MỘT BÀI HỌC BỔ ÍCH VỀ GIAO LƯU NGHỆ THUẬT
8 họa sĩ, 5 nhà nhiếp ảnh, trong đó có 1 họa sĩ Việt Nam định
cư tại Tokyo, là nhóm nghệ sĩ có tác phẩm trưng bày, đến từ
sứ sở Mặt Trời Thái Dương Thần Nữ - xứ sở của các nhà Thiền học, Võ sĩ Đạo,
sớm nổi tiếng thành công về canh tân đất nước, đang là một trong số siêu cường
kinh tế - tài chính của thế giới đương đại.
Vì không hiểu nhiều về nhiếp ảnh, tôi chỉ xin có ít dòng cảm tưởng về phần mỹ
thuật mà thôi.
Mở đầu phòng tranh, ta được xem một bố cục lớn trên nền phẳng kẻ ô vuông, gồm
19 bức tiểu họa, 3 cỡ to, nhỏ, vừa, với 2 bút pháp ấn tượng và Trừu tượng. Số tiểu
họa được bố trí theo một “trật tự lệch”, không cân đối. Tác giả bức Sắp đặt là nữ
họa sĩ INOUE Shigeko. Tác phẩm cho thấy sự sáng tạo hòa hợp giữa hai xu hướng
hiện đại và đương đại. Xem tranh, ta tự đặt câu hỏi: “Làm nghệ thuật Sắp đặt, đâu
cứ phải chỉ ở không gian 3 chiều?”.
Một tác giả nữa, cũng gây cho ta sự chú ý, dù không mới. Đó là 4 bức tranh rời,
toil trần, không khung, đánh số từ 1 đến 4, mang tên Sông E. Chu-Ja-Ma của họa sĩ
KOYASU Shigeko. Tranh bố cục rất đơn giản: Mặt toil chỉ chia 2 mảng lớn, tượng
trưng cho mặt sông và bờ sông, với 2 màu chủ là nâu nhạt (bờ sông) và xám đen
hơi xanh (nước sông). Riêng bờ sông chỉ sử dụng những nhát cọ quét, tạo ra những
đường nét nổi gân ngang dọc, uốn lượn, giăng mắc, gồ ghề, nhẹ... Tranh tạo không
gian suy tưởng, vô cực, gần với triết học Thiền, hướng vào nội tâm hơn lý trí.
HATAKE Michihiro với 5 bức tranh tả thực - cực thực (Réalisme và
Hyperréalisme), HATAKE Michihiro tạo ra vẻ đẹp như “cổ”, “cũ”, mà lại mới,
hiện đại. Đó là 3 tranh tĩnh vật Hoa đêm, Trái cây và bánh mỳ. Tiếp đến là 2 tranh
chân dung mang tên Có một người đàn bà như thế. Bút pháp tả thực và cực thực
gần với ảnh. Nhưng sắc độ màu và ánh sáng lại có chiều sâu và độ nhấn của mỹ
thuật. Nghệ thuật cực thực vốn thịnh hành tại Mỹ từ thập kỷ 60, thế kỷ XX, nhưng
giờ đây qua thời gian, nó lại được các họa sĩ Nhật Bản chuyển hóa theo cách riêng
của mình. Tưởng như lặp lại, nhưng giao hoà cảm nhận theo cách “rất Nhật”. Ví
như nền bức tranh Hoa Tuylip là 3 dải băng dọc ghép lại: giữa là dải màu nâu đen,
hai bên là hai dải gỗ thông mộc hiện lên những vân gỗ và mắt gỗ tự nhiên. Trên
nền ấy, lại có 8 chiếc lông chim gắn vào như đang bay lơ lửng trên không. Hai bức
chân dung Có một người đàn bà như thế, bút pháp đặc tả gần như tranh của hai
danh họa Raphael và Leononardo thời Phục hưng ý. Một bức giống như khuôn mặt
Đức Mẹ Đồng Trinh; một bức có những nét phảng phất như khuôn mặt nàng Mona
Lisa. Chủ đề như muốn nhắn nhủ ta không ít những vấn đề thuộc phạm trù tâm lý
về người đàn bà, cho đến nay vẫn còn là thế giới bí mật.