intTypePromotion=1
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Đặc sắc ngôn ngữ tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

0
Thêm vào BST
Báo xấu
162
lượt xem 33
download

Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Đặc sắc ngôn ngữ tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh"

Mô tả tài liệu
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'báo cáo nghiên cứu khoa học: "đặc sắc ngôn ngữ tiểu thuyết hồ biểu chánh"', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Đặc sắc ngôn ngữ tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh"

  1. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh §Æc s¾c ng«n ng÷ tiÓu thuyÕt Hå BiÓu Ch¸nh NguyÔn Quang TuÊn (a) Tãm t¾t. Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i chØ ra nh÷ng ®Æc s¾c ng«n ng÷ tiÓu thuyÕt Hå BiÓu Ch¸nh: sö dông ®¾c ®Þa tõ ®Þa ph−¬ng vµ líp tõ cña khÈu ng÷; vËn dông thµnh ng÷, tôc ng÷ linh ho¹t, s¸ng t¹o; t¹o phong c¸ch khÈu ng÷ cho c©u v¨n; b¶o l−u nh÷ng mÆt tÝch cùc cña c©u v¨n biÒn ngÉu; du nhËp vèn tõ ngo¹i lai. Nh÷ng ®Æc s¾c nµy ®· t¹o nªn phong c¸ch ng«n ng÷ tiÓu thuyÕt Hå BiÓu Ch¸nh, kh¼ng ®Þnh ®ãng gãp cña nhµ v¨n ®èi víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tiÓu thuyÕt ViÖt Nam hiÖn ®¹i. å BiÓu Ch¸nh ®−îc xem lµ mét Träng Qu¶n… ®· sö dông líp tõ cña H trong nh÷ng ng−êi më ®−êng vµ khÈu ng÷ kh¸ linh ho¹t vµ ®¹t hiÖu cã nh÷ng ®ãng gãp lín cho sù h×nh qu¶ cao. NÕu nh− Tr−¬ng VÜnh Ký, thµnh nÒn tiÓu thuyÕt ViÖt Nam hiÖn Huúnh TÞnh Cña, NguyÔn Träng Qu¶n ®¹i. Trong nh÷ng yÕu tè ®−a tíi thµnh lµ nh÷ng ng−êi tiªn phong ®Æt nÒn c«ng cña tiÓu thuyÕt Hå BiÓu Ch¸nh cã mãng cho v¨n xu«i quèc ng÷ th× Hå BiÓu Ch¸nh lµ mét trong nh÷ng ng−êi yÕu tè phong c¸ch ng«n ng÷. ë bµi viÕt lµm cho v¨n quèc ng÷ phong phó h¬n. nµy, chóng t«i sÏ tËp trung ph©n tÝch ¤ng ch¾t läc lêi ¨n tiÕng nãi cña nh©n nh÷ng ®iÓm ®Æc s¾c trong ng«n ng÷ tiÓu d©n vµ vËn dông vµo s¸ng t¸c cña thuyÕt Hå BiÓu Ch¸nh ®Ó gãp phÇn lý m×nh kh¸ thuÇn thôc. gi¶i c¸i søc hót m¹nh mÏ mµ t¸c phÈm VÒ ph−¬ng diÖn ng÷ ©m, tiÓu cña «ng cã ®−îc ®èi víi ®éc gi¶ mét thêi. thuyÕt Hå BiÓu Ch¸nh cho ng−êi ®äc 1. Sö dông ®¾c ®Þa tõ ®Þa ph−¬ng thÊy ®−îc ®Æc ®iÓm ph¸t ©m cña ng−êi vµ líp tõ cña khÈu ng÷ Nam Bé. ¤ng ®· thÓ hiÖn mét c¸ch Tr−íc Hå BiÓu Ch¸nh, nhiÒu nhµ v¨n ch©n thËt, sinh ®éng c¸ch nãi n¨ng cña Nam Bé ®· cã c«ng khai th¸c vµ ®−a vèn ng−êi d©n miÒn Nam. Nhµ v¨n ghi l¹i tõ ng÷ b×nh d©n Nam Bé vµo trong ®Þa c¸c biÕn thÓ ph¸t ©m trong lêi ®èi tho¹i h¹t v¨n häc nh− mét phong c¸ch ng«n cña nh©n vËt. Nh÷ng biÕn thÓ ph¸t ©m ng÷. Trong nh÷ng truyÖn th¬ Lôc V©n nµy th−êng diÔn ra ë bé phËn ©m chÝnh Tiªn, D−¬ng Tõ-Hµ MËu, Ng− tiÒu y nh− b¸ nhùt (b¸ nhËt), ch¸c nghÜa thuËt vÊn ®¸p, NguyÔn §×nh ChiÓu ®· (chuèc nghÜa), ®ên cÇm (®µn cÇm), sö dông nh÷ng tõ ng÷, nh÷ng c¸ch nãi h−ìn b−íc (ho·n b−íc), h−ên c«ng sinh ®éng cña b¶n th©n ®êi sèng, cña (hoµn c«ng), ®ên «ng (®µn «ng), bÊt ng«n ng÷ d©n gian Nam Bé. Tr−¬ng nh¬n (bÊt nh©n), n−ng (n©ng), huª VÜnh Ký, Huúnh TÞnh Cña, NguyÔn (hoa), ph−íc (phóc), hun (h«n), kiÕng Träng Qu¶n… lµ nh÷ng t¸c gi¶ ®Çu tiªn (kÝnh), m¬i (mai), bÞnh (bÖnh), v−ng dïng ch÷ quèc ng÷ ®Ó viÕt v¨n xu«i. C¸c (v©ng), ch¸nh ®¸ng (chÝnh ®¸ng), hiÖp t¸c phÈm ChuyÕn ®i B¾c Kú n¨m Êt Hîi ý (hîp ý), chÝnh chiªn (chÝnh chuyªn)… (1876), ChuyÖn kh«i hµi (1882) cña Hå BiÓu Ch¸nh còng sö dông nh÷ng Tr−¬ng VÜnh Ký, ChuyÖn gi¶i buån biÕn thÓ ph¸t ©m vÒ phô ©m ®Çu nh−: (1885) cña Huúnh TÞnh Cña, TruyÖn day (quay), nh¾m nhÝa (ng¾m nghÝa), thÇy Lazar« PhiÒn (1887) cña NguyÔn NhËn bµi ngµy 05/12/2006. Söa ch÷a xong 28/12/2006. 103
  2. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh höi (ngöi), m¾c (®¾t), nhá møc (nhá Nh©n vËt trong tiÓu thuyÕt cña «ng søc), hùc hì (rùc rì), giåi (dåi), ch¾t lãt lµ nh÷ng con ng−êi Nam Bé víi nh÷ng (ch¾t mãt), ®«i t«i (th«i n«i), giäi (räi), c¸i tªn b×nh dÞ, ch©n chÊt, ®Æt theo thø vµ c¸ch x−ng gäi thø kÕt hîp víi tªn: giît (lît), guén (cuén), kho¶ (tháa), lón Hai, Ba, T−, ót…, Hai LiÒn, Hai Cam, thón (lón phón), nhÕu nh¸o (lÕu l¸o), Hai Phôc, Ba Cã, Ba §iÖp, Ba Thêi, T− v¾n (ng¾n), vång (trång), x¨ng x¸i (h¨ng Cu, T− KiÕn, T− §á, T− TiÒn, N¨m §µo, h¸i)… N¨m Kiªu, S¸u Lý, S¸u Quýt… Nh÷ng ë ph−¬ng diÖn tõ vùng, ®éc gi¶ gÆp con ng−êi ®ã g¾n liÒn víi tªn Êp, tªn rÊt nhiÒu tõ ng÷ ®−îc nhµ v¨n sö dông lµng, tªn chî, tªn kªnh r¹ch hÕt søc phï hîp, ph¶n ¸nh ®−îc ®Æc tr−ng nãi Nam Bé: xãm R¹ch, xãm ChÝ Hoµ, xãm n¨ng cña ng−êi d©n vïng ®Êt cùc Nam Cñi, lµng B×nh Th¹nh §«ng, kinh VÜnh Tæ quèc. §ã lµ nh÷ng tõ chØ c©y cèi, s¶n TÕ, cÇu R¹ch BÇn, cÇu ¤ng L·nh, cÇu vËt g¾n víi mét vïng s«ng n−íc mªnh Kh¸nh Héi, chî Mü Lîi, chî Giång, chî m«ng: m¾m, ®−íc, bÇu, trµm, dõa n−íc, Lín, chî §ñi, chî G¹o, chî Gß C«ng, b«ng sóng, c©y cßng, c©y tra, ®Ëu hò, chî CÇn Th¬, chî BÕn Thµnh, chî Thñ, ®Ëu phéng, b¸nh ó, b«ng l−êng, b«ng cÇu Kho, chî CÇu Næi... §ã lµ m«i lång ®Ìn, b«ng v«ng, c¸ chÏm, c¸ hè, c¸ tr−êng ®Ó ng−êi d©n Nam Bé sinh sèng ng¸c… §ã lµ c¸c tõ ng÷ chØ tr¹ng th¸i, víi nh÷ng ngµnh nghÒ g¾n liÒn víi quª tÝnh chÊt, ch¼ng h¹n: buån nghiÕn, n»m h−¬ng s«ng n−íc miÒn Nam nh− ch¨n dµu dµu, ngåi chåm hçm, ®øng xí rí, ®i vÞt, len tr©u, nghÒ theo g¸nh xiÕc rong, lÇm lòi, nãi mê ¬, ngñ nhÇu, ngã ch»ng lµm v−ên, ruéng, rÉy, c©u rª, l¸i tµu, ch»ng, nhÑ hÒu, buån hiu, lõ lõ, im re, chÌo ghe… ®øng dô dù mét håi, ngåi ngã c÷ng, NhiÒu tõ ®Þa ph−¬ng nÕu kh«ng n−íc m¾t n−íc mòi choµm ngoµm, ngåi ®−îc ®−a vµo mét ng÷ c¶nh cô thÓ th× chim bØm, mõng quýnh, chÕt ®iÕng, sÏ rÊt khã hiÓu. Cã thÓ so s¸nh mét sè buån so, trßn v×n, nÝn khe, mÆt chõ bù, tõ ®Þa ph−¬ng trong tiÓu thuyÕt Hå ngã chõng x¨n v¨n xÐo vÐo, n»m kh«ng BiÓu Ch¸nh víi tõ “phæ th«ng” ®Ó thÊy côc cùa, r©u lón thón, nh¶y xoi xãi… râ ®iÒu ®ã: ch¸c nghÜa = chuèc nghÜa, Hå BiÓu Ch¸nh còng cã nh÷ng c¸ch mang nghÜa; ch¸ng = cho¸ng; chau vau diÔn ®¹t hÕt søc Nam Bé, víi nh÷ng = mÊt tinh thÇn, vÎ mÆt nh− ng−êi mÊt t×nh th¸i tõ: nghen, hen, vËy ta, h«n, ngñ; ch¹y tê = b¸o c¸o; chiÕt: sÎ, chia; h¸, chí…; víi nh÷ng c¸ch x−ng h«: qua, chim bØm = kh«ng nãi, kh«ng cã ý kiÕn, m¸, tÝa, thÈy, cæ, cán, th¼ng, s¾p nhá, nÝn thinh; chõ bù: thông mÆt khi giËn ¶nh, chØ, b¶, æng, tao, m¸ nã, mÇy, tao, d÷; cõ ng¹nh = cøng ®Çu, chèng ®èi; h¾n, y, m×nh… vµ nh÷ng ng÷ khÝ tõ ®Æt ®¸o ®Ó = tËn ®¸y, tËn cïng; ®Õm = mua ë cuèi c©u hoÆc dïng ®Ó nhÊn m¹nh ý: sØ, b¸n sØ; leo cheo = lêi qua tiÕng l¹i; bÊt nh©n h«n, d÷ h«n, m¾c gièng g×, cßn l−ng tóc = thiÕu thèn; m¶ng = chuyªn øc nçi g×, lµm gièng g×, thiÖt chí, nhiÒu chó; nhôt nhôt = kh«ng cßn míi; tÇm h«n, mµ lµm g×, biÕt h«n, ®−îc h«n, ruång = lßng vßng, kh«ng cã chñ ®Ých; nghe h«n, giµu gièng g×, nh− vÇy nÌ, th¶ rÒu = ®i d¹o kh«ng cã môc ®Ých; trÞt ph¶i h«n, nghÜ nçi g×… = kÐo xuèng, xÖ xuèng; tré tr¹o = trõng 104
  3. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh trîn; ui ui = cã m©y che, kh«ng ®ñ ¸nh gÇn gòi víi nh©n d©n lao ®éng. Cïng s¸ng; vi kiÕn = v©y c¸nh; viÕt n·o = viÕt víi nhiÒu nhµ v¨n kh¸c, Hå BiÓu Ch¸nh nh¸p; vóc v¾c = móa tay, móa ch©n; ®· khai th¸c tèi ®a líp tõ khÈu ng÷ Nam Bé, kh«ng nh÷ng dïng trong lêi x¼ng = nãi nÆng; x¸ng = tho¸ng; xèc = ®èi tho¹i cña c¸c nh©n vËt mµ c¶ trong ®¶o lén ®Ó kiÓm ®iÓm; xäp = teo, xÑp; x¬ lêi thuËt truyÖn, m« t¶ cña t¸c gi¶. Sù x¶i = x¬ x¸c, t¬i bêi; x¹c l¬ = kh«ng xuÊt hiÖn cña líp tõ khÈu ng÷ ®· lµm nhiÖt t×nh; töng = sang l¹i… cho tiÓu thuyÕt cña «ng cã sù gÇn gòi, Ng«n ng÷ b×nh d©n trong tiÓu quen thuéc víi c«ng chóng b×nh d©n. thuyÕt cña Hå BiÓu Ch¸nh gi¶n dÞ C¸c nhµ nghiªn cøu ®· lËp b¶ng kª nh−ng kh«ng kÐm phÇn ®éc ®¸o. C¸c tõ nh÷ng tõ ng÷ th−êng dïng trong tiÓu l¸y võa cã t¸c dông gîi thanh, gîi h×nh, thuyÕt cña Hå BiÓu Ch¸nh ®Ó ®éc gi¶ võa diÔn t¶ ®−îc t©m t−, t×nh c¶m cña “cã ®−îc mét nhÞp cÇu ng«n ng÷ víi qu¸ nh©n vËt. Nh÷ng tõ l¸y ®−îc Hå BiÓu khø vµ cã thÓ ph¸t triÓn nã cho t−¬ng Ch¸nh sö dông trong tiÓu thuyÕt lai” [2, 305]. Do «ng s¸ng t¸c nhiÒu mµ th−êng xuÊt hiÖn d−íi d¹ng phã tõ, dÊu Ên «ng ®Ó l¹i trªn ph−¬ng diÖn nµy ®éng tõ. Trong khi sö dông tõ l¸y, ®Ó cã ®Ëm h¬n so víi nh÷ng nhµ v¨n Nam t¨ng thªm tÝnh h×nh t−îng, sinh ®éng Bé cïng thêi. HiÓn nhiªn, kh«ng thÓ vµ cô thÓ trong viÖc miªu t¶ ngo¹i h×nh, kh«ng xem ®©y lµ mét ®ãng gãp quan t©m lý, tÝnh c¸ch nh©n vËt, Hå BiÓu träng cña Hå BiÓu Ch¸nh ®èi víi v¨n Ch¸nh ®· dïng nh÷ng tõ l¸y t− ®iÖp häc (tr−íc hÕt lµ tiÓu thuyÕt) ®Çu thÕ kû ©m. Líp tõ nµy xuÊt hiÖn víi tÇn sè kh¸ XX, dÉu r»ng trong viÖc sö dông líp tõ cao, ch−a xuÊt hiÖn trong c¸c tõ ®iÓn khÈu ng÷, Hå BiÓu Ch¸nh ch−a ®¹t tíi tiÕng ViÖt phæ th«ng nh− lu Çm lu ×, nÝ sù thµnh thôc khÐo lÐo nh− Nguyªn na nÝ nÇn, rÊm ra rÊm rÝt, lao nhao lè Hång, NguyÔn C«ng Hoan, Ng« TÊt Tè, nhè, dÊp dÝnh dÊp d−ëi, hun tr¬ hót Vò Träng Phông, Nam Cao, NguyÔn trÊt, x¨ng v¨ng xÐo vÐo, xÝ x« xÝ xµo, Tu©n sau nµy… l¨ng nh¨ng lÝt xÝt, bï xa bï xÝch, chén rén chµng rµng, chÕt ng¾t chÕt ngám, bÌ 2. VËn dông s¸ng t¹o thµnh ng÷, hÌ bÆc hÆc, l÷ng th÷ng lê thê… Nh÷ng tôc ng÷ tõ l¸y nãi trªn thÓ hiÖn rÊt râ tÝnh chÊt Hå BiÓu Ch¸nh khi viÕt tiÓu thuyÕt ph−¬ng ng÷ Nam Bé trong tiÓu thuyÕt ®· dïng kh¸ nhiÒu thµnh ng÷, tôc ng÷. Hå BiÓu Ch¸nh. Nhµ v¨n vËn dông thµnh ng÷, tôc ng÷ §−a tõ ®Þa ph−¬ng vµ líp tõ cña mét c¸ch uyÓn chuyÓn, linh ho¹t, s¸ng khÈu ng÷ vµo s¸ng t¸c v¨n häc lµ mét t¹o. Nhê vËy, viÖc ghi l¹i cuéc sèng cña ®Æc ®iÓm chung cña v¨n xu«i quèc ng÷ ng−êi d©n Nam Bé trong tiÓu thuyÕt ®Çu thÕ kû XX. §©y lµ mét thao t¸c tÊt cña «ng võa h×nh t−îng, võa kh¸i qu¸t, yÕu cña v¨n häc giai ®o¹n giao thêi tõ hÊp dÉn vµ cã søc thuyÕt phôc cao. Hå trung ®¹i chuyÓn sang hiÖn ®¹i. V¨n BiÓu Ch¸nh cã nhiÒu c¸ch vËn dông häc hiÖn ®¹i ViÖt Nam ®· dÇn dÇn tõ bá thµnh ng÷, tôc ng÷… Cã khi nhµ v¨n sö c¸ch sö dông ng«n ng÷ sang träng, ®µi dông thµnh ng÷ ë d¹ng nguyªn b¶n, c¸c, khu«n mÉu cña v¨n häc trung ®¹i kh«ng thay ®æi, thªm bít. VÝ dô: mÑ gãa ®Ó ®i ®Õn c¸ch viÕt tù nhiªn, b×nh dÞ, 105
  4. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh con c«i, qu¶ b¸o nh·n tiÒn, no c¬m Êm huª (phó quý vinh hoa), t©m ®Çu ý ¸o, tr«i s«ng l¹c chî, ®Òn ¬n ®¸p nghÜa, hiÖp (t©m ®Çu ý hîp), c¶i tö huån sinh n−íc ®æ l¸ m«n, kh¾c cèt ghi t©m, an c− (c¶i tö hoµn sinh)… Kh«ng chØ c¶i biÕn l¹c nghiÖp, tan x−¬ng n¸t thÞt, ngËm c¸ch ph¸t ©m ®èi víi nhiÒu tõ trong ®¾ng nuèt cay… thµnh ng÷, Hå BiÓu Ch¸nh cßn tiÕn KÕt cÊu cña thµnh ng÷ vèn “chÆt chÏ hµnh sù thay thÕ tõ vùng: ghÑo nguyÖt nh− n¾m ®Êm”, do vËy, khi sö dông nã, giìn hoa (ghÑo nguyÖt trªu hoa), ng−êi ta th−êng dïng liÒn mét khèi. nghÌo cho s¹ch, r¸ch cho th¬m (®ãi cho Nh−ng trong nhiÒu tr−êng hîp, Hå BiÓu s¹ch, r¸ch cho th¬m), chuét sa hò nÕp Ch¸nh l¹i sö dông kh¸ biÕn ho¸. ¤ng (chuét sa chÜnh g¹o), xãt ruét bÇm gan t¸ch thµnh ng÷ ra tõng bé phËn, ®¶o vÞ (bÇm gan tÝm ruét), dµu s−¬ng géi trÝ hoÆc xen vµo nh÷ng yÕu tè phô ®Ó n¾ng (dÇm s−¬ng d·i n¾ng), gãp giã nhÊn m¹nh ý nghÜa cña thµnh ng÷, tôc lµm b·o (gãp giã thµnh b·o), ham phó ng÷. Ch¼ng h¹n: phô bÇn (tham phó phô bÇn), n©ng - “Hä còng liÖu c¬m mµ g¾p m¾m kh¨n söa tr¸p (n©ng kh¨n söa tói)… chø” (Mét ®êi tµi s¾c). Cã thÓ nãi, viÖc sö dông thµnh ng÷, - “Tõ Êy vÒ sau vî chång Qu¶ng Giao tôc ng÷ trong v¨n häc ViÖt Nam truyÒn ë víi nhau mÆt cµng yªu lßng cµng mÕn, thèng míi chØ diÔn ra ë th¬ vµ truyÖn t×nh cµng mÆn, nghÜa cµng nång, trªn th¬ N«m. TiÓu thuyÕt ViÖt Nam trung d−íi thuËn hoµ, trong ªm ngoµi Êm” ®¹i chñ yÕu viÕt b»ng ch÷ H¸n, c¸c t¸c (Mét ch÷ t×nh). gi¶ kh«ng thÓ sö dông tôc ng÷, thµnh - “Hay lµ khiÕn cho g¸i hång nhan ng÷ ViÖt. §Õn ®Çu thÕ kû XX, tôc ng÷, ph¶i dµy giã d¹n s−¬ng” (Ngän cá giã thµnh ng÷ ®· ®−îc dïng trªn ®Þa h¹t ®ïa). v¨n xu«i ch÷ quèc ng÷. Hå BiÓu Ch¸nh - “§µm Tù ChÊn nghe nãi chuyÖn ®ã lµ mét trong nh÷ng ng−êi ®· vËn dông th× «ng giËn, Kim DiÖp lµm con g¸i thµnh c«ng tôc ng÷, thµnh ng÷ vµo kh«ng biÕt träng danh tiÕt, cha mÑ s¸ng t¸c cña m×nh. kh«ng ®Þnh mµ gi¸m trém nhí thÇm 3. T¹o phong c¸ch khÈu ng÷ cho yªu con trai, bëi vËy «ng cau mµy xô c©u v¨n mÆt” (Ngän cá giã ®ïa). ViÖc sö dông nhiÒu tõ cña khÈu ng÷ Mét ®iÓm míi cña Hå BiÓu Ch¸nh vµ tõ ®Þa ph−¬ng trong t¸c phÈm lµ mét khi dïng thµnh ng÷ lµ nhµ v¨n ®· c¶i trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng gióp biÕn c¸ch ph¸t ©m ®èi víi nhiÒu tõ nhµ v¨n cã ®−îc sù c¸ch t©n ë c©u v¨n. trong ®ã ®Ó chóng phï hîp víi ph−¬ng Bµn vÒ v¨n phong cña Hå BiÓu Ch¸nh, ng÷ Nam Bé (còng cã thÓ trong ph−¬ng Thanh L·ng cho r»ng «ng lµ ng−êi ®Çu ng÷ nµy, nhiÒu thµnh ng÷ ®· cã h×nh tiªn lµm c¸ch m¹ng v× ®· ®Ëp vì khu«n thøc nh− thÕ, giê ®−îc «ng sö dông l¹i - khæ v¨n ch−¬ng ®µi c¸c ®−¬ng thêi. dï sao ®©y còng cÇn ®−îc xem lµ mét sù NhËn ®Þnh nµy lµ ®óng nÕu ®em so lùa chän hîp lý). Mét sè thµnh ng÷ ®−îc s¸nh v¨n Hå BiÓu Ch¸nh víi lèi v¨n c¶i biÕn c¸ch ph¸t ©m: tu nh¬n tÝch ®øc trang träng cña c¸c t¸c gi¶ miÒn B¾c lóc (tu nh©n tÝch ®øc), nh¾m m¾t ®−a ch¬n bÊy giê. §©y còng chÝnh lµ mét c¸ch (nh¾m m¾t ®−a ch©n), phó quý vinh 106
  5. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh bªn CÇn §−íc ®i víi m×nh, nªn kh«ng ph¶n øng cña Hå BiÓu Ch¸nh ®èi víi chÞu d¾t t«i ®i chí g×. nh÷ng h×nh thøc ng«n ng÷ vèn cã trong v¨n häc cæ, th−êng g¾n liÒn víi ch÷ - õ, tao d¾t vî bÐ ®i ®a, mÇy lµm sao H¸n, cã nhiÒu ®iÓn tÝch, ®iÓn cè mang tao? tÝnh −íc lÖ vµ lµ c¸ch thÓ hiÖn ý thøc - Nãi chuyÖn mµ nghe vËy chí ai lµm d©n téc trong viÖc b¶o vÖ tiÕng nãi d©n sao m×nh ®−îc. téc chèng l¹i ©m m−u Ph¸p ho¸ cña - Tao ®i, mÇy ë nhµ cã ®−îc mét ®øa thùc d©n Ph¸p. con, cßn øc hiÕp g× n÷a mµ nãi” (Cay Tr−íc khi tiÓu thuyÕt Hå BiÓu ®¾ng mïi ®êi). Ch¸nh ra ®êi, c¸c t¸c gi¶ cña Nam Bé Cã thÓ nãi, nÕu Tr−¬ng VÜnh Ký, ®· b¾t ®Çu cã ý thøc viÕt c©u v¨n xu«i Huúnh TÞnh Cña cßn dß dÉm b−íc ®i víi gÇn víi khÈu ng÷ hµng ngµy cña nh©n nh÷ng c©u v¨n xu«i quèc ng÷ méc m¹c, d©n. C¸c c©u sö dông phÇn lín lµ tõ th« kÖch, nÕu NguyÔn Träng Qu¶n cßn thuÇn ViÖt kh¸ n«m na. Nhê b¸o chÝ ng−îng nghÞu khi vËn dông kü thuËt ph¸t triÓn, phong trµo dÞch thuËt tiÓu viÕt tiÓu thuyÕt theo lèi T©y ph−¬ng th× thuyÕt ph−¬ng T©y ngµy cµng rÇm ré Hå BiÓu Ch¸nh ®· cã nh÷ng b−íc ®i nªn c©u v¨n xu«i tiÕng ViÖt kh«ng v÷ng vµng, võa T©y ho¸ kü thuËt viÕt ngõng thay ®æi theo chiÒu h−íng diÔn v¨n, võa b¶o tån s¾c th¸i ng«n ng÷ ®Þa ®¹t râ rµng, ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c h¬n. ph−¬ng, d©n téc. Nh÷ng cè g¾ng c¸ch Hå BiÓu Ch¸nh ®· viÕt nh÷ng c©u v¨n t©n cña «ng ®· ®−a ng«n ng÷ ®Ëm gi¶n dÞ, tù nhiªn, b×nh d©n ®Ó thÓ hiÖn phong c¸ch khÈu ng÷ trë thµnh ng«n s¾c nÐt h¬n tÝnh c¸ch béc trùc, m¹nh ng÷ v¨n ch−¬ng. mÏ, ®«n hËu, th¼ng th¾n, “¨n mÆn nãi 4. B¶o l−u nh÷ng mÆt tÝch cùc ngay”, nghÜ sao nãi vËy, kh«ng che ®Ëy, cña c©u v¨n biÒn ngÉu ngôy trang… cña con ng−êi Nam Bé. ChÞu ¶nh h−ëng cña tiÓu thuyÕt cæ Mét vÝ dô tiªu biÓu lµ ®o¹n ®èi tho¹i ®iÓn, Hå BiÓu Ch¸nh nhiÒu lÇn sö dông gi÷a Ba Thêi víi chång: c©u v¨n biÒn ngÉu. Nhµ v¨n ®· t¹o nªn - “Ban ®Çu m¸ nã hái: c¸ch diÔn ®¹t sóc tÝch, kiÖm lêi, cã nhÞp - MÊy n¨m nay m×nh ®i lµm ¨n kh¸ ®iÖu c©n ®èi, t¹o nªn vÎ ®Ñp ®èi xøng hay kh«ng? hµi hoµ, phï hîp víi thÈm mü ph−¬ng - Sao l¹i kh«ng kh¸. §«ng. Hå BiÓu Ch¸nh sö dông c©u v¨n - Kh¸ sao kh«ng vÒ, bá t«i ë nhµ khæ biÒn ngÉu ë ba khÝa c¹nh chÝnh lµ: t¶ hÕt søc vËy? c¶nh, kh¾c häa ngo¹i h×nh nh©n vËt vµ - VÒ lµm gièng g×? thÓ hiÖn t©m tr¹ng nh©n vËt. Nh÷ng lêi - Nh− m×nh ®i m×nh tÝnh kh«ng vÒ, v¨n cã ®èi, cã vÇn tù nhiªn, l−u lo¸t lµ thêi håi ®ã d¾t t«i ®i theo, chí sao l¹i bá mét trong nh÷ng yÕu tè t¹o ra søc hÊp t«i l−u vong ë nhµ vËy. dÉn cña t¸c phÈm Hå BiÓu Ch¸nh. §äc - MÇy ë nhµ s−íng hßng chÕt, cßn øc tiÓu thuyÕt cña «ng, ta gÆp nh÷ng c©u nçi g×? v¨n t¶ c¶nh, t¶ vËt, sù viÖc nghe rÊt ªm - M×nh ®õng cã nãi vËy. S−íng gièng ®Òm, du d−¬ng. g×? T«i biÕt hÕt; m×nh m¾c d¾t con vî bÐ 107
  6. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh - “Giã thæi hiu hiu, tr¨ng soi v»ng ngµn thoi mµ lßng ¶o n·o kh¸c chi ng−êi b¹ch thñ” (Chóa tµu Kim Quy). vÆc, hoa ®¬m chím në, l¸ giò lµo xµo. Tr¨ng chµo hoa tr¨m ®o¸ h÷u duyªn, Lèi v¨n biÒn ngÉu trong tiÓu thuyÕt hoa mõng tr¨ng mét võng tá r¹ng” (§o¸ hiÖn ®¹i ViÖt Nam thêi kú ®Çu hay ®−îc hoa tµn). nh×n nhËn mét c¸ch tiªu cùc. ThËt ra, tÝnh thÈm mü cña nã kh«ng ph¶i lµ - “ë chung quanh chî T©n Ch©u nhµ kh«ng cã, nÕu nã ®−îc kh¶m mét c¸ch nµo còng söa so¹n ®èt ®Ìn sËp cöa, khÐo lÐo vµo gi÷a dßng v¨n diÔn ®¹t ng−êi lo «m cñi vµo bÕp, kÎ lo ®uæi gµ theo lèi tù nhiªn, b×nh dÞ. ChÝnh trong vµo chuång, ®Çu nµy inh ái giäng mÑ c¸c s¸ng t¸c mÉu mùc cña NguyÔn h¸t ru con, ®Çu nä ng©m nga tiÕng häc Tu©n sau nµy, c©u v¨n biÒn ngÉu thØnh trß ®äc s¸ch” (Chóa tµu Kim Quy). tho¶ng vÉn trë vÒ vµ g©y ®−îc mü c¶m Hå BiÓu Ch¸nh ®· sö dông nh÷ng tèt. Tuy nhiªn, nÕu sö dông qu¸ nhiÒu c©u v¨n cÇu kú, trau chuèt ®Ó miªu t¶ c©u v¨n biÒn ngÉu, t¸c phÈm dÔ trë nªn ngo¹i h×nh nh©n vËt, ch¼ng h¹n: “Mét khu«n s¸o, chó träng vÎ ®Ñp h×nh thøc ng−êi mü n÷, chõng m−êi t¸m, m−êi rÐo r¾t du d−¬ng mµ lµm h¹i néi dung chÝn tuæi thñng th¼ng b−íc ra, m×nh t− t−ëng vµ diÔn t¶ sai lÖch b¶n chÊt mÆc mét bé ®å lôa tr¾ng, ch¬n mang cña hiÖn thùc ®−îc ph¶n ¸nh. Cã lÏ ý mét ®«i dÐp da ®en, m«i ®á nh− thoa thøc ®−îc ®iÒu ®ã nªn cµng vÒ sau, Hå son, da tr¾ng nh− dåi phÊn, mÆt s¸ng BiÓu Ch¸nh cµng Ýt dïng c©u v¨n biÒn rì nh− hoa t−¬i, tãc l¸ng m−ít nh− ngÉu mµ chó t©m trau dåi mét lèi v¨n huyÒn giåi” (§o¸ hoa tµn). Ngay c¶ khi hiÖn ®¹i, b×nh dÞ. miªu t¶ t©m tr¹ng nh©n vËt, lêi v¨n trong tiÓu thuyÕt cña Hå BiÓu Ch¸nh 5. Du nhËp vèn tõ ngo¹i lai còng nhÞp nhµng ®¨ng ®èi, lªn bæng Ng«n ng÷ lµ mét s¶n phÈm cã tÝnh xuèng trÇm. VÝ dô: x· héi, qua ng«n ng÷ tiÓu thuyÕt cña - “Cã nhiÒu khi canh khuya trß Hå BiÓu Ch¸nh, chóng ta sÏ thÊy ®−îc chuyÖn, cã nhiÒu lóc d−íi nguyÖt nh×n mét x· héi Nam Bé nh÷ng thËp niªn nhau, trai b¸t ng¸t lßng vµng, g¸i ngÈn ®Çu thÕ kû XX. Nam Bé lµ vïng ®Êt ng¬ d¹ ngäc, sãng t×nh dåi dËp, biÓn ¸i cuèi cïng cña ®Êt n−íc vÒ phÝa Nam, mªnh m«ng, chµng kh«ng thÓ d»n lßng n»m trän vÑn trong l−u vùc cña s«ng ®−îc, muèn më miÖng Ðp liÔu nµi hoa” §ång Nai vµ s«ng Mª K«ng. Ng−êi ViÖt (V× nghÜa v× t×nh). ®Õn khai ph¸ vïng ®Êt nµy vµo kho¶ng - “Thñ NghÜa tay n¾m chÌo, ch¬n thÕ kû XVI. Cuèi thÕ kû XVIII, M¹c kÒm l¸i, chÝ tang bång khÊp khëi víi Cöu ®em ng−êi Trung Quèc vµo lËp dßng xanh, nhí chuyÖn cò, tÝnh ®−êng nghiÖp ë Hµ Tiªn. Ng−êi Kh¬ me ®Õn ®i, lßng ©n o¸n chËp chång nh− non c¶ khai ph¸ vïng nµy vµo thÕ kû XVIII. … M¾t tr«ng trêi cao ngËm ngïi nhí ¬n Cßn ng−êi Ch¨m th× ®Õn ®Þnh c− ë ®©y cha nghÜa mÑ, tai nghe s«ng bña ®au vµo thÕ kû XIX. Nam Bé l¹i lµ n¬i ®Çu ®ín thay mèi th¶m ®o¹n sÇu, ngåi d−íi tiªn chÞu sù thèng trÞ cña ng−êi Ph¸p. tµu mµ lßng d¹ ë T©n Ch©u, trong tµu Nh− vËy, nãi ®Õn nÒn v¨n ho¸ Nam Bé chøa b¹c hai ngµn nÐn, vµng h¬n mét lµ nãi ®Õn sù giao thoa v¨n ho¸ gi÷a hai 108
  7. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh femme, kh¸ch, cßm mi, chÖc, chÖc nÒn v¨n ho¸ ph−¬ng §«ng vµ ph−¬ng kh¸ch, chµ Chetty, chµ vµ, cÆp r»n… §ã T©y. Nam Bé còng lµ vïng v¨n ho¸ cã nhiÒu t«n gi¸o tÝn ng−ìng cïng ®an xen lµ nh÷ng tõ chØ vËt dông trong ®êi sèng sinh ho¹t hµng ngµy: can«, cam nh«ng, tån t¹i. Ngoµi c¸c t«n gi¸o lín ë n−íc cµ ra ho¸ch, cµ v¹t, ®Ìn pha, hép sè, ghÕ ngoµi du nhËp vµo nh− PhËt gi¸o, Thiªn t«nª, ghÕ xa l«ng, giÊy s¨ng, location, chóa gi¸o, Tin lµnh, Håi gi¸o, Nam Bé m¨ng s«ng, ma nhª t«, mÒ ®ay, mu soa, cßn cã c¸c t«n gi¸o tÝn ng−ìng ®Þa pyjima, su dª, tót x¬, bu ri, bª rª, bµnh ph−¬ng nh− Cao §µi, Hoµ H¶o… t«, mÒ ®ay, ®rap... §ã lµ nh÷ng tõ chØ B»ng ph−¬ng tiÖn ng«n ng÷, Hå thøc ¨n, ®å uèng, thuèc ch÷a bÖnh: xóc BiÓu Ch¸nh ®· x©y dùng lªn mét x· héi xÝch, s« ®a, s©m banh, sa b« chª, ram giao thêi víi ®Çy ®ñ mäi h¹ng ng−êi bon, pa tª, lave, ký ninh, m¨ng, lu cu trong x· héi, víi nh÷ng lèi sèng, c¸ch ma… Hå BiÓu Ch¸nh còng hay dïng sèng, nh÷ng tËp tôc cña c¶ th«n quª lÉn mét sè tõ th«ng dông kh¸c: bãt, ®Ýp thµnh thÞ Nam Bé. Hå BiÓu Ch¸nh ®· l«m, ®Ýt cua, rÝp lª, xÑt, lon ton, m¨ng ghi l¹i nh÷ng c¸i hay, c¸i ®Ñp còng nh− ®a, sÐc, ma r«ng, mèt, n«te, ph¾t t¬, t¬ chØ ra nh÷ng mÆt tr¸i, sù xÊu xa cña x· nÝt, tót xo, vecni… héi. §äc tiÓu thuyÕt Hå BiÓu Ch¸nh chóng ta ®−îc sèng l¹i víi nh÷ng khung §äc tiÓu thuyÕt Hå BiÓu Ch¸nh, ®éc c¶nh, sinh ho¹t hµng ngµy cña mäi tÇng gi¶ hiÓu ®−îc qu¸ tr×nh giao l−u, tiÕp líp ng−êi trong x· héi. §ã lµ nh÷ng b¸c xóc gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n−íc l¸ng sü, v¨n sü, ký gi¶, thÇy lang, thÇy giÒng, c¸c n−íc trong khu vùc vµ c¸c thuèc, thÇy d©y thÐp, thÇy th«ng, thÇy n−íc ph−¬ng T©y trªn b×nh diÖn ng«n ký, «ng cß, «ng cß tµu, nhµ bu«n, thî ng÷, qua nh÷ng tõ ng÷ ngo¹i nhËp may, ng−êi b¸n rong, trÎ b¸n vÐ sè, xÕp m−în tõ H¸n tù, Hoa ng÷ truyÒn khÈu ga, cai ngôc, thÇy b¸, thÇy t−íng, biÖn vµ Ph¸p ng÷ phiªn ©m. Cã thÓ nãi, ng«n lý, ch−ëng khÕ, m¸i chÝn, b¸c vËt, chÖc ng÷ chÝnh lµ ph−¬ng tiÖn giao tiÕp, thóc kh¸ch, chµ vµ, cu ly, quan kinh lý, quan ®Èy qu¸ tr×nh giao l−u v¨n ho¸ cña c¸c tr−êng tiÒn, ch¸nh bè, ch¸nh tæng, «ng quèc gia. Hå BiÓu Ch¸nh ®· cã ®ãng gãp phñ, t¸ ®iÒn, ®iÒn chñ, h−¬ng bé, h−¬ng tÝch cùc cho qu¸ tr×nh b¶o tån, ph¸t huy s−, h−¬ng qu¶n, cai tuÇn, chóa tµu, v¨n ho¸ d©n téc, lµm phong phó vµ giµu tõng kh¹o, ®µ c«ng, tr¹o phu, kÎ trém, thªm hÖ thèng ng«n ng÷ cña ng−êi ViÖt kÎ c−íp, g¸i giang hå… Nam nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX. Trong qu¸ tr×nh viÕt tiÓu thuyÕt Hå Nh×n chung, toµn bé tiÓu thuyÕt Hå BiÓu Ch¸nh ®· gãp phÇn lµm phong BiÓu Ch¸nh lµ mét bøc tranh truyÒn phó, lµm giµu thªm cho vèn tõ vùng thÇn b»ng ch÷ hÕt søc sèng ®éng vµ cña ng«n ng÷ d©n téc. §ã lµ kÕt qu¶ tù chÝnh x¸c vÒ cuéc sèng vµ phong tôc cña nhiªn cña sù giao l−u gi÷a c¸c nÒn v¨n ng−êi d©n Nam Bé. Tõ t©m lý, tÝnh ho¸. Hå BiÓu Ch¸nh ®· ViÖt ho¸ nh÷ng c¸ch, diÖn m¹o cña nh©n vËt ®Õn khung tõ ng÷ n−íc ngoµi vµo c©u v¨n mét c¸ch c¶nh sinh ho¹t, m«i tr−êng sèng cña linh ho¹t. §ã cã thÓ lµ nh÷ng tõ x−ng con ng−êi, tÊt c¶ ®Òu ®−îc thÓ hiÖn qua h«: toa, moa, m«ng xõ, ma ®am, sèp nh÷ng tõ ng÷ vµ c¸ch nãi rÊt riªng cña ph¬, ®èc t¬, nÞ, ngé, momcher, ma nh©n d©n Nam Bé. ¤ng kh«ng chØ x¸c 109
  8. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh lËp ®−îc chç ®øng riªng cho m×nh trong ý Anh, NguyÔn ThÞ DiÖp Mai… tiÕp nèi lßng ®éc gi¶ mµ cßn gãp c«ng rÊt lín vµo lµm nªn nh÷ng t¸c phÈm ®Æc s¾c ®−îc viÖc t¹o nªn truyÒn thèng v¨n häc riªng c«ng chóng c¶ n−íc quan t©m, t×m ®äc. cho miÒn ®Êt cùc Nam cña Tæ quèc. ¤ng, cïng víi hä, ®· thùc sù cho thÊy TruyÒn thèng ®ã ®· ®−îc c¸c nhµ v¨n vai trß, vÞ trÝ cña v¨n häc Nam Bé ë qu¸ thÕ hÖ sau nh− Phi V©n, B×nh Nguyªn khø còng nh− hiÖn t¹i lµ rÊt quan Léc, Anh §øc, NguyÔn Quang S¸ng, träng. §oµn Giái, S¬n Nam, Lª V¨n Th¶o, D¹ Ng©n, NguyÔn Ngäc T−, TrÇm Nguyªn T i liÖu tham kh¶o [1] NguyÔn Khuª, Ch©n dung Hå BiÓu Ch¸nh, NXB TrÎ, TP. Hå ChÝ Minh, 1998. [2] Trang Quan Sen, Phan TÊn Tµi, NguyÔn V¨n Në (chñ biªn), Hå BiÓu Ch¸nh - ng−êi më ®−êng cho tiÓu thuyÕt ViÖt Nam hiÖn ®¹i, NXB V¨n nghÖ, TP. Hå ChÝ Minh, 2006. [3] Website http://www.hobieuchanh.com Summary Language distinctions of Ho Bieu Chanh’s novels In this article, we’d like to mention language distinctions of Ho Bieu Chanh’s novels: propitious use of dialect and spoken language; flexible and creative use of idioms and proverbs; spoken language style used in sentences; strong point’s reservation on parallel constructions; borrowed words imported. These distinctive features create Ho Bieu Chanh’s own style in his novels, affirming his contribution to the establishment and development of modern Vietnamese novels. (a) Cao häc 12 V¨n, Tr−êng §¹i häc Vinh 110
ADSENSE
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.30: Bộ130+ Khóa Luận Tốt Nghiệp Ngành Du Lịch - Khách Sạn
135 tài liệu
869 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2009-2019 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2