Bài th o lu n l n 2 môn tài chính ti n t .ả ậ ầ ề ệ
Câu h i th o lu n :ỏ ả ậ Các lo i l m phát và h u qu c a l mạ ạ ậ ả ủ ạ
phát. Các bi n pháp ki m ch l m phát ? Liên h v i Vi tệ ề ế ạ ệ ớ ệ
Nam th i gian g n đâyờ ầ .
L M PHÁTẠ
1. Đ nh nghĩa:ị
L m phát là hi n t ng phát hành th a ti n gi y so v i l ng c nạ ệ ượ ừ ề ấ ớ ượ ầ
thi t cho l u thông làm cho giá c m i th tăng lên. L m phát càngế ư ả ọ ứ ạ
cao thì đ ng ti n m t giá càng nhi u.ồ ề ấ ề
2. Nguyên nhân gây ra l m phátạ
L m phát là k t qu c a nhi u nguyên nhân kinh t xã h i, m i lo iạ ế ả ủ ề ế ộ ỗ ạ
l m phát có nh ng nguyên nhân riêng c a nó. Nguyên nhân c a m tạ ữ ủ ủ ộ
n n kinh t phát tri n có hi u qu khác về ế ể ệ ả i nguyên nhân l m phát c aớ ạ ủ
m t n n kinh t suy thoái không có hi u qu . Không nh ng th , l mộ ề ế ệ ả ữ ế ạ
phát các n c t b n ch nghĩa phát tri n khác v i l m phát cácở ướ ư ả ủ ể ớ ạ ở
n c đang phát tri n, cũng nh là các n c có n n kinh t k ho chướ ể ư ở ướ ề ế ế ạ
hóa t p trung cao. Song dù khác nhau nh th nào đi n a, các cu cậ ư ế ữ ộ
l m phát có nh ng nguyên nhân có tính ch t nh :ạ ữ ấ ư
- Nh ng nguyên nhân có liên quan đ n chính sách c a Nhà n c:ữ ế ủ ướ
+ S kém hi u qu c a các chính sách đi u ti t vĩ mô mà đi n hình làự ệ ả ủ ề ế ể
vi c phát hành ti n quá m c là m t trong nh ng nguyên nhân gây raệ ề ứ ộ ữ
l m phát. Trong th p niên 1980, Vi t Nam đã b l m phát do thâm h tạ ậ ệ ị ạ ụ
ngân sách c a chính ph ngày càng cao và do chính ph bù đ p choủ ủ ủ ắ
kho n thâm h t đó b ng cách phát hành ti n.ả ụ ằ ề
+ Chính sách thu không h p lý, không đ m b o đ c các ngu n thu.ế ợ ả ả ượ ồ
- Nh ng nguyên nhân do chi phí s n xu t gia tăngữ ả ấ
+ Chi phí qu n lýả
+ Ti n l ng lao đ ngề ươ ộ
+ Nguyên li u, v t tệ ậ ư
- Nh ng nguyên nhân liên quan đ n đi u ki n t nhiên ( b t khữ ế ề ệ ự ấ ả
kháng) nh : thiên tai, lũ l t, h n hán, đ ng đ t khi n cung s t gi mư ụ ạ ộ ấ ế ụ ả
đ t ng t so v i c u.ộ ộ ớ ầ
Các nguyên nhân gây ra l m phát r t đa d ng và bao quát trong c lĩnhạ ấ ạ ả
v c cung c u, c s n xu t, l u thông, phân ph i và tiêu dùng, cự ầ ả ả ấ ư ố ả
chính tài chính-ti n t l n các y u t tâm lý, c nhân t bên trong l nề ệ ẫ ế ố ả ố ẫ
các nhân t bên ngoài, các nhân t khách quan và ch quan…,mà tùyố ố ủ
theo đi u ki n c th , l m phát n y sinh v i t cách là k t qu tr cề ệ ụ ể ạ ả ớ ư ế ả ự
ti p và gián ti p c a t h p các nguyên nhân trên ho c ch do vàiế ế ủ ổ ợ ặ ỉ
nguyên nhân trong s đó.ố
II. CÁC LO I L M PHÁTẠ Ạ
Có nhi u cách phân lo i l m phát, nh ng ng i ta th ng phân bi tề ạ ạ ư ườ ườ ệ
thành 3 lo i: l m phát v a ph i, l m phát phi mã và siêu l m phát.ạ ạ ừ ả ạ ạ
1. L m phát v a ph iạ ừ ả
L m phát v a ph i (l m phát v i m t con s 1-9%) nhìn chung làạ ừ ả ạ ớ ộ ố
không nh h ng nhi u t i đ i s ng c a ng i dân cũng nh toànả ưở ề ớ ờ ố ủ ườ ư
n n kinh t . Trong đi u ki n l m phát v a ph i, giá c tăng t ng đ iề ế ề ệ ạ ừ ả ả ươ ố
ch m và không khác m c bình th ng bao nhiêu, lãi su t th c t và lãiậ ứ ườ ấ ự ế
su t danh nghĩa chênh l ch nhau khong đáng k , s nh h ng t iấ ẹ ể ự ả ưở ớ
kh năng tiêu dùng c a ng i dân là r t th p.ả ủ ườ ấ ấ
2. L m phát phi mãạ
Khi xu t hi n l m phát phi mã thì s nh h ng t i đ i s ng c aấ ệ ạ ự ả ưở ớ ờ ố ủ
ng i dân cũng nh n n kinh t b t đ u tăng m nh th m chí là r tườ ư ề ế ắ ầ ạ ậ ấ
đáng lo ng i. L m phát phi mã xu t hi n khi mà giá c tăng v i t lạ ạ ấ ệ ả ớ ỉ ệ
hai ho c ba con s 40%, 120%, 300% m t năm. Đ ng ti n nhanhặ ố ộ ồ ề
chóng b m t giá, nhân dân tránh gi nhi u ti n m t mà tích tr hàngị ấ ữ ề ề ặ ữ
tiêu dùng, cho vay v i lãi su t cao h n bình th ng ho c đ u t vàoớ ấ ơ ườ ặ ầ ư
b t đ ng s n, đ i l y vàng và ngo i t m nh làm cho n n kinh t r iấ ộ ả ố ấ ạ ệ ạ ề ế ố
lo n, m t n đ nh. Vì v y l m phát phi mã có tác đ ng r t tiêu c cạ ấ ổ ị ậ ạ ộ ấ ự
đ i v i đ i s ng c a ng i dân cũng nh toàn n n kinh t .ố ớ ờ ố ủ ườ ư ề ế
3. Siêu l m phátạ
L m phát phi mã đã gây ra tr ng i đ i v i n n kinh t nh ng v n cóạ ở ạ ố ớ ề ế ư ẫ
th kh c ph c đ c, nh ng khi đã x y ra siêu l m phát t c là m cể ắ ụ ượ ư ả ạ ứ ứ
l m phát r t l n, l m phát v i nhi u con s làm cho n n kinh t kh nạ ấ ớ ạ ớ ề ố ề ế ố
đ n. Các chính sách đ c đ a ra đ kh c ph c l m phát g n nh vôố ượ ư ể ắ ụ ạ ầ ư
hi u do căn b nh l m phát đã tr nên quá tr m tr ng v i t c đ giá cệ ệ ạ ở ầ ọ ớ ố ộ ả
tăng nhanh vùn v t không th ki m soát n i đ n đ n đ ng ti n cũngụ ể ể ổ ẫ ế ồ ề
m t giá nhanh chóng.ấ
III. H U QU C A L M PHÁTẬ Ả Ủ Ạ
1. Tác đ ng tích c c c a l m phátộ ự ủ ạ
N u chúng ta có th gi m c l m phát v i m c v a ph i ( th ng làế ể ữ ứ ạ ớ ứ ừ ả ườ
2% đ n 5%/năm nh ng n c kém phát tri n và d i 10%/năm ế ở ữ ướ ể ướ ở
nh ng n c phát tri n), và v i vi c “ch s hóa” l m phát cùng các chữ ướ ể ớ ệ ỉ ố ạ ỉ
s k thu t t ng ng khác thì l m phát s đem l i m t s l i ích:ố ỹ ậ ươ ứ ạ ẽ ạ ộ ố ợ
- L m phát t a nh d u m “bôi tr n” n n kinh t . Trong đi u ki nạ ự ư ầ ỡ ơ ề ế ề ệ
nào đó, có th thông qua l m phát t 2-4%/năm đ b ng kh năngể ạ ừ ể ỏ ỏ ả
có nh ng lãi su t th c âm, có tác d ng kích thích tiêu dùng, vay nữ ấ ự ụ ợ
đ u t , do đó gi m b t th t nghi p xã h i, kích thích tăng tr ng kinhầ ư ả ớ ấ ệ ộ ưở
t . L m phát, phá s n và th t nghi p d ng nh là nh ng căn b nhế ạ ả ấ ệ ườ ư ữ ệ
đ c tr ng v n có c a m t n n kinh t th tr ng và gi a chúng cóặ ư ố ủ ộ ề ế ị ườ ữ
m i quan h h u c v i nhau ( l m phát t l ngh ch v i th t nghi pố ệ ữ ơ ớ ạ ỉ ệ ị ớ ấ ệ
và t l thu n v i tăng l ng).ỉ ệ ậ ớ ươ
- Cho phép chính ph có thêm kh năng l a ch n các công c kíchủ ả ự ọ ụ
thích đ u t vào nh ng lĩnh v c kém u tiên thông qua vi c m r ngầ ư ữ ự ư ệ ở ộ
tín d ng và tài tr l m phát. Giúp phân ph i l i thu nh p và các ngu nụ ợ ạ ố ạ ậ ồ
l c xã h i theo các đ nh h ng m c tiêu và trong kho ng th i gianự ộ ị ướ ụ ả ờ
nh t đ nh có ch n l c. Đi u này s các c n thi t khi có s suy thoáiấ ị ọ ọ ề ẽ ầ ế ự
chung và l m phát đang m c th p nh tình hình kinh t th gi i th iạ ở ứ ấ ư ế ế ớ ờ
gian 1997-1998. Theo Palu Krugman, nhà kinh t M , thì các ngânế ỹ
hàng trung ng c n duy trì t l l m phá m c 3-4% đ cóa l i choươ ầ ỷ ệ ạ ở ứ ể ợ
s phát tri n kinh t và gi m t l th t nghi p.ự ể ế ả ỷ ệ ấ ệ
2. Tác đ ng tiêu c c c a l m phátộ ự ủ ạ
N u các n c mà đ x y ra l m phát phi mã ho c siêu l m phát thìế ướ ể ả ạ ặ ạ
l m phát s tác đ ng tiêu c c đ i v i n n kinh t . L m phát có thạ ẽ ọ ự ố ớ ề ế ạ ể
gây ra nh ng tác đ ng nh sau:ữ ộ ư
a. Tác đ ng làm phân ph i l i thu nh pộ ố ạ ậ
Vi c phân ph i thu nh p th ng kém đ ng đ u trong các th i kỳ l mệ ố ậ ườ ồ ề ờ ạ
phát. M t s ng i n m gi hàng hóa có giá c tăng đ t bi n tr nênộ ố ườ ắ ữ ả ộ ế ở
giàu có nhanh chóng, và ng c l i, nh ng ng i có các hàng hóa, tàiượ ạ ữ ườ
s n mà giá c không tăng ho c tăng ch m b nghèo đi, m c l ngả ả ặ ậ ị ứ ươ
th c t cũng s t gi m làm t n h i đ n m c s ng th c t c a ng iự ế ụ ả ổ ạ ế ứ ố ự ế ủ ườ
có thu nh p th p và c đ nh. Khi d đoán có l m phát ng i ta th ngậ ấ ố ị ự ạ ườ ườ
d tr vàng, đ u t vào b t đ ng s n và ng i ch l m phát x y ra. Víự ữ ầ ư ấ ộ ả ồ ờ ạ ả
nh trong kho ng th i gian1987-1988 và đ u năm 1989 nhi u ng iư ả ờ ầ ề ườ
đ u c vàng và b t đ ng s n Vi t Nam đã giàu lên nhanh chóng.ầ ơ ấ ộ ả ở ệ
Còn nh ng ng i làm công ăn l ng cũng nghèo đi nhanh cóng nhữ ườ ươ ư
v y. Khi giá vàng b đ y lùi tr l i k d tr vàng v n không b thi tậ ị ẩ ở ạ ẻ ự ữ ẫ ị ệ
h i gì b i vì giá vàng so sánh v i các lo i hàng hóa cao c p (tivi, tạ ở ớ ạ ấ ủ
l nh,…) và ngo i t thì v n không suy gi m chút nào c . Trong th iạ ạ ệ ẫ ả ả ờ
đi m này ng i g i ti t ki m b thi t nhi u nh t.ể ườ ử ế ệ ị ệ ề ấ
b. Tác đ ng đ n đ i s ng ng i dânộ ế ờ ố ườ
- Nh ng ng i làm công ăn l ng t do:ữ ườ ươ ự
Nh ng ng i làm vi c t do, thu nh p c a h ch u s chi ph i c aữ ườ ệ ự ậ ủ ọ ị ự ố ủ
t c đ c a s gia tăng c a l m phát r t rõ nét:ố ộ ủ ự ủ ạ ấ
Ví d : Trong năm 1990, m t ng i làm công t do, n u có ai thuê v iụ ộ ườ ự ế ớ
m c ti n công 3.000đ đ n 3.500đ/ngày, h s ch p nh n làm vi cứ ề ế ọ ẽ ấ ậ ệ
ngay. B i vì t ng thu nh p bình quân c a ng i lao đ ng ph thôngở ổ ậ ủ ườ ộ ổ
trong tháng kho ng 90.000đ đ n 100.000đ/tháng. Nh ng đ n nămả ế ư ế
1995, do l m phát tăng 2,6694 l n, n u c gi m c thuê cũ s khôngạ ầ ế ứ ữ ứ ẽ
có ai làm. Do đó ti n công ph i đ c nâng lên t 6.000đ đ nề ả ượ ừ ế
10.000đ/ngày. B i vì t ng thu nh p bình quân 1 tháng c a ng i laoở ổ ậ ủ ườ
đ ng ph thông t 180.000đ đ n 300.000đ/tháng, đ đ m b o m cộ ổ ừ ế ủ ả ả ứ
sông t i thi u so v i th i đi m giá c a năm 1995 (g n t ng ng v iố ể ớ ờ ể ủ ầ ươ ứ ớ
t c đ tăng l m phát t năm 1991-1995 là: 2,6694% x 100.000đ/ thángố ộ ạ ừ
c a năm 1990 = 266.940đ/tháng c a năm 1995).ủ ủ
- Đ i v i công nhân viên ch c nhà n c, cán b , chi n sĩ l c l ng vũố ớ ứ ướ ộ ế ự ượ
trang, nh ng ng i ngh h u, ngh m t s c h ng tr c p xã h i v iữ ườ ỉ ư ỉ ấ ứ ưở ợ ấ ộ ớ
s ti n l ng c đ nh hàng tháng.ố ề ươ ố ị
N u hàng tháng nh ng ng i này đ c tr c p ti n tr t giá thì m cế ữ ườ ượ ợ ấ ề ượ ứ
thu nh p c a các viên ch c s gi m d n theo t c đ tăng c a l mậ ủ ứ ẽ ả ầ ố ộ ủ ạ
phát hàng năm. V i t c đ gia tăng vùn v t c a giá c mà đ ng l ngớ ố ộ ụ ủ ả ồ ươ
c a h l i không đ i làm cho m c s ng c a h b s t gi m.ủ ọ ạ ổ ứ ố ủ ọ ị ụ ả
c. Tác đ ng đ n s n xu t kinh doanhộ ế ả ấ
L m phát làm bi n d ng hành vi kinh doanh, đ c bi t là hành vi đ uạ ế ạ ặ ệ ầ
t , do làm m t kh năng tính toán h p lý v l i nhu n. L m phát kìmư ấ ả ợ ề ợ ậ ạ
hãm các đ u t dài h n, nh t là trong lĩnh v c s n xu t, kích thích đ uầ ư ạ ấ ự ả ấ ầ
t dài h n, nh t là trong lĩnh v c s n xu t, kích thích đ u t ng n h nư ạ ấ ự ả ấ ầ ư ắ ạ
th ng là các tài s n mang l i lãi v n, có tính đ u c (các b t đ ngườ ả ạ ố ầ ơ ấ ộ
s n, kim lo i quý,…), gây ra tình tr ng khan hi m hàng hóa khôngả ạ ạ ế
bình th ng và lãng phí. Các nhà kinh doanh tiêu phí nhi u n l c vàoườ ề ỗ ự
ho t đ ng d báo và đ u c theo t l l m phát hay ngăn ng a nh ngạ ộ ự ầ ơ ỷ ệ ạ ừ ữ
b t n kèm theo.ấ ổ
Vì l m phát làm r i lo n ch c năng th c đo giá tr c a ti n t nênạ ố ạ ứ ướ ị ủ ề ệ
l m phát bóp méo, làm bi n d ng các y u t và tín hi u th tr ng,ạ ế ạ ế ố ệ ị ườ
làm cho toàn b các ho t đ ng kinh t -xã h i, đ c bi t là các ho tộ ạ ộ ế ộ ặ ệ ạ
đ ng s n xu t- kinh doanh không th ti n hành bình th ng đ c.ộ ả ấ ể ế ườ ượ
d. Tác đ n toàn n n kinh tế ề ế
L m phát làm suy y u, th m chí phá v th tr ng v n và tín d ng.ạ ế ậ ỡ ị ườ ố ụ
S b t n đ nh giá c trong t ng lai làm suy gi m lòng tin, đ ng cự ấ ổ ị ả ươ ả ộ ơ
và gây khó khăn cho s l a ch n các quy t đ nh c a c ng i g i ti nự ự ọ ế ị ủ ả ườ ử ề
l n c a các th ch tài chính – tín d ng; l m phát có th gây tác đ ngẫ ủ ể ế ụ ạ ể ộ
x u đ n các ngân hàng ti t ki m, c ng đ ng nh ng ng i đ dành,ấ ế ế ệ ộ ồ ữ ườ ể
th tr ng trái phi u, các qu an sinh xã h i, h u trí, b o hi m và cácị ườ ế ỹ ộ ư ả ể
công c n c a chính ph . L m phát th ng tao ra tình hu ng lãi su tụ ợ ủ ủ ạ ườ ố ấ
th c t âm, khi n ti n ti t ki m gi m sút và chuy n h ng ra đ u tự ế ế ề ế ệ ả ể ướ ầ ư
s n xu t. B i v y, l m phát th ng kéo theo suy thoái kinh t .ả ấ ở ậ ạ ườ ế
L m phát làm tăng nguy c phá s n do v n làm tăng chi phí d ch vạ ơ ả ỡ ợ ị ụ
n c ngoài tính b ng ngo i t c a các doanh nghi p và chính ph , doướ ằ ạ ệ ủ ệ ủ
vi c l m phát th ng kéo theo nâng t giá và lãi su t đ ng b n t v iệ ạ ườ ỷ ấ ồ ả ệ ớ
t cách là các gi i pháp nh m thích nghi và ki m ch l m phát.ư ả ằ ề ế ạ
M t nghiên c u m i đây c a ngân hàng th gi i (WB) v quan hộ ứ ớ ủ ế ớ ề ệ
gi a l m phát và tăng tr ng: n u l m phát v a ph i ho c tăng d nữ ạ ưở ế ạ ừ ả ặ ầ
đ n d i 25%/năm thì t c đ bình quân GDP v n duy trì tích c cế ướ ố ộ ẫ ự
(nh t là th i kỳ 1960-1972 khi có s c ép đ u t m r ng c a th i kỳấ ờ ứ ầ ư ở ộ ủ ờ
khôi ph c sau Chi n tranh th gi i th hai) ho c ch gi m nh ; t c đụ ế ế ớ ứ ặ ỉ ả ẹ ố ộ
tăng GDP bình quân gi m m nh. L m phát th c s nguy hi m m cả ạ ạ ự ự ể ở ứ
40%/năm và cao h n, đ ng th i kéo dài nhi u năm. Nhìn chung, l mơ ồ ờ ề ạ
phát cao là nguyên nhân d n đ n tăng tr ng th p. Th c ti n cácấ ế ưở ấ ự ễ
n c đang phát tri n nh ng năm 80 cho th y rõ đi u đó.ướ ể ữ ấ ề
Ch ng trình nghiên c c c a ngân hàng Canada đ i v i 62 n c trongươ ứ ủ ố ớ ướ
vòng 25 năm g n đây kh ng đ nh, vi c làm gi m l m phát các n cầ ẳ ị ệ ả ạ ở ướ
đi 1% s làm t l tăng tr ng hàng năm tăng lên 0,1%. T ch c h pẽ ỷ ệ ưở ổ ứ ợ
tác và phát tri n kinh t (OECD) cũng đ a ra k t qu nghiên c u c aể ế ư ế ả ứ ủ
minh: n u m t n c gi m đ c l m phát t 5% xu ng x p s 0% thìế ộ ướ ả ượ ạ ừ ố ấ ỉ