u tôy

ng Hoan TrTrÇÇn Cn C««ng Hoan

BV HBV H÷÷u nghÞ Vi

u nghÞ ViÖÖt t §§øøc Hc Hμμ nnééii

Môc ®Ých

(cid:131) Kh¼ng ®Þnh chÈn ®o¸n. (cid:131) ChÈn ®o¸n kh¶ n¨ng phÉu thuËt.

Kü thuËt

(cid:131) Tõ bê d−íi gan ®Õn vßm hoμnh, trong d¹ dμy t¸ trμng ®Çy n−íc, cã

thÓ ph¶i tiªm chèng co th¾t.

(cid:131) Chôp tr−íc vμ sau khi tiªm thuèc c¶n quang TM, chôp kiÓu xo¾n

èc.

NH÷ng ®iÓm cÇn ph©n tÝch (cid:131) Kh¼ng ®Þnh cã u tôy. (cid:131) X¸c dÞnh kÝch th−íc vÞ trÝ. (cid:131) §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng líp mì quanh tôy. (cid:131) D·n èng Wirsung. (cid:131) D·n ®−êng mËt. (cid:131) DÊu hiÖu viªm tôy cÊp, viªm tôy m·n. (cid:131) X©m lÊn h¹ch. (cid:131) X©m lÊn m¹ch m¸u. (cid:131) DÞch acite (cid:131) X©m lÊn èng tiªu hãa, d¹ dμy. (cid:131) Di c¨n gan phæi, th−îng thËn trung thÊt. (cid:131) Chäc dß sinh thiÕt.

NH÷ng ®iÓm cÇn l−u ý

(cid:131) U kÝch th−íc>3cm tiªn l−îng xÊu. (cid:131) Ung th− tôy ph¸t hiÖn do viªm tôy cÊp. (cid:131) Lμ biÕn chøng cña viªm tôy m·n ®«i khi rÊt khã kh¨n trong chÈn

®o¸n.

(cid:131) H¹ch di c¨n th−êng ë rèn gan, quanh §MC, TMCD, §M th©n

t¹ng, vïng tôy t¸ trμng tr−íc vμ sau.

(cid:131) X©m lÊn TM lμ sù dÝnh cña u víi TM m¹c treo trμng trªn, hoÆc TM

l¸ch, huyÕt khèi trong t¨ng ALTMC.

(cid:131) Cã dÞch acite th−êng thÊy trong carcinome phóc m¹c.

§¹i c−¬ng

(cid:131) Ung th− tôy lμ mét trong nh÷ng lo¹i u cã thêi gian sèng thÊp (<5%

sèng ®−îc 5 n¨m).

(cid:131) ChiÕm kho¶ng 3% c¸c lo¹i ung th− vμ 10% ung th− tiªu hãa (cid:131) HiÕm gÆp tr−íc 30 tuæi. Tuæi cμng cao nguy c¬ ung th− tôy t¨ng lªn. (cid:131) Nam gÆp nhiÒu h¬n n÷ (11-4/1). Kh«ng cã sù ph©n biÖt gi÷a thμnh thÞ

(cid:122) §¸i ®−êng ®Æc biÖt lμ phô n÷. (cid:122) YÕu tè thuËn lîi: Uèng r−îu, cμ phª hót thuèc l¸, viªm tôy m·n...

vμ n«ng th«n. (cid:131) Nguyªn nh©n:

hoμn c¶nh ph¸t hiÖn (cid:131) Vμng da: ChÌn Ðp ®−êng mËt chÝnh do u ®Çu tôy, phèi hîp víi

ngøa, gan to tói mËt c¨ng to.

(cid:131) §au rÊt ®iÓn h×nh vïng th−îng vÞ, lan ra phÝa sau, ®ì dÇn khi co ch©n l¹i do x©m lÊn ®¸m rèi thÇn kinh th©n t¹ng. §ã lμ dÊu hiÖu ®Çu tiªn trong ®¹i ®a sè ung th− tôy.

(cid:131) §i ngoμi, khã tiªu hãa mì biÓu hiÖn dÊu hiÖu suy tôy. (cid:131) T×nh tr¹ng chung toμn th©n suy sôp. (cid:131) §¸i ®−êng(50%) (cid:131) C¸c dÊu hiÖu kh¸c: Sèt kÐo dμi, HC viªm nhiÔm, hÑp t¸ trμng, rèi lo¹n t©m sinh lý, viªm t¾c tÜnh m¹ch, h¹ch Troisier, di c¨n gan phæi x−¬ng (cét sèng)...

(cid:131) XN: Bilirubin, GOP, GOT t¨ng cao...

chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh

Siªu ©m bông: Lμ th¨m kh¸m ®Çu tiªn, ®¬n gi¶n rÎ tiÒn, cung cÊp nhiÒu th«ng tin quan träng trong tÊt c¶ c¸c tr−êng hîp trªn c¸c t¹ng l©n cËn. Trong mét sè tr−êng hîp kh«ng quan s¸t ®−îc tôy do BN bÐo, bông ch−íng h¬i.

(cid:131) Cã thÓ thÊy u trong kho¶ng 70%, tån t¹i nh÷ng vïng gi¶m ©m cã thÓ ®ång ©m hoÆc kh«ng ®ång ©m, gianh giíi kh¸ râ. U < 2cm kh«ng quan s¸t thÊy, èng Wirsung d·n.

(cid:131) Tói mËt c¨ng to, d·n ®−êng mËt trong ngoμi gan. (cid:131) Di c¨n gan h¹ch. (cid:131) Cho phÐp h−íng dÉn chäc dß sinh thiÕt gan tôy.

chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh

Chôp c¾t líp vi tÝnh: (cid:131) CÇn thiÕt ph¶i c¾t máng. (cid:131) Kh«ng tiªm thuèc: Tû träng u gÇn gièng nh− nhu m« tôy b×nh

th−êng, bê tôy mê khã quan s¸t.

(cid:131) Sau tiªm thuèc: Nhu m« tôy b×nh th−êng n©ng tû trong cßn u vÉn

gi¶m tû träng (20-40HU), d·n ®−êng mËt vμ èng Wirsung. (cid:131) Lμ th¨m kh¸m rÊt tèt ®Ó ®¸nh gi¸ sù x©m lÊn (sau phóc m¹c,

§MC,§MMTTT, c©n sau phóc m¹c c©n m¹c treo...)

chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh

Céng h−ëng tõ: (cid:131) Cho phÐp lμm bilan, th¨m kh¸m nhu m« tôy, èng tuyÕn, m¹ch m¸u. (cid:131) Ph¸t hiÖn di c¨n gan h¹ch. (cid:131) Nhu m«: Gi¶m tÝn hiÖu (Hyposignal T1), kh«ng thay ®æi sau khi

tiªm Gadolium, T2 rÊt thay ®æi.

(cid:131) èng Wirsung: T¾c d·n phÝa trªn, cã h×nh ¶nh chÌn Ðp tõ ngoμi.

chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh

Néi soi ng−îc dßng: (cid:131) §èi quang trong èng Wirsung cã thÓ thÊy hÑp, kh«ng ®Òu g©y d·n

phÝa trªn

(cid:131) Cã thÓ thÊy hÑp OMC th−êng ë ®o¹n thÊp OMC. Siªu ©m néi soi: (cid:131) Vïng th©n ®u«i tôy thÊy qua ®−êng d¹ dμy, ®Çu tôy thÊy qua ®−êng

t¸ trμng

(cid:131) Cã thÓ ph¸t hiÖn ®−îc nh÷ng u nhá<2cm mμ c¸c ph−¬ng tiÖn chÈn

®o¸n kh¸c kh«ng ph¸t hiÖn ®−îc.

(cid:131) Lμm bilan ®¸nh gi¸ sù x©m lÊn( c¸c t¹ng, h¹ch, m¹ch m¸u...)

ChiÕn l−îc chÈn ®o¸n

(cid:131) Còng nh− ®èi víi viªm tôy m·n, tæn th−¬ng ®Çu tiªn lμ èng tuyÕn, nªn chôp èng Wirsung rÊt hiÖu qu¶, ®é nh¹y 95% nh−ng còng cã nh÷ng sai lÇm trong chÈn ®o¸n do u tiÕn triÓn l©u, ph¸t triÓn ra ngoμi tôy hoÆc ë giai ®o¹n ë tæ chøc liªn kÕt.

(cid:131) Siªu ©m ®−îc sö dông réng r·i, tû lÖ ph¸t hiÖn rÊt thay ®æi. §é

nh¹y chØ cã thÓ ®¹t ®−îc 65%.

(cid:131) CLVT nh×n thÊy u trong 80-85%. ThÊt b¹i trong nh÷ng u nhá, cho

phÐp lμm bilan ®¸nh gi¸ trÞ lan táa.

(cid:131) Chôp m¹ch m¸u kh«ng cã nhiÒu lîi Ých trong chÈn ®o¸n, lμm bilan

x©m lÊn m¹ch m¸u

chÈn ®o¸n gi¶i phÉu bÖnh lý

(cid:131) AdÐnocarcinome μ cellules de type canalaire: - ChiÕm 90% u ¸c tÝnh cña tôy ngo¹i tiÕt, hay gÆp ë , hiÕm gÆp ë th©n

®u«i tôy, g©y t¾c ®−êng mËt vμ èng tôy.

- U cã kÝch th−íc nhá ë ®Çu tôy, u rÊt to ë ®u«i tôy. - X©m lÊn nhanh h¹ch quanh tôy khoang sau phóc m¹c c¸c t¹ng l©n

cËn vμ m¹ch m¸u.

(cid:131) AdÐnocarcinome μ cellules acineuses (10%): Kh«ng ®ång nhÊt nhiÒu mói kÝch th−íc vμ vÞ trÝ rÊt thay ®æi, tiªn l−îng xÊu.

u tôy U U ®Ç®Çu tôy

u tôy kÌm theo cã U U ®Ç®Çu tôy kÌm theo cã a VTC tôy cñña VTC nang gi¶¶ tôy c nang gi

u tôy U U ®Ç®Çu tôy

--CC

u tôy U U ®Ç®Çu tôy

+C+C

nang u tôy gi¶¶ nang U U ®Ç®Çu tôy gi i tôy ®®uu««i tôy

n tôy U thU th©©n tôy

U U ®Ç®Çu tôy g

u tôy g©©y dy d··n n ®−®−êng mêng mËËt chÝnh v

ng Wirsung t chÝnh vμμ èèng Wirsung

--CC

U U ®®ÇÇuu tôytôy

++ CC

--CC

U U ®®ÇÇuu tôytôy

+C+C

--CC

U U ®®ÇÇuu tôytôy

+C+C

--CC

U U ®®ÇÇuu tôytôy

+C+C

U U ®®uu««ii tôytôy didi cc¨¨nn hh¹¹chch

U U ®®uu««ii tôytôy didi cc¨¨nn gangan

U U thth©©nn ®®uu««ii tôytôy

§§iiÖÖnn quang

quang can

can thithiÖÖpp

chÈn ®o¸n ph©n biÖt

(cid:131) Viªm tôy m·n: Hay gÆp ë nam giíi trÎ, tiÒn sö uèng r−îu, cã v«i hãa trong nhu m« cã thÓ thÊy trªn film kh«ng chuÈn bÞ. CLVT rÊt cã gi¸ trÞ ®Ó ph©n biÖt, trong tr−êng hîp nghi ngê cÇn chôp tôy ng−îc dßng hoÆc siªu ©m néi soi.

(cid:131) Gi¶ nang: Lμ biÕn chøng cña VTC vμ m·n, chøa dÞch thμnh máng, nh−ng còng cã thÓ ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh VTC tr−íc bÖnh c¶nh ung th− tôy.

(cid:131) U bãng Vater: Chôp l−u th«ng ruét thÊy h×nh khuyÕt ë bê trong

®o¹n D2,D3. Cã thÓ néi soi ®Ó nh×n thÊy tæn th−¬ng vμ sinh thiÕt.

U U VaterVater

chÈn ®o¸n ph©n biÖt

Nh÷ng u kh¸c cña tôy: (cid:131) Cystadenome: Ng−êi ta ph©n chia Cystadenome sereux hoÆc

adÐnome microkystique lμ tæn th−¬ng lμnh tÝnh vμ Cystadenome mucineux hoÆc adÐnome macrokystique biÓu hiÖn nguy c¬ tho¸i hãa, nh÷ng u nμy chiÕm kho¶ng 10% tæn th−¬ng nang ë tôy. Hay gÆp ë n÷ giíi.

(cid:131) U néi tiÕt th−êng lμ ¸c tÝnh: Insuliome, Gastriome, Glucanome, somatostatinome. Héi chøng u cã thÓ rÊt kÝn ®¸o, cã bμi xuÊt hocmon.

Cystadenome sereux

Cystadenome mucineux

--CC

U U nangnang ®®ÇÇuu tôytôy

+C+C

--CC

+C+C

U U nang

nang ®®ÇÇuu tôytôy

U U nang

nang ®®ÇÇuu tôytôy

U U nang

nang ®®ÇÇuu tôytôy

U U nang

nang tôytôy

§§a a nang

nang tôytôy

U U nang

nang ®®uu««ii tôytôy

U U nang

nang ®®uu««ii tôytôy

TiÕn triÓn vμ tiªn l−îng

(cid:131) Tiªn l−îng xÊu trong ung th− tiªu hãa, thêi gian sèng ®−îc 5 n¨m

kho¶ng 3%.

(cid:131) Ph¸t hiÖn muén, 85% tr−êng hîp ®· cã x©m lÊn t¹i chç hoÆc di

c¨n xa.