Bổ sung sáu loài Copepoda (Cyclopoida, Harpacticoida) cho khu hệ động vật nổi nước ngọt Việt Nam

29(2): 9-16 T¹p chÝ Sinh häc 6-2007<br /> <br /> <br /> <br /> Bæ sung s¸u loµi copepoda (Cyclopoida, Harpacticoida)<br /> cho khu hÖ ®éng vËt næi n−íc ngät ViÖt Nam<br /> <br /> Hå Thanh H¶i<br /> ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt<br /> TrÇn §øc L−¬ng<br /> §¹i häc Vinh<br /> <br /> Trong c¸c n¨m 2004, 2005, chóng t«i cã c¬ thµnh 1 khe h×nh ch÷ V t−¬ng ®èi s©u. Ch¹c<br /> héi thu thËp ®−îc nhiÒu vËt mÉu ®éng vËt næi ®u«i cã chiÒu dµi gÇn gÊp 2 chiÒu réng. T¬ trong<br /> n−íc ngät ë s«ng C¶ t¹i NghÖ An tõ th−îng l−u vµ t¬ ngoµi ng¾n vµ nhá, d¹ng gai. T¬ gi÷a trong<br /> s«ng ®Õn Cöa Héi. C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch vËt dµi gÊp 1,5 lÇn t¬ gi÷a ngoµi. R©u I nhá, ng¾n,<br /> mÉu ®· x¸c ®Þnh ®−îc 6 loµi gi¸p x¸c ch©n chiÒu dµi chØ h¬n nöa chiÒu dµi ®Çu ngùc, chia<br /> chÌo míi cho khu hÖ ®éng vËt næi n−íc ngät lµm 6 ®èt, ®èt 4 dµi nhÊt. R©u II cã 3 ®èt. Ch©n<br /> ViÖt Nam bao gåm 1 loµi ch©n chÌo thuéc ngùc I-IV cã nh¸nh trong vµ nh¸nh ngoµi ®Òu cã<br /> Cyclopoida vµ 5 loµi thuéc Harpacticoida. M« 3 ®èt. §èt 3 nh¸nh trong ch©n ngùc IV cã chiÒu<br /> t¶ c¸c loµi chñ yÕu dùa trªn tiªu b¶n gi¶i phÉu dµi b»ng 1,7 lÇn chiÒu réng, cã 5 gai cøng d¹ng<br /> cña c¸c loµi nµy, cã tham kh¶o thªm c¸c tµi r¨ng c−a. Ch©n V cã 2 ®èt, ®èt gèc cã 2 t¬ cøng,<br /> liÖu ®· cã [2, 3]. Sau ®©y lµ m« t¶ chi tiÕt c¸c tr¬n, n»m ngang. §èt ngän h×nh bÇu dôc, chiÒu<br /> loµi. dµi b»ng 1,3 lÇn chiÒu réng, mÆt ngoµi cã 3 gai<br /> nhän lín d¹ng r¨ng c−a, ë gi÷a gai trong vµ gai<br /> I. Cyclopoida gi÷a cã 1 t¬ cøng d¹ng l«ng chim, mÆt bªn cã<br /> Hä Cyclopidae Sars, 1913 hµng t¬ nhá. Con ®ùc: chiÒu dµi c¬ thÓ 0,8 mm.<br /> C¬ thÓ hÑp ngang h¬n ë con c¸i. §èt sinh dôc cã<br /> 1. Halicyclops aequoreus (Fischer, 1860) chiÒu dµi b»ng chiÒu réng. R©u I 13 ®èt, ®èt thø<br /> (h×nh 1) 8 ph×nh to. §èt 3 nh¸nh trong ch©n ngùc IV cã<br /> Cyclops aequoreus Fischer, 1860: 654. f.; chiÒu dµi gÊp 1,7 lÇn chiÒu réng, còng cã 5 gai<br /> Cyclops magniceps Lilljeborg, 1853: 204, f. 1; d¹ng r¨ng c−a.<br /> Halicyclops aequoreus - Kiefer, 1928: 219; Ch©n V gièng nh− ë con c¸i chØ kh¸c lµ<br /> Gurney, 1933: 18-28, f.1217-1245. chiÒu dµi ®èt ngän gÊp 1,5 chiÒu réng, cã 2 t¬<br /> ChÈn lo¹i: ®èt sinh dôc nh« ra ë hai bªn cøng, mét n»m gi÷a gai trong vµ gai gi÷a, mét<br /> thµnh u gÇn trßn. Ch¹c ®u«i ng¾n, chiÒu dµi gÇn n»m ë mÆt trong. Ch©n ngùc VI cã 1 ®èt, cã 1<br /> gÊp 2 chiÒu réng. T¬ trong vµ t¬ ngoµi ng¾n, gai cøng vµ 2 t¬.<br /> d¹ng gai. Ch©n ngùc V cã hai ®èt, ®èt ngän h×nh MÉu vËt nghiªn cøu: nhiÒu con ®ùc vµ c¸i<br /> bµu dôc, mÆt ngoµi cã 3 gai nhän lín. thu t¹i h¹ l−u s«ng C¶.<br /> M« t¶: con c¸i: chiÒu dµi c¬ thÓ kho¶ng 0,8 Sinh häc, sinh th¸i: sèng ë vïng n−íc lî,<br /> mm. §Çu ngùc h×nh bÇu dôc. §èt ngùc IV nh« vµo mïa xu©n con c¸i th−êng mang trøng.<br /> ra phÝa sau trïm lªn mÐp trªn ®èt ngùc V. §èt Ph©n bè: ThÕ giíi: B¾c ¢u, T©y ¢u, Trung<br /> sinh dôc cã chiÒu dµi lín h¬n chiÒu réng, ë hai Mü, Trung Quèc, Indonesia. ViÖt Nam: míi<br /> bªn vÒ phÝa tr−íc nh« ra thµnh u gÇn trßn, mÐp thÊy ë h¹ l−u s«ng C¶ (NghÖ An).<br /> sau cña c¸c ®èt bông ®Òu tr¬n. §èt hËu m«n t¹o<br /> <br /> <br /> <br /> C«ng tr×nh ®−îc hç trî vÒ kinh phÝ cña Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu c¬ b¶n.<br /> 9<br />  H×nh 1. Halicyclops aequoreus (Fischer, 1860)<br /> (theo Shen-Chia Jui vµ cs., 1979 cã bæ sung thªm h×nh vÏ theo mÉu vËt)<br /> a. c¬ thÓ con c¸i; b. ch©n IV con c¸i; c. ch©n V con c¸i; d. ch¹c ®u«i con c¸i; e. ch©n V con ®ùc;<br /> f. ch©n VI con ®ùc; g. c¬ thÓ con c¸i.<br /> <br /> II. Harpacticoida trong vµ nh¸nh ngoµi ch©n ngùc I-IV ®Òu cã 3<br /> Hä Tachidiidae Sars, 1909 ®èt. MÆt ngoµi ®èt 1, ®èt 2 nh¸nh ngoµi ch©n<br /> ngùc I-IV ®Òu cã 1 gai cøng, ®èt 3 nh¸nh ngoµi<br /> 2. Tachidius (Neotachidius) triangularis cã 3 gai cøng. MÆt trong c¸c ®èt cña nh¸nh<br /> Shen et Tai, 1963 (h×nh 2) trong chi I-IV ®Òu cã c¸c t¬ l«ng chim dµi. Ch©n<br /> Tachidius (Neotachidius) triangularis Shen V cã ®èt ngän h×nh gÇn tam gi¸c, mÆt l−ng cã<br /> et Tai, 1963: 417-419, f.1-15. hµng t¬ nhá n»m ngang, ®Çu ngän cã 4 gai cøng<br /> vµ 1 t¬, mÆt bªn ngoµi nh« ra vµ cã 1 gai cøng<br /> ChÈn lo¹i: ch¹c ®u«i gÇn vu«ng, chiÒu dµi vµ 1 t¬ xÕp s¸t nhau. Con ®ùc: th©n dµi 0,60<br /> chØ h¬n chiÒu réng mét Ýt. TÊm hËu m«n cã mm. H×nh d¹ng gièng nh− con c¸i. Ch©n ngùc I,<br /> hµng gai nhá n»m ngang. Ch©n ngùc V con c¸i II, IV còng gièng nh− ë con c¸i. Ch©n ngùc III<br /> ®èt ngän h×nh gÇn tam gi¸c, mÆt l−ng cã hµng t¬ con ®ùc cã sai kh¸c, c¸c ®èt ë nh¸nh ngoµi dµi<br /> nhá n»m ngang, ®Çu ngän cã 4 gai cøng. ra, c¸c gai mÆt ngoµi cña mçi ®èt to ra vµ ng¾n<br /> M« t¶: con c¸i: th©n dµi kho¶ng 0,6 mm, l¹i, ®Ønh ®èt 3 cã 1 gai to dµi, mÆt trong cã 2 t¬<br /> ®Çu réng h¬n ngùc. C¸c ®èt ë ngùc h×nh trßn vµ cøng. Ch©n ngùc V cã h×nh ch÷ nhËt, mÆt trong<br /> dÑp nh− c¸i ®Üa. C¬ quan sinh dôc do 2 ®èt t¹o cã 1 gai, ë ®Ønh cã 2 gai cøng vµ 2 t¬ m¶nh.<br /> thµnh, ®èt tr−íc réng vµ ng¾n h¬n ®èt sau. TÊm Ch©n ngùc VI ng¾n, cã 2 gai cøng.<br /> hËu m«n cã 1 hµng gai nhá n»m ngang. Ch¹c MÉu vËt nghiªn cøu: nhiÒu con ®ùc vµ c¸i<br /> ®u«i gÇn vu«ng, chiÒu dµi chØ h¬n chiÒu réng<br /> thu t¹i h¹ l−u s«ng C¶.<br /> mét Ýt, mÆt l−ng cã 1 hµng t¬ nhá mäc xiªn. T¬<br /> ngoµi ch¹c ®u«i dµi vµ to h¬n t¬ trong, t¬ gi÷a Sinh häc, sinh th¸i: sèng ë vïng ®ång b»ng<br /> trong dµi gÊp ®«i t¬ gi÷a ngoµi. Cã 5-6 t¬ bªn thÊp, n−íc ngät, n−íc lî ven biÓn. VÒ mïa ®«ng<br /> ®Ýnh ë cuèi c¹nh ngoµi, t¬ bªn cuèi dµi vµ m¶nh th−êng gÆp nh÷ng con c¸i mang trøng.<br /> h¬n t¬ ngoµi. R©u I cã 7 ®èt, r©u II cã 4 ®èt.<br /> Ph©n bè: ThÕ giíi: Trung Quèc (®¶o H¶i<br /> Nh¸nh trong r©u II cã 2 ®èt, ®èt thø nhÊt cã 1<br /> Nam, Qu¶ng Ch©u). ViÖt Nam: míi thÊy ë h¹<br /> sîi t¬ cøng, ®èt thø hai cã 2 sîi t¬ cøng. §èt<br /> l−u s«ng C¶ (NghÖ An).<br /> cuèi nh¸nh ngoµi r©u II cã 5 sîi l«ng. Nh¸nh<br /> 10<br />  H×nh 2. Tachidius (Neotachidius) triangularis Shen et Tai, 1963<br /> (theo Shen-Chia Jui vµ cs., 1979 cã bæ sung thªm h×nh vÏ theo mÉu vËt)<br /> a. C¬ thÓ con c¸i; b. Ch©n I con c¸i; c. Ch©n II con c¸i; d. Ch©n III c¸i; e. Ch©n IV con c¸i;<br /> f. Ch©n V con c¸i; g. Ch¹c ®u«i con c¸i; h. Ch©n V, VI con ®ùc; i. Ch©n III con ®ùc<br /> <br /> Hä Canthocamptidae Sars, 1906 3 ®èt, nh¸nh trong chØ cã 1 ®èt, cã 4 sîi l«ng<br /> cøng. Ch©n ngùc I c¶ nh¸nh trong vµ nh¸nh<br /> 3. Elaphoidella coronata (Sars, 1904) (h×nh 3) ngoµi ®Òu cã 3 ®èt, mÆt ngoµi nh¸nh ngoµi mçi<br /> Attheyella coronata Sars, 1904: 641, pl. 38, ®èt ®Òu cã gai cøng. Ch©n ngùc II-IV, nh¸nh<br /> f. 13, 13a-k.; Elaphoidella bidens coronata ngoµi cã 3 ®èt, nh¸nh trong cã 2 ®èt nhá vµ<br /> Chappuis, 1928: 491, f. 74-77; Elaphoidella ng¾n h¬n c¸c ®èt nh¸nh ngoµi, mÆt ngoµi nh¸nh<br /> bindens Lang, 1948: 1137-1141, f. 453. ngoµi mçi ®èt còng ®Òu cã gai cøng. §èt 1<br /> nh¸nh trong ch©n IV kh«ng cã t¬ cøng. Ch©n<br /> ChÈn lo¹i: c¬ thÓ thu«n nhá, ch¹c ®u«i song ngùc V cã 2 ®èt, ®èt gèc réng, ng¾n, cã hai<br /> song h×nh ch÷ nhËt, chiÒu dµi gÊp 2 chiÒu réng, thïy, thïy trong nh« ra vµ cã 4 t¬ d¹ng l«ng<br /> mÆt bªn cã 2 l«ng m¶nh. Ch©n ngùc V con c¸i chim dµi, thïy ngoµi cã 1 t¬ ng¾n h¬n. §èt ngän<br /> cã 2 ®èt, ®èt gèc réng, ng¾n, ®èt ngän hÑp dµi, hÑp dµi, cã 4 t¬ l«ng chim ë ®Ønh, mÆt bªn ngoµi<br /> cã 4 t¬ l«ng chim ë ®Ønh, mÆt bªn cã 2 gai. cã 2 gai.<br /> M« t¶: con c¸i: chiÒu dµi c¬ thÓ kho¶ng 0,6 MÉu vËt nghiªn cøu: nhiÒu con c¸i thu ë<br /> mm. C¬ thÓ cã 10 ®èt, thu«n nhá. MÐp sau cña s«ng, suèi, hå, ao trung du, miÒn nói l−u vùc<br /> mçi ®èt, ë mÆt l−ng ®Òu cã r¨ng c−a, ë mÆt bông s«ng C¶.<br /> r¨ng c−a kh«ng râ rµng. C¬ quan sinh dôc do 2<br /> ®èt g¾n l¹i víi nhau (®èt VI vµ ®èt VII), ranh Sinh häc, sinh th¸i: sèng ë ao, hå, s«ng, suèi<br /> giíi cña hai ®èt nµy chØ nhËn thÊy ë mÆt bªn mµ trung du vµ miÒn nói. Mïa xu©n th−êng b¾t gÆp<br /> th«i. GÇn mÐp sau ®èt hËu m«n cã 1 hµng gai con c¸i mang trøng.<br /> nhá n»m ngang. Ch¹c ®u«i song song, h×nh ch÷ Ph©n bè: ThÕ giíi: B¾c Mü, Malayxia, Anh,<br /> nhËt, chiÒu dµi gÊp 2 chiÒu réng. MÆt bªn ch¹c Haoai, Trung Quèc. ViÖt Nam: míi thÊy ë<br /> ®u«i cã 2 l«ng m¶nh, mét dµi, mét ng¾n h¬n. T¬ th−îng l−u, trung l−u s«ng C¶, suèi, hå Vùc<br /> gi÷a trong dµi gÊp 3 lÇn t¬ gi÷a ngoµi. R©u I cã MÊu, hå Khe §¸, ao T−¬ng D−¬ng, ao M−êng<br /> 8 ®èt, chiÒu dµi chØ b»ng 7/10 ®èt ®Çu. R©u II cã XÐn, ao NghÜa §µn (tØnh NghÖ An).<br /> 11<br />  H×nh 3. Elaphoidella coronata (Sars, 1904)<br /> (theo Shen-Chia Jui vµ cs., 1979 cã bæ sung thªm h×nh vÏ theo mÉu vËt)<br /> a. c¬ thÓ con c¸i; b. ch©n I con c¸i; c. ch©n II con c¸i; d. ch©n III con c¸i; e. ch©n IV con c¸i;<br /> f. ch¹c ®u«i con c¸i; g. ch©n V con c¸i.<br /> <br /> Hä Laophontidae Scott, 1904 ®èt vµ 4 sîi l«ng cøng. Nh¸nh trong vµ nh¸nh<br /> ngoµi ch©n ngùc I ®Òu cã 2 ®èt, ®èt 1 nh¸nh<br /> 4. Onychocamptus mohammed trong hÑp dµi, −íc tÝnh dµi gÊp 2 lÇn chiÒu dµi<br /> (Blanchard et Richard, 1891) (h×nh 4) nh¸nh ngoµi, ®èt 2 nh¸nh trong nhá, ng¾n, ë<br /> Laophonte mohammed Blanchard et Richard, cuèi ®èt nµy cã 1 t¬ cøng vµ 1 gai lín gièng nh−<br /> 1891: 526, pl.6, f. 1-15; Onychocamptus mãng vuèt. Nh¸nh ngoµi ch©n ngùc II-IV ®Òu cã<br /> heteropus Daday, 1903: 139, pl. 28, f. 49-56; 3 ®èt, nh¸nh trong ch©n II-IV cã 2 ®èt. Nh¸nh<br /> Laophonte humilis Brian, 1929: 274, f. 13-24; trong ng¾n dÇn tõ ®èt II ®Õn ®èt IV. Ch©n ngùc<br /> Onychocamptus mohammed - Lang, 1948: 1417- V cã 2 ®èt, ®èt gèc chia lµm 2 thïy, thïy trong<br /> 1419, f. 571; Dussart, 1967: 457-459, f. 209. nh« ra, cã 3 t¬ cøng lín, mÆt bªn cã ®¸m t¬ nhá<br /> mÒm. §èt ngän h×nh bµu dôc, cã 3 t¬ cøng. Con<br /> ChÈn lo¹i: tr¸n nh« h×nh mòi nhän ë chÝnh ®ùc: c¬ thÓ con ®ùc bÐ h¬n con c¸i, chiÒu dµi tõ<br /> gi÷a. Ch¹c ®u«i dµi, chiÒu dµi gÊp 2,5 chiÒu 0,43-0,50 mm. Tr¸n nh« h×nh mòi nhän ë chÝnh<br /> réng. Ch©n ngùc V con c¸i cã 2 ®èt, ®èt gèc gi÷a. §Çu gÇn h×nh vu«ng, ®èt ngùc 3 réng nhÊt<br /> chia 2 thuú, thïy trong nh« ra vµ cã 3 t¬ cøng nh−ng l¹i ng¾n, c¸c ®èt ë bông rÊt nhá. R©u I cã<br /> lín. §èt ngän h×nh bµu dôc, cã 3 t¬ cøng. 7 ®èt, ®èt thø 4 ph×nh to thµnh h×nh cÇu, ba ®èt<br /> M« t¶: con c¸i: c¬ thÓ dµi kho¶ng 0,55 mm. cuèi nhá ng¾n gièng nh− c¸i vuèt. R©u II, ch©n<br /> C¬ thÓ thu«n nhá dÇn vÒ phÝa bông. C¬ quan ngùc I, II gièng nh− ë con c¸i. Ch©n III cã sai<br /> sinh dôc do 2 ®èt t¹o thµnh, ®èt thø nhÊt ng¾n kh¸c, c¸c ®èt nh¸nh ngoµi réng h¬n ë con c¸i,<br /> vµ hÑp h¬n ®èt thø hai. §èt bông thø 1 vµ thø 2 ®èt thø 3 ng¾n h¬n ®èt 1, 2, ë cuèi ®èt cã 5 gai<br /> lín h¬n ®èt sinh dôc, gãc bªn sau th−êng nh« ra lín, nh½n, mÆt trong cã 1 t¬ cøng d¹ng l«ng<br /> vµ h¬i s¾c. TÊm hËu m«n t−¬ng ®èi tr¬n tru, chim. Nh¸nh trong ch©n III cã 3 ®èt, ë cuèi ®èt<br /> nh½n nhôi. Ch¹c ®u«i dµi, chiÒu dµi gÊp 2,5 lÇn thø 2 mÆt ngoµi cã 1 gai to nh« lªn. Nh¸nh<br /> chiÒu réng. T¬ trong vµ t¬ ngoµi m¶nh vµ ng¾n, ngoµi ch©n IV gièng víi nh¸nh ngoµi ch©n III,<br /> t¬ gi÷a ngoµi ng¾n, dµi gÊp 2 lÇn t¬ ngoµi. T¬ nh¸nh trong ch©n IV gièng víi nh¸nh trong<br /> gi÷a trong dµi vµ lín, chiÒu dµi b»ng 1/2 chiÒu ch©n IV ë con c¸i. Thïy trong ch©n ngùc V th¸i<br /> dµi th©n. R©u I cã 5 ®èt, chiÒu dµi b»ng 2/3 hãa, thïy ngoµi cã 1 l«ng cøng, ®èt ngän nhá,<br /> chiÒu dµi ®Çu. R©u II cã 3 ®èt, nh¸nh trong cã 1 ng¾n cã 2 t¬ cøng d¹ng l«ng chim. Ch©n VI<br /> 12<br /> nhá, cã 2 gai, gai trong to vµ dµi h¬n gai ngoµi. lín hoÆc cöa s«ng ven biÓn.<br /> MÉu vËt nghiªn cøu: nhiÒu con ®ùc, c¸i thu Ph©n bè: ThÕ giíi: Th¸i Lan, Ch©u ¢u, Ai<br /> ë h¹ l−u s«ng C¶. CËp, Ch©u Mü, Trung Quèc (Qu¶ng Ch©u, H¶i<br /> Sinh häc, sinh th¸i: sèng ë vïng n−íc ngät Nam, Phóc KiÕn, Giang T«, Hµ B¾c). ViÖt Nam:<br /> vµ n−íc lî, còng cã thÓ gÆp chóng ë c¸c hå réng míi thÊy ë h¹ l−u s«ng C¶ (tØnh NghÖ An).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H×nh 4. Onychocamptus mohammed (Blanchard et Richard, 1891)<br /> (theo Shen-Chia Jui vµ cs., 1979 cã bæ sung thªm h×nh vÏ theo mÉu vËt)<br /> a. c¬ thÓ con c¸i; b. ch©n I con c¸i; c. ch©n II con c¸i; d. ch©n III con c¸i; e. ch©n IV con c¸i;<br /> f. ch©n V con c¸i; g. ch©n V, VI con ®ùc, h. c¬ thÓ con ®ùc.<br /> <br /> Hä Cletodidae Scott, 1904 trong, t¬ ngoµi, t¬ gi÷a ngoµi gÇn b»ng nhau ®Òu<br /> rÊt ng¾n vµ m¶nh, t¬ gi÷a trong lín vµ dµi gÊp 2<br /> 5. Enhydrosoma bifurcarostratum lÇn chiÒu dµi ch¹c ®u«i. R©u I cã 5 ®èt ng¾n,<br /> Shen et Tai, 1965 (h×nh 5) nhá, chØ b»ng 1/2 chiÒu dµi ®Çu. R©u II cã 3 ®èt,<br /> Enhydrosoma bifurcarostratum Shen et Tai, nh¸nh trong th¸i hãa chØ cßn l¹i mét nèt nh«<br /> 1965: 135-136, f. 45-56. lªn, ë ®Ønh cã 1 t¬ l«ng chim lín vµ cøng.<br /> Nh¸nh ngoµi ch©n I-IV ®Òu cã 3 ®èt, nh¸nh<br /> ChÈn lo¹i: tr¸n nh« h×nh má neo. Ch¹c ®u«i<br /> trong ®Òu cã 2 ®èt. Ch©n ngùc V cã 1 ®èt chia<br /> ph©n ly, t¬ trong, t¬ ngoµi, t¬ gi÷a ngoµi gÇn lµm 3 thïy, thïy ngoµi cã 1 t¬ l«ng chim cøng,<br /> b»ng nhau ®Òu rÊt ng¾n, m¶nh, t¬ gi÷a trong lín dµi. Thïy gi÷a cã 3 t¬ cøng, t¬ gi÷a dµi, hai t¬<br /> vµ dµi gÊp 2 lÇn chiÒu dµi ch¹c ®u«i. Ch©n ngùc bªn ng¾n vµ nhá h¬n. Thïy trong lín nhÊt cã 3<br /> V cã 1 ®èt chia lµm 3 thïy, thïy ngoµi cã 1 t¬ t¬ cøng lín dµi, t¬ ë ®Ønh lín nhÊt, mÐp trong<br /> l«ng chim cøng, dµi. Thïy gi÷a cã 3 t¬ cøng, t¬<br /> cña thïy nµy cã c¸c gai nhá. Con ®ùc: h×nh<br /> gi÷a dµi, hai t¬ bªn ng¾n vµ nhá h¬n. Thïy trong<br /> d¹ng con ®ùc còng gièng con c¸i, c¬ thÓ dµi<br /> cã 3 t¬ cøng lín dµi, t¬ ë ®Ønh lín nhÊt, mÐp<br /> kho¶ng 0,6 mm. Ch¹c ®u«i cã chiÒu dµi gÊp 4,5<br /> trong cña thïy nµy cã c¸c gai nhá.<br /> lÇn chiÒu réng. R©u I cã 5 ®èt, ®èt 4 ph×nh to ra,<br /> M« t¶: con c¸i: chiÒu dµi c¬ thÓ kho¶ng 0,7 ®èt cuèi cïng gièng nh− c¸i vuèt nhän. R©u II,<br /> mm. Tr¸n nh« ra h×nh má neo. Hai bªn h«ng ch©n ngùc I, II, IV ®Òu gièng con c¸i, ch©n III<br /> cña c¸c ®èt ®Òu cã c¸c gai to, mÐp sau c¸c ®èt cã sai kh¸c. Nh¸nh trong ch©n III cã 3 ®èt, cuèi<br /> cã 4 gai, 2 gai gi÷a lín h¬n hai gai ngoµi. Ch¹c ®èt thø 2 nh« ra phÝa sau t¹o thµnh 1 gai rÊt lín<br /> ®u«i ph©n ly, chiÒu dµi gÊp 2 lÇn chiÒu réng, t¬ «m lÊy ®èt 3. §èt 3 nhá vµ ng¾n, ë ®Ønh cã 2 t¬<br /> 13<br /> dµi. Ch©n V nhá h¬n ë con c¸i, thïy trong chØ cã Sinh häc, sinh th¸i: sèng ë vïng n−íc lî nh¹t.<br /> 1 t¬ cøng vµ 1 gai dµi. Ph©n bè: ThÕ giíi: Trung Quèc (Qu¶ng<br /> MÉu vËt nghiªn cøu: nhiÒu con ®ùc, c¸i thu §«ng). ViÖt Nam: míi thÊy ë h¹ l−u s«ng C¶<br /> ®−îc ë h¹ l−u s«ng C¶. (NghÖ An).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H×nh 5. Enhydrosoma bifurcarostratum Shen et Tai, 1965<br /> (theo Shen-Chia Jui vµ cs., 1979 cã bæ sung thªm h×nh vÏ theo mÉu vËt)<br /> a. c¬ thÓ con c¸i; b. ch©n I con c¸i; c. ch©n II con c¸i; d. ch©n III con c¸i; e. ch©n IV con c¸i;<br /> f. ch©n V con c¸i; g. ch©n V con ®ùc.<br /> <br /> Hä Diosaccidae Sars, 1906 phÇn gi÷a g¾n l¹i víi nhau, mÆt bªn cã gai nhá<br /> vµ ng¾n. Ch¹c ®u«i nhá vµ dµi, chiÒu dµi gÊp 5<br /> 6. Stenhelia (Delavalia) ornamentalia lÇn chiÒu réng, xße ra nh− h×nh ch÷ V. T¬ ch¹c<br /> Shen et Tai, 1965 (h×nh 6) ®u«i ng¾n vµ nhá, chØ cã t¬ thø 2 vµ thø 4 lµ dµi<br /> Stenhelia (Delavalia) ornamentalia Shen et vµ lín. R©u I cã 8 ®èt, ®èt thø 4 cã ®Çu nh« ra<br /> Tai, 1965: 130-131, f. 16-23. vµ cã chïm t¬ c¶m gi¸c. R©u II cã 3 ®èt, nh¸nh<br /> trong còng cã 3 ®èt to, dµi, ®èt 1 vµ 2 ®Òu cã 1<br /> ChÈn lo¹i: phÇn gi÷a tr¸n nh« ra thµnh h×nh<br /> sîi l«ng cøng, ®èt 3 cã 4 sîi l«ng cøng. Ch©n<br /> tam gi¸c. Ch¹c ®u«i dµi, ph©n ly h×nh ch÷ V, ngùc I, nh¸nh ngoµi cã 3 ®èt, nh¸nh trong cã 2<br /> chiÒu dµi gÊp 5 chiÒu réng. Ch©n ngùc V cã 2<br /> ®èt, ®èt gèc ng¾n, réng, chia lµm 2 thïy, thïy ®èt, ®èt trong ng¾n vµ to h¬n ®èt ngoµi. ë n¸ch<br /> trong cã 1 l«ng cøng vµ 2 gai nhá, thïy ngoµi cã trong ch©n I cã 1 gai lín. Ch©n ngùc II-IV,<br /> 2 l«ng cøng, l«ng phÝa ngoµi dµi h¬n l«ng phÝa nh¸nh trong vµ nh¸nh ngoµi ®Òu cã 3 ®èt. §é<br /> trong. §èt ngän dµi to dÇn vÒ phÝa ®Ønh, ë ®Ønh dµi cña nh¸nh trong ng¾n dÇn tõ ch©n II-IV.<br /> cã 6 t¬ mÒm Ch©n ngùc V cã 2 ®èt, ®èt gèc ng¾n, réng vµ<br /> chia lµm 2 thïy, thïy trong cã 1 t¬ cøng vµ 2 gai<br /> M« t¶: con c¸i: chiÒu dµi c¬ thÓ kho¶ng 0,6 nhá, thïy ngoµi cã 2 t¬ cøng, t¬ phÝa ngoµi dµi<br /> mm. §Çu ngùc thu«n nhá dÇn vÒ phÝa bông. h¬n t¬ phÝa trong. §èt ngän dµi to dÇn vÒ phÝa<br /> PhÇn gi÷a tr¸n nh« ra thµnh h×nh tam gi¸c. Gi÷a ®Ønh, ë ®Ønh cã 6 t¬ mÒm (h×nh 6).<br /> tr¸n h¬i lâm xuèng, hai bªn tr¸n gièng nh− mét<br /> tam gi¸c vu«ng bÞ khuyÕt mét Ýt, ®Çu tr¸n cã MÉu vËt nghiªn cøu: nhiÒu con c¸i thu ë h¹<br /> l«ng nhá. C¬ quan sinh dôc do 2 ®èt t¹o nªn, l−u s«ng C¶, ch−a gÆp con ®ùc.<br /> 14<br />  H×nh 6. Stenhelia (Delavalia) ornamentalia Shen et Tai, 1965<br /> (theo Shen-Chia Jui vµ cs., 1979 cã bæ sung thªm h×nh vÏ theo mÉu vËt)<br /> a. c¬ thÓ con c¸i, b. ch©n I con c¸i; c. ch©n II con c¸i; d. ch©n III con c¸i; e. ch©n IV con c¸i;<br /> f. ch©n V con c¸i; g. ch¹c ®u«i con c¸i.<br /> <br /> Sinh häc, sinh th¸i: sèng ë vïng n−íc ngät, Nam ®· n©ng sè l−îng loµi ®· biÕt cña nhãm<br /> lî cöa s«ng. nµy lµ 12 loµi thuéc 6 hä. Ch¾c ch¾n sè l−îng<br /> Ph©n bè: ThÕ giíi: Trung Quèc (Qu¶ng loµi gi¸p x¸c Harpacticoida ®· x¸c ®Þnh ®−îc<br /> §«ng). ViÖt Nam: míi thÊy ë h¹ l−u s«ng C¶ nh− trªn lµ ch−a ®ñ so víi thùc cã trong thiªn<br /> (NghÖ An). nhiªn ViÖt Nam.<br /> NhËn xÐt: hÇu hÕt c¸c loµi gi¸p x¸c Tµi liÖu tham kh¶o<br /> Harpacticoida n−íc ngät lµ c¸c loµi ph©n bè<br /> réng trong tÇng n−íc vµ mÆt ®¸y c¸c thuû vùc tõ 1. §Æng Ngäc Thanh, Th¸i TrÇn B¸i, Ph¹m<br /> th−îng l−u s«ng, suèi, ao hå tíi vïng n−íc lî<br /> V¨n Miªn, 1980: §Þnh lo¹i ®éng vËt kh«ng<br /> ven biÓn. Theo §Æng Ngäc Thanh (1980), míi<br /> x¸c ®Þnh cã 7 loµi gi¸p x¸c Harpacticoida n−íc x−¬ng sèng n−íc ngät b¾c ViÖt Nam. Nxb.<br /> ngät thuéc hai hä Vierellidae vµ Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi.<br /> Canthocamptidae ë b¾c ViÖt Nam vµ c¶ 7 loµi 2. Huys R., Gee J. M., Moor C. G., Hamond<br /> nµy ®Òu míi ghi nhËn thÊy ë hang n−íc ngÇm R., 1996: Marine and blackish water<br /> gi¸p nói ë Chi Nª, Hoµ B×nh. Thêi gian sau ®ã, Harpacticoid Copepods. Part 1. Published<br /> mét sè loµi trong c¸c loµi Harpacticoida ®· biÕt for the Linnean Society of London, The<br /> trªn ®©y thÊy cã ë mét sè s«ng kh¸c nhau. Estuarine and Coastal Sciences Association,<br /> Trong 5 loµi gi¸p x¸c Harpacticoida nµy, chØ cã Field Studies Council.<br /> 1 loµi Elaphoidella coronata thÊy ë thuû vùc<br /> n−íc ngät vïng nói, 4 loµi cßn l¹i chØ thÊy ph©n 3. Shen Chia-Jui et al., 1979: Fauna Sinica-<br /> bè ë vïng n−íc lî nh¹t cöa s«ng. ViÖc bæ sung Crustacea, Freshwater Copepoda. Science<br /> 5 loµi gi¸p x¸c Harpacticoida míi nµy cho ViÖt Press, Peking, China.<br /> <br /> <br /> <br /> 15<br />  To add six new species freshwater Crustaceans<br /> (Cyclopoida, Harpacticoida-Copepoda) to the fauna of inland<br /> freshwater zooplankton of Vietnam<br /> <br /> Ho Thanh Hai, Tran Duc Luong<br /> <br /> <br /> <br /> Summary<br /> <br /> Based on analysis of many samples collected from Ca river and other waters belonging to Nghean<br /> province, one species of Cyclopoida: Halicyclops aequoreus (Fischer, 1860) and five species of Harpacticoida<br /> as Tachidius (Neotachidius) triangularis Shen et Tai, 1963; Elaphoidella coronata (Sars, 1904);<br /> Onychocamptus mohammed (Blanchard et Richard, 1891); Enhydrosoma bifurcarostratum Shen et Tai, 1965;<br /> and Stenhelia (Delavalia) ornamentalia Shen et Tai, 1965 that are firstly determined. All of these species are<br /> described in detail in the paper. Among these five species of Harpacticoid, only one Elaphoidella coronata<br /> distributed in mountainous waters, four remain species only distributed in blackish waters of estuarine area.<br /> Up to now, 12 species of inland freshwater harpacticoid-copepods are recorded in Vietnam. The amount of<br /> species of harpacticoid-copepods determined as above that are sure not enough to compare with the real in<br /> nature of Vietnam.<br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 12-2-2007<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 16<br />