Báo cáo khoa học: "Một số kết quả nghiên cứu ứng dụng bức xạ gamma trong bảo quản khoai tây"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

79
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập báo cáo nghiên cứu khoa học của trường đại học nông nghiệp 1 đề tài: Một số kết quả nghiên cứu ứng dụng bức xạ gamma trong bảo quản khoai tây...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "Một số kết quả nghiên cứu ứng dụng bức xạ gamma trong bảo quản khoai tây"

§¹i häc N«ng nghiÖp I T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 4: 55-59 Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu øng dông bøc x¹ gamma trong b¶o qu¶n khoai t©y Some results on application of gamma radiation for potato storage TrÇn §×nh §«ng*, TrÇn Nh− Khuyªn** SUMMARY Potato tubers are easily damaged during storage owing to sprouting and rotting, making a search for an alternative for potato tuber preservation indispensable. The treatment with gamma radiation of tubers prior to storage was carried out aiming at improving tuber storability. Gamma irradiation inhibited sprouting and reduced decay of potato tubers. With a dose of 20 krad to 25 krad and tubers sprouted only slightly 18 weeks during storage. In addition, tubers irradiated with gamma rays retained higher sugar and vitamin C content compared with the control Key words: Potato tubers, storage, gamma irradiation. ho¹ch mét tuÇn, ®− îc lùa chän ®Ó lµm 1. §ÆT VÊN §Ò gièng, ®ang trong thêi gian b¶o qu¶n th«ng N«ng nghiÖp lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt tho¸ng giã tù nhiªn ch −a qua xö lý b»ng quan träng ë n−íc ta, tuy nhiªn chóng ta cßn Ýt ph − ¬ng ph ¸p ho¸ chÊt hay ph−¬ng ph ¸p quan t©m ®Õn tæn thÊt sau thu ho¹ch. Thùc tÕ kh¸c. L« kh oai t©y dïng cho thÝ nghiÖm cho thÊy s¶n phÈm n«ng nghiÖp t¹o ra ngµy ® − îc chia lµm 6 mÉu, mçi mÉu gåm 100 cñ, cµng nhiÒu, ®Æc biÖt lµ trong c¸c thêi ®iÓm thu trong ®ã mét mÉu lµm mÉu gèc ®èi chøng ho¹ch, s¶n phÈm tiªu thô kh«ng hÕt, nÕu kh«ng (kh«ng chiÕu x¹), cßn 5 mÉu ®em chiÕu x¹ sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p b¶o qu¶n tèt sÏ dÉn tíi víi c¸c liÒu l− îng kh¸c nhau lÇn l− ît lµ: 5 s¶n phÈm sÏ bÞ thÊt tho¸t vµ gi¶m chÊt l−îng. krad; 10 krad; 15 krad; 20 krad vµ 25 krad, Trong ®iÒu kiÖn nãng vµ Èm ë ViÖt Nam, khoai t¹i Trung t©m ChiÕu x¹ Tõ Liªm, Hµ Néi. t©y trong thêi gian b¶o qu¶n rÊt dÔ bÞ h− háng vµ Cñ khoai t©y ë c¸c mÉu k h i chiÕu x¹ vµ mÉu chÊt l−îng bÞ gi¶m sót, do sù n¶y mÇm vµ thèi gèc ®−îc ®− a vµo c¸c tñ b¶o qu¶n thÝ cñ. V× vËy, viÖc t×m ra ph−¬ng ph¸p b¶o qu¶n cã nghiÖm. NhiÖt ®é vµ ®é Èm trong c¸c ng¨n hiÖu qu¶ cho s¶n phÈm nµy lµ rÊt cÇn thiÕt. Theo ®Æt mÉu ®− îc ®iÒu chØnh tù ®éng. Kho¶ng c¸c nghiªn cøu cña Cromin (1979), Langerak nhiÖt ®é thay ®æi tõ 0 - 500C, kho¶ng ®é Èm (1996), Ogama (1959), Thomas (1979), Vâ Hoµng Qu©n (1990), bøc x¹ gamma cã kh¶ thay ®æi tõ 50 - 100%. Trong thêi gian b¶o n¨ng k×m h·m sù n¶y mÇm vµ lµm gi¶m tû lÖ qu¶n, c¸c mÉu khoai t©y ®− îc theo dâi vÒ tû lÖ n¶y mÇm δ (%), tû lÖ thèi cñ β (%), hµm thèi r÷a vµ gi÷ hµm l−îng ®−êng cho khoai t©y b¶o qu¶n. V× vËy chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu l− îng vitamin C vµ hµm l− îng ®−êng cña thö nghiÖm øng dông bøc x¹ gamma trong b¶o khoai t©y phô thuéc vµo liÒu l− îng bø c x¹ q qu¶n khoai t©y. (krad), nhiÖt ®é m«i tr− êng b¶o qu ¶n t (0C), ®é Èm m«i tr− êng ϕ (%), thêi gian th eo dâi 2. VËT LIÖU Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N b¶o qu¶n lµ « (tuÇn). Qu¸ tr×nh ph ©n tÝch CøU ® − îc tiÕn hµnh t¹i phßng Ho¸ sinh øng dông ViÖn Sinh hä c N«ng nghiÖp Tr− êng §¹i häc VËt liÖu nghiªn cøu lµ khoai t©y Th− êng N«ng nghiÖp 1 Hµ Néi. TÝn (g iè ng ®Þa ph − ¬ng), cñ khoai t©y sau thu ** Khoa C«ng nghÖ th«ng tin - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi. **Khoa C¬ §iÖn - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi. 55
TrÇn §×nh §«ng, TrÇn Nh− Khuyªn t¸c dông tiªu diÖt vi sinh vËt g©y bÖnh b¸m ë trªn 3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU bÒ mÆt cñ, v× vËy tû lÖ thèi háng gi¶m xuèng. Khi 3.1. ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng chiÕu x¹ ®Õn liÒu l−îng chiÕu x¹ cµng cao, tû lÖ thèi háng cµng tû lÖ n¶y mÇm vµ thèi cñ gi¶m. Khoai t©y gièng th−êng bÞ n¶y mÇm sím ViÖc chiÕu x¹ ®· k×m h·m ®−îc sù n¶y trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n. Khi chiÕu x¹ th× tia mÇm sím do ®ã sù hao hôt vÒ träng l−îng cñ gamma ®· cã t¸c dông k×m h·m tæng hîp axit gi¶m ®i rÊt nhiÒu. Khi liÒu l−îng chiÕu x¹ t¨ng, nucleic, ng¨n c¶n sù ph©n chia tÕ bµo, lµm träng l−îng cñ gi¶m kh«ng ®¸ng kÓ. gi¶m kh¶ n¨ng tÝch tô ATP, gi¶m ho¹t ®é cña enzim tæng hîp ARN, AND lµ nh÷ng yÕu tè 3.2. ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é, ®é Èm kh«ng sinh n¨ng l−îng, nh÷ng nh©n tè gióp sinh s¶n khÝ trong buång b¶o qu¶n ®Õn khoai t©y b¶o trong ph¸t triÓn tÕ bµo nªn lµm gi¶m sù n¶y qu¶n mÇm. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm thu ®−îc ®· thÓ hiÖn ®iÒu ®ã: Sau 18 tuÇn b¶o qu¶n, mÉu ®èi chøng KÕt qu¶ theo dâi ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é ®· n¶y mÇm 100%, trong khi ®ã c¸c mÉu chiÕu kh«ng khÝ trong buång b¶o qu¶n ®Õn khoai x¹ 5; 10; 15; 20 krad cã tû lÖ n¶y mÇm t−¬ng t©y sau 18 tuÇn b¶o qu¶n, cho thÊy: Khi nhiÖt øng lµ 64; 48; 24 vµ 4% (H×nh 1). ®é t¨ng, tû lÖ n¶y mÇm cña khoai t©y t¨ng lªn Trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n khoai t©y cßn bÞ (H×nh 2) v× khi nhiÖt ®é t¨ng qu¸ tr×nh trao thèi háng (thèi kh«, thèi rçng ruét) mµ nguyªn ®æi chÊt t¨ng lµm cho qu¸ tr×nh sinh lý cña nh©n chñ yÕu lµ do ho¹t ®éng cña vi sinh vËt. khoai t©y ph¸t triÓn m¹nh, ®é giµ sinh lý t¨ng Khi liÒu chiÕu x¹ t¨ng, tû lÖ thèi cña khoai t©y dÉn ®Õn sù h×nh thµnh mÇm trong cñ t¨ng lªn gi¶m. Sau 18 tuÇn b¶o qu¶n tû lÖ thèi cña mÉu vµ ng−îc l¹i, khi nhiÖt ®é gi¶m th× ho¹t ®é ®èi chøng lµ 28%, c¸c mÉu chiÕu x¹ cã tû lÖ thèi thÊp h¬n. sinh lý gi¶m, do vËy tû lÖ n¶y mÇm còng gi¶m xuèng. Khi nhiÖt ®é b¶o qu¶n t¨ng lµm cho b(%) d(%) n−íc tho¸t tõ trong ra ngoµi ®äng l¹i trªn bÒ mÆt cñ lµm cho vá cñ lu«n Èm −ít t¹o ®iÒu 64 17 kiÖn cho vi sinh vËt ph¸t triÓn kÐo theo tû lÖ thèi cña khoai t©y t¨ng. §ång thêi, khi nhiÖt 54 15 ®é t¨ng sÏ lµm t¨ng c−êng ®é ph¶n øng cña 44 13 c¸c qu¸ tr×nh c¬ b¶n trong trao ®æi chÊt, lµm t¨ng c−êng h« hÊp, do vËy qu¸ tr×nh hao hôt 34 11 träng l−îng tù nhiªn t¨ng lªn. 24 9 §é Èm cña kh«ng khÝ trong m«i tr−êng b¶o qu¶n còng cã ¶nh h−ëng rÊt lín tíi tû lÖ q (krad) 5 10 15 20 25 n¶y mÇm, thèi cñ (H×nh 3). Khi ®é Èm cña kh«ng khÝ thÊp sÏ lµm t¨ng sù bèc h¬i n−íc cña Tû lÖ thèi Tû lÖ n¶y mÇm khoai t©y. Khi ®ã, mét mÆt khoai t©y bÞ gi¶m khèi l−îng tù nhiªn do sù hÐo bÒ mÆt bªn ngoµi H×nh 1. ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng chiÕu x¹ ®Õn vµ sù bèc Èm tõ trong ra ngoµi cñ; MÆt kh¸c tû lÖ n¶y mÇm vµ thèi cñ Khi t = 25 0C; ϕ = 80%, τ =18 tuÇn sinh ra rèi lo¹n sù trao ®æi chÊt vµ gi¶m kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng víi c¸c t¸c dông bÊt lîi tõ m«i Ngoµi ra, khi khoai t©y mäc mÇm, c−êng ®é tr−êng b¶o qu¶n. Tuy nhiªn, khi ®é Èm thÊp l¹i h« hÊp cµng t¨ng, l−îng dinh d−ìng bÞ hao hôt vµo h¹n chÕ sù ph¸t sinh cña vi sinh vËt g©y thèi, trong qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt t¨ng nªn lµm gi¶m háng dÉn ®Õn tû lÖ thèi gi¶m. §é Èm thÊp còng søc ®Ò kh¸ng cña cñ. Tõ ®ã mµ vi sinh vËt vµ c«n lµm chËm qu¸ tr×nh ho¹t ®éng sinh lý cña trïng cã c¬ héi ph¸t triÓn. §èi víi c¸c mÉu chiÕu khoai t©y dÉn ®Õn lµm gi¶m tû lÖ n¶y mÇm cña x¹ ngoµi t¸c dông k×m h·m n¶y mÇm nã cßn cã khoai t©y. 56
Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu øng dông bøc x¹ gamma... δ(%) β(%) β(%) δ(%) 30 17 17 30 20 15 28 15 26 13 26 13 24 11 24 11 22 9 22 9 ϕ (%) 70 75 80 85 90 Tû lÖ thèi Tû lÖ n¶y mÇm 15 20 25 30 35 o tC H×nh 3. ¶nh h−ëng cña ®é Èm kh«ng khÝ Tû lÖ thèi Tû lÖ n¶y mÇm trong buång b¶o qu¶n Khi q = 15 krad; t = 25 0C; τ =18 tuÇn H×nh 2. ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é kh«ng khÝ trong buång b¶o qu¶n 3.3 ¶nh h−ëng cña thêi gian b¶o qu¶n ®Õn Khi q =15krad; ϕ = 80%, τ =18 tuÇn tû lÖ n¶y mÇm vµ thèi cñ Tû lÖ n¶y mÇm (B¶ng 1) vµ thèi cñ khoai t©y Khi ®é Èm cña m«i tr−êng b¶o qu¶n t¨ng (H×nh 4) t¨ng dÇn theo thêi gian b¶o qu¶n ë c¶ lªn, qu¸ tr×nh h¸o n−íc trong khoai t©y gi¶m c¸c mÉu chiÕu x¹ vµ mÉu gèc nh−ng ë mÉu xuèng nªn Ýt lµm gi¶m khèi l−îng tù nhiªn cña chiÕu x¹ cã tû lÖ thÊp h¬n so víi mÉu gèc vµ khoai t©y; Tuy nhiªn khi ®é Èm cao, bÒ mÆt cñ cµng thÊp khi t¨ng liÒu l−îng chiÕu x¹. Khi khoai t©y l¹i Èm −ít, lµ m«i tr−êng thuËn lîi ®Ó nhiÖt ®é m«i tr−êng b¶o qu¶n t¨ng, tû lÖ n¶y vi sinh vËt ph¸t triÓn nªn lµm t¨ng hiÖn t−îng mÇm t¨ng, tû lÖ thèi cµng t¨ng. thèi háng cña khoai t©y, mÆt kh¸c qu¸ tr×nh ho¹t ®éng sinh lý m¹nh còng lµm cho tû lÖ n¶y 3.4. Nghiªn cøu sù thay ®æi hµm l−îng mÇm cña khoai t©y t¨ng lªn. vitamin C vµ hµm l−îng ®−êng ®èi víi khoai t©y B¶ng 1. Tû lÖ n¶y mÇm cña khoai t©y theo thêi gian b¶o qu¶n Thêi gian 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 (tuÇn) MÉu gèc 4 8 12 16 22 35 49 65 79 94 100 100 100 100 100 MÉu 1 2 5 10 15 21 27 32 41 54 64 MÉu 2 2 4 9 15 21 27 35 48 MÉu 3 2 5 10 16 24 MÉu 4 2 4 57
TrÇn §×nh §«ng, TrÇn Nh− Khuyªn β (%) 30 27 24 21 18 15 12 9 6 3 0 τ (tuÇn) 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 MÉu 2 MÉu gèc MÉu 1 MÉu 3 MÉu 4 MÉu 5 H×nh 4. Tû lÖ thèi cña khoai t©y theo thêi gian Hµm l−îng ®−êng vµ vitamin C lµ mét yÕu Víi mÉu chiÕu x¹ 20 krad vµ 25 krad tè rÊt ®−îc quan t©m ë khoai t©y. Khi so s¸nh kh«ng nh÷ng cã hiÖu qu¶ cho viÖc k×m h·m hµm l−îng vitamin C vµ hµm l−îng ®−êng tæng n¶y mÇm mµ cßn gi÷ ®−îc hµm l−îng ®−êng, sè cña khoai t©y ë c¸c mÉu chiÕu x¹ liÒu l−îng hµm l−îng vitamin C cao h¬n mÉu kh«ng kh¸c nhau vµ kh«ng chiÕu x¹, sau thêi gian b¶o chiÕu x¹. qu¶n 18 tuÇn, hµm l−îng ®−êng tæng sè vµ hµm l−îng vitamin C trong khoai t©y ®èi víi c¸c mÉu chiÕu x¹ cao h¬n mÉu gèc ®èi chøng (B¶ng 2). Nh− vËy khi chiÕu x¹ ®Ó b¶o qu¶n 4. KÕT LUËN khoai t©y trong m«i tr−êng tù nhiªn râ rµng cã Bøc x¹ gamma cã t¸c dông k×m h·m sù hiÖu qu¶ h¬n lµ kh«ng chiÕu x¹. n¶y mÇm, gi¶m tû lÖ thèi ë khoai t©y trong thêi gian b¶o qu¶n. Víi liÒu chiÕu x¹ 20krad ®Õn B¶ng 2. Hµm l−îng vitamin C vµ ®−êng ë khoai t©y 25krad th× sau 18 tuÇn b¶o qu¶n, tû lÖ n¶y mÇm kh«ng ®¸ng kÓ. Tªn mÉu ®em §−êng tæng sè Vitamin C ph©n tÝch (%) (mg/kg) C¸c mÉu (c¶ chiÕu x¹ vµ ®èi chøng) ®Òu cã tû lÖ thèi vµ n¶y mÇm t¨ng khi nhiÖt ®é vµ MÉu kh«ng chiÕu x¹ 8,78 7,85 ®é Èm cña m«i tr−êng b¶o qu¶n t¨ng. MÉu chiÕu x¹ 5 krad 13,15 9,16 Bøc x¹ gamma liÒu 20 krad vµ 25 krad MÉu chiÕu x¹ 10 krad 11,98 7,54 còng cã t¸c dông gi÷ cho hµm l−îng ®−êng MÉu chiÕu x¹ 15 krad 11,08 9,45 tæng sè vµ vitamin C trong khoai t©y cao h¬n MÉu chiÕu x¹ 20 krad 14,59 8,43 mÉu kh«ng chiÕu x¹. MÉu chiÕu x¹ 25 krad 11,49 10,99 58
Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu øng dông bøc x¹ gamma... Tuber and Onion Bulb. Inst. Chem. TµI LIÖU THAM KH¶O Rest; Kioto Univ; p. 37-25. Cromin D.A, Adam S (1979). Simple and rapid Vâ Hoµng Qu©n, Ph¹m Quang Vinh (1990). procedure for analysis of reducing, total ¶nh h−ëng thêi kú chiÕu x¹ sau thu and individual sugar in potatoes. ho¹ch vµ liÒu x¹ kh¸c nhau ®Õn chÊt Potatoes Res.22, p.99-105. l−îng khoai t©y vµ hµnh t©y - B¸o c¸o Langerak D (1996). Application of food héi th¶o c«ng nghÖ bøc x¹ - ViÖn n¨ng irradiation processes to developing l−îng nguyªn tö quèc gia, Hµ néi, - tr. countries; Rikillt Rep. Wageningen 18-23. (Netherlands), p. 86-95. Thomas P., Adam S. (1979). Role of citric acid Ogama.K (1959). Effect of gamma irradiation in the after cooking darkening of gamma on sprout prevention and its irradiated potato tubrs. J Agr. Food phyisologial mechanisme in the Potato che.,p.125-127. 59