø phaûi xaây döïng maãu ñôn ñeå nhaèm tìm ra ñöôïc caùc thoâng tin caàn thieát vaø coù theå toång hôïp baèng chöông trình maùy tính.
1.6- Thuû tuïc caàn thieát ñaàu tieân: noäp ñôn xin döï
tuyeån vaøo caùc cô quan nhaø nöôùc.
Ngöôøi muoán ñöôïc tham döï kì thi tuyeån phaûi laøm ñôn xin döï tuyeån.
Ñôn xin döï tuyeån vöaø laø dòp ñeå cung caáp cho nhaø quaûn lyù nhaân söï cô quan haønh chính nhaø nöôùc coù nhöõng thoâng tin maø hoï caàn; ñoàng thôøi ñôn cuõng laø moät hình thöùc theå hieän söï tình nguyeän cuûa ngöôøi noäp ñôn.
(xem maãu trang 161)
Ñôn coù theå ñöôïc thieát keá ñeå cung caáp nhöõng thoâng tin toái thieåu veà caù nhaân ngöôøi noäp ñôn cuõng nhö moät soá thoâng tin kyø voïng maø toå chöùc muoán bieát. Coù nhieàu caùch thieát keá maãu ñôn, nhöng hieän nay maãu ñôn caàn ñöôïc thieát keá ñeå coù theå xöû lyù nhanh treân caùc chöông trình maùy tính.
Hình thöùc ñôn keøm theo lyù lòch thöôøng raát phoâû bieán hieän nay. Thoâng qua sô yeáu lyù lòch cuõng coù theå chæ ra ñöôïc nhöõng thoâng tin veà kinh nghieäm treân caùc lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa caùc öùng cöû vieân.
Sô yeáu lyù lòch cuõng nhö ñôn ñöôïc thieát keá ñeå ngöôøi ñieàn caûm thaáy söï töï nguyeän cuûa mình vaø töï cam keát vôùi nhöõng thoâng tin cung caáp.
Moät baûn sô yeáu lyù lòch hay moät laù ñôn thay cho sô yeáu lyù lòch goàm:
Phaàn nhöõng thoâng tin cô baûn: hoï vaø teân (hoï, teân, teân ñeäm); ngaøy thaùng naêm sinh; nôi sinh; soá chöùng minh thö hay hoä chieáu; ñòa chæ; tình traïng hoân nhaân, gia ñình (vôï, choàng, caùc con); tham gia caùc toå chöùc chính trò (ñoaøn, coâng ñoaøn, ñaûng); …
Phaàn thoâng tin veà quaù trình coâng taùc;
Phaàn thoâng tin veà tình hình söùc khoeû;
Phaàn kyø voïng cuûa baûn thaân ñoái vôùi toå chöùc.
Nhieàu nöôùc phaûi keâ khai cuï theå tieán trình hoïc taäp; ôû ñaâu vaø bao nhieâu laâu. Ñaây laø neàn taûng raát cô baûn ñöôïc söû duïng ñeå tuyeån choïn cuûa nhieàu nöôùc.
(xem maãu trang 162)
3.Tuyeån choïn ngöôøi môùi cho toå chöùc
Ñeå choïn ngöôøi môùi cho toå chöùc, caùc nhaø quûan lyù nhaân söï caàn thu huùt ngöôøi noäp ñôn döï tuyeån. Ñoái vôùi ngöôøi döï tuyeån, ngoaøi nhöõng thuû tuïc caàn thieát nhö noäp ñôn, tham gia kyø thi tuyeån, toå chöùc coøn caàn quan taâm ñeán naêng löïc, haønh vi cuõng nhö kinh nghieäm cuûa ngöôøi noäp ñôn, vaø caùc yeáu toá khaùc nhö gia ñình ngöôøi ñoù (vì cuõng laø yeáu toá ít nhieàu coù aûnh höôûng ñeán quaù trình coâng vieäc), taát nhieân, naêng löïc laøm vieäc cuûa ngöôøi noäp ñôn döï tuyeån laø ñaùng quan taâm hôn caû.
3.1- Moät soá vaán ñeà chung veà toå chöùc tuyeån choïn
Choïn löïa nhöõng ngöôøi ñaõ noäp ñôn xin döï tuyeån laø moät tieán trình ñeå toå chöùc coù theå choïn löïa trong soá nhöõng ngöôøi döï tuyeån ra nhöõng ngöôøi ñaùp öùng toát nhaát ñoøi hoûi cuûa toå chöùc ôû nhöõng vò trí caàn tuyeån trong ñieàu kieän coù theå cuûa toå chöùc.
Maëc duø nhaán maïnh ñeán khía caïnh hieäu quaû (töùc choïn ñöôïc ngöôøi ñaùp öùng toát nhaát), toå chöùc vaãn phaûi quan taâm ñeán vieäc taïo cô hoäi ñeå tieáp caän bình ñaúng ñeán coâng vieäc cho taát caû ngöôøi döï tuyeån. Ñieàu ñoù cuõng coù nghóa khi choïn, vaãn coøn phaûi quan taâm theâm moät soá tieâu chí khaùc nöõa.
Quaù trình choïn laø nhaèm tìm ra nhöõng ngöôøi toát nhaát ñaùp öùng yeâu caàu coâng vieäc. Do ñoù, ñeå ñaûm baûo cho vieäc choïn ñuùng ngöôøi, caàn xaây döïng heä thoáng caùc tieâu chí choï löïa phuø hôïp vôùi moâi tröôøng toå chöùc vaän ñoäng vaø phaùt trieån.
Choïn ngöôøi laø böôùc quan troïng nhaát trong quy trình boå sung ngöôøi cho toå chöùc haønh chính nhaø nöôùc.
Do ñaëc tröng ñaëc bieät cuûa cô quan nhaø nöôùc noùi chung vaø cô quan haønh chính nhaø nöôùc noùi rieâng, thì vieäc choïn trong soá nhöõng ngöôøi ñaõ tham gia taïo laäp thò tröôøng lao ñoäng rieâng cuûa toå chöùc caàn:
moät maët vöøa theo nhöõng caùch thöùc tuyeån choïn chung; maët khaùc, vöøa caàn ñöa ra nhöõng ñieàu kieän rieâng cuï theå phuø hôïp vôùi ñaëc tröng cuûa coâng vieäc trong caùc cô quan nhaø nöôùc noùi chung cuõng nhö cô quan haønh chính nhaø nöôùc noùi rieâng.
Nhö treân ñaõ neâu, thò tröôøng lao ñoäng ñeå tuyeån ngöôøi vaøo laøm vieäc ôû moät vò trí trong toå chöùc ñöôïc thu huùt töø nhieàu nguoàn khaùc nhau, coù theå khaùi quaùt baèng sô ñoà nhö sau :
Thò tröôøng lao ñoäng töï do
Töø caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc khaùc
Thò tröôøng lao ñoäng rieâng cuûa cô quan haønh chính nhaø nöôùc
Töø ngay beân trong toå chöùc do saép xeáp laïi
Caùc doøng nguoàn nhaân löïc cho toå chöùc haønh chính nhaø nöôùc.
Do nguoàn goác hình thaønh thò tröôøng lao ñoäng cho vieäc tuyeån duïng nhaân löïc cho cô quan haønh chính nhaø nöôùc khaùc nhau vaø do yeâu caàu cuûa vieäc laøm trong caùc cô quan ñoù coù nhöõng ñaëc tính rieâng neân caàn xaây döïng nhöõng tieâu chí cuï theå cho vieäc tuyeån choïn cuõng nhö hình thöùc tuyeån choïn.
Treân nguyeân taéc chung, vieäc choïn ngöôøi boå sung cho cô quan quaûn lyù haønh chính nhaø nöôùc caàn chuù yù:
Choïn ngöôøi töø thò tröôøng lao ñoäng rieâng ñaõ ñöôïc taïo laäp. Ñieàu naày nhaèm haïn cheá vieäc nhöõng ngöôøi khaùc töï do tham gia vaøo quaù trình tuyeån duïng.
Hay noùi khaùc ñi, chæ tuyeån ngöôøi ñaõ ñöôïc xem treân. Vieäc aán ñònh thôøi xeùt sô boä böôùc ñaàu ôû gian cho vieäc noäp ñôn xin döï tuyeån ôû treân caàn taïo cô hoäi ñeå moïi ngöôøi muoán hay coù ñuû ñieàu kieän ñeàu coù cô hoäi ñeå tham gia.
Choïn ngöôøi töø thò tröôøng lao ñoäng töï do:
Veà nguyeân taéc, hoï cuõng ñöôïc xem xeùt bình ñaúng nhö ngöôøi khaùc. Nhöng do ñaëc ñieåm cuûa hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc, hoï ít coù cô hoäi hôn so vôùi hai nhoùm ngöôøi coøn laïi khi aùp duïng bieän phaùp thi tuyeån.
Tuy nhieân, coù khaù nhieàu ngöôøi tröôùc khi thi tuyeån cuõng ñaõ tìm hieåu noäi dung hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc vaø do ñoù hoï cuõng coù theå phaûi ñöôïc xem xeùt bình ñaúng vôùi hai nhoùm ngöôøi khaùc.
Choïn ngöôøi töø caùc toå chöùc nhaø nöôùc:
Nhieàu ngöôøi ñaõ laøm vieäc trong caùc cô quan nhaø nöôùc nhöng do nhieàu lyù do khaùc nhau hoï muoán thuyeân chuyeån sang cô quan khaùc. Trong tröôøng hôïp naày cuõng caàn löu yù ñeán thöïc traïng cuûa hoï ñeå xem laø ngöôøi cuûa nhaø nöôùc vaø do ñoù chæ laø hình thöùc thuyeân chuyeån; hoaëc coi hoï nhö nhöõng ngöôøi thuoäc thò tröôøng lao ñoäng töï do ñaõ neâu treân.
Nhoùm beân trong toå chöùc: tham gia vaøo quaù trình tuyeån choïn do saép xeáp laïi. Ñoù laø nhöõng ngöôøi dö thöøa ôû caùc ñôn vò nhoû trong cô quan haønh chính nhaø nöôùc.
Khaùi nieäm dö thöøa ñöôïc hieåu theo nhieàu caùch khaùc nhau. Thöøa do coâng vieäc cuûa ñôn vò ñoù giaûm quy moâ cuõng nhö nhieäm vuï, chöùc naêng; thöøa do khoâng ñuû naêng löïc ñeå ñaùp öùng coâng vieäc cuûa toå chöùc do quaù trình phaùt trieån; thöøa do tröôùc ñaây boá trí khoâng ñuùng chuyeân moân, ngaønh ngheà.
Vieäc söû duïng nhoùm ngöôøi naày coù theå ñöôïc hieåu theo hai nghóa: boá trí laïi vaø tuyeån laïi.
Trong thöïc teá, caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc noùi rieâng hay caùc cô quan nhaø nöôùc noùi chung thöôøng söû duïng hình thöùc thöù nhaát. Trong tröôøng hôïp naày, vieäc tuyeån choïn ñeå boá trí laïi mang tính chaát noäi boä cô quan vaø ít khi ñöôïc coâng khai.
Trong khi ñoù, neáu thöøa nhaän vieäc tuyeån ngöôøi vaøo vò trí coâng vieäc môùi caàn ñaûm baûo tính coâng khai, bình ñaúng; ñaêïc bieät trong tröôøng hôïp thò tröôøng lao ñoäng maát caân ñoái giöõa nhu caàu vaø khaû naêng cung caáp (thöøa lao ñoäng) thì vieäc saép xeáp laïi nhaân söï cuûa toå chöùc chuyeån töø nôi thöøa sang nôi thieáu seõ khoâng laøm cho boä maùy toát hôn vaø khoâng ñaûm baûo vieäc tinh giaûm.
Tham gia thò tröôøng lao ñoäng hieän nay coù nhieàu ngöôøi môùi toát nghieäp töø caùc tröôøng ñaïi hoïc. Hoï laø nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc trang bò caùc kieán thöùc hieän ñaïi maø baûn thaân “cha, anh” cuûa hoï trong boä maùy haønh chính nhaø nöôùc chöa ñöôïc trang bò hoaëc neáu muoán trang bò thì caàn phaûi coù thôøi gian khaù daøi.
Neáu caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc chæ thöïc hieän thuyeân chuyeån nhaèm giaûi quyeát vaán ñeà dö thöøa cuïc boä, khoù coù theå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng haønh chính nhaø nöôùc. Ñoù (?) cuõng laø ñieàu maø chính saùch nhaân söï vaø chính saùch tuyeån duïng caàn ñöôïc caùc nhaø quaûn lyù noùi chung caàn quan taâm.
Trong nhieàu tröôøng hôïp, vieäc choïn ngöôøi trong soá nhöõng ngöôøi muoán gia nhaäp toå chöùc, ñaëc bieät laø caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc caàn phaûi döïa treân nhöõng ñònh höôùng ñaõ ñöôïc vaïch ra trong chính saùch nhaân söï.
Chính saùch caùn boä laø moät trong nhöõng caên cöù quan troïng ñeå xaây döïng caùc tieâu chí caàn cho quaù trình tuyeån chonï ngöôøi cho toå chöùc. Moïi toå chöùc ñeàu quan taâm ñeán vieäc xaây döïng chính saùch nhaân söï cho toå chöùc mình. Ñoù laø coâng vieäc khoâng chæ cuûa nhaø quaûn lyù nhaân söï maø laø cuûa caû taäp theå laõnh ñaïo toå chöùc
3.2- Quy trình choïn ngöôøi môùi
Theo sô ñoà sau
Hoaøn thieän danh saùch nhöõng ngöôøi noäp ñôn xin döï tuyeån; xaây döïng troïng soá caùc tieâu chí choïn ngöôøi
Phoûng vaán nhanh ñeå coù theå loaïi boû moät soá ngöôøi khoâng ñaït yeâu caàu maø kieåm tra hoà sô khoâng phaùt hieän ñöôïc.
Xem xeùt laïi laàn cuoái hoà sô, danh saùch nhöõng ngöôøi noäp ñôn xin döï tuyeån
Thi, kieåm tra nhöõng kieán thöùc ban ñaàu caàn cho coâng vieäc cuûa toå chöùc (baèng nhieàu hình thöùc nhö thi vieát, vaán ñaùp, phoûng vaán)
Nhöõng ngöôøi bò loaïi boû do khoâng ñaït möùc chuaån caàn thieát
Boå sung hoà sô
Danh muïc nhöõng ngöôøi ñöôïc choïn
Phoûng vaán tröôùc khi coù quyeát ñònh choïn(phoûng vaán laàn 2)
Kieåm tra söùc khoeû
Ra quyeát ñònh vaø chuyeån nhaân söï cho caùc ñôn vò coù nhu caàu.
Tieán trình choïn ngöôøi
Phaân chia caùc giai ñoaïn treân chæ coù tính töông ñoái, caàn laøm roõ hôn nhöõng noäi dung cuûa töøng giai ñoaïn trong quy trình ñoù.
Sau khi thoâng baùo ñeå thu huùt ngöôøi noäp ñôn tham gia vaøo thì tröôøng lao ñoäng cuûa toå chöùc, tieán trình löïa choïn coù theå bao goàm hai böôùc: chuaån bò danh saùch nhöõng öùng vieân coù chaát löôïng theo tieâu chí ñaõ neâu treân vaø choïn trong soá nhöõng ngöôøi coù chaát löôïng ñaùp öùng cao nhaát yeâu caàu cuûa toå chöùc.
Moät soá toå chöùc coù theå ñôn giaûn caùc böôùc ñaõ neâu treân do soá löôïng ngöôøi tham gia döï hay soá vieäc laøm haïn cheá. Moät cô quan haønh chính nhaø nöôùc haøng naêm chæ cho pheùp tuyeån theâm 2-3 ngöôøi, trong khi ñoù coù theå coù haøng traêm ngöôøi döï tuyeån.
Cuõng coù coâng ty coù vieäc laøm raát lôùn nhöng nguoàn lao ñoäng töø thò tröôøng khoâng ñuû cung caáp neân soá löôïng ngöôøi noäp ñôn raát haïn cheá (do ngay töø ban ñaàu, caùc tieâu chí tuyeån choïn ñaõ ñöôïc coâng boá ñaày ñuû)
Trong caû hai tình huoáng treân, caùc böôùc coøn laïi ñeå tuyeån choïn seõ khaùc nhau.
3.3- Kyõ thuaät trong tieán trình choïn ngöôøi môùi boå
sung cho toå chöùc
3.3.1- Raø soaùt laïi danh saùch nhöõng ngöôøi noäp ñôn
döï tuyeån.
3.3.2- Phoûng vaán nhanh
3.3.3- Thi laø moät hình thöùc ñöôïc nhieàu toå chöùc
quan taâm aùp duïng.
3.3.4- Traéc nghieäm
3.3.5- Phoûng vaán
3.3.6- Toå chöùc thi tuyeån
3.3.7- Kieåm tra söùc khoeû
3.3.8- Quyeát ñònh choïn
Choïn ngöôøi boå sung cho toå chöùc caàn quan taâm moät soá bieän phaùp mang tính kyõ thuaät. Ñaây laø nhöõng coâng cuï quan troïng nhaèm ñaûm baûo choïn ñuùng ngöôøi vaøo laøm vieäc trong caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc. Hai kyõ thuaät sau ñaây caàn chuù yù: Thi (caùc daïng khaùc nhau) vaø phoûng vaán.
3.3.1- Raø soaùt laïi danh saùch nhöõng ngöôøi noäp ñôn
döï tuyeån.
Hoaøn thieän danh saùch nhöõng ngöôøi noäp ñôn döï tuyeån nhaèm leân danh saùch ñeå tieán haønh caùc thuû tuïc caàn thieát cho quaù trình thi tuyeån. Ñaây cuõng laø dòp ñeå xem xeùt laïi laàn cuoái cuøng nhöõng vaán ñeà thuoäc veà nhaân söï treân giaáy tôø.
Trong khoâng ít tröôøng hôïp, kieåm tra laïi laàn cuoái coù theå giuùp caùc chuyeân gia nhaân söï phaùt hieän ra sô suaát töø laàn tröôùc. Coâng vieäc naày thöôøng do caùc nhaân vieân trong hoäi ñoàng thi tuyeån ñaûm nhaän hoaëc môøi caùc chuyeân gia beân ngoaøi tö vaán chuyeân moân.
Xaùc ñònh troïng soá cho caùc tieâu chí löïa choïn:
Veà nguyeân taéc, nhöõng tieâu chuaån caàn thieát ñeå choïn ngöôøi ñaõ ñöôïc thoâng baùo cho nhöõng ngöôøi tham gia döï tuyeån bieát treân phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng.
Nhöng moãi moät tieâu chí ñeå ñöôïc tuyeån vaøo caùc toå chöùc coù theå ñöôïc xaùc ñònh troïng soá öu tieân khaùc nhau tuyø theo soá löôïng ngöôøi döï tuyeån. Maët khaùc, cuõng phuï thuoäc vaøo töøng thôøi gian cuï theå maø tieâu chí naøo ñöôïc quan taâm hôn.
Troïng soá cho töøng tieâu chí ñöôïc xaùc ñònh döïa treân vieäc moâ taû coâng vieäc maø ngöôøi ñöôïc tuyeån phaûi thöïc hieän, nhöõng tieâu chí naøo trong ñieàu kieän hieän taïi laøm cho coâng vieäc coù theå ñaït ñöôïc hieäu quaû cao nhaát.
Nhieàu toå chöùc keå caû caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc thöôøng döïa vaøo caùc tieâu chí sau:
Tieâu chí giaùo duïc: ñöôïc nhieàu toå chöùc coi laø yeáu toá ñaàu tieân ñeå choïn caùc öùng vieân saùng giaù nhaát cho vò trí caàn tuyeån. Giaùo duïc ñöôïc ñaùnh giaù treân nhieàu tieâu thöùc khaùc nhau nhö:
Tröôøng hoïc (danh tieáng cuûa tröôøng, daân laäp hay quoác laäp; trong nöôùc hay ngoaøi nöôùc)
Soá naêm hoïc;
Loaïi chuyeân moân ñöôïc ñaøo taïo (luaät, haønh chính hay kinh teá, xaõ hoäi)
Baèng caáp (trung caáp, cao ñaúng, ñaïi hoïc; baèng khaù, trung bình hay gioûi).
Ña soá caùc toå chöùc ñeàu ñöa öu tieân (troïng soá) cho ngöôøi hoïc nhieàu hôn, baèng caáp cao hôn. Ñieàu naày cuõng ñöôïc aùp duïng ôû Vieät Nam khi thi tuyeån coâng chöùc môùi (tieán só, thaïc só ñöôïc tuyeån thaúng vaøo coâng chöùc neáu phuø hôïp ngaønh ngheà chuyeân moân; cöû nhaân toát nghieäp loaïi gioûi cuõng ñöôïc öu tieân)
Kinh nghieäm coâng taùc: cuõng ñöôïc nhö laø moät tieâu chí troïng soá. Nhieàu toå chöùc öu tieân ñeå tuyeån nhöõng ngöôøi coù kinh nghieäm treân caùc lónh vöïc töông ñöông, ñaëc bieät, caùc toå chöùc caàn tuyeån nhöõng nhaø quaûn lyù. Thaâm nieân coâng taùc treân moät lónh vöïc cuï theå cuõng ñöôïc xaùc ñònh nhö laø moät tieâu chí ñeå öu tieân.
Tieâu chuaån söùc khoeû hay caùc yeáu toá thuoäc veà theå chaát trong moät vaøi tröôøng hôïp cuõng ñöôïc xem laø troïng soá. Nhieàu coâng vieäc chæ tuyeån ñaøn oâng maø khoâng tuyeån phuï nöõ; nhieàu coâng vieäc ñoøi hoûi phuï nöõ phaûi coù chieàu cao nhaát ñònh…
Nhöõng ñaëc tröng veà caù nhaân (caùch?): cuõng ñöôïc ñöa vaøo troïng soá nhö: tuoåi, giôùi tính, coù gia ñình hay chöa coù.
Treân nguyeân taùc chung cuûa caùc vaên baûn phaùp luaät, vieäïc ñöa ra caùc tieâu chí coù tính troïng soá khoâng ñöôïc söû duïng ñeå phaân bieät, ñoái xöû khoâng bình ñaúng. Caùc tieâu chí vaø troïng soá chæ ñöôïc ñöa ra vì yeâu caàu coâng vieäc.
Nhaân caùch: phaåm caùch rieâng cuûa ngöôøi- caùi tính caùch rieâng cuûa moät ngöôøi
(HVTÑ Ñaøo duy Anh, trang 60,quyeån haï)
3.3.2- Phoûng vaán nhanh
Phoûng vaán nhanh cuõng laø moät caùch thöùc ñeå loaïi bôùt nhöõng ngöôøi khoâng ñuû yeâu caàu. Trong ñôït phoûng vaán nhanh, cuõng coù theå khoâng ñeå loaïi tröø maø ñeå coù theâm thoâng tin boå sung.
Thoâng thöôøng, caùc loaïi thoâng tin caàn ñeå bieát kinh nghieäm cuûa ngöôøi döï tuyeån; nhöõng kyø voïng cuûa hoï khi ñöôïc vaøo laøm vieäc. Cuoäc phoûng vaán thöôøng ñöôïc toå chöùc tröôùc kyø thi tuyeån chính thöùc khoaûng 3-5 ngaøy vaø keùo daøi vaøi ba phuùt.
3.3.3- Thi laø moät hình thöùc ñöôïc nhieàu toå chöùc
quan taâm aùp duïng.
Trong nhöõng naêm tröôùc ñaây, caùc toå chöùc nhaø nöôùc do ñaëc tröng quyeàn löïc cuûa mình neân ít quan taâm ñeán vieäc toå chöùc thi tuyeån ngöôøi boå sung nhaân löïc cho caùc cô quan nhaø nöôùc noùi chung vaø cô quan haønh chính nhaø nöôùc noùi rieâng. Hieän nay, tuyeån coâng chöùc môùi vaøo cô quan thöôøng baét buoäc phaûi aùp duïng hình thöùc thi tuyeån.
Vieäc toå chöùc thi tuyeån phaûi tieán haønh thoâng qua nhieàu hình thöùc khaùc nhau. Tuy nhieân, caàn chuù yù ñeán noäi dung thi tuyeån phaûi gaén lieàn vôùi coâng vieäc sau naày maø ngöôøi truùng tuyeån phaûi laøm.
Hay nhieàu nhaø nghieân cöùu ñaõ chæ ra raèng: caùc noäi dung thi phaûi lieân quan ñeán coâng vieäc môùi coù theå tuyeån ñöôïc ñuùng ngöôøi, neáu khoâng, kyø thi chæ mang tính hình thöùc.
Tuyeån thoâng qua hình thöùc thi tuyeån (vieát, vaán ñaùp hay traéc nghieäm) caàn phaûi ñaûm baûo tính coâng baèng, khoâng söû duïng noù nhö laø moät hình thöùc ñoái xöû hay loaïi boû nhöõng ñoái töôïng gaëp khoù khaên veà caùc vaán ñeà daân toäc hay toân giaùo,….
Noäi dung naày cuõng ñöôïc tieán trình caûi caùch haønh chính hieän nay cuûa caùc nöôùc quan taâm.
Vieät Nam trong nhieàu thaäp kyõ qua luoân coù nhöõng chính saùch ñeå öu tieân cho nhöõng ñoâùi töôïng gaëp khoù khaên ñöôïc tham gia vaøo laøm vieäc trong caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc nhö tæ leä ngöôøi daân toäc, phuï nöõ ngaøy caøng gia taêng trong caùc cô quan quyeàn löïc nhaø nöôùc.
Hai hình thöùc ñang ñöôïc söû duïng trong vieäc thi ñeå tuyeån choïn ngöôøi: thi vieát vaø thi vaán ñaùp.
Hình thöùc thi vieát ñaõ toàn taïi töø laâu vaø ñöôïc nhieàu nöôùc aùp duïng trong vieäc tuyeån coâng chöùc. Nhöng hình thöùc naày ñang giaûm daàn vaø thay vaøo ñoù laø hình thöùc traéc nghieäm.
Hình thöùc thi vaán ñaùp: ñöôïc aùp duïng trong nhieàu tröôøng hôïp. ñay laø caùch thöùc thay cho thi vieát. Thi vaán ñaùp coù theå giuùp ñaùnh giaù nhanh hôn thi vieát vaø ñaùnh giaù ñöôïc thöïc chaát cuûa ngöôøi döï thi. Tuy nhieân, phöông phaùp naày ñoøi hoûi phaûi toå chöùc chi tieát vaø toán keùm hôn thi vieát.
Nhieàu toå chöùc sau khi quaûng caùo ñeå thu huùt ngöôøi döï tuyeån, coù theå khoâng toå chöùc caùc hình thöùc thi tuyeån khi soá löôïng ngöôøi noäp ñôn haïn cheá hoaëc do coâng vieäc yeâu caàu phaûi thöïc hieän baèng hình thöùc khaùc nhö phoûng vaán.
So vôùi caùc phöông phaùp tuyeån duïng khaùc, thi tuyeån coù nhieàu öu ñieåm noåi troäi.
Caùc thí sinh tham gia thi tuyeån phaûi caïnh tranh vôùi nhau veà naêng löïc vaø trình ñoä chuyeân moân ñeå giaønh nhöõng vò trí nhaát ñònh trong boä maùy nhaø nöôùc.
Nhìn chung, nhöõng ngöôøi truùng tuyeån phaûi laø nhöõng ngöôøi gioûi nhaát trong soá nhöõng ngöôøi döï thi vaø ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu do cô quan nhaø nöôùc ñaët ra.
Ôû ñaây caàn loaïi tröø moät soá tröôøng hôïp caù bieät khi nhaø nöôùc phaûi thöïc hieän chính saùch xaõ hoäi ñoái vôùi moät soá ñoái töôïng ñaëc bieät hay moät soá vuøng ñaëc bieät nhö mieàn nuùi, haûi ñaûo.
Söï caïnh tranh treân coù taùc duïng khuyeán khích caùc thí sinh phaûi khoâng ngöøng naâng cao trình ñoä , naêng löïc cuûa chính mình. Qua ñoù, naâng cao maët baèng daân trí, vaên hoaù chung cho toaøn boä xaõ hoäi. Veà taâm lyù, moãi khi qua ñöôïc kyø thi tuyeån vaø ñöôïc boå nhieäm thaønh coâng chöùc nhaø nöôùc, coâng chöùc caûm thaáy töï haøo vaø phaán ñaáu nhieàu hôn nöõa. Do ñoù, ngaøy caøng ñöôïc naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû hôn nöõa.
Veà lyù thuyeát, thi tuyeån caøng khoù khaên bao nhieâu thì khaû naêng choïn ngöôøi gioûi caøng cao baáy nhieâu. Tuy nhieân, chuùng ta chæ coù theå vaän duïng ñöôïc caùc öu ñieåm neâu treân khi coù söï thi tuyeån nghieâm tuùc, khaùch quan, coâng baèng vaø chính xaùc.
Moät khi vi phaïm caùc nguyeân taéc ñoù, thi tuyeån chæ mang tính chaát hình thöùc, giaû taïo. Trong tröôøng hôïp ñoù, khoâng nhöõng noù khoâng ñaït ñöôïc muïc ñích ñeà ra maø coøn phaûn taùc duïng. Heä quaû taát yeáu laø nhöõng ngöôøi ñöôïc tuyeån duïng khoâng ñuû naêng löïc vaø trình ñoä chuyeân moân caàn thieát ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäc maø cô quan giao cho.
3.3.4- Traéc nghieäm Traéc nghieäm laø moät hình thöùc thi ñang ñöôïc nhieàu toå chöùc aùp duïng ñeå kieåm tra nhanh moät soá yeâu caàu cuûa ngöôøi döï tuyeån.
Ñeå kieåm tra vieäc thao taùc nhanh, chính xaùc vaø taâm lyù, söû duïng phöông phaùp “caém ñinh baèng hai ngoùn tay”.
lyù Traéc nghieäm ñeå kieåm tra kieán thöùc vaø xöû thoâng tin ñuùng cuõng ñöôïc aùp duïng nhaèm xaùc ñònh möùc ñoä am hieåu veà toå chöùc cuûa thí sinh döï tuyeån. Ñaây cuõng chính laø moät trong nhöõng noäi dung ít ñöôïc caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc quan taâm tröôùc ñaây neân caàn chuù yù.
3.3.5- Phoûng vaán
Phoûng vaán laø moät hình thöùc ñeå kieâûm tra saâu hôn nhöõng ngöôøi döï tuyeån ñaõ qua kyø thi vaán ñaùp hoaëc thi vieát.
Coù toå chöùc chæ tieán haønh hai loaïi hình neâu treân, nhöng cuõng coù toå chöùc, sau khi ñaõ toå chöùc thi vieát, thi vaán ñaùp thì tieán haønh phoûng vaán (kieåm tra saâu) tröôùc khi phaân coâng vaøo vò trí vieäc laøm.
Neáu nhö vieäc thi tuyeån theo hình thöùc vieäc laøm coù theå khoâng caàn qua phoûng vaán, song caùc toå chöùc haønh chính nhaø nöôùc theo moâ hình chöùc nghieäp thöôøng tuyeån chung ngöôøi vaøo moät ngaønh hôn laø vaøo moät coâng vieäc (ngaønh haønh chính – chuyeân vieân) neân toå chöùc phoûng vaán cuõng laø moät caùch ñeå coù theå boå sung thoâng tin nhaèm phuïc vuï vieäc phaân boå ngöôøi môùi tuyeån vaøo caùc vò trí hôïp lyù hôn.
Hieän nay coù nhieàu caùch ñeå phoûng vaán:
Phoûng vaán khoâng chæ daãn:
Hình thöùc phoûng vaán kieåu noùi chuyeän, khoâng coù baûn caâu hoûi keøm theo. Sau khi nghieân cöùu baûn moâ taû coâng vieäc, baûn tieâu chuaån coâng vieäc vaø hoà sô cuûa caùc öùng vieân, ngöôøi phoûng vaán seõ ghi caùc ñieåm maïnh, nhöõng ñieåm yeáu cuûa öùng vieân vaø nhöõng ñieåm chöa roõ caàn ñöôïc laøm saùng toû trong phoûng vaán.
Phoûng vaán theo maãu:
Hình thöùc phoûng vaán coù theå söû duïng baûn caâu hoûi maãu trong trong tieán trình phoûng vaán caùc öùng vieân.
Caùc caâu hoûi thöôøng ñöôïc thieát keá treân cô sôû nghieân cöùu kyõ löôõng caùc yeâu caàu cuûa coâng vieäc, tieâu chuaån caàn coù cuûa öùng vieân vaø thöôøng bao truøm leân taát caû nhöõng vaán ñeà quan troïng nhaát caàn tìm hieåu veà caùc öùng vieân: ñoäng cô, thaùi ñoä, naêng löïc, khaû naêng giao tieáp,.v.v.
Phoûng vaán tình huoáng:
Ngöôøi phoûng vaán ñöa ra nhöõng tình huoáng gioáng nhö trong thöïc teá maø ngöôøi thöïc hieän coâng vieäc thöôøng gaëp, vaø yeâu caàu caùc öùng vieân phaûi trình baøy caùc thöùc giaûi quyeát vaán ñeà. Caùc tình huoáng ñöôïc xaây döïng caên cöù vaøo quyeàn haïn, traùch nhieäm, ñieàu kieän laøm vieäc, caùc moái quan heä trong coâng vieäc thöïc teá.
Phoûng vaán lieân tuïc:
Öùng vieân bò nhieàu ngöôøi phoûng vaâùn lieân tuïc, rieâng bieät vaø khoâng chính thöùc. Öùng vieân thöôøng khoâng bieát laø mình ñang bò phoûng vaán neân haønh vi, caùch noùi naêng deã boäc loä tính caùch moät caùc trung thöïc nhaát. Hình thöùc naày cho keát quaû ñaùng tin caäy hôn so vôùi hình thöùc phoûng vaán thuaàn tuyù khoâng daãn daét.
Phoûng vaán nhoùm:
Hoäi ñoàng phoûng vaán hoaëc nhoùm phoûng vaán vieân cuøng hoûi öùng cöû vieân, caùch thöùc thöïc hieän gioáng nhö moät cuoäc hoïp baùo.
Phoûng vaán theo hình thöùc phaùt huy khaû naêng ñoäc laäp, tö duy (brainstorming)
Ñaây laø loaïi phoûng vaán nhaèm khôi daäy söï hoaït ñoäng tích cöïc cuûa tö duy trong nhöõng tình huoáng cuï theå: giaûi quyeát caùc tình huoáng, maâu thuaãn, giao tieáp. Loaïi naày coù theå aùp duïng ñeå löïa choïn nhaø quaûn lyù môùi.
Ñeå phoûng vaán ñaït ñöôïc nhöõng muïc ñích ñeà ra, caùc nhaø quaûn lyù nhaân söï cuõng nhö nhöõng ngöôøi tham gia hoäi ñoàng tuyeån sinh caàn quan taâm moät soá noäi dung ñeå phoûng vaán ñaït keát quaû thì caàn chuù yù: chuaån bò caâu hoûi phoûng vaán; xaây döïng heä thoáng thang ñieåm ñaùnh giaù caùc caâu traû lôøi; thöïc hieän phoûng vaán.
Tieán trình thöïc hieän phoûng vaán ñoøi hoûi coù söï tham gia cuûa nhöõng ñôn vò tröïc tieáp söû duïng coâng chöùc vaø caùc chuyeân gia nhaân söï. Caùc caâu hoûi ñöa ra phoûng vaán phaûi giuùp cho caû hai beân coù ñieàu kieän hieåu bieát laãn nhau.
3.3.6- Toå chöùc thi tuyeån
Ñeå toå chöùc thi tuyeån, caùc cô quan caàn chuaån bò chu ñaùo moät soá khaâu ñeå vaán ñeà thi tuyeån ñöôïc coâng baèng, chính xaùc, choïn ñöôïc ngöôøi ñuùng theo yeâu caàu maø toå chöùc caàn, ñoù laø:
Thaønh laäp Hoäi ñoàng thi.
Löïa choïn moân thi.
Xaùc ñònh noäi dung thi.
Nhöõng ngöôøi tham gia hoûi thi.
(caùc noäi dung treân seõ ñöôïc nghieân cöùu ôû caùc noäi dung mang tính chuyeân ñeà. Ñaây laø nhöõng noäi dung maø caùc nhaø quaûn lyù nhaân söï cuõng nhö caùc nhaø quaûn lyù taùc nghieäp trong caùc toå chöùc haønh chính nhaø nöôùc caàn quan taâm).
Caùc noäi dung treân ñeàu ñöôïc caùc nöôùc quy ñònh cuï theå trong heä thoáng vaên baûn phaùp luaät veà quaûn lyù coâng chöùc.
Nhöõng quy ñònh ñoù nhaèm ñaûm baûo tính hôïp phaùp, hôïp lyù, coâng baèng trong vieäc thi tuyeån. Ñaëc bieät trong ñieàu kieän thò tröôøng lao ñoäng ñang gaëp nhieàu khoù khaên nhö hieän nay, vaán ñeà tuyeån choïn ngöôøi vaøo laøm vieäc trong caùc cô quan nhaø nöôùc caøng caàn chuù yù ñeán nhöõng noäi dung mang tính kyõ thuaät ñaõ neâu treân ñeå choïn ñuùng ngöôøi.
ngaøy
(xem QÑ 466/1998/QÑ-TCCP-BCTL 5/9/1998)
3.3.7- Kieåm tra söùc khoeû
Ñaây laø moät khaâu trong quaù trình tuyeån choïn. Coù theå tieán haønh khaùm söùc khoeû tröôùc hoaëc sau khi thi tuyeån.
Khaùm tuyeån söùc khoeû tröôùc khi tieán haønh caùc thuû tuïc tuyeâûn choïn ñaõ neâu treân thoâng qua hình thöùc noäp chöùng nhaän söùc khoeû do caùc cô quan y teá caáp.
Cuõng coù yù kieán cho raèng caàn tieán haønh caùc thuû tuïc nhö ñaõ neâu treân vaø khaùm söùc khoeû sau. Caû hai hình thöùc ñeàu coù nhöõng haïn cheá vaø öu ñieåm rieâng.
Vieät Nam ñang aùp duïng hình thöùc ñaàu laø chöùng nhaän cuûa caùc cô quan y teá baûo ñaûm söùc khoeû ñeå laøm vieäc trong caùc cô quan nhaø nöôùc.
3.3.8- Quyeát ñònh choïn
Choïn ngöôøi ñeå boå sung cho toå chöùc laø moät coâng vieäc quan troïng. Nhö ñaõ neâu treân, caùc nhaø quaûn lyù nhaân söï thöôøng ñöùng tröôùc khoù khaên trong vieäc quyeát ñònh choïn ai, maëc duø toå chöùc ñaõ coù nhöõng tieâu chí cho vieäc tuyeån choïn.
Trong caùc toå chöùc nhoû, khoâng coù phoøng nhaân söï (nhaø quaûn lyù nhaân söï), nhu caàu tuyeån choïn boå sung haøng naêm khoâng lôùn. Nhaø quaûn lyù ñieàu haønh tröïc tieáp laøm quyeát ñònh choïn nhaân vieân. Ñieàu naày cuõng ñöôïc quy ñònh trong vieäc phaân quyeàn quaûn lyù nhaân söï trong caùc toå chöùc haønh chính nhaø nöôùc.
Trong moät soá toå chöùc khoâng phaûi nhaø nöôùc, coù theå chæ aùp duïng hình thöùc phoûng vaán (tröïc tieáp giöõa nhaø quaûn lyù vaø ngöôøi xin döï tuyeån) ñeå choïn ngöôøi phuø hôïp nhaát. Caùch thöùc naày seõ giuùp caùc nhaø quaûn lyù choï ñuùng ngöôøi mình caàn, nhöng khoâng traùnh khoûi nhöõng haïn cheá.
Ñoái vôùi caùc toå chöùc nhaø nöôùc nhö ñaõ neâu treân, hình thöùc thi tuyeån laø baét buoäc. Do ñoù, quyeát ñònh choïn ngöôøi truùng tuyeån thuoäc quyeàn cuûa Hoäi ñoàng tuyeån duïng coâng chöùc môùi. Sau khi coù quyeát ñònh cuûa Hoäi ñoàng thi tuyeån, thuû tröôûng ñôn vò seõ quyeát ñònh tuyeån nhaân vieân môùi vaøo laøm vieäc trong cô quan haønh chính nhaø nöôùc.
Thi tuyeån neáu truùng, HÑ tuyeån duïng ( thi tuyeån) ra quyeát ñònh truùng tuyeån
Thuû tröôûng cô quan (hoaëc cô quan coù thaåm quyeàn tuyø thuoäc theo söï phaân quyeàn quaûn lyù) ra quyeát ñònh tuyeån duïng taäp söï
neáu khoâng ñaït: thuû tröôûng cô quan söû duïng coâng chöùc ñoù yeâu caàu cô quan thaåm quyeàn ra quyeát ñònh huyû boû quyeát ñònh tuyeån duïng;
neáu ñaït: yeâu caàu cô quan coù thaåm quyeàn ra quyeát ñònh boå nhieäm vaøo ngaïch chính thöùc.
Ai kyù quyeát ñònh choïn phuï thuoäc vaøo möùc ñoä phaân quyeàn trong quûan lyù coâng chöùc.
Moâät quyeát ñònh tuyeån coâng chöùc môùi ñeàu phaûi tuaân theo maãu quy ñònh chung vaø döïa treân keát quaû thi tuyeån, phoûng vaán.
Moät quyeát ñònh tuyeån duïng phaûi hôïp phaùp, hôïp lyù.
Ñeå ra moät quyeát ñònh tuyeån duïng caàn laøm roõ:
Caên cöù ñeå ra quyeát ñònh
Tuyeån duïng ai, ngaïch naøo?
Thôøi gian taäp söï bao laâu
Cheá ñoä löông (bao nhieâu phaàn traêm löông khôûi ñieåm)
Caùc quyeàn lôïi khaùc, neáu coù
Choïn ngöôøi, nhöõng ñieåm caàn quan taâm:
Choïn ngöôøi cuõng chòu taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá beân ngoaøi vaø ñaêïc bieät vai troø cuûa caùc toå chöùc coâng ñoaøn quaàn chuùng.
Tieâu chí choïn phaûi ñöôïc thoâng baùo tröôùc khi choïn vaø caàn aùp duïng phöông phaùp phaân tích coâng vieäc ñeå xaây döïng tieâu chí.
Neân thieát laäp quy trình caùc böôùc choïn. Khoâng quaù chi tieát nhöng cuõng khoâng neân boû qua nhöõng böôùc caàn thieát.
Vò trí caøng quan troïng caøng ñoøi hoûi vieäc löïa choïn cuï theå, aùp duïng nhieàu coâng cuï kyõ thuaät.
Khoâng neân taïo söï öu tieân khoâng döïa vaøo chaát löôïng cho ngöôøi trong toå chöùc.
Caû nhaø quaûn lyù tröïc tieáp vaø nhaø quaûn lyù nhaân söï tham gia quaù trình choïn seõ ñaûm baûo toát hôn cho choïn ñöôïc ngöôøi.
Söû duïng nhieàu caùch khaùc nhau ñeå thu thaäp, xöû lyù thoâng tin caøng laøm cho ngöôøi ñöôïc choïn phuø hôïp vôùi coâng vieäc.
Toå chöùc caøng lôùn, ñoøi hoûi caøng tinh vi, hoaøn thieän coâng vieäc choïn ngöôøi boå sung.
Nhöõng coâng vieäc coù theå löôïng hoaù neân toå chöùc thi kieåm tra, saùt haïch.
Khoâng neân tuyeät ñoái hoaù heä thoáng tuyeån choïn cuûa toå chöùc.
11.- Thi, kieåm tra saùt haïch laø cô sôû phaùp lyù caàn thieát ñeå choïn ñuùng ngöôøi.
IV.Taäp söï cho ngöôøi môùi ñöôïc tuyeån
vaøo cô quan quaûn lyù haønh chính nhaø nöôùc
1. Taäp söï laø gì?
2. Lôïi ích cuûa taäp söï
3. Ngöôøi daãn daét chöông trình taäp söï
4. Caùch thöùc tieán haønh chöông trình taäp
söï
5. Nhaân vieân môùi caàn ñöôïc ñaøo taïo, boài
döôõng
6. Heát taäp söï vaø tuyeån duïng chính thöùc
1.Taäp söï laø gì?
Thuaät ngöõ naày ñöôïc hieåu khaù phong phuù veà noäi dung.
Coù ngöôøi noùi taäp söï laø thöû vieäc; taäp laøm quen vôùi coâng vieäc cuûa toå chöùc, cô quan haønh chính nhaø nöôùc.
Trong moät soâù taøi lieäu, khaùi nieäm hoïc vieäc cuõng töông töï nhö taäp söï, maëc duø, hoïc vieäc coù theå khoâng caàn qua giai ñoaïn tuyeån choïn chính thöùc nhö ñaõ neâu treân.
Khaùi nieäm taäp söï cuõng coù theå ñöôïc coi laø quaù trình “cô quan hoaù” ngöôøi môùi ñöôïc tuyeån choïn. Ñoù laø moät quaù trình, vì caàn coù thôøi gian ñeâû ngöôøi môùi tuyeån hoïc nhöõng chuaån möïc giaù trò vaên hoaù, thuû tuïc cuûa toå chöùc.
Ñoù cuõng chính laø quaù trình ñeå laøm quen vôùi moâi tröôøng môùi; taäp laøm quen vôùi coâng vieäc seõ ñöôïc ñaûm nhaän cuõng nhö nhöõng gì maø toå chöùc kyø voïng vaøo hoï.
Ñoàng thôøi cuõng laø quaù trình ñeå ngöôøi môùi tuyeån vaøo hieåu ñöôïc caùch thöùc hoaït ñoäng cuõng nhöù chöùc naêng, nhieäm vuï, quyeàn haïn cuaû toå chöùc.
Vaø taäp söï cuõng laø caùch thöùc ñeå ngöôøi môùi tuyeån coù theå boå sung theâm nhöõng kieán thöùc caàn thieát maø hoï chöa coù, chöa ñuû.
Trong quaù trình taäp söï, ngöôøi môùi tuyeån caàn ñöôïc caùc nhaø quaûn lyù, baïn ñoàng nghieäp trong cô quan giuùp ñôõ ñeå hoï hoøa nhaäp vaøo moâi tröôøng toå chöùc.
Theo heä thoáng phaùp luaät quaûn lyù coâng chöùc hieän nay ôû Vieät Nam, taäp söï laø moät trong nhöõng noäi dung baét buoäc cuûa ngöôøi môùi ñöôïc tuyeån duïng vaøo cô quan nhaø nöôùc noùi chung vaø cô quan haønh chính noùi rieâng.
2.Lôïi ích cuûa taäp söï
Ngöôøi môùi vaøo laøm vieäc trong caùc toå chöùc noùi chung vaø ñaëc bieät trong caùc toå chöùc haønh chính noùi rieâng thöôøng coù nhöõng bieåu hieän “lo laéng”. Ñieàu ñoù laøm cho coâng vieäc cuûa hoï khoâng nhö mong muoán vaø coù theå taïo taâm lyù muoán töø boû toå chöùc sôùm.
Kinh nghieäm cuûa caùc nhaø quaûn lyù nhaân söï chæ ra laø hieäu quûa coâng taùc tuyeån choïn ñöôïc gaén lieàn vôùi soá löôïng ngöôøi boû vieäc sau thôøi gian thaùng, quyù , naêm.
Hieäu quaû cuûa vieäc tuyeån choïn ngöôøi môùi ñöôïc xaùc ñònh baèng: trung bình coäâng cuûa 3 tæ leä:
Tæ leä % hoaøn thaønh coâng vieäc ñöôïc giao;
Tæ leä % ôû laïi sau moät naêm;
Tæ leä % soá ngöôøi môùi tuyeån ñöôïc ñeà baït cao hôn sau moät naêm.
Ví duï: tæ leä hoaøn thaønh nhieäm vuï laø 90%;
tæ leä ôû laïi sau moät naêm laø 95%;
tæ leä ñöôïc ñeà baït ñöôïc ngöôøi môùi laø 25%;
Hieäu quaû laø 90+95+25 = 210 / 3 = 70%
Recruit; (= tuyeån duïng)
Moät doanh nghieäp coù chính saùch quaûn lyù nhaân söï toát neân thöïc hieän theo 5 chöõ R:
Raise; (= phaùt trieån, ñeà baït = promote)
Reward; ( töôûng thöôûng )
Retain ; (giöõ chaân, giöõ laïi // detain= caûn trôû,
caàm chaân )
Retrench; (tinh giaûm bieân cheá, giaûm xeùn ) bôùt, caét
Rise:To cause to rise; to bring from a lower to a higher place; to lift upward; to elevate; to heave; as, to raise a stone or weight. Hence, figuratively: --
[1913 Webster] (a) To bring to a higher condition or situation; to elevate in rank, dignity, and the like; to increase the value or estimation of; to promote; to exalt; to advance; to enhance; as, to raise from a low estate; to raise to office; to raise the price, and the like
Taäp söï laø moät trong nhöõng caùch ñeå naâng cao hieäu quaû. Taäp söï coù nhieàu muïc ñích khaùc nhau nhöng caàn quan taâm moät soá muïc ñích sau:
Giaûm söï caêng thaúng, lo aâu cuûa ngöôøi môùi ñöôïc tuyeån. Trong thôøi gian ban ñaàu, taâm lyù lo sôï thaát baïi thöôøng xuyeân xuaát hieän. Ñaây cuõng laø moät taâm lyù bình thöôøng khi ngöôøi môùi tuyeån coù khaù nhieàu kieán thöùc nhöng chöa bieát taäp trung vaøo khaâu naøo ñeå coù theå ñaûm baûo hoøan thaønh nhieäm vuï.
Hôn nöõa, khi môùi ñeán toå chöùc, hoï hoï coù theå “bò” nhöõng ngöôøi laâu naêm trong cô quan cö xöû theo hình thöùc “ma cuõ baét naït ma môùi”. Nhieàu caâu hoûi cuûa nhöõng ngöôøi laâu naêm cuõng coù theå taïo ra taâm lyù lo sôï, caêng thaúng.
Taïo söï deã chòu ñeå nhaän thöùc toát hôn toå chöùc vaø coâng vieäc. Trong giai ñoaïn naày, ngöôøi môùi tuyeån seõ deã ñònh höôùng hôn nhöõng gì toå chöùc caàn vaø toå chöùc coù, ñoàng thôøi cuõng seõ laø giai ñoaïn maø söï raøng buoäc chính thöùc chöa cao neân taïo taâm lyù deã thoaûi maùi hôn khi tieáp caän. (?)
Môû roäng söï hieåu bieát veà toå chöùc vaø coâng vieäc; taäp laøm quen vôùi coâng vieäc; boå sung nhöõng kieán thöùc caàn thieát.
Giaûm ñi nhöõng sai soùt khoâng caàn thieát. Nhieàu sai soùt chæ do chöa ñöôïc quan saùt, xem xeùt. Khi ngöôøi môùi nhìn ngöôøi laâu naêm beân caïnh cuõng laø dòp phaùt hieän ra nhöõng ñieàu caàn phaûi laøm theo.
Giaûm hieän töôïng boû vieäc baâùt ngôø (sau 1 thaùng, vaøi tuaàn). Nhieàu nhaø quaûn lyù nhaân söï ñaõ thoáng keâ ñöôïc tyû leâï boû vieäc cao nhaát sau thôøi gian ñaàu tieáp xuùc coâng vieäc. Nhöõng gì hoï caûm thaáy khoâng hieäu quaû, khoâng muoán, khoâng caàn coù theå daãn hoï ñeán choã thoâi vieäc.
Hieän thöïc hoùa mong muoán cuûa ngöôøi môùi tuyeån qua tieáp xuùc vôùi coâng vieäc. Ñaëc bieät nhieàu ngöôøi khi phaûi laøm vieäc trong caùc cô quan nhaø nöôùc thöôøng coù kyø voïng vôùi toå chöùc raát lôùn nhö: tieàn löông, ñòa vò, ñi hoïc nöôùc ngoøai baèng hoïc boång cuûa nhaø nöôùc, nhaø ôû khoâng maát tieàn,… thöôøng coù theå bò thay ñoåi ngay sau khi laøm vieäc trong toå chöùc haønh chính nhaø nöôùc.
Thoâng qua taäp söï, ngöôøi môùi tuyeån coù theå töï xaây döïng cho mình nhöõng kyø voïng thöïc teá hôn, ñuùng hôn vaø do ñoù seõ coù cô hoäi ñeå thöïc hieän hôn.
3.Ngöôøi daãn daét chöông trình taäp söï
Chöùc naêng daãn daét ngöôøi môùi tuyeån thöïc hieän taäp söï thuoäc caùc nhaø quaûn lyù taùc nghieäp. Tuy nhieân, vai troø cuûa caùc nhaø quaûn lyù nhaân söï (trong tröôøng hôïp toå chöùc coù ñôn vò quûan lyù nhaân söï rieâng hoaëc coù coâng chöùc laøm nhieäm vuï quûan lyù nhaân söï) cuõng raát quan troïng.
Xaây döïng chöông trình taäp söï laø coâng vieäc caàn thieát ñeå ñaûm baûo cho thôøi gian taâïp söï ñaït ñöôïc muïc ñích ñaõ ñeà ra.
Caùc nhaø quaûn lyù nhaân söï caàn phoái hôïp vôùi caùc nhaø quaûn lyù taùc nghieäp, chuyeân moân ñeå thieát keá chöông trình taäp söï, trong ñoù, traùch nhieäm chuû yeáu laø nhaø quaûn lyù chuyeân moân.
Caùc nhaø quaûn lyù chuyeân moân caàn söû duïng ñoäi nguõ chuyeân gia, ngöôøi laøm vieäc laâu naêm trong toå chöùc cuøng tham gia chöông trình taäp söï, xaây döïng noäi dung taäp söï.
Caùc toå chöùc saûn xuaát tröôùc ñaây ñaõ thaønh coâng trong vieäc söû duïng thaønh coâng khaùi nieäm thôï caû ñeå keàm caëp thôï hoïc vieäc; phaân coâng ngöôøi coù kinh nghieäm laâu naêm trong toå chöùc keøm caëp, giuùp ñôõ, höôùng daãn coù yù nghóa raát quan troïng.
Taäp söï vaø höôùng daãn taäp söï trôû thaønh traùch nhieäm baét buoäc cuûa caùc nhaø quaûn lyù trong cô quan haønh chính nhaø nöôùc. Ôû nöôùc ta ñaõ coù nhöõng vaên baûn quy ñònh cuï theå veà traùch nhieäm cuûa ngöôøi ñöôïc coi laø höôùng daãn taäp söï.
Ñieàu 17 Nghò Ñònh 95/1998/NÑ-CP quy ñònh cuï
theå traùch nhieäm cuûa ngöôøi ñöôïc giao höôùng daãn taäp söï.
1.Cô quan söû duïng coâng chöùc coù traùch nhieäm höôùng daãn cho ngöôøi taäp söï veà chöùc naêng, nhieäm vuï, noäi quy, quy cheá cuûa cô quan; moái quan heä giöõa caùc ñôn vò trong cô quan vaø cô quan lieân quan ;
2.Cô quan söû duïng coâng chöùc coù traùch nhieäm cöû moät coâng chöùc cuøng ngaïch, coù naêng löïc vaø kinh nghieäm veà nghieäp vuï höôùng daãn ngöôøi taäp söï.
Thôøi gian taäp söï:
Tuøy thuoâïc vaøo coâng vieäc;
Tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä kyõ naêng, kieán thöùc;
Tuøy thuoäc vaøo moâi tröôøng toå chöùc;
Caùc yeáu toá khaùc.
Phaùp luaät nhaø nöôùc ta quy ñònh cho nhöõng ngöôøi môùi tuyeån vaøo cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc thôøi gian taäp söï nhö sau:
Ñoái vôùi coâng chöùc laïi A, thôøi gian taäp söï laø 12 thaùng, rieâng coâng chöùc laø baùc só thì thôøi gian taäp söï laø 9 thaùng;
Ñoái vôùi coâng chöùc loaïi B, thôøi gia taäp söï laø 6 thaùng;
Ñoái vôùi coâng chöùc loaïi C, thôøi gian taäp söï laø 3 thaùng.
4.Caùch thöùc tieán haønh chöông trình taäp söï
Baét ñaàu töø vieäc laøm quen vôùi caùc thoâng tin cô baûn nhaát veà toå chöùc.
Moãi toå chöùc coù theå coù nhöõng caùch thöùc khaùc nhau ñeå laøm coâng vieäc mang thính giôùi thieïu toå chöùc. Nhöõng noäi dung cô baûn nhö toâû chöùc vaø lòch söû toå chöùc; chính saùch nhaân söï; ñieàu kieän laøm vieäc vaø moät soá quy taéc, quy cheá ñang löu haønh. Coâng vieäc naøy coù theå ñöôïc tieán haønh trong voøng 8 giôø ñoàng hoà (moät ngaøy laøm vieäc); cuõng coù theå trong thôøi gian ngaéùn hôn hoaëc chæ ñöa cho ngöôøi môùi moät vaên baûn coù noäi dung nhö treân ñeå hoï töï ñoïc.
Löïa choïn ngöôøi höôùng daãn:
Ñieàu naày thöôøng ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua quyeát ñònh phaân coâng ngöôøi höôùng daãn taäp söï. Choïn ngöôøi höôùng daãn taäp söï cuõng chính laø choïn moät nhaø ñaøo taïo. Do ñoù, cuõng caàn chuù yù ñeán moät soá yeâu caàu ñoái vôùi ngöôøi naày.
Trong heä thoáng phaùp luaät hieän haønh, quyeát ñònh phaân coâng taäp söï, traùch nhieäm, cheá ñoä vaät chaát ñöôïc quy ñònh cuï theå. Ngöôøi höôùng daãn taäp söï phaûi coù thaâm nieân ít nhaát 6 naêm trong lónh vöïc chuyeân moân, ngaïch; coù kinh nghieäm höôùng daãn; ñöôïc höôûng phuï caáp traùch nhieäm höôùng daãn taäp söï vaø baùo caùo keát quaû cuûa ngöôøi taäp söï tröùôc laõnh ñaïo cô quan.
Xaây döïng chöông trình taäp söï:
Moãi ngöôøi taäp söï caàn xaây döïng chöông trình taäp söï cuûa caù nhaân treân cô sôû söï höôùng daãn cuûa ngöôøi höôùng daãn. Keá hoaïch, chöông trình taäp söï ñöôïc thoâng qua seõ laø cô sôû ñeå ñaùnh giaù keát quaû taäp söï.
Caùc yeâu caàu veâø coâng vieäc.
Coù theå goïi ñaây laø nhöõng noäi dung ngöôøi taäp söï caàn laøm trong thôøi gian taäp söï ñeå hoøa nhaäp vaøo toå chöùc.
Nhieäm vuï chuû yeáu trong giai ñoaïn naày laø hoïc taäp caùc vaán ñeà lieân quan ñeán toå chöùc cuõng nhö coâng vieäc. Hoïc taäp veà nghóa vuï, traùch nhieäm cuûa coâng chöùc noùi chung; quy taéc, quy cheá toå chöùc noùi rieâng; heä thoáng toå chöùc, chöùc naêng nhieäm vuï cuûa ngaønh, cô quan; kieán thöùc caàn boå sung; cheá ñoä chính saùch; caùch öùng xöû giao tieáp trong toå chöùc; caùc coâng cuï khaùc.
5.Nhaân vieân môùi caàn ñöôïc ñaøo taïo, boài döôõng
Ngöôøi môùi ñöôïc tuyeån khoâng phaûi töï nhieân coù theå laøm toát coâng vieäc ñöôïc ngay cho toå chöùc, do ñoù, taäp söï ñoùng vai troø quan troïng nhö laø daïy nhöõng kieán thöùc toái thieåu ban ñaàu cho ngöôøi laøm vieäc trong caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc.
Nhieàu toå chöùc saûn xuaát, kinh doanh hay khu vöïc tö nhaân toû ra khaù thaønh coâng hôn so vôùi khu vöïc coâng.
Ñieàu ñaëc bieät nhaán maïnh laø treân thöïc teá, heä thoáng ñaøo taïo quoác daân khoâng ai daïy nhöõng gì caàn phaûi laøm trong caùc cô quan nhaø nöôùc noùi chung vaø trong caùc cô quan haønh chính noùi rieâng, neân nhöõng sinh vieân môùi ra tröôøng tuy coù kieâùn thöùc chuyeân moân nhöng hoï thieáu nhöõng kyõ naêng hoaït ñoäng trong caùc cô quan nhaø nöôùc, do ñoù, taäp söï vaø ñaøo taïo tieàn coâng vuï phaûi ñaët ra nhö moät baét buoäc.
Taát caû caùc böôùc cung caáp thoâng tin caàn ñöôïc tieán haønh tuaàn töï vaø sau thôøi gian taäp söï caàn khaúng ñònh ñöôïc ngöôøi môùi tuyeån choïn phuø hôïp vôùi coâng vieäc vaø vò trí ñöôïc giao.
6.Heát taäp söï vaø tuyeån duïng chính thöùc
Taäp söï ñöôïc coi laø giai ñoaïn cuoái cuøng cuûa vieäc tuyeån duïng coâng chöùc vaø chæ sau khi keát thuùc giai ñoaïn taäp söï, cô quan quaûn lyù haønh chính nhaø nöôùc môùi coù nguoàn nhaân löïc ñöôïc boå sung chính thöùc. Baûn thaân hai phía ngöôøi söû duïng lao ñoäng vaø lao ñoäng môùi chính thöùc phuï thuoäc laãn ngöôøi nhau, maëc duø caû hai beân sau naày coù theå chaám döùt hôïp ñoàng.
Ôû moät soá nöôùc, do söï caïnh tranh, coù theå nhieàu ngöôøi chæ tham gia kyø thi tuyeån vaø laøm thöû ôû cô qua nhaø nöôùc ñeå tìm kieám kinh nghieäm ñeå sau ñoù ra laøm vieäc cho caùc toå chöùc khaùc. Trong tröôøng hôïp ñoù, vieäc tuyeån duïng khoâng thaønh coâng.
Caùc toå chöùc ñeàu khoâng coù söï baét buoäc naøo vôùi vieäc khoâng ñöôïc chaám döùt hôïp ñoàng sau taäp söï. Do ñoù, caàn tìm hieåu ñaày ñuû thoâng tin caàn thieát ñeå traùnh söï ra ñi cuûa ngöôøi caàn ñöôïc ôû laïi (caàn cho toå chöùc) hoaëc phaûi ñöa nhöõng ngöôøi phaûi ra ñi do khoâng ñuû ñieàu kieän.
Ôû Vieät Nam, phaùp luaät quy ñònh coù theå sau khi taäp söï ñeå ñöôïc trôû thaønh coâng chöùc nhö sau: (NÑ 95/NÑ-CP)
